Obowiązek prowadzenia kasy fiskalnej, a rozliczanie się rachunkami i podatek PIT. Jakich czynności nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą?

„Jestem biegłym sądowym w zakresie wyceny nieruchomości, uprawnionym rzeczoznawcą majątkowym. Nie jestem płatnikiem podatku VAT oraz nie prowadzę działalności gospodarczej. Zlecenia od sądów rozliczane są przez zleceniodawców na podstawie wystawionego przeze mnie rachunku i zaliczkę na podatek dochodowy odprowadza zleceniodawca (np. sąd) do urzędu skarbowego oraz wystawia na koniec roku PIT-11. Czy mam obowiązek prowadzenia kasy fiskalnej, czy też mogę się rozliczać rachunkami na dotychczasowych zasadach?”

Zgodnie z …

(…) art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (u-VAT), podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei ust. 2 precyzuje czym jest działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o VAT. Z całą pewnością można stwierdzić, że jej definicja działalności gospodarczej z ustawy o VAT jest szersza aniżeli definicja z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W treści art. 15 ust. 3 u-VAT wymieniono jakich czynności nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Wśród nich w pkt 3 wskazano na czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u-PIT), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Z kolei w myśl art. 13 pkt 6 wspomnianej ustawy o PIT, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się m.in. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym.

Zatem przepisy wprost określają, iż przychody biegłych jako przychody z działalności wykonywanej osobiście w rozumieniu ustawy o PIT nie stanowią wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT.

Co za tym idzie, zgodnie z brzmieniem art. 111 ust. 1 u-VAT podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, chyba że spełnione zostają przesłanki najnowszego rozporządzenia Ministra Finansów i Rozwoju w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących z dnia 20.12.2017 roku.

Podsumowując powyższe rozważania, w ocenie Autora, biegły sądowy, który nie jest podatnikiem podatku VAT i nie prowadzi działalności gospodarczej, a jedynie wykonuje zlecenia na rzecz sądów (a nie na rzecz osób fizycznych), nie ma obowiązku prowadzenia kasy fiskalnej i może rozliczać się rachunkami na dotychczasowych zasadach.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. z 2018 r. poz. 200 ze zm.
2. Ustawa z dn. 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 z późn. zm.
3. Rozporządzenie Ministra Finansów i Rozwoju z dn. 20.12.2017 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących – Dz.U. z 2017 r. poz. 2454.