INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

UZASADNIENIE

W dniu 8 października 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie ustalenia, w jakim momencie dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka zobowiązana jest rozpoznać przychody/koszty (wynik) związane z zawarciem i realizacją transakcji, których przedmiotem są Pochodne Instrumenty Finansowe.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny/zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej również: „Spółka”) jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Spółka prowadzi działalność gospodarczą w branży AGD. Podstawowym przedmiotem działalności Wnioskodawcy jest produkcja i sprzedaż elektrycznego i gazowego sprzętu grzejnego gospodarstwa domowego, a także sprzedaż innych produktów AGD.

W celu zabezpieczenia się m.in. przed ryzykiem związanym ze zmianami kursów wymiany walut oraz zmianami stóp procentowych Wnioskodawca korzysta z pochodnych instrumentów finansowych w rozumieniu art. 4a pkt 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1036, z późn. zm., dalej: „ustawa o PDOP”), w tym przede wszystkim z kontraktów walutowych – typu forward, jak również kontraktów wymiany płatności odsetkowych – interest rate swap oraz currency interest swap (dalej: „Pochodne Instrumenty Finansowe”).

Niektóre z Pochodnych Instrumentów Finansowych, w tym kontrakty wymiany płatności odsetkowych, mają charakter rzeczywisty – rozliczane są poprzez faktyczną dostawę waluty po ustalonym kursie (rozumianą jako dostawa przez drugą stronę – w przypadku kontraktu na zakup waluty lub dostawa przez podatnika – w przypadku kontraktu na sprzedaż waluty); część z nich ma natomiast charakter nierzeczywisty – rozliczane są jedynie w kwocie netto, tj. wynikiem na transakcji.

Ponadto, część z Pochodnych Instrumentów Finansowych, z których korzysta Spółka, może mieć postać instrumentów zerokosztowych. W efekcie, przy zawarciu transakcji dotyczących instrumentów zerokosztowych ani Spółka, ani druga strona transakcji nie ponoszą efektywnych kosztów jej zawarcia. Ewentualne przysporzenie lub wydatek po stronie Spółki powstaje dopiero przy rozliczeniu transakcji (a nie w momencie zawarcia transakcji). Wynik uzyskany z tytułu realizacji instrumentów zerokosztowych, jest rozliczany poprzez zapłatę odpowiedniej różnicy z realizacji poszczególnych transakcji objętych tymi instrumentami przez jedną ze stron transakcji. Data rozliczenia jest jedynym momentem, w którym płatności z wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z tego instrumentu.

Spółka prowadzi księgi rachunkowe oraz sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF).

Dla celów bilansowych Pochodne Instrumenty Finansowe są kwalifikowane przez Spółkę na podstawie zasad rachunkowości zabezpieczeń, jako:

• zabezpieczenie wartości godziwej, zabezpieczające przed ryzykiem zmian wartości godziwej ujętego składnika aktywów lub zobowiązania,
• zabezpieczenie przepływów środków pieniężnych, zabezpieczające przed zmianami przepływów środków pieniężnych, które przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka związanego z ujętym składnikiem aktywów, zobowiązaniem lub prognozowaną transakcją,
• zabezpieczenie udziałów w aktywach netto jednostek zagranicznych.

Spółka dokonuje okresowej wyceny (przeszacowania) wartości instrumentów pochodnych na dany dzień. Wycena odzwierciedla teoretyczną wartość tego instrumentu na dany dzień, a różnice z przeszacowania instrumentu (dodatnie lub ujemne) dla celów księgowych wpływają w danym okresie na wynik finansowy lub kapitał z aktualizacji wyceny, w zależności od przynależności do jednej z wymienionych wyżej grup oraz od cyklu życia powiązania zabezpieczającego. Wycena dokonywana jest kwartalnie.

Dla ustalania różnic kursowych przy rozliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka stosuje metodę określoną w art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP (tzw. metoda rachunkowa). Zgodnie z informacją przedstawioną przez audytora Spółki, różnice z przeszacowania opisanych powyżej instrumentów nie stanowią różnic kursowych w rozumieniu księgowym.

Spółka dla celów podatkowych ujmuje rozliczenia związane z realizacją Pochodnych Instrumentów Finansowych w ten sposób, że do kalkulacji podatku dochodowego od osób prawnych brany pod uwagę jest jedynie faktycznie zrealizowany wynik na tych instrumentach. Wyceny dotyczące Pochodnych Instrumentów Finansowych sporządzane przed zamknięciem kontraktu nie są zatem uwzględniane w kalkulacji podatku dochodowego od osób prawnych. Tym samym, wszelkie różnice wynikające z przeszacowania wartości Pochodnych Instrumentów Podatkowych na gruncie prawa bilansowego nie mają wpływu na rozliczenia Spółki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. Dopiero faktyczna realizacja Pochodnych Instrumentów Finansowych wiąże się przepływem środków pieniężnych.

Wnioskodawca wskazuje, że Spółka w podobnym stanie faktycznym otrzymała już interpretację indywidualną, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy i odstąpił od uzasadnienia prawnego interpretacji (interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 8 grudnia 2011 r., znak: ILPB3/423-429/11-3/MM). Z uwagi na to, że ww. interpretacja została wydana przed wprowadzeniem do art. 12 ustawy o PDOP, ust. 3f określającego wprost, w którym momencie powstaje przychód z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych, Wnioskodawca jest zainteresowany ponownym uzyskaniem interpretacji dotyczącej tej kwestii, jednakże z uwzględnieniem przepisu, który wszedł w życie 1 stycznia 2015 r.

Przedmiotowy wniosek nie dotyczy tych Pochodnych Instrumentów Finansowych, które związane są z zakupem bądź wytworzeniem środków trwałych lub zakupem wartości niematerialnych i prawnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

W jakim momencie dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka zobowiązana jest rozpoznać przychody/koszty (wynik) związane z zawarciem i realizacją transakcji, których przedmiotem są Pochodne Instrumenty Finansowe?

Zdaniem Spółki, dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka zobowiązana jest rozpoznać przychody/koszty (wynik) związane z zawarciem i realizacją transakcji, których przedmiotem są Pochodne Instrumenty Finansowe, dopiero w momencie faktycznego rozliczenia (realizacji) Pochodnych Instrumentów Finansowych. Jednocześnie, koszty związane z realizacją Pochodnych Instrumentów Finansowych podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich potrącenia, tj. ujęcia w księgach rachunkowych Spółki na koncie kosztowym.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy.

1) Część ogólna

W myśl art. 4a pkt 22 ustawy o PDOP, ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz instrumentów rynku pieniężnego.

Stosownie natomiast do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1768 z późn zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są niebędące papierami wartościowymi:

• opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2017/565,
• opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,
• opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,
• niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,
• instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,
• kontrakty na różnicę,
• opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych.

Wartość instrumentu finansowego jest uzależniona od kształtowania się ceny instrumentu, który instrumenty finansowe zabezpieczają. Cechą konstytutywną pochodnych instrumentów finansowych jest natomiast ich oparcie na tzw. instrumentach bazowych, w tym na walutach obcych lub stopach procentowych.

Wśród instrumentów finansowych można wyróżnić m.in.:

• rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedaj

2) Przychody

Zgodnie z postanowieniami art. 12 ust. 3 ustawy o PDOP, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zasady dotyczące momentu rozpoznania przychodów określonych w art. 12 ust. 3 ustawy o PDOP, uregulowane zostały w art. 12 ust. 3a-3i ustawy o PDOP, przy czym od 1 stycznia 2015 r. do ustawy o PDOP wdrożono przepis, który określa wprost, w którym momencie powstaje przychód z tytułu realizacji pochodnych instrumentów finansowych. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 3f ustawy o PDOP, za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

Zdaniem Wnioskodawcy, wszelkie płatności otrzymywane przez Spółkę od drugiej strony transakcji stają się przychodami Wnioskodawcy w momencie realizacji praw wynikających z danego Pochodnego Instrumentu Finansowego, czyli w dacie rozliczenia ustalonej przez strony.

W konsekwencji, dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, ewentualne przychody związane z zawarciem i realizacją transakcji, których przedmiotem są Pochodne Instrumenty Finansowe, Spółka zobowiązana jest rozpoznać dopiero w momencie faktycznego rozliczenia (realizacji) Pochodnych Instrumentów Finansowych.

Powyższe stanowisko znajduje odzwierciedlenie w praktyce interpretacyjnej organów podatkowych i orzeczniczej sądów administracyjnych, przykładowo:

• w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 12 kwietnia 2018 r., znak 0111-KDIB1-2.4010.104.2018.1.MS, w której organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, że: w dacie zawarcia kontraktu Spółka nie będzie zobowiązana do rozpoznania żadnych przychodów, w tym z premii z tytułu wystawionej opcji wchodzącej w skład instrumentu zerokosztowego. Przychody lub koszty – ustalone jako wynik na instrumencie zerokosztowym – wynikające z przedmiotowej transakcji będą rozpoznawane dopiero w przyszłości – w dacie realizacji ww. instrumentu jako całości, tj. w dacie rozliczenia, określonej umową z bankiem, tj. dacie w której wynik staje się wymagalny;
• w wyroku WSA w Krakowie z 7 czerwca 2017 r., sygn. I SA/Kr 310/17, w którym st

3) Koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych – do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, albo ich odpłatnego zbycia – o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Z powyższego przepisu wynika, że wszelkie wydatki związane z nabyciem Pochodnych Instrumentów Finansowych, w tym np. zapłacone prowizje, premie opcyjne, jak również inne płatności realizowane przez Spółkę na rzecz drugiej strony transakcji stają się kosztami uzyskania przychodów w momencie realizacji praw wynikających z danego Pochodnego Instrumentu Finansowego, czyli w dacie rozliczenia ustalonej przez strony (poza sytuacją, kiedy wydatki te zwiększają wartość środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych).

W tym miejscu należy wskazać, że stanowisko Wnioskodawcy jest podzielane w interpretacjach

indywidualnych przepisów prawa podatkowego, przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 września 2016 r., znak: ITPB3/4510-334/16-1/MK, w której organ podatkowy w odniesieniu do kosztów nabycia opcji walutowych oraz kosztów związanych z zawarciem kontraktów typu forward, których celem było zabezpieczenie kursu walutowego waluty euro, zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, że koszty te: podlegają w całości ujęciu jako koszt uzyskania przychodu zgodnie z przepisem szczególnym art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o CIT, tj. w momencie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia.

Jednocześnie, Wnioskodawca podkreśla, że art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o PDOP, dotyczy wyłącznie wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych. Tym samym, nie znajdzie on zastosowania do kosztów poniesionych przez Spółkę w związku z realizacją Pochodnych Instrumentów Finansowych.

W takim przypadku, kwestia momentu zaliczenia do kosztów podatkowych powinna być rozpatrywana zgodnie z ogólnymi zasadami dotyczącymi potrącalności kosztów, tj. regułami wyrażonymi w art. 15 ust. 4 – 4d ustawy o PDOP.

Na gruncie powyższych przepisów można wyróżnić koszty bezpośrednio związane z uzyskaniem przychodu oraz koszty pośrednio związane z przychodem. W praktyce przyjmuje się, że jeśli uzyskanie przychodu wprost zależy od poniesienia danego kosztu, koszt ten będzie można rozliczyć dopiero w momencie wystąpienia przychodu. Taki związek pomiędzy kosztem warunkującym uzyskanie przychodu a tym przychodem określa się mianem bezpośredniego.

W myśl natomiast art. 15 ust. 4d ustawy o PDOP, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Natomiast, stosownie do treści art. 15 ust. 4e ustawy o PDOP, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku) albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Z powyższego wynika, że koszty pośrednie potrąca się, co do zasady, w roku poniesienia. Jeżeli jednak dotyczą one okresu dłuższego niż 1 rok, rozlicza się je proporcjonalnie (zgodnie z art. 15 ust. 4d zdanie drugie ustawy o PDOP).

W ocenie Wnioskodawcy, kosztom poniesionym w związku z realizacją Pochodnych Instrumentów Finansowych nie można przypisać charakteru kosztów bezpośrednich w rozumieniu art. 15 ust. 4 ustawy o PDOP. W konsekwencji, należy je zakwalifikować jako koszty pośrednie potrącalne w dacie poniesienia, tj. ujęcia w księgach rachunkowych Spółki na koncie kosztowym.

Podsumowując należy stwierdzić, że zgodnie z ww. przepisami Spółka będzie uprawniona do potrącenia kosztów (straty) wynikających przykładowo z przedterminowego zakończenia kontraktu SWAP w dacie poniesienia wydatku, zgodnie z art. 15 ust. 4d updop. Przy ustalaniu daty potrącenia kosztów Spółka winna mieć również na względzie art. 15 ust. 4e updop, zgodnie z którym za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku) albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku).

Tym samym, koszty poniesione przez Spółkę w związku z realizacją Pochodnych Instrumentów Finansowych powinny zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich potrącenia.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 22 stycznia 2016 r., znak: IPPB3/4510-939/15-2/MW, w której organ podatkowy wskazał, że:

• Przepis art. 16 ust. 1 pkt 8b updop dotyczy wyłącznie wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych (np. premii opcyjnej). Wobec tego w odniesieniu do wyniku na transkcii SWAP/IRS – przepis art. 16 ust. 1 pkt 8b updop w niniejszej sprawie nie znajdzie zastosowania. Zatem nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, iż w przedmiotowej sprawie będzie mieć zastosowanie art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
• (…) Spółka będzie uprawniona do potrącenia kosztów (straty) wynikających z przedterminowego zakończenia kontraktu SWAP w dacie poniesienia wydatku, zgodnie z art. 15 ust. 4d updop.
• (…) momentem rozpoznania przez Spółkę kosztu podatkowego z tytułu rozliczenia transakcji przedterminowego zakończenia kontraktu SWAP jest wykazanie w księgach wyniku na realizacji instrumentu IRS w czasie, proporcjonalnie do amortyzowanego nominału zamykanych tawie z 7 czerwca 2016 r., znak: IPPB3/4510-579/16-2/AG, w której organ podatkowy w odniesieniu do kosztów transakcji CDS zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, że: wydatki związane z realizacją tych transakcji (Stałe Wynagrodzenie płacone przez Spółkę) nie stanowią wydatków na nabycie instrumentów pochodnych, a tym samym nie należą one do wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8b ustawy CIT. Oznacza to, iż Stałe Wynagrodzenie uiszczane przez Wnioskodawcę będzie stanowić dla Spółki koszt uzyskania przychodów inny niż bezpośrednio związany z przychodami, potrącalny na zasadach ogólnych tj. w dacie jego poniesienia tj. w dniu, na który koszt zostanie zaksięgowany w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e ustawy CIT.

4) Podsumowanie

Podsumowując, dla celów rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych, Spółka zobowiązana jest rozpoznać przychody/koszty (wynik) związane z zawarciem i realizacją transakcji, których przedmiotem są Pochodne Instrumenty Finansowe, dopiero w momencie faktycznego rozliczenia (realizacji) Pochodnych Instrumentów Finansowych. Jednocześnie, koszty związane z realizacją Pochodnych Instrumentów Finansowych podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich potrącenia, tj. ujęcia w księgach rachunkowych Spółki na koncie kosztowym.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

W myśl art. 4a pkt 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1036, z późn. zm., dalej „updop”), w brzmieniu obowiązującym od 21 kwietnia 2018 r. nadanym ustawą z dnia 1 marca 2018 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 685), ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, oznacza to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c-i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1768, z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są:

c) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową, inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności, uprawnienie do emisji lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez dostawę lub rozliczenie pieniężne, z wyłączeniem instrumentów pochodnych, o których mowa w art. 10 rozporządzenia 2017/565,

d) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward na stopę procentową oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne lub mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron,

e) opcje, kontrakty terminowe, swapy oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, pod warunkiem że są dopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi, z wyłączeniem produktów energetycznych będących przedmiotem obrotu hurtowego na OTF, które muszą być wykonywane przez dostawę,

f) niedopuszczone do obrotu w systemie obrotu instrumentami finansowymi opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward oraz inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest towar i które mogą być wykonane przez dostawę, a które nie są przeznaczone do celów handlowych i wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych,

g) instrumenty pochodne dotyczące przenoszenia ryzyka kredytowego,

h) kontrakty na różnicę,

i) opcje, kontrakty terminowe, swapy, umowy forward dotyczące stóp procentowych oraz inne instrumenty pochodne odnoszące się do zmian klimatycznych, stawek frachtowych oraz stawek inflacji lub innych oficjalnych danych statystycznych, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne albo mogą być wykonane przez rozliczenie pieniężne według wyboru jednej ze stron, a także instrumenty pochodne, o których mowa w art. 8 rozporządzenia 2017/565, i inne, które wykazują właściwości innych pochodnych instrumentów finansowych, Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu, ale określa przykładowy katalog przysporzeń stanowiących przychód.

Do kontraktów terminowych należą przede wszystkim cztery grupy umów: kontrakty futures i forward, opcje oraz kontrakty wymiany swap.

Warto w tym miejscu wskazać, że w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje:

• nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen, oraz
• rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 updop, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

W myśl postanowień art. 12 ust. 3 updop, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zatem, przychodem są wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, których rzeczywiste otrzymanie, a w niektórych przypadkach już sam fakt, że są należne, powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego. Co do zasady, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa.

Zasady podatkowego rozpoznawania momentu uzyskania przychodów, określonych w art. 12 ust. 3 updop, uregulowane zostały w art. 12 ust. 3a-3g oraz 3j-3m.

Zgodnie z art. 12 ust. 3f updop, za datę powstania przychodu z tytułu realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych uważa się moment realizacji tych praw.

W kwestii natomiast kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 15 ust. 1 updop, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Kosztami uzyskania przychodów są więc wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, której celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

W oparciu o kryterium powiązania poniesionego kosztu z przychodem, ustawodawca wyróżnił koszty podatkowe:

• bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód) oraz
• inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

W myśl art. 15 ust. 4d updop, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Zgodnie z art. 15 ust. 4e updop, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Rozpatrując kwestię kosztów podatkowych w oparciu o przepisy updop należy mieć również na uwadze postanowienia art. 16 ust. 1 updop.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 8b updop, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków związanych z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych – do czasu realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo rezygnacji z realizacji praw wynikających z tych instrumentów albo ich odpłatnego zbycia – o ile wydatki te, stosownie do art. 16g ust. 3 i 4, nie powiększają wartości początkowej środka trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

W tym miejscu należy podkreślić, że powyższy przepis wprowadza jedynie ograniczenie czasowe co do początkowego momentu, od którego podatnik uprawniony jest do rozpoznania kosztów z tytułu realizacji praw z instrumentów pochodnych. Norma ta stanowi uzupełnienie ogólnych zasad rozliczania kosztów, przewidzianych w art. 15 ust. 4 i następne updop.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca w celu zabezpieczenia się m.in. przed ryzykiem związanym ze zmianami kursów wymiany walut oraz zmianami stóp procentowych, korzysta z pochodnych instrumentów finansowych w rozumieniu art. 4a pkt 22 updop, w tym przede wszystkim z kontraktów walutowych – typu forward, jak również kontraktów wymiany płatności odsetkowych – interest rate swap oraz currency interest swap (dalej: „pochodne instrumenty finansowe”). Niektóre z pochodnych instrumentów finansowych, w tym kontrakty wymiany płatności odsetkowych, mają charakter rzeczywisty – rozliczane są poprzez faktyczną dostawę waluty po ustalonym kursie; część z nich ma natomiast charakter nierzeczywisty – rozliczane są jedynie w kwocie netto, tj. wynikiem na transakcji. Ponadto, część z pochodnych instrumentów finansowych, z których korzysta Spółka, może mieć postać instrumentów zerokosztowych. W efekcie, przy zawarciu transakcji dotyczących instrumentów zerokosztowych ani Spółka, ani druga strona transakcji nie ponoszą efektywnych kosztów jej zawarcia. Ewentualne przysporzenie lub wydatek po stronie Spółki powstaje dopiero przy rozliczeniu transakcji (a niew momencie zawarcia transakcji). Wynik uzyskany z tytułu realizacji instrumentów zerokosztowych jest rozliczany poprzez zapłatę odpowiedniej różnicy z realizacji poszczególnych transakcji objętych tymi instrumentami przez jedną ze stron transakcji. Data rozliczenia jest jedynym momentem, w którym płatności z wykonania instrumentu będą wymagalne i w którym nastąpi faktyczny przepływ pieniężny z tego instrumentu. Spółka dla celów podatkowych ujmuje rozliczenia związane z realizacją pochodnych instrumentów finansowych w ten sposób, że do kalkulacji podatku dochodowego od osób prawnych brany pod uwagę jest jedynie faktycznie zrealizowany wynik na tych instrumentach.

Odnosząc przedstawione powyżej uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy w kontekście zapytania ujętego we wniosku stwierdzić należy, że przychód z tytułu realizacji transakcji na instrumentach finansowych (dodatni wynik z transakcji) powinien być rozpoznany w momencie realizacji praw wynikających z tych pochodnych instrumentów finansowych, zgodnie z art. 12 ust. 3f updop. Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów wynikających z rozliczenia pochodnych instrumentów finansowych (ujemny wynik z transakcji) w dacie poniesienia wydatku, zgodnie z art. 15 ust. 4d updop, tj. w dniu, na który koszt zostanie ujęty w księgach rachunkowych Spółki, stosownie do art. 15 ust. 4d oraz ust. 4e updop.

W świetle powyższego, stanowisko Spółki w zakresie rozliczenia przychodów i kosztów uzyskania przychodów związanych z zawarciem i realizacją transakcji, których przedmiotem są pochodne instrumenty finansowe – jest prawidłowe.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dn. 06.12.2018 r. – sygn. 0111-KDIB1-3.4010.501.2018.1.APO