menu trigger  menu trigger

Zwolnienia od pracy

Pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy w ściśle określonych przepisami prawa przypadkach. Poszczególne regulacje k.p. określają przypadki, w których pracownikowi przysługują płatne zwolnienia od pracy (patrz: tabela poniżej).

 

Zwolnienia udzielane na podstawie Kodeksu pracy

 

Rodzaje zwolnień
od pracy		 Warunki uzyskania zwolnienia Podstawa prawna
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy w związku z wypowiedzeniem umowy Pracodawca, w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę, może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. art. 362 k.p.
Zwolnienie
na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia		 Przysługuje w okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę. Wymiar takiego zwolnienia wynosi odpowiednio:

  • 2 dni robocze – w przypadku wypowiedzenia dwutygodniowego i miesięcznego,
  • 3 dni robocze – w przypadku 3-miesięcznego wypowiedzenia oraz w razie jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1 k.p.
 art. 37 k.p.
Niewykonywanie pracy w okresie niezawinionego przestoju Przysługuje w razie niewykonywania pracy pomimo gotowości do jej wykonywania, chyba że pracownikowi na czas przestoju zostanie powierzona inna praca. art. 81
§ 1, 3, 4 k.p.
Niewykonywanie pracy w związku z zakazem przedłużania dobowej normy czasu pracy Przysługuje za czas nieprzepracowany w związku z zakazem przedłużania 8-godzinnej dobowej normy:

  • pracownikom zatrudnionym na stanowiskach pracy, na któ-rych występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
  • pracownicom w ciąży,
  • pracownikom opiekującym się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody.
 art. 148 k.p.
Przerwy w pracy ustanowione w celu skrócenia podstawowych norm czasu pracy Pracownikowi przysługują przerwy w pracy ustanowione w celu zmniejszenia obciążeń wynikających z pracy:

  • w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia,
  • monotonnej lub w ustalonym z góry tempie.
 art. 145
§ 1 k.p.
Niewykonywanie pracy spowodowane niezdolnością do pracy wskutek choroby
(w tym zakaźnej), wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w ciąży
lub poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów		 Przysługuje pracownikowi za czas niezdolności pracownika
do pracy – trwającej łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie do 14 dni w roku kalendarzowym – wskutek:

  • choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
  • wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży,
  • poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz poddania się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i na-rządów.

Po upływie odpowiednio 33-dniowego oraz 14-dniowego okresu niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy, jeśli w związku z dalszą niezdolnością do pracy pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne.

 art. 92
w zw.
z art. 53 k.p.
Urlop
wypoczynkowy		 Pracownikowi przysługuje zwolnienie na czas urlopu wypoczynkowego. art. 152 k.p.
i nast.
Zwolnienia od pracy określone w przepisach bhp Przysługują za czas nieprzepracowany w związku z:

  • udziałem w konsultacjach w zakresie bhp,
  • udziałem w posiedzeniach komisji bhp,
  • okresowymi szkoleniami w zakresie bhp.
 art. 23711a
§ 3,
art. 23713
§ 2,
art. 2373
§ 2, 21 i 3 k.p.
Zwolnienia przysługujące pracownicy
w ciąży oraz przerwy na karmienie dziecka piersią		 Zwolnienie od pracy przysługuje pracownicom ciężarnym lub karmiącym dziecko piersią:

  • zatrudnionym przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia albo przy pozostałych pracach wzbronionych, których nie przeniesiono do innej pracy,
  • na czas zleconych przez lekarza badań diagnostycznych przeprowadzanych w związku z ciążą, jeśli badania te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Pracownicy przysługuje także prawo do przerw w pracy udzielanych na karmienie dziecka piersią.

 art. 179
§ 1,
art. 185
§ 2,
art. 187 k.p.
Zwolnienia dla osób wychowujących dziecko do lat 14 Zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni w ciągu roku kalendarzowego przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 14. O sposobie wyko-rzystania w danym roku kalendarzowym powyższego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Zwolnienie od pracy, o którym mowa, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do tego wymiaru. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. art. 188 k.p.
Zwolnienie od pracy
w związku z przeprowadzeniem okre-sowych i kontrolnych badań lekarskich		 Pracodawca zobowiązany jest zwolnić pracownika w związku
z przeprowadzanymi okresowymi i kontrolnymi badaniami le-karskimi.		 art. 229
§ 3 k.p.
Zwolnienie od pracy młodocianego na udział w zajęciach
w związku z dokształcaniem się		 Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych
w związku z dokształcaniem się.		 art. 198 k.p.
Zwolnienie od pracy
w związku z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych		 Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe, czyli zdo-bywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności, z ini-cjatywy pracodawcy albo za jego zgodą przysługuje zwolnienie
z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umie-jętności bez inicjatywy bądź zgody pracodawcy może być przy-znane zwolnienie z całości lub części dnia pracy, pod warunkiem zawarcia między pracodawcą a pracownikiem porozumienia w tej sprawie.		 art. 1031
§ 2 pkt 2 k.p. oraz art. 1036 pkt 1 k.p.
Zwolnienie od pracy
w związku z udziałem w pracach komisji pojednawczej		 Członkowi komisji pojednawczej przysługuje zwolnienie za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w pracach tej komisji
(§ 8 rozp. MPiPS z dn. 15.05.1996 r. – patrz tab. na str. 6 tego pkt).		 art. 257 k.p.

 

Zwolnienia od pracy na podstawie rozporządzenia MPiPS określającego zasady udzielania zwolnień od pracy

Kolejną grupą zwolnień od pracy są zwolnienia udzielane na podstawie rozp. MPiPS z dn. 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1632). Wymieniony akt wykonawczy wskazuje okoliczności, w których pracodawca zobowiązany jest do zwolnienia pracownika od świadczenia pracy.

Za wymienione poniżej okresy niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do:

  • wynagrodzenia za czas zwolnień lub

  • rekompensaty, za utracone wynagrodzenie od właściwych organów.

Okoliczności uzasadniające zwolnienie pracownika od świadczenia pracy na podstawie rozp. MPiPS z dn. 15.05.1996 r.

Zwolnienia dla osób wychowujących dziecko do lat 14 Zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni w ciągu roku kalendarzowego przysługuje pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do lat 14. O sposobie wyko-rzystania w danym roku kalendarzowym powyższego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Zwolnienie od pracy, o którym mowa, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do tego wymiaru. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. art. 188 k.p.
Zwolnienie od pracy
w związku z przeprowadzeniem okre-sowych i kontrolnych badań lekarskich		 Pracodawca zobowiązany jest zwolnić pracownika w związku
z przeprowadzanymi okresowymi i kontrolnymi badaniami le-karskimi.		 art. 229
§ 3 k.p.
Zwolnienie od pracy młodocianego na udział w zajęciach
w związku z dokształcaniem się		 Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych
w związku z dokształcaniem się.		 art. 198 k.p.
Zwolnienie od pracy
w związku z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych		 Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe, czyli zdo-bywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umiejętności, z ini-cjatywy pracodawcy albo za jego zgodą przysługuje zwolnienie
z całości lub części dnia pracy, na czas niezbędny, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania.Pracownikowi zdobywającemu lub uzupełniającemu wiedzę i umie-jętności bez inicjatywy bądź zgody pracodawcy może być przy-znane zwolnienie z całości lub części dnia pracy, pod warunkiem zawarcia między pracodawcą a pracownikiem porozumienia w tej sprawie.		 art. 1031
§ 2 pkt 2 k.p. oraz art. 1036 pkt 1 k.p.
Zwolnienie od pracy
w związku z udziałem w pracach komisji pojednawczej		 Członkowi komisji pojednawczej przysługuje zwolnienie za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w pracach tej komisji
(§ 8 rozp. MPiPS z dn. 15.05.1996 r. – patrz tab. na str. 6 tego pkt).		 art. 257 k.p.
Zwolnienie od pracy (udzielane przez ZOZ) przysługuje lekarzom wchodzącym w skład powiatowych i wojewódzkich komisji lekarskich oraz pracownikom średniego personelu medycznego wyznaczonym do powiatowych komisji lekarskich w razie konieczności ich udziału w pracach komisji w godzinach pracy zawodowej. art. 30
ust. 1 cyt. ustawy
Zwolnienie na wezwanie organu administracyjnego, sądowego lub Policji Pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika wezwanego przez organ administracji rządowej, samorządowej, sądu, prokuratury, policji albo organ prowadzący postępowanie w sprawie o wykroczenia w celu wzięcia udziału w postępowaniach toczących się przed ww. organami. § 6 cyt. rozp.
Zwolnienie pracownika wezwanego
w charakterze biegłego		 Osoba zatrudniająca ma obowiązek zwolnić pracownika wezwanego w charakterze biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub w sprawach o wykroczenia, przy czym łączny wymiar nieobecności w pracy zwalnianej osoby nie może przekroczyć 6 dni w ciągu roku kalendarzowego. § 7 cyt. rozp.
Zwolnienie pracownika wezwanego przez NIK Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika wezwanego
w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli bądź powołanego do udziału w tym postępowaniu w roli specjalisty.		 § 10 cyt. rozp.
Zwolnienie
członka OSP		 Pracodawca ma obowiązek zwolnić osobę będącą członkiem ochotniczej straży pożarnej na czas uczestnictwa w działaniach ratowniczych, wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu oraz na okres szkoleń pożarniczych. W ostatnim z wymienionych przypadków zwolnienie przysługuje w wymiarze 6 dni w ciągu roku kalendarzowego. § 11 ust. 1 pkt 1 cyt. rozp.
Zwolnienie pracownika na czas wykonywania świadczeń
osobistych		 Pracodawca zobowiązany jest zwolnić pracownika od wykonywania pracy, gdy z odrębnych przepisów wynika obowiązek wykonywania świadczeń osobistych przez pracownika.

Kwestie dotyczące świadczeń osobistych regulują m.in.:

§  przepisy art. 200–207a ustawy z dn. 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 827) oraz art. 216–220 tejże ustawy. Zgodnie z art. 205 ust. 1 powołanej ustawy pracodawca jest obowiązany zwolnić (usprawiedliwić nieobecność w pracy) pracownika na czas niezbędny do wykonywania świadczenia osobistego (zarówno
w czasie pokoju, jak i w razie ogłoszenia mobilizacji oraz w czasie wojny),

przepisy art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy z dn. 18.04.2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. z 2014 r. poz. 333, ze zm.) określające obowiązek wykonywania świadczeń osobistych określonych
w art. 22 tej ustawy.

 § 11 ust. 1 pkt 3 cyt. rozp.

 

art. 200–207a i art. 216–220 cyt. ustawy

 

art. 21 ust. 1 pkt 19 cyt. ustawy
Zwolnienie pracownika na czas jego udziału w komisji pojednawczej Pracodawca obowiązany jest do zwolnienia od pracy pracownika na czas uczestnictwa (jako członek, strona lub świadek) w posiedzeniu komisji pojednawczej. § 8 cyt. rozp.
Zwolnienie
na okres
obowiązkowych badań i szczepień ochronnych		 Obowiązkiem pracodawcy jest zwolnienie pracownika na czas niezbędny do przeprowadzenia obowiązkowych badań i szczepień ochronnych przewidzianych w rozdz. 2 i 4 ustawy z dn. 05.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2013 r. poz. 947, z późn. zm.). § 9 cyt. rozp.

art. 6 i 17 cyt. ustawy
Zwolnienie pra-cownika będącego ratownikiem GOPR Ratownik GOPR ma prawo do zwolnienia od wykonywania pracy na czas udziału w akcji ratowniczej oraz na czas wypoczynku bezpośrednio po jej zakończeniu. § 11 ust. 1 pkt 2 cyt. rozp.
Zwolnienie pracow-nika będącego członkiem ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej MSPiR „Służba SAR” Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa (MSPiR) „Służba SAR” – na czas niezbędny do uczestniczenia
w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu oraz na czas udziału w szkoleniach organizowanych przez MSPiR.		 § 11 ust. 1 pkt 2b cyt. rozp.
Zwolnienie
pracownika-krwiodawcy		 Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika będącego krwiodawcą w celu pobrania od niego krwi w terminie oznaczonym przez stację krwiodawstwa oraz na czas wymaganych badań, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.

Zgodnie z art. 9 ustawy z dn. 22.08.1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz.U. z 2014 r. poz. 332) zasłużonemu honorowemu dawcy krwi
i honorowemu dawcy krwi przysługuje zwolnienie od pracy w dniu,
w którym oddaje krew i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi.

  

§ 12 cyt. rozp.

 

art. 9 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy
Zwolnienia
okolicznościowe		 Pracodawca zobowiązany jest do zwolnienia pracownika od pracy na czas:

  • 2 dni – w razie ślubu pracownika, urodzenia się jego dziecka, zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
  • 1 dnia – w przypadku ślubu dziecka pracownika albo zgonu
    i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka oraz każdej innej osoby będącej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
 § 15
cyt. rozp.
Zwolnienie
na czas zajęć dydaktycznych
oraz na czas niezbędny
w związku z ubieganiem się przez pracownika o tytuł naukowy		 Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas odbywania zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyż-szej, w placówce naukowej lub w instytucie badawczym, łączny wy-miar zwolnienia nie może przekraczać 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu. Przepis stosuje się odpowiednio do pracownika
w razie prowadzenia szkolenia na kursach zawodowych.Pracownikowi niebędącemu nauczycielem akademickim lub pracow-nikiem naukowym przysługuje, na jego wniosek w uzgodnionym
z pracodawcą terminie, zwolnienie od pracy na przeprowadzenie obrony rozprawy doktorskiej. Ponadto pracownikowi, o którym mowa, na którego wniosek zostało wszczęte postępowanie o nadanie stopnia doktora habilitowanego, przysługuje na jego wniosek zwol-nienie od pracy na przeprowadzenie rozmowy wskazanej w art. 18a ust. 10 ustawy z dn. 14.03.2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2014 r. poz. 1852).		  

 

§ 13  cyt. rozp.

 

 

 

 

art. 23 ust. 1–2 cyt. ustawy
Zwolnienie pracow-nika będącego członkiem rady nadzorczej Pracodawca jest zobowiązany zwolnić od pracy pracownika będą-cego członkiem rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny do uczestniczenia w posiedzeniach tej rady. § 14
cyt. rozp.
Zwolnienie pracow-nika będącego członkiem doraź-nym Państwowej Komisji Badania Wypadków Kole-jowych Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem doraźnym Państwowej Komisji Badania Wypadków Kole-jowych, ujętym na liście ministra właściwego ds. transportu, na czas wyznaczenia przez przewodniczącego Komisji, o której mowa, do udziału w postępowaniu. § 11 ust. 1 pkt 2a
cyt. rozp.

 

Zwolnienia od pracy przysługujące na podstawie odrębnych przepisów

Odrębną kategorią zwolnień od pracy są zwolnienia z tytułu pełnienia przez pracownika różnego rodzaju funkcji publicznych i społecznych, które przysługują na podstawie odrębnych przepisów.

Zgodnie z przepisami odpowiednich ustaw i wydanych na ich postawie aktów wykonawczych pracodawca jest zobowiązany do udzielenia zwolnienia od pracy pracownikowi, który wykonuje zadania związane z udziałem w instytucjach oraz organach publicznych i społecznych.

Kwestie wynagradzania osób pełniących funkcje publiczne lub społeczne szczegółowo omówiono w artykule „Wynagrodzenie oraz inne należności za czas niewykonywania pracy”.

W zamieszczonej poniżej tabeli wymieniono poszczególne zwolnienia od pracy, z uwzględnieniem trybu ich udzielania oraz wymiaru, w jakim przysługują.

Zwolnienia od pracy z tytułu pełnienia funkcji publicznych i społecznych

Zwolnienie od pracy w związku z udziałem w pracach obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej
Kwestie dotyczące zwolnień od pracy przysługujących członkom obwodowych lub terytorialnych komisji wyborczych  utworzonych w celu przeprowadzenia wyborów:

  • do Sejmu RP i do Senatu RP,
  • Prezydenta RP,
  • do Parlamentu Europejskiego w RP,
  • do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego,
  • wójtów, burmistrzów i prezydentów miast

–   regulują przepisy ustawy z dn. 05.01.2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 154 § 4 powołanej ustawy członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej
w związku z wykonywaniem zadań przysługuje do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Postępowanie w zakresie dokumentowania dni zwolnienia od pracy na czas udziału w pracach obwodowych komisji wyborczych określono w § 9 uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dn. 14.03.2011 r. w sprawie należności pieniężnych przysługujących członkom komisji wyborczych i osobom powołanym w skład inspekcji w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczy-pospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Parlamentu Europejskiego oraz sposobu dokumentowania dni zwolnienia od pracy (M.P. Nr 23, poz. 252). W myśl tego przepisu członkowie obwodowych komisji wyborczych w razie zamiaru skorzystania ze zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 154 § 4 ustawy – Kodeks wyborczy, są obowiązani, co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy, uprzedzić, w formie pisemnej, pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, a następnie, nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy wykonywaniem zadań w komisji. Zaświadczenie to powinno zawierać:

  • imię i nazwisko osoby wchodzącej w skład danej komisji wyborczej,
  • wskazanie podstawy prawnej zwolnienia od pracy,
  • przyczynę i czas nieobecności w pracy.

Omawiane zaświadczenie opatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej podpisuje przewodniczący danej komisji wyborczej, a dla przewodniczącego komisji – jego zastępca.

Zaświadczenie jest sporządzane w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje zainteresowany członek komisji, a drugi pozostaje w dokumentacji komisji.

 

Zwolnienie od pracy w związku z udziałem w komisji wyborczej
w referendum ogólnokrajowym
Członkowi komisji obwodowej, zgodnie z art. 16 ustawy z dn. 14.03.2003 r. o referendum ogólno-krajowym (Dz.U. z 2015 r. poz. 318) przysługuje zwolnienie od pracy na okres do 5 dni. W zakresie uprawnień członków wspomnianych komisji, w tym prawa do zwolnienia od pracy, przywołany przepis odsyła do ustawy z dn. 05.01.2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.).

Zasady udzielenia zwolnienia od pracy członkom komisji obwodowych uregulowano szczegółowo w § 6 rozp. MSWiA z dn. 30.04.2003 r. w sprawie należności pieniężnych przysługujących członkom obwodowych komisji do spraw referendum w referendum ogólnokrajowym oraz trybu udzielania im dni wolnych od pracy (Dz.U. Nr 75, poz. 676, ze zm.); są one identyczne jak w przypadku członków komisji wyborczych
w wyborach parlamentarnych organizowanych na podstawie przepisów ustawy – Kodeks wyborczy (patrz: wyżej).
Zwolnienie od pracy radnego
Pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia mu uczestniczenia w pracach organów gminy – art. 25 ust. 3 ustawy z dn. 08.03.1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z  2013 r. poz. 594, z późn. zm.).
Zwolnienie od pracy ławnika sądowego
Pracodawca zatrudniający ławnika jest obowiązany zwolnić go od pracy na czas wykonywania czynności w sądzie – art. 172 ust. 1 ustawy z dn. 27.07.2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 133, z późn. zm.).
Zwolnienie od pracy mediatora
Mediatorowi na czas prowadzenia mediacji – w trakcie prowadzenia sporu zbiorowego pracowników z pracodawcą lub pracodawcami – przysługuje zwolnienie od pracy, przy czym łączny wymiar tego zwol-nienia w roku kalendarzowym nie może przekraczać 30 dni (art. 111 ust. 1 ustawy z dn. 23.05.1991 r.
o rozwiązywaniu sporów zbiorowych – Dz.U. z 2015 r. poz. 295).
Zwolnienie od pracy pracownika pełniącego funkcje związkowe
Ustawa z dn. 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 167, ze zm.) nadaje prawo do zwolnienia od pracy:

  • pracownikowi na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy (art. 25 ust. 2 ww. ustawy),
  • jednemu lub kilku pracownikom w zależności od liczby członków związku zawodowego zatrudnionych w zakładzie pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej (art. 31 ust. 1 cyt. ustawy).
Szczegółowy tryb udzielania zwolnień od pracy określa rozp. RM z dn. 11.06.1996 r. w sprawie trybu udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy (Dz.U. Nr 71, poz. 336). Zgodnie z § 4 ust. 1 wymienionego rozp. pracodawca jest obowiązany – na wniosek zarządu zakładowej organizacji związkowej – zwolnić pracownika z obowiązku
świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie tej organizacji, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wykaże we wniosku, że zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie zwolnienia, o których
mowa w art. 31 ust. 1 cyt. ustawy. Wniosek zarządu zakładowej organizacji związkowej powinien zawierać m.in. wskazanie pracownika, któremu zwolnienie od pracy ma być udzielone, wskazanie okoliczności uzasadniających udzielenie zwolnienia od pracy, określenie wymiaru i okresu zwolnienia od pracy.

Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy (art. 31 ust. 3 ustawy związkowej).
Zwolnienie od pracy społecznego inspektora pracy
Jak wynika z art. 15 ust. 2 ustawy z dn. 24.06.1983 o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 567) społecznemu inspektorowi pracy przysługuje zwolnienie od pracy, jeżeli zachodzi konieczność wykonywania jego czynności w godzinach pracy lub uczestniczenia w naradach i szkoleniach. Ponadto
w zakładach pracy, w których występuje szczególne zagrożenie zdrowia i życia pracowników, a warunki pracy wymagają stałego społecznego nadzoru, pracodawca – na wniosek zakładowych organizacji związkowych – może społecznego inspektora pracy zwolnić od wykonywania pracy na czas pełnienia tej funkcji (art.15 ust. 5 ww. ustawy).
Zwolnienie od pracy członka rady pracowniczej
Zwolnienie od pracy członka rady pracowniczej wynika z treści art. 5 ustawy z dn. 25.09.1981 r.
o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. Nr 24, poz. 123, z późn. zm.).
Zwolnienie od pracy pracownika będącego członkiem organu Naczelnej Izby
Pielęgniarek i Położnych lub okręgowej izby pielęgniarek i położnych
bądź wykonującego czynności na rzecz izby
Na wniosek okręgowej rady pielęgniarek i położnych albo jej przewodniczącego lub Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych albo jej Prezesa pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem organu Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych lub okręgowej izby pielęgniarek
i położnych bądź wykonującego czynności na rzecz izby (art. 16 ust. 1 ustawy z dn. 01.07.2011 r.
o samorządzie pielęgniarek  i położnych, Dz.U. Nr 174, poz. 1038, z późn. zm.).
Zwolnienie od pracy pracownika będącego ratownikiem wodnym
Pracodawca inny niż podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa wodnego (czyli pracodawca niebędący WOPR lub innym podmiotem posiadającym stosowną zgodę ministra właściwego ds. wewnętrznych) jest obowiązany zwolnić ze świadczenia pracy pracownika będącego ratownikiem wodnym na czas niezbędny do uczestnictwa w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu. Zwolnienie, o którym wyżej mowa, następuje na podstawie pisemnego zaświadczenia wystawionego przez podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa wodnego określającego czas trwania akcji ratowniczej i czas wypoczynku, który nie może być dłuższy niż 12 godzin na dobę (art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 18.08.2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych, Dz.U. Nr 208, poz. 1240).

 

Zwolnienie od pracy pracownika będącego ratownikiem górskim
Pracodawca inny niż podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa górskiego (czyli pracodawca niebędący GOPR, TOPR oraz innym podmiotem, który uzyskał stosowną zgodę ministra właściwego ds. wewnętrznych) jest obowiązany zwolnić ze świadczenia pracy pracownika będącego ratownikiem górskim na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu. Powyższe zwolnienie następuje na podstawie pisemnego zaświadczenia wystawionego przez podmiot uprawniony do wykonywania ratownictwa górskiego określającego czas trwania akcji ratowniczej i czas wypoczynku, który nie może być dłuższy niż 12 godzin na dobę (art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 18.08.2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich, Dz.U. Nr 208, poz. 1241, ze zm.).
Zwolnienie od pracy osoby niepełnosprawnej
Zwolnienie od pracy osoby niepełnosprawnej w związku z leczeniem lub rehabilitacją reguluje ustawa
z dn. 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
(t. jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.).Zgodnie z art. 20 ust. 1 osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy:

  • w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym – w wymiarze do 21 dni roboczych nie częściej niż raz w roku (na podstawie skierowania na wniosek lekarza, pod którego opieką znajduje się ta osoba); szczegółowe zasady udzielania tych zwolnień reguluje rozp. MPiPS z dn. 22.05.2003 r.
    w sprawie szczegółowych zasad udzielania zwolnień od pracy osobom o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym (Dz.U. Nr 100, poz. 927). Zaznaczyć należy, że osoba niepełnosprawna powinna przedstawić pracodawcy skierowanie na turnus rehabilitacyjny w terminie umożliwiającym zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie (§ 1 ust. 3 ww. rozp.),
  • w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających oraz uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy – jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Zwolnienia od pracy przysługujące pracownikowi będącemu członkiem rady
pracowników lub przedstawicielowi pracowników uprawnionemu na podstawie stosownego porozumienia do uzyskiwania informacji i prowadzenia konsultacji
Określone grupy pracowników są uprawnione do zwolnień od pracy na podstawie przepisów ustawy z dn. 07.04.2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. Nr 79, poz. 550, ze zm.). Oznacza to, że zwolnienia, o których mowa w wymienionej ustawie, przysługują:

  • pracownikowi będącemu członkiem rady pracowników – na czas niezbędny do udziału w pracach rady pracowników, które nie mogą być wykonane poza godzinami pracy, w przypadku gdy nie korzysta ze zwolnienia z innego tytułu (art. 17 ust. 3 ww. ustawy),
  • przedstawicielowi pracowników uprawnionemu, zgodnie z porozumieniem pracodawcy i pracowni-ków zawartym przed dniem 25.05.2006 r., do uzyskiwania informacji i prowadzenia konsultacji (odpowiednie zastosowanie art. 17 ust. 3 w związku z art. 24 ust. 2 ww. ustawy).

 

Zwolnienie od pracy w związku z udziałem w pracach
specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej
Prawo do zwolnienia od pracy zawodowej przysługuje na podstawie ustawy z dn. 05.04.2002 r.
o europejskich radach zakładowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1146):

  • członkowi specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej w związku
    z udziałem w pracach tych organów (art. 37 ust. 3 ww. ustawy),
  • przedstawicielom reprezentującym pracowników, gdy zamiast ustanowienia europejskiej rady za-kładowej zostanie zawarte porozumienie określające zasady odbywania ich spotkań w celu wymiany poglądów na temat przekazanych im informacji (art. 37 ust. 4 oraz art. 18  ww. ustawy).
Zwolnienie od pracy w związku z udziałem w pracach
specjalnego zespołu negocjacyjnego oraz organów spółki europejskiej
Stosownie do przepisów art. 118 ustawy z dn. 04.03.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz.U. Nr 62, poz. 551, z późn. zm.) pracownik, będący członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej lub w radzie administrującej spółki europejskiej ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej
w związku z udziałem w pracach tych organów.
Zwolnienie od pracy w związku z udziałem w pracach organów spółdzielni europejskiej
Zgodnie z art. 98 ustawy z dn. 22.07.2006 r. o spółdzielni europejskiej (Dz.U. Nr 149, poz. 1077, ze zm.) pracownik będący członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej lub radzie administrującej spółką europejską, ma prawo,
w związku z udziałem w pracach tych organów, do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na zasadach dotyczących członka zarządu zakładowej organizacji związkowej, określonych w art. 31 ust. 3 ustawy z dn. 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 167).Art. 98 ustawy o spółdzielni europejskiej stosuje się odpowiednio do przedstawicieli pracowników innych niż członkowie organu przedstawicielskiego, ustanowionych w trybie, o którym mowa w art. 58 ust. 1 pkt 6 tej ustawy.
Zwolnienie w związku z udziałem w pracach specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo w radzie nadzorczej spółki
powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek
Pracownik będący członkiem specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawicielem pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek, w związku z udziałem w pracach tych organów ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na zasadach dotyczących członka zarządu zakładowej organizacji związkowej, określonych w art. 31 ust. 3 ustawy związkowej (patrz: str. 10 nin. pkt). Powyższe uprawnienie wskazano w art. 51 ustawy z dn. 25.04.2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz.U. Nr 86, poz. 525).
Maciej Ofierski

 

previousUbezpieczenie pracownika a odprawa pośmiertna

nextOpodatkowanie udziału w szkoleniach