Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy
012Finansowanie zadań państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej, określonych w art. 108 ustawy z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1409, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, odbywa się w ramach środków Funduszu Pracy (dalej jako „FP”).
Szczegółowe zasady funkcjonowania FP zawierają przepisy rozdziału 18 ustawy o promocji zatrudnienia. Zgodnie z tymi regulacjami FP jest państwowym funduszem celowym tworzonym z przychodów wymienionych w art. 106 ust. 1 wymienionej ustawy. Dysponentem FP jest minister właściwy ds. pracy.
Podstawa wymiaru oraz wysokość składki na FP
Zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia – obowiązkowe składki na FP ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynoszących, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (od 1 stycznia 2021 r. wynagrodzenie to wynosi 2800 zł, zgodnie z rozp. RM z dnia 15.09.2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r., Dz.U. z 2020 r. poz. 1596).
Jeżeli kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek pochodzą z różnych źródeł, obowiązek opłacania składek na FP powstaje wówczas, gdy łączna kwota będąca podstawą wymiaru składek ustalona zgodnie z art. 104 ust. 1 cyt. ustawy wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie.
Osoba uzyskująca przychody z kilku różnych źródeł składa stosowne oświadczenie:
- pracodawcy lub
- terenowej jednostce organizacyjnej ZUS – jeżeli sama opłaca składki na ubezpieczenia społeczne.
Przy ustalaniu składki na FP nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.). Oznacza to, że płatnik składek kontynuuje opłacanie składki na FP, mimo że nastąpiło przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
Kwota ograniczenia rocznej podstawy oskładkowania w roku 2021 wynosi 157 770 zł (Obwieszczenie MRPiPS z dnia 18.11.2020 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2021 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P. z 2020 r. poz. 1061).
Wysokość składki na FP określana jest corocznie w ustawie budżetowej. Składka na FP obowiązująca w 2021 r. wynosi 1,0% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 26 USTAWY BUDŻETOWEJ NA ROK 2021 z dnia 20 stycznia 2021 r., Dz.U. z 2021 r. poz. 190).
Podmioty zobowiązane do opłacania składek na FP oraz zwolnienia z obowiązku opłacania tych składek
Wypłacanie przez pracodawców oraz inne podmioty kwot, o których była wcześniej mowa, a więc kwot stanowiących co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę w 2021 r., rodzi obowiązek odprowadzenia składek na FP.
W niżej zamieszczonej tabeli wymieniono podmioty objęte tym obowiązkiem.
Tab. 1. Podmioty zobowiązane do opłacania składek na FP
|
WYSZCZEGÓLNIENIE |
|
| Płatnik składek na FP |
Osoby, za które opłaca się składkę na FP |
| 1 | 2 |
| Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne | pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym |
| wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą | |
| wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami k.c. stosuje się regulacje dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące, z wyłączeniem osób świadczących pracę na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 04.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. z 2020 r. poz. 326) |
|
| wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności albo tymczasowego aresztowania | |
| pobierające stypendia sportowe | |
| otrzymujące świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym, świadczenie górnicze lub górniczy zasiłek socjalny albo wynagrodzenie należne w okresie świadczenia górniczego, stypendium na przekwalifikowanie bądź kontraktu górniczego – przewidziane w odrębnych przepisach | |
| żołnierze zawodowi oraz funkcjonariusze niespełniający warunków do nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, ABW, AW, SKW, SWW, CBA, SG, SOP, PSP, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej i SW oraz ich rodzin, za których, po zwolnieniu ze służby lub rozwiązaniu stosunku pracy, odprowadzono składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od uposażenia lub wynagrodzenia wypłaconego w okresie służby albo stosunku pracy na podstawie przepisów odrębnych | |
| funkcjonariusze, którzy w chwili zwolnienia ze służby spełniają jedynie warunki do nabycia prawa do policyjnej renty inwalidzkiej, w przypadku przekazania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe | |
| Rolnicze spółdzielnie produkcyjne (rsp), spółdzielnie kółek rolniczych (skr) lub spółdzielnie usług rolniczych (sur) | członkowie rsp, skr lub sur, z wyjątkiem członków, którzy wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych większej niż 2 ha przeliczeniowe |
| Inne niż wyżej wymienione w nin. tabeli osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyjątkiem osób wymienionych w tab. 2, zwolnionych z opłacania składek na FP na pod-stawie art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia |
|
Warto podkreślić, że w odniesieniu do osób wymienionych powyżej w Tab. 1, które osiągnęły określony wiek można zastosować zwolnienie z obowiązku odprowadzania składek na FP. Takie rozwiązanie przewiduje art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia, zgodnie z którym obowiązkowe składki na FP opłaca się za osoby wymienione w art. 104 ust. 1 pkt 1–3 powołanej ustawy (patrz: osoby wskazane w Tab. 1, rubryka 2), jeśli nie osiągnęły wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn.
Niektóre osoby, pomimo tego, że podlegają ubezpieczeniom emerytalnym i rentowemu, nie są objęte obowiązkiem opłacania składek na FP. Ponadto określone grupy przedsiębiorców – ze względu na rodzaj prowadzonej działalności – są zwolnione z wpłat na FP. W poniższej tabeli wymieniono podmioty nieobjęte obowiązkiem opłacania składek na FP.
Tab. 2. Podmioty nieobjęte obowiązkiem opłacania składek na FP
|
WYSZCZEGÓLNIENIE |
| Osoby nieobjęte obowiązkiem opłacania składek na FP na podstawie wyłączenia, o którym mowa w art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia: |
| duchowni |
| pobierające na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłek stały |
| pobierające na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka |
| pobierające na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów zasiłek dla opiekuna |
| podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników |
| żołnierze niezawodowi w służbie czynnej |
| odbywające zastępcze formy służby wojskowej |
| przebywające na urlopach wychowawczych oraz pobierające zasiłek macierzyński |
| pobierające świadczenie szkoleniowe, o którym mowa w art. 70 ust. 6 ustawy o promocji zatrudnienia |
| świadczące pracę na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 04.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. z 2020 r. poz. 326) |
| sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, o których mowa w art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.) |
| Podmioty zwolnione z opłacania składek na FP na podstawie art. 105 ustawy o promocji zatrudnienia: |
|
|
Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na FP za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy, licząc od pierwszego miesiąca po powrocie z wymienionych urlopów (art. 104a ustawy o promocji zatrudnienia).
W art. 104b ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia przewidziano kolejne zwolnienie z obowiązku opłacania składek na FP. Zgodnie z tym przepisem, pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na FP przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za osoby zatrudnione, które ukończyły 50 rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych PUP.
Jeszcze jeden rodzaj zwolnienia z obowiązku opłacania składek na FP określono w art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia.
Zgodnie z art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia – pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne nie opłacają składek na FP przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30 roku życia.
Zasady poboru składek na FP
Składki na FP opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie oraz na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.
Poboru składek na FP dokonuje ZUS na wyodrębniony rachunek bankowy prowadzony dla składek na FP niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni roboczych od ich rozliczenia.
W razie nieopłacania składek na FP lub opłacania ich w niższej od należnej wysokości ZUS może obciążyć pracodawcę lub osobę podlegającą ubezpieczeniu społecznemu dodatkową opłatą w wysokości do 100% należnej kwoty składek (art. 107 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia).
Od składek na FP nieopłaconych w terminie ZUS pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych przepisami ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325, z późn. zm.). Składki na FP oraz należności z tytułu odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 107 ust. 3 cyt. ustawy, nieopłacone w terminie – podlegają ściągnięciu w trybie przepisów ustawy z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2020 r. poz. 1427, z późn. zm.) lub przepisów o postępowaniu cywilnym. Składki, odsetki i dodatkowe opłaty są przekazywane na rachunek bankowy ministra właściwego ds. pracy.
Konsekwencje nieopłacania składek na FP
W przepisach rozdziału 20 ustawy o promocji zatrudnienia określono zakres odpowiedzialności podmiotu zobowiązanego do wpłat na FP oraz rodzaj sankcji przewidzianych w przypadku niewywiązywania się z obowiązków ustawowych.
Zgodnie z art. 122 ust. 1 cyt. ustawy – kto:
- nie dopełnia obowiązku opłacania składek na FP lub nie opłaca ich
w przewidzianym przepisami terminie, - nie zgłasza wymaganych danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek na FP albo udziela w tym zakresie nieprawdziwych wyjaśnień bądź odmawia ich udzielenia
– podlega karze grzywny.
Sprawca nie podlega jednak karze, jeżeli przed dniem rozpoczęcia kontroli w podmiocie kontrolowanym zaległe składki na FP zostały już opłacone w wymaganej wysokości (art. 122 ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia).
Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 122 cyt. ustawy, następuje w trybie ustawy z dnia 24.08.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2020 r. poz. 729, z późn. zm.).
Maciej Ofierski