Czy Józef Piłsudski był geniuszem wojskowym? A może tylko umiał dbać o własną reklamę i dobrze dobierał sobie współpracowników? Dlaczego Władysław Sikorski chciał połączenia Polski z Austro-Węgrami? W jakim mieście Legiony były przyjmowane z wrogością? Dlaczego major Włodzimierz Zagórski wołał do legionistów: „Straceńcy! Wy zdechniecie!”? Wreszcie: co udało się wywalczyć Legionom Polskim w czasie I wojny światowej?

Na te wszystkie pytania odpowiada nowa książka prof. Andrzeja Chwalby, uznanego historyka z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Legiony polskie 1914-1918, opublikowane ostatnio przez Wydawnictwo Literackie. Chwalba opisuje w niej zarówno bojowy szlak żołnierzy, o którym czytamy w szkolnych podręcznikach historii, jak również ich codzienne życie.

Najciekawsza w tej opowieści jest jej niejednoznaczność, trudno bowiem oceniać ludzi, którzy sto lat temu mieli różne zdania na temat drogi, jaką należy iść, aby osiągnąć niepodległość dla naszego kraju. Chwalba ukazuje ich wzajemne relacje w sposób pozbawiony bezkrytycznej czci i pokazując, jakie skutki miały ich wojenne wybory.

Dzięki temu poznajemy oczekiwania, marzenia i losy konkretnych ludzi – zarówno Józefa Piłsudskiego, Władysława Sikorskiego czy Józefa Hallera, jak i bezimiennych legionistów, którzy cztery lata swojego życia spędzili w błocie, w śniegu, w słońcu, w deszczu, walcząc o niepodległą Polskę.

Filip Skowron

 

Recenzja książki:

Andrzej Chwalba, Legiony polskie 1914-1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018