Co postanowił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 2015 roku? Jak wygląda rządowy projekt nowelizacji ustawy o związkach zawodowych?

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw przedłożony przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zgodnie z nim osoby wykonujące pracę zarobkową będą mogły tworzyć organizacje związkowe a także do nich wstępować. To jest nowość w stosunku do obecnego porządku prawnego, gdzie pracujący na podstawie umów cywilnoprawnych i tzw. samozatrudnieni nie mogą tworzyć organizacji związkowych i wstępować do nich.

Powyższe jest wynikiem działań Trybunału Konstytucyjnego w wyroku z dn. 02.06.2015 r. o sygn. akt: K 1/13, który orzekł że przepisy ustawy o związkach zawodowych są niekonstytucyjne w zakresie, w jakim ograniczają wolność tworzenia i wstępowania do związków zawodowych osobom wykonującym pracę zarobkową w innej formie niż etat. Trzeba podkreślić, że związkowcy argumentowali przed TK, że zapisana w ustawie o związkach zawodowych definicja pracownika jest zawężona do zapisu zawartego w przepisach Kodeksu pracy, przez co polskie prawo pozwala zakładać i wstępować do związków zawodowych jedynie pracownikom zatrudnionym na etatach.

Zgodnie z ww. projektem, tzw. koalicję związkową, czyli możliwość tworzenia i wstępowania do organizacji związkowych, będą mieli „pracownicy i osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy”, jeżeli spełnią następujące warunki: nie zatrudniają do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia; nie ponoszą ryzyka gospodarczego związanego z wykonywaniem tej pracy; mają interesy zawodowe związane z wykonywaniem pracy, które mogą być grupowo chronione.

Chodzi zwłaszcza o osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak: umowa zlecenia, umowa o świadczenie usług, czy umowa o dzieło. Tworzyć organizacje związkowe i wstępować do nich będą mogły także osoby prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą (czyli tzw. osoby samozatrudnione), wykonujące pracę na rzecz danego podmiotu na podstawie umowy.

Nowe uregulowania mają wejść w życie po 6 miesiącach od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem jednego artykułu, który zacznie obowiązywać po 12 miesiącach od publikacji, stanowiącego o tym, że przy ustalaniu liczby osób wykonujących pracę zarobkową zrzeszonych w zakładowej organizacji związkowej, uwzględnia się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową należące do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy przed przystąpieniem do rokowań lub uzgodnień.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Źródło: PAP