Podstawami prawnymi oświadczenia są art. 148 pkt 3 lub 178 § 2 Kodeksu pracy, które stanowią o szczególnych unormowaniach czasu pracy pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia.

Składając oświadczenie o sprawowaniu opieki nad dzieckiem do lat 4 pracownik zawiadamia pracodawcę o zamiarze i zakresie skorzystania bądź nie skorzystania z przysługujących mu z tego tytułu uprawnień. Stąd też konieczność złożenia u pracodawcy stosownego oświadczenia, które jest jednocześnie decyzją w tej sprawie.

Kodeks pracy określa, że pracownicy będący rodzicami bądź opiekunami dziecka do lat 4, którzy wykonują pracę w systemach i rozkładach czasu pracy takich jak:

• system równoważnego czasu pracy (w tym przy pracach polegających na dozorze urządzeń, pilnowaniu mienia lub ochronie osób, związanych z koniecznością częściowego pozostawania w gotowości do pracy, a także w przypadku pracy zakładowych służb pożarnych i ratowniczych),
• system skróconego tygodnia pracy,
• weekendowy system czasu pracy,
• mają możliwość skorzystania z uprawnień do ograniczenia dobowej normy czasu pracy do 8 godzin. Za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru czasu pracy w ww. systemach pracownikom przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Opiekunów dzieci do lat 4 nie wolno także, bez ich zgody, zatrudniać:

• w godzinach nadliczbowych,
• w porze nocnej,
• w systemie przerywanego czasu pracy,
• delegować poza stałe miejsce pracy.
• pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługują w ciągu roku kalendarzowego 2 dni opieki nad dzieckiem zdrowym z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Z dodatkowych uprawnień może korzystać tylko jedno z pracujących rodziców bądź opiekunów dziecka.