Mali i średni przedsiębiorcy, których w Polsce jest ponad 3 miliony (i około 4 mln firm) narażeni są na trudności w prowadzeniu firm, spowodowane nie tylko problemami związanymi ze zdobyciem środków na działalność, ale też nadmiernymi obciążeniami administracyjnymi, skomplikowanymi przepisami prawnymi, brakiem dochodu w czasie choroby i okresami ze zbyt małą ilością pieniędzy na życie. Rozpoczęcie działalności to bardzo często decyzja wiążąca się z ogromnym ryzykiem i przeznaczeniem na ten cel oszczędności życia a bardzo często zaciągnięciem kredytów. Jednym z kosztów, który byłby symbolicznym gestem, ukłonem w stronę osób podejmujących działalność byłoby zwolnienie z drobnych opłat. Na przykład rejestracja przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym każdorazowo wiąże się z opłatami za wpisy w KRS od 150 do 500 zł i opłatami za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym 100 zł.

W związku z powyższym poseł Paweł Pudłowski zwrócił się do resortu sprawiedliwości z prośbą o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy państwo polskie nie stać na taki gest jak zwolnienie z opłat za wpisy do KRS?
2. Czy nie można skorzystać wzorem tego, że zarejestrowani w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej przedsiębiorcy są zwolnieni z opłat i przenieść ten przepis na zniesienie opłat za wpisy do KRS?
3. Ilu trzeba, przedsiębiorcy rozpoczynającemu działalność, dokonać wpłat tytułem rozpoczęcia działalności?

Odpowiedzi na interpelację nr 28452 w sprawie zwolnienia przedsiębiorców rozpoczynających działalność z opłat za wpis do KRS udzielił podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Łukasz Piebiak

Postępowanie rejestrowe zostało uregulowane w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego jako jeden z rodzajów postępowania nieprocesowego.

Stosownie do art. 6948 § 1 kpc koszty postępowania rejestrowego ponosi podmiot podlegający obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 300 z późn. zm.) koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki, a do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jednocześnie, stosownie do art. 3 ust. 2 pkt 7 lit. d tej ustawy, opłacie podlega wniosek o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym oraz o zmianę i wykreślenie tego wpisu. Szczegółowe wysokości opłat w sprawach z zakresu działania Krajowego Rejestru Sądowego określają przepisy rozdziału 5 działu 4 tytułu II ustawy (art. 52 i n.), a szczegółowe zasady zwolnień przedmiotowych i podmiotowych od kosztów sądowych (w tym opłat) określają przepisy tytułu IV ustawy (art. 94 i n.). Należy podkreślić, że opłat od wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego nie pobiera się tylko w przypadku organizacji społecznych oraz kościołów i związków wyznaniowych ubiegających się o status organizacji pożytku publicznego (art. 95 ust. 1 pkt 7 ustawy).

Należy zwrócić uwagę, że w ciągu 18 lat istnienia KRS opłaty za pierwszy wpis do rejestru przedsiębiorców były systematycznie obniżane. Paragraf 45 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych w wersji obowiązującej od 1 stycznia 2001 r., tj. od dnia wejścia w życie przepisów o KRS, przewidywał pobieranie od wniosku o zarejestrowanie podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym wpisu stałego w kwocie 1.000 zł. Rozporządzenie to zostało uchylone 2 marca 2006 r. w związku z wejściem w życie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, której art. 52 przewidywał opłatę w tej wysokości aż do 10 marca 2007 r. W tym dniu w wyniku dokonanej zmiany tego przepisu opłata za wpis spółki osobowej do rejestru przedsiębiorców została obniżona do 750 zł. Od 1 lipca 2011 r. dokonano kolejnej obniżki opłaty za pierwszy wpis do KRS, wprowadzając opłatę w jednolitej wysokości dla wszystkich podmiotów podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców w wysokości 500 zł. Od 15 stycznia 2015 r. obowiązuje obniżona do 250 zł opłata za wpis do rejestru przedsiębiorców spółek, które zostały zawiązane przy użyciu wzorca udostępnianego w systemie teleinformatycznym, co obejmuje spółki jawne, spółki komandytowe oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jako uzasadnienie obniżenia opłaty za wpis w ostatnim przypadku wskazano fakt, że rozpoznanie wniosków o wpis spółek tworzonych przy wykorzystaniu wzorca jest szybsze, łatwiejsze i mniej pracochłonne dla sądów niż w przypadku wniosków tradycyjnych, z drugiej zaś strony – zachętę do korzystania z takiego sposobu zawiązywania (i zgłaszania zmian) spółki.

Przedstawiciel resortu sprawiedliwości podkreślił, że w ciągu 18 lat funkcjonowania KRS opłatę za pierwszy wpis obniżono z 1000 zł do 500 zł, a w niektórych przypadkach nawet do 250 zł. Należy podkreślić, że w tym samym czasie obniżono również obciążającą przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do KRS opłatę za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym z 500 zł w roku 2001 do 100 zł obecnie.

Poza opłatą sądową (500 albo 250 zł) i opłatą za ogłoszenie wpisu w MSiG (100 zł) przedsiębiorca podejmujący działalność gospodarczą w formie prawnej podlegającej wpisowi do KRS nie musi uiszczać innych opłat związanych z rejestracją działalności gospodarczej.

Koszty sądowe stanowią ciężar finansowy ponoszony przez strony i uczestników postępowania cywilnego. Wynika to z założenia, zgodnie z którym postępowanie w sprawach cywilnych jest odpłatne. Regulacje dotyczące kosztów sądowych wynikają z przyjęcia przez państwo określonej polityki w zakresie wymiaru sprawiedliwości.

W ramach tej polityki uwzględnia się zarówno funkcje fiskalne, jak i pozafiskalne kosztów sądowych. Funkcja fiskalna wyraża się w tym, że wpływy z kosztów zasilają budżet państwa, stanowiąc swoisty ekwiwalent (zapłatę) za sprawowany przez państwo wymiar sprawiedliwości lub działalność organów ochrony prawa (w tym sądów rejestrowych). Instrumentami polityki państwa w zakresie kosztów sądowych są zarówno przepisy dotyczące wysokości opłat, jak też zwolnienia od kosztów sądowych. Optymalnie ukształtowany system opłat sądowych w rozsądnych granicach powinien przewidywać odpłatność za wymiar sprawiedliwości ponoszoną przez podmioty korzystające z niego, przy jednoczesnym ograniczonym współfinansowaniu tego systemu z budżetu państwa.

Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych jest jednym z obowiązków jednostki wobec państwa, wynikającym bezpośrednio z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a każda osoba może i powinna uczestniczyć w finansowaniu zadań publicznych przez nie realizowanych (por. np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 grudnia 2017 r. w sprawie K 36/15).

Warto podkreślić, że zbyt szeroki katalog zwolnień od kosztów mógłby być przejawem uprzywilejowania określonej grupy jednostek. Takie ukształtowanie regulacji prowadziłoby do naruszenia innego standardu konstytucyjnego, czyli zasady równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji RP). Zwolnienia od kosztów sądowych muszą zatem znajdować szczególne uzasadnienie aksjologiczne, a jakiekolwiek zmiany w tym zakresie wymagają wszechstronnej analizy skutków (w tym fiskalnych i gospodarczych), jakie mogą nastąpić w rezultacie zmian w określonej regulacji.

Powyższe spostrzeżenia prowadzą do wniosku, że sam zamiar prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki bądź innego podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu do KRS nie stanowi wystarczającego argumentu, który przemawiałby za zwolnieniem podmiotu podlegającego obowiązkowi wpisu do prowadzonego przez sądy rejestrowe Krajowego Rejestru Sądowego – na wzór art. 13 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz. U. poz. 647, z późn. zm.) – od wniesienia opłaty tytułem tego wpisu. Pogłębionych analiz wymagałoby ustalenie, czy rezygnacja ze stosunkowo niewysokich opłat w sposób wymierny przełożyłaby się na korzyści wynikające ze zniesienia barier fiskalnych przy rejestracji nowych podmiotów. Należy przy tym pamiętać, że mowa tu o spółkach prawa handlowego, które z założenia prowadzą działalność gospodarczą większych rozmiarów niż ta wykonywana przez osoby fizyczne.

Zdaniem przedstawiciela resortu sprawiedliwości należy podkreślić, iż budżet państwa ponosząc koszty utrzymania i rozwoju systemu teleinformatycznego, w którym rejestracja przedsiębiorcy jest dokonywana, finansowany jest ze środków publicznych pochodzących m. in. od rejestrujących się przedsiębiorców. Porównanie CEIDG do Krajowego Rejestru Sądowego nie wydaje się właściwe wobec odmiennego charakteru rejestru sądowego, jakim jest rejestr przedsiębiorców objęty KRS.

źródło: sejm.gov.pl