Uprawnienia pracowników należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie udzielania zwolnień od pracy na czas świąt religijnych przypadających w dniach niebędących ustawowo wolnymi od pracy uregulowano w przepisach ustawy z dn. 17.05.1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. z 2017 r., poz. 1153).

W myśl postanowień powołanej ustawy RP zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia i wyznania. Obywatele wierzący wszystkich wyznań oraz niewierzący mają równe prawa w życiu państwowym, politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturalnym. Warto dodać, że szczegółowe kwestie dotyczące obchodzenia świąt w obrębie danej religii lub konkretnego wyznania, w tym terminy tych świąt, normują zapisy odrębnych ustaw regulujących stosunek państwa polskiego do kościołów i innych związków wyznaniowych.

Stosownie do treści art. 42 ust. 1 wymienionej ustawy – osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Osoby niepełnoletnie mogą korzystać z prawa określonego w art. 42 ust. 1 cyt. ustawy na wniosek swych rodziców bądź opiekunów prawnych.

Zwolnienia od pracy, o których wyżej mowa, mogą być udzielone pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę
w godzinach nadliczbowych.

Szczegółowe zasady udzielania powyższych zwolnień określono w rozp. MPiPS oraz MEN z dn. 11.03.1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy (Dz.U. Nr 26, poz. 235).

Zgodnie z § 1 ust. 1 wymienionego rozp. pracownik należący do kościoła lub innego związku wyznaniowego, którego święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 42 ust. 1 cyt. uprzednio ustawy,

powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Z kolei pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia – nie później niż 3 dni przed dniem zwolnienia. Powołanego przepisu nie stosuje się w razie świąt religijnych przypadających w określonym dniu każdego tygodnia – wówczas, w celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia tych świąt, pracodawca, na prośbę pracownika ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy.

Uczeń lub student należący do kościoła lub innego związku wyznaniowego, którego święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, zgłasza prośbę o udzielenie zwolnienia od nauki do szkoły (innej placówki oświatowo-wychowawczej lub opiekuńczo-wychowawczej) albo szkoły wyższej, w sposób przyjęty w szkole na początku roku szkolnego (akademickiego) lub w toku nauki, nie później jednak niż
7 dni przed dniem zwolnienia. Udzielając zwolnienia od nauki, szkoła określa równocześnie sposób wyrównania zaległości dydaktycznych spowodowanych zwolnieniem.

W imieniu osób niepełnoletnich prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy lub nauki kierują rodzice bądź opiekunowie prawni.

Dni, w których przypadają święta religijne niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy zostały określone – w stosunku do poszczególnych kościołów oraz wyznań – w odrębnych aktach prawnych rangi ustawowej. Dla niektórych związków religijnych i kościołów nie ustanowiono regulacji w tym zakresie.

Maciej Ofierski