W myśl art. 62 ust. 1 i 2 u.p.o. publiczną szkołą lub placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Organ prowadzący może też, po zasięgnięciu opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, powołać na stanowisko dyrektora publicznej szkoły lub placówki osobę niebędącą nauczycielem.

Dyrektor szkoły niebędący nauczycielem nie może sprawować nadzoru pedagogicznego – obowiązki w tym zakresie pełni nauczyciel zajmujący inne stanowisko kierownicze w szkole lub placówce.

Szczegółowe wymagania, jakie muszą spełniać osoby ubiegające się o stanowiska kierownicze w publicznych szkołach i placówkach oświatowych, określa rozp. MEN z dn. 11.08.2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz.U. z 2017 r. poz. 1597, ze zm.).

Wymagania wobec nauczycieli zajmujących stanowiska dyrektora i wicedyrektora

Dyrektor przedszkola, szkoły, placówki i zespołu

Zgodnie z § 1 cyt. rozp. stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły podstawowej i szkoły ponadpodstawowej oraz placówki może zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który spełnia łącznie następujące wymagania:

1) posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magister, magister inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu, szkole lub placówce;

2) ukończył studia I stopnia, studia II stopnia, jednolite studia magisterskie lub studia podyplomowe, z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą prowadzony zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli;

3) posiada co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub pięcioletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego;

4) przed przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora, a w przypadku, o którym mowa w art. 63 ust. 11 i 12 u.p.o., jeżeli nie przeprowadzono konkursu – przed powierzeniem stanowiska dyrektora, uzyskał:

• co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub
• pozytywną ocenę dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku albo
• w przypadku nauczyciela akademickiego – pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w uczelni;

5) spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym;

6) ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych;

7) nie był prawomocnie ukarany karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 76 ust. 1 KN, a w przypadku nauczyciela akademickiego – karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 276 ust. 1 ustawy z dn. 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. poz. 1668, z późn. zm.), lub karą dyscyplinarną, o której mowa w art. 140 ust. 1 ustawy z dn. 27.07.2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (t. jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2183, z późn. zm.), oraz nie toczy się przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne;

8) nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

9) nie toczy się przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego;

10) nie był karany zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy z dn. 17.12.2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1440);

11) w przypadku cudzoziemca – posiada znajomość języka polskiego poświadczoną na zasadach określonych w ustawie z dn. 7.10.1999 r. o języku polskim (t. jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1480), ukończył studia I stopnia, studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku filologia polska, lub jest tłumaczem przysięgłym języka polskiego.

Stanowisko dyrektora przedszkola, z wyjątkiem przedszkola specjalnego, oraz stanowisko dyrektora szkoły podstawowej, z wyjątkiem szkoły podstawowej specjalnej, może zajmować również nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy licencjat, inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu lub danej szkole podstawowej, oraz
• spełnia wymagania stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 2–11 cyt. rozp.

Stanowisko dyrektora zespołu szkół lub placówek może zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magister, magister inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole lub placówce wchodzącej w skład zespołu, w której wymagania dotyczące kwalifikacji nauczycieli są najwyższe, oraz
• spełnia wymagania stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 2–11 cyt. rozp.

Stanowisko dyrektora zespołu, w skład którego wchodzą szkoła podstawowa i przedszkole albo przedszkola – z wyjątkiem zespołu, w skład którego wchodzą szkoła podstawowa specjalna lub przedszkole specjalne albo przedszkola specjalne – może zajmować również nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy licencjat, inżynier lub równorzędny oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danej szkole podstawowej, oraz
• spełnia wymagania stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 2–11 cyt. rozp.

Stanowisko dyrektora zespołu, w skład którego wchodzą wyłącznie przedszkola – z wyjątkiem zespołu, w skład którego wchodzą przedszkole specjalne lub przedszkola specjalne – może zajmować również nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy licencjat, inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu, oraz
• spełnia wymagania stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 2–11 cyt. rozp.

Odrębnie, w § 4 ust. 1 cyt. rozp., ustalone zostały kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska dyrektora szkoły przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym RP. Tymi szkołami mogą kierować nauczyciele mianowani lub dyplomowani, którzy spełniają łącznie następujące wymagania:

• ukończyli kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowany na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 20 godzin;
• posiadają znajomość języka kraju pobytu lub języka angielskiego, odpowiadającą co najmniej poziomowi biegłości językowej B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy;
• spełniają wymagania stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 cyt. rozp.

Podobne wymagania stawiane są kandydatom na stanowisko dyrektora zespołu składającego się z ww. szkół. Stanowisko to może zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany, który:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magister, magister inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole wchodzącej w skład zespołu, w której wymagania dotyczące kwalifikacji nauczycieli są najwyższe, oraz
• spełnia wymagania określone wyżej w pkt 1 i 2 oraz wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 pkt 2–11 cyt. rozp.

Kierownik szkoły polskiej

Zgodnie z § 5 ust. 1 cyt. rozp. stanowisko kierownika szkoły polskiej może zajmować nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który spełnia łącznie następujące wymagania:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magister, magister inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne;
• ukończył kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowany na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 80 godzin;
• posiada znajomość języka kraju pobytu lub języka angielskiego, odpowiadającą co najmniej poziomowi biegłości językowej B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy;
• spełnia niektóre wymagania stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 pkt 5–11 cyt. rozp.

Stanowisko, o którym wyżej mowa, może zajmować również nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który ukończył kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowany na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 20 godzin, oraz spełnia wymagania określone powyżej w pkt 1 i 3, a także wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 pkt 2 i 5–11 cyt. rozp. (zob. s. 2 i 3 nin. pkt).

Wicedyrektor przedszkola, szkoły, placówki i zespołu

Zgodnie z § 8 ust. 1 cyt. rozp. stanowisko wicedyrektora przedszkola, szkoły i placówki oraz zespołu przedszkoli, szkół lub placówek może zajmować nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który spełnia łącznie następujące wymagania:

1) posiada co najmniej czteroletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub czteroletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego;

2) przed powierzeniem stanowiska wicedyrektora uzyskał:

a) co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub

b) pozytywną ocenę dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku albo

c) w przypadku nauczyciela akademickiego – pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w uczelni;

• spełnia niektóre wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 pkt 1 i 5–11 cyt. rozp.

Jeżeli chodzi o przedszkola, szkoły podstawowe, zespoły składające się ze szkoły podstawowej i przedszkola albo przedszkoli, a także zespoły składające się wyłącznie z przedszkoli (nie dotyczy to szkół i przedszkoli specjalnych), to stanowisko wicedyrektora może w nich zajmować również nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który:

• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy licencjat, inżynier lub równorzędny, oraz przygotowanie pedagogiczne i kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu lub danej szkole podstawowej, oraz
• spełnia wymagania określone powyżej w pkt 1 i 2 oraz niektóre wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 pkt 5–11 cyt. rozp.

Zgodnie z § 9 ust. 1 cyt. rozp. wicedyrektorem szkoły lub zespołu szkół przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym RP może być nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który spełnia łącznie następujące wymagania:

1) posiada co najmniej czteroletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub czteroletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego;

2) przed powierzeniem stanowiska wicedyrektora uzyskał:

a) co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub

b) pozytywną ocenę dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku albo

c) w przypadku nauczyciela akademickiego – pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich czterech lat pracy w uczelni;

3) ukończył kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowany na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 80 godzin;

4) posiada znajomość języka kraju pobytu lub języka angielskiego, odpowiadającą co najmniej poziomowi biegłości językowej B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy;

5) spełnia niektóre wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 1 i 5–11 cyt. rozp.

Stanowisko, o którym wyżej mowa, może zajmować również nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który:

• ukończył kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowany na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 20 godzin, oraz
• spełnia wymagania określone powyżej w pkt 1, 2 i 4 oraz niektóre wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w § 1 pkt 1, 2 i 5–11.

Uznanie ważności dotychczasowych kursów kwalifikacyjnych

Zgodnie z § 9a ust. 1  cyt. rozp. za spełnienie wymogu ukończenia kursu kwalifikacyjnego z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowanego na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 20 godzin uznaje się także ukończenie przed 1.09.2019 r. kursu kwalifikacyjnego z zakresu zarządzania szkołami i szkolnymi punktami konsultacyjnymi za granicą, organizowanego na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 20 godzin.

Zgodnie z § 9a ust. 2 cyt. rozp. za spełnienie wymogu ukończenia kursu kwalifikacyjnego z zakresu zarządzania szkołami i szkołami polskimi, organizowanego na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 80 godzin uznaje się także ukończenie przed 1.09.2019 r. kursu kwalifikacyjnego z zakresu zarządzania szkołami i szkolnymi punktami konsultacyjnymi za granicą, organizowanego na zlecenie MEN, w wymiarze nie mniejszym niż 80 godzin.

Wymagania wobec nauczycieli zajmujących inne stanowiska kierownicze

Zgodnie z § 11 cyt. rozp. stanowiska kierownicze inne niż wymienione w omówionych wyżej przepisach w przedszkolu, szkole i placówce oraz zespole przedszkoli, szkół lub placówek może zajmować nauczyciel kontraktowy, mianowany lub dyplomowany, który spełnia łącznie następujące wymagania:

1) posiada kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym przedszkolu, danej szkole lub danej placówce;

2) posiada co najmniej trzyletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub trzyletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego;

3) przed powierzeniem stanowiska kierowniczego uzyskał:

a) co najmniej bardzo dobrą ocenę pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy lub

b) pozytywną ocenę dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku albo

c) w przypadku nauczyciela akademickiego – pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich trzech lat pracy w uczelni;

4) spełnia niektóre wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 5–11 cyt. rozp.

Wymagania wobec osób niebędących nauczycielami zajmujących stanowiska dyrektora i wicedyrektora

Dyrektor przedszkola, szkoły, placówki i zespołu

Zgodnie z § 6 cyt. rozp. stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły i placówki oraz zespołu przedszkoli, szkół lub placówek może zajmować osoba niebędąca nauczycielem, która spełnia łącznie następujące wymagania:

• posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz Konfederacji Szwajcarskiej;
• posiada wykształcenie wyższe i tytuł zawodowy magister, magister inżynier lub równorzędny;
• posiada co najmniej pięcioletni staż pracy, w tym co najmniej dwuletni staż pracy na stanowisku kierowniczym;
• nie toczy się przeciwko niej postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne;
• spełnia niektóre wymogi stawiane dyrektorowi przedszkola, szkoły i placówki, określone w 1 pkt 2, 5, 6, 8, 10 i 11 cyt. rozp.

Zgodnie z § 7 cyt. rozp. stanowisko dyrektora szkoły lub zespołu szkół przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym RP może zajmować osoba niebędąca nauczycielem, która spełnia wymagania określone w § 1 pkt 2, 5, 6, 8, 10 i 11, § 4 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz § 6 pkt 1–4 cyt. rozp.

Wicedyrektor przedszkola, szkoły, placówki i zespołu

Zgodnie z § 10 cyt. rozp. stanowisko wicedyrektora przedszkola, szkoły i placówki oraz zespołu przedszkoli, szkół lub placówek może zajmować osoba niebędąca nauczycielem, która posiada co najmniej czteroletni staż pracy oraz spełnia wymagania określone w § 1 pkt 2, 5, 6, 8, 10 i 11 oraz § 6 pkt 1, 2 i 4 cyt. rozp.

Wymagania wobec nauczycieli zatrudnionych w innych instytucjach oraz nauczycieli urlopowanych

Zgodnie z § 12 cyt. rozp. stanowisko dyrektora, wicedyrektora albo inne stanowisko kierownicze w przedszkolu, szkole i placówce oraz zespole przedszkoli, szkół lub placówek może zajmować również:

1) nauczyciel mianowany lub dyplomowany, zatrudniony na stanowisku wymagającym kwalifikacji pedagogicznych w urzędzie organu administracji rządowej, kuratorium oświaty, CEA, CKE i o.k.e., lub

2) nauczyciel mianowany lub dyplomowany, zatrudniony na stanowisku innym niż określone w pkt 1, na którym są realizowane zadania z zakresu oświaty, w urzędzie organu administracji rządowej, kuratorium oświaty, CEA, CKE i o.k.e., lub na stanowisku, na którym są realizowane zadania z zakresu oświaty w urzędzie organu administracji samorządowej, lub

3) nauczyciel mianowany lub dyplomowany urlopowany lub zwolniony z obowiązku świadczenia pracy na podstawie ustawy z dn. 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (t. jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 263)

• –   jeżeli spełniają wymagania określone w cyt. rozp., z wyjątkiem wymogu posiadania co najmniej bardzo dobrej oceny pracy albo pozytywnej oceny dorobku zawodowego.

Przepisy przejściowe wynikające z nowego rozporządzenia

Od 1.09.2017 r. wymagania wobec osób zajmujących stanowiska dyrektora, wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze w publicznych przedszkolach, szkołach, placówkach i zespołach określa omówione w tym punkcie rozp. MEN z dn. 11.08.2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1597). Zastąpiło ono poprzednio obowiązujące przepisy wykonawcze (rozp. MEN z dn. 27.10.2009 r. – Dz.U. Nr 184, poz. 1436, ze zm.), zmieniając wymagania kwalifikacyjne wobec kadry kierowniczej publicznych szkół i placówek.

Należy pamiętać, że nowe rozp. zawiera istotne przepisy przejściowe. Zgodnie z § 13 ust. 1–4 tego rozp.:

• do osób zajmujących09.2017 r. stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły i placówki lub zespołu przedszkoli, szkół lub placówek oraz stanowisko dyrektora szkoły lub zespołu szkół przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym RP stosuje się wymagania określone w rozp. z 2009 r. – do końca okresu, na jaki odpowiednio powierzono to stanowisko lub powołano na to stanowisko;
• do osób zajmujących 09.2017 r. inne stanowiska kierownicze niż wymienione wyżej stosuje się wymagania określone w rozp. z 2009 r. do końca okresu, na jaki powierzono to stanowisko lub powołano na to stanowisko, a w przypadku gdy stanowisko powierzono lub powołano na to stanowisko na okres dłuższy niż 5 lat albo na czas nieokreślony – przez okres 5 lat od dnia wejścia w życie nowego rozp.;
• w konkursach na stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły i placówki lub zespołu przedszkoli, szkół lub placówek oraz na stanowisko dyrektora szkoły lub zespołu szkół przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym RP, ogłoszonych przed 1.09.2017 r., a także do osób wyłonionych w wyniku tych konkursów, stosuje się wymagania określone w rozp. z 2009 r. – do końca okresu, na jaki następuje odpowiednio powierzenie stanowiska dyrektora lub powołanie na to stanowisko;
• w konkursach na stanowisko dyrektora zespołu szkół lub placówek oraz na stanowisko dyrektora zespołu szkół przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym RP, w skład którego wchodzą przedszkole, szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa lub placówka oraz dotychczasowe gimnazjum lub dotychczasowa szkoła ponadgimnazjalna, ogłoszonych po 09.2017 r., stosuje się wymagania określone w nowym rozp.

Przepis zawarty w pkt 4 stosuje się odpowiednio do osób zajmujących 1.09.2017 r. inne stanowiska kierownicze niż wymienione w pkt 1 przy powierzaniu lub powołaniu na to stanowisko.

Przepisy przejściowe wynikające z reformy edukacji

Należy podkreślić, że dotychczasowe rozp. MEN z dn. 27.10.2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (Dz.U. Nr 184, poz. 1436, ze zm.) nie zostało uchylone. Wynika to z przepisów wprowadzających reformę edukacji, tj. ustawy z dn. 14.12.2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 363 tej ustawy dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 36 ust. 3 u.s.o., czyli właśnie rozp. MEN z 2009 r., zachowują moc do czasu zakończenia kształcenia odpowiednio w dotychczasowym gimnazjum, trzyletnim liceum ogólnokształcącym, czteroletnim technikum, klasach dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej prowadzonych w branżowej szkole I stopnia, dotychczasowej szkole policealnej i szkole specjalnej przysposabiającej do pracy, a także w dotychczasowych szkołach artystycznych, oraz mogą być zmieniane na podstawie tych przepisów.