Osoby objęte zakazem konkurencji

pracownicy urzędów państwowych

Przepis art. 19 ust. 1 i 2 ustawy z dn. 16.09.1982 r. o pracownikach urzędów państwowych – zwanej dalej u.p.u.p. – (Dz.U. z 2013 r. poz. 269, ze zm.) stanowi, że urzędnik państwowy nie może:

• podejmować dodatkowego zatrudnienia bez uzyskania uprzedniej zgody kierownika urzędu, w którym jest zatrudniony,
• wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z jego obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.

W przypadku naruszenia powyższych norm urzędnicy państwowi mianowani ponoszą odpowiedzialność porządkowąlub dyscyplinarną. Kary porządkowe i dyscyplinarne określono w art. 34 ust. 2 i 3 u.p.u.p. 

Karę porządkową za przewinienie mniejszej wagi stanowi upomnienie, natomiast karami dyscyplinarnymi są:

• nagana,
• nagana z ostrzeżeniem,
• nagana z pozbawieniem możliwości awansowania przez okres do szej grupy wynagrodzenia sze stanowisko,
• przeniesienie na niższe stanowisko,
• wydalenie z pracy w urzędzie.

osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe

Ustawa z dn. 21.08.1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, z późn. zm.) wprowadza zakazy w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej przez:

• osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe, w rozumieniu przepisów o wynagradzaniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, oraz sędziów Trybunału Konstytucyjnego,
• osoby wymienione w art. 2 ww. ustawy.

Art. 4 cyt. ustawy zawiera katalog stanowisk, których nie mogą zajmować ww. osoby, w okresie zajmowania stanowiska lub pełnienia funkcji. Sankcje w przypadku naruszenia zakazu określone są w art. 5 tejże ustawy. Naruszenie zakazów, o których mowa w art. 4 cyt. ustawy, powoduje – w zależności od konkretnego przypadku – konieczność zastosowania odpowiedzialnośći dyscyplinarnej lub stanowi podstawę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika lub do odwołania ze stanowiska, w odniesieniu natomiast do osób pełniących funkcję wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przewidziano skutek prawny w postaci wygaśnięcia mandatu.

pracownicy samorządowi

W myśl art. 30 ust. 1 ustawy z dn. 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1202, z późn. zm.), pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, nie może wykonywać zajęć pozostających w sprzeczności lub związanych z zaję-ciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stron-niczość bądź interesowność oraz zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z powołanej ustawy.

Stosownie do art. 30 ust. 2 cyt. ustawy, w przypadku stwierdzenia naruszenia przez pracownika samorządowego któregokolwiek z zakazów wskazanych w art. 30 ust. 1 tej ustawy:

• niezwłocznie rozwiązuje się z nim, bez wypowiedzenia, stosunek pracy w trybie art. 52 § 2 i 3 k.p. lub
• odwołuje się go ze stanowiska.

pracownicy służby cywilnej

Członek korpusu służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej (art. 80 ust. 1 ustawy z dn. 21.11.2008 r. o służbie cywilnej, Dz.U. z 2014 r. poz. 1111).

Urzędnik służby cywilnej nie może podejmować zajęć zarobkowychbez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu; dotyczy to także pracowników służby cywilnej zajmujących wyższe stanowiska w tej służbie (art. 80 ust. 2 i 3 cyt. ustawy).

Za naruszenie powyższych zasad członkowie korpusu służby cywilnej ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną przewidzianą w rozdz. 9 cyt. ustawy.

członkowie rady nadzorczej i zarządu spółdzielni

Ustawa z dn. 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2013 r. poz. 1443) wprowadza zakaz łączenia funkcji członka rady nadzorczej i zarządu tej samej spółdzielni (art. 56 § 1 cyt. ustawy). Ponadto członkowie rady nadzorczej i zarządu nie mogą zajmować się interesami konkurencyjnymi w stosunku do spółdzielni, a w szczególności uczestniczyć jako wspólnicy lub członkowie władz przedsiębiorców prowadzących działalność konkurencyjną wobec spółdzielni. Naruszenie zakazu konkurencji stanowi podstawę odwołania członka rady nadzorczej lub zarządu oraz powoduje inne skutki prawne przewidziane w odrębnych przepisach (art. 56 § 3 ww. ustawy).

W razie naruszenia zakazu konkurencji, o którym mowa powyżej, przez członka rady nadzorczej – rada może podjąć uchwałę o zawieszeniu członka tego organu w pełnieniu czynności. Statut określa termin zwołania posiedzenia organu, który dokonał wyboru zawieszonego członka rady. Wskazany organ rozstrzyga o uchyleniu zawieszenia bądź odwołaniu zawieszonego członka rady.

Zgodnie z art. 58 ww. ustawy członek zarządu oraz rady nadzorczej odpowiada wobec spółdzielni za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni – chyba że nie ponosi winy.

wspólnicy spółek osobowych oraz członkowie zarządu spółki z o.o. i akcyjnej

Ustawa z dn. 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1030, ze zm.) ustanawia zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi przez:

• wspólnika spółki osobowej (jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej), który obowiązany jest powstrzymać się od wszelkiej działalności sprzecznej z interesami spółki. Zgodnie z art. 56 § 2 k.s.h. wspólnik nie może, bez wyraźnej lub domniemanej zgody pozostałych wspólników, zajmować się interesami konkurencyjnymi, w szczególności uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki jawnej, partner, komplementariusz lub członek organu spółki. Art. 57 § 1 i 2 k.s.h. określa roszczenia wspólnika wobec wspólnika naruszającego zakaz konkurencji. Każdy wspólnik ma prawo żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji, lub naprawienia wyrządzonej jej szkody. Roszczenia te przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, gdy wszyscy pozostali wspólnicy dowiedzieli się o naruszeniu zakazu, nie później jednak niż z upływem trzech lat. Art. 69 k.s.h. dotyczy zakazu konkurencji w okresie likwidacji, wówczas obowiązuje tylko osoby będące likwidatorami,
• członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.), który nie może bez zgody spółki (zgody tej udziela organ uprawniony do powołania zarządu, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej) zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu (art. 211 § 1 k.s.h.). Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.
• członka zarządu spółki akcyjnej (art. 380 § 1 k.s.h.) – zakaz konkurencji w odniesieniu do tej osoby jest analogiczny jak w przypadku członka zarządu spółki z o.o.