„Klient pomocy społecznej ma wydaną decyzję na usługi opiekuńcze, która określa zakres, formę i odpłatność za godzinę usługi. Klient nie reguluje należności za usługi. GOPS wszczął postępowanie z urzędu w sprawie nie wywiązywania się z odpłatności za wykonywanie usług opiekuńczych w okresie od lipca do grudnia 2017. Został przeprowadzony wywiad środowiskowy na okoliczność ustalenia dlaczego nie płaci, z wywiadu wynika, że stać go na opłatę. Czy teraz wydajemy decyzję o obowiązku zwrotu wydatków na podstawie art. 96 ust.1 ustawy o pomocy społecznej (jeżeli nie zapłaci to upomnienie i tytuł wykonawczy do urzędu skarbowego?)”

Stosownie do treści …

(…) art. 96 ust. 1-2 ustawy o pomocy społecznej, „obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na:

1) osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;

2) spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej – z masy spadkowej;

3) małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wydatków zgodnie z pkt 1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej. Wydatki na usługi, pomoc rzeczową, posiłki, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki okresowe i zasiłki celowe przyznane pod warunkiem zwrotu podlegają zwrotowi w części lub całości, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby zobowiązanej do zwrotu wydatków przekracza kwotę kryterium dochodowego.”

Z treści ww. przepisu wynika, iż wydatki na świadczenia z pomocy społecznej, w tym m.in. na usługi opiekuńcze, co do zasady podlegają zwrotowi, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby zobowiązanej do zwrotu wydatków przekracza kwotę kryterium dochodowego. Z treści pytania wynika, że z bliżej nieokreślonych powodów GOPS nie uzyskuje od klienta należności za świadczone usługi za okres lipiec-grudzień 2017 r. Wobec powyższego GOPS jest uprawniony do uruchomienia ww. przepisów mających na celu ściągnięcie od zobowiązanego wszystkich należności.

Niemniej jednak GOPS podejmując stosowne działania, powinien również uwzględnić treść uchwał rady gminy dotyczące zasad zwrotu wydatków za świadczenia z pomocy społecznej (w zakresie zadań własnych gminy), wydanej na podstawie art. 96 ust. 4 przedmiotowej ustawy. Należy też pamiętać o art. 104 tej ustawy, który stwierdza, że należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, z tytułu opłat określonych przepisami ustawy oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a wysokość należności, podlegających zwrotowi oraz terminy ich zwrotu ustala się w drodze decyzji administracyjnej.

W przypadku braku wykonania decyzji administracyjnej GOPS uruchamia procedurę postępowania przedegzekucyjnego (wydając upomnienie), a w razie braku wykonania upomnienia kieruje sprawę do postępowania egzekucyjnego.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 12.03.2004 r. o pomocy społecznej – Dz.U. z 2017 r. poz. 1769 z późn. zm.