INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a pkt 1, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 8 czerwca 2020 r. (data wpływu 22 czerwca 2020 r.), uzupełnionym w dniu 16 września 2020 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z pracy najemnej w latach 2016-2017 w norweskim szelfie kontynentalnym, obowiązku złożenia zeznań podatkowych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 czerwca 2020 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek, uzupełniony w dniu 16 września 2020 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z pracy najemnej za granicą.

We wniosku i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną, posiadającą w myśl obowiązujących przepisów podatkowych rezydencję podatkową w Polsce, gdzie posiada także centrum interesów życiowych.

W latach 2014-2015, 2018-2020 Wnioskodawca wykonywał/wykonuje pracę najemną na jednostkach pływających eksploatowanych w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii jako marynarz. W latach następnych Wnioskodawca zamierza kontynuować pracę na jednostkach pływających eksploatowanych w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii jako marynarz.

W latach 2016-2017 Wnioskodawca wykonywał pracę najemną na jednostkach operujących na szelfie kontynentalnym Norwegii. Jednostki na których Wnioskodawca wykonywał pracę były zarejestrowane w norweskim rejestrze statków N.I.S. albo podnosiły inne zagraniczne bandery.

Wnioskodawca w latach 2016-2017 był zatrudniony na stałą umowę o pracę i nie przebywał w Norwegii przez okres lub okresy przekraczające łącznie 183 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym.

Wynagrodzenie Wnioskodawcy było wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który posiadał siedzibę na terenie Norwegii. Wynagrodzenie było ponoszone przez pracodawcę posiadającego siedzibę w Norwegii, praca najemna nie stanowiła przypadku wynajmowania siły roboczej.

Wnioskodawca w latach 2014-2015, 2018-2020 wykonywał/wykonuje pracę na jednostkach pływających wykonujących transport morski w rozumieniu definicji przewidzianej w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, tj. jednostki te przebywały na wodach międzynarodowych, nie wykonywały kabotażu. Jednostki pływające to każde jednostki morskie zdatne do podróży morskich międzynarodowych w trakcie których następuje przewóz ładunku. Jednostki te przewoziły m.in. różnego rodzaju towary. Wnioskodawca zamierza wykonywać pracę w przyszłych latach na podobnych jednostkach. Kwestia przedmiotu transportu natomiast stanowi zakres objęty tajemnicą przedsiębiorstwa, w związku z czym podatnik nie jest zobowiązany do posiadania takich informacji.

Zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy jednostki pływające, na których w latach 2014-2015, 2018-2020 wykonywał/wykonuje/będzie wykonywał pracę najemną były/są/będą faktycznie wykorzystywane w transporcie morskim oraz podmiot eksploatujący te jednostki czerpał/czerpie/będzie czerpał zyski/dochody z eksploatacji jednostki w tym z transportu. Transport morski był/jest/ będzie wykonywany zgodnie z definicją wskazaną w Konwencji polsko-norweskiej i obejmował m.in. przewóz różnych towarów lub osób.

Jednostki pływające, na których Wnioskodawca w latach 2014-2015, 2018-2020 wykonywał/wykonuje pracę najemną to jednostki morskie zdatne do podróży morskich międzynarodowych w trakcie których następuje przewóz ładunku. Wnioskodawca wykonywał/ wykonuje pracę na jednostkach pływających wykonujących transport morski w rozumieniu definicji przewidzianej w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania tj. jednostki te przebywały na wodach międzynarodowych oraz nie wykonywały kabotażu. Wnioskodawca zamierza wykonywać pracę w przyszłych latach na podobnych jednostkach. Na podstawie informacji posiadanych przez Wnioskodawcę jednostki pływające, na których wykonywał/ wykonuje/będzie wykonywał pracę w latach kolejnych były/są i nadal będą faktycznie wykorzystywane w transporcie morskim oraz podmiot eksploatujący te jednostki czerpał/czerpie/ będzie czerpał zyski/dochody z eksploatacji jednostki w tym z transportu.

Z ogólnodostępnych informacji które podatnik posiada transport stanowił/stanowi/będzie stanowił główne źródło przychodów przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem w Norwegii.

Transport morski był/jest i nadal będzie wykonywany zgodnie z definicją wskazaną w Konwencji polsko-norweskiej i obejmował/obejmuje/będzie obejmował w latach następnych m.in. przewóz różnych towarów lub osób. Rodzaj towarów przewożonych przez wskazane jednostki zależny jest od aktualnie prowadzonych zleceń. Wskazane jednostki przewożą również osoby niebędące załogą.

Zgodnie z wiedzą Wnioskodawcy w latach 2014-2015, 2018-2020 oraz w latach następnych, jednostki na których podatnik wykonywał/wykonuje/będzie wykonywał pracę najemną to statki wykonujące transport międzynarodowy w myśl definicji przewidzianej w Konwencji polsko-norweskiej, tj. jednostki były/są/będą eksploatowane na wodach międzynarodowych i eksploatowane były/są/będą między miejscami położonymi w różnych państwach.

Na podstawie definicji zawartych w Konwencji polsko-norweskiej jednostki pływające, na których podatnik wykonywał/wykonuje/będzie wykonywał pracę najemną mają status statku morskiego oraz są eksploatowane w transporcie międzynarodowym.

Jednostki, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje i będzie wykonywał pracę w latach kolejnych nie były/nie są/nie będą eksploatowane wyłącznie między miejscami położonymi w jednym państwie, w którym znajduje się faktyczny zarząd przedsiębiorstwa eksploatującego jednostkę pływającą. Oznacza to, że jednostki są i będą eksploatowane na wodach międzynarodowych. Jednostki pływające, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje i będzie wykonywał pracę w latach następnych mają status statku morskiego.

Siedziba przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem w Norwegii znajdowała się/znajduje się i będzie znajdować się w latach kolejnych w Norwegii.

W latach 2014-2015, 2018-2020 oraz w latach kolejnych przedsiębiorstwo eksploatujące jednostki w transporcie międzynarodowym zgodnie z informacjami posiadanymi przez Wnioskodawcę ponosiło/ponosi i będzie ponosiło w latach następnych ostateczne koszty wynagrodzenia Wnioskodawcy i w konsekwencji jego zyski zostały/ zostaną pomniejszone o te wynagrodzenia.

Koszty wynagrodzenia Wnioskodawcy nie były/nie są i nie będą ponoszone przez zakład wskazanego przedsiębiorstwa położony w innym państwie.

Przedsiębiorstwo eksploatujące jednostki pływające w transporcie międzynarodowym zgodnie z informacjami posiadanymi przez Wnioskodawcę podlegało/podlega i będzie podlegać w latach następnych opodatkowaniu w Norwegii ze względu na swoją siedzibę.

Wnioskodawca w latach 2014-2015, 2018-2020 oraz w latach kolejnych z tytułu dochodów z pracy na jednostkach pływających eksploatowanych w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii na mocy konwencji polsko-norweskiej podlega ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Norwegii. Wnioskodawca nie będzie traktowany w Norwegii jako rezydent. Jednak na mocy wewnętrznych przepisów norweskiego prawa podatkowego dochód podatnika będzie podlegał tam zwolnieniu i w konsekwencji obowiązek podatkowy przenosi się do Polski.

W latach 2016-2017 Wnioskodawca z tytułu dochodów z pracy na szelfie kontynentalnym Norwegii na mocy wewnętrznych przepisów norweskiego prawa podatkowego podlegał tam opodatkowaniu.

Siedziba pracodawcy Wnioskodawcy znajduje się i będzie znajdywać się w latach kolejnych w Norwegii.

Wnioskodawca nie osiąga i nie zamierza osiągać na terytorium Polski żadnego innego dochodu zarówno z pracy na jednostkach pływających, jak i z innych źródeł.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że jednostki pływające, na których wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać prace najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych były/są/będą jednostkami morskimi zdatnymi do podróży morskich międzynarodowych w trakcie których następuje transport/przewóz ładunku. Jednostki te posiadały/posiadają własny napęd. Wykonywały/wykonują transport morski w rozumieniu definicji przewidzianej w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania, tj. jednostki te przebywały na wodach międzynarodowych, nie wykonywały kabotażu.

Jednostki pływające na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych były/są/będą klasyfikowane jako R. tj. statek badawczy to statek lub łódź zaprojektowana oraz odpowiednio wyposażona w celu prowadzenia badań na morzu. Statki badawcze pełnią szereg ważnych ról. Ze względu na wymagający charakter prac, statki badawcze często budowane są z kadłubem lodołamacza, co pozwala im operować na wodach polarnych.

Statki badawcze zaspokajają ważną potrzebę prowadzenia badań na morzu. Jak wskazuje ich tytułowe odniesienie, statki te pomagają w szczegółowych analizach i badaniach areny oceanicznej w różnych celach. Konstrukcja i skład strukturalny tego typu statków są w dużej mierze dostosowane do potrzeb operacyjnych. Tego typu statki są projektowane i budowane w taki sposób, aby sprostać najtrudniejszym warunkom środowiskowym na morzu.

Statek badawczy, na którym Wnioskodawca wykonywał pracę najemną wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych przewoziły towary/ładunki, a także załogę, przez co wykonywały transport międzynarodowy, w związku z czym jednostki, na których Wnioskodawca wykonywał pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2016-2020 i w latach następnych – osiągały zyski/dochód.

Nadto statki, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych były/są/będą wykorzystywane do niezliczonych celów i w różnych regionach oceanicznych. Niektóre z głównych celów statków badawczych to: Badania sejsmiczne (przeprowadzone przez statek sejsmiczny); Badania hydrograficzne; Badania oceanograficzne. Badania polarne; Badania rybołówstwa, Badania morskie / obronne; Poszukiwanie ropy naftowej.

Statki badawcze są głównie wykorzystywane do badań regionów polarnych na odległych, rozległych arenach polarnych. Statki które odpowiadają potrzebom naukowym i analitycznym tych regionów, mają specjalne torsy, które pozwalają im przedrzeć się przez oblodzone arkusze i ekstremalne warunki pogodowe.

Jednostki pływające, na których Wnioskodawca wykonywał pracę w latach 2016-2017, które były eksploatowane przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii, klasyfikowane były jako R. Statek badawczy to statek lub łódź zaprojektowana oraz odpowiednio wyposażona w celu prowadzenia badań na morzu. Statki badawcze pełnią szereg ważnych ról. Ze względu na wymagający charakter prac, statki badawcze często budowane są z kadłubem lodołamacza, co pozwala im operować na wodach polarnych.

Statki badawcze zaspokajają ważną potrzebę prowadzenia badań na morzu. Jak wskazuje ich tytułowe odniesienie, statki te pomagają w szczegółowych analizach i badaniach areny oceanicznej w różnych celach. Konstrukcja i skład strukturalny tego typu statków są w dużej mierze dostosowane do potrzeb operacyjnych. Tego typu statki są projektowane i budowane w taki sposób, aby sprostać najtrudniejszym warunkom środowiskowym na morzu.

Statki badawcze, na których Wnioskodawca wykonywał pracę w tatach 2016-2017, które były eksploatowane przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii, były wykorzystywane do niezliczonych celów i w różnych regionach oceanicznych. Niektóre z głównych celów statków badawczych to: Badania sejsmiczne (przeprowadzone przez statek sejsmiczny); Badania hydrograficzne; Badania oceanograficzne; Badania polarne; Badania rybołówstwa; Badania morskie/obronne. Poszukiwanie ropy naftowej.

Statki badawcze są głównie wykorzystywane do badań regionów polarnych na odległych, rozległych arenach polarnych. Statki które odpowiadają potrzebom naukowym i analitycznym tych regionów, mają specjalne torsy, która pozwalają im przedrzeć się przez oblodzone arkusze i ekstremalne warunki pogodowe.

Jednostki pływające, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2016-2020 i w latach następnych były/są/będą jednostkami wykorzystywanymi do transportu. W związku z klasyfikacją jednostek oraz ich charakterem i przeznaczeniem, tj. R. – oznacza to, że są to statki do badań oceanograficznych prowadzące badania właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych wody, atmosfery i klimatu, a do tego służą: sprzęt do pobierana próbek wody z różnych głębokości, w tym mórz głębinowych, sondowanie hydrograficzne dna morskiego wraz z licznymi innymi czujnikami środowiskowymi. Statki te często przewożą także nurków naukowych i bezzałogowe pojazdy podwodne.

Statki badawcze są także wykorzystywane w sektorze morskim wydobycia ropy i gazu, aby umożliwić lepsze zrozumienie podwodnych złóż ropy naftowej i gazu. Stosuje się je w celu określenia najlepiej dostosowanego obszaru do zainstalowania niezbędnego osprzętu.

Statki badawcze, na których Wnioskodawca wykonywał pracę najemną wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych przewoziły towary/ładunki, a także załogę, przez co wykonywały transport międzynarodowy, w związku z czym jednostki, na których wykonywał pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych – osiągały zyski/dochód.

Nadto statki, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2018-2020 i w latach następnych były/są/będą wykorzystywane do niezliczonych celów i w różnych regionach oceanicznych. Niektóre z głównych celów statków badawczych to: Badania sejsmiczne (przeprowadzone przez statek sejsmiczny); Badania hydrograficzne; Badanie oceanograficzne. Badania polarne; Badania rybołówstwa; Badania morskie / obronne; Poszukiwanie ropy naftowej.

Jednostki pływające, na których Wnioskodawca wykonywał pracę najemną w latach 2016-2017, eksploatowane przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii, klasyfikowane były jako R.

Statek badawczy to statek lub łódź zaprojektowana oraz odpowiednio wyposażona w celu prowadzania badań na morzu. Statki badawcze pełnią szereg ważnych ról. Ze względu na wymagający charakter prac, statki badawcze często budowane są z kadłubem lodołamacza, co pozwala im operować na wodach polarnych.

Z informacji którą Wnioskodawca posiada, transport stanowi główne źródło przychodów przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem w Norwegii. W odniesieniu do źródeł przychodów przedsiębiorstwa – w przypadku, gdyby sytuacja uległa zmianie, a dochód z transportu uległ by przekształceniu na status pobocznego źródła zysków a nie głównego jak dotychczas – ocena stanu faktycznego nie uległaby zmianie. Kluczowym elementem jest charakter zarobkowy, bez znaczenia czy jest podstawowym źródłem dochodów przedsiębiorstwa, czy też jednym z wielu.

Osoby niebędące załogą, które były przewożone/są/będą przewożone przez jednostki, na których Wnioskodawca wykonywał od 2014 r., wykonuje/ będzie wykonywał w latach następnych pracę najemną – są to naukowcy prowadzący specjalistyczne badania, pasażerowie. Dodatkowo statek przewoził także załogę.

Siedziba pracodawcy Wnioskodawcy od 2014 r. do 2020 r. oraz w latach następnych znajdowała się/znajduje się/ będzie się znajdować w Norwegii.

Praca najemna wykonywana przez Wnioskodawcę w latach 2016-2017 w szelfie kontynentalnym Norwegii była powiązana z działalnością prowadzoną w morskiej strefie przybrzeżnej tego kraju w związku z badaniem lub eksploatacją dna morskiego i podglebia oraz ich zasobów naturalnych położonych w ww. kraju.

Praca najemna w latach 2016-2017 była wykonywana przez okres lub okresy przekraczające łącznie 30 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym.

Jednostka pływająca, na której Wnioskodawca wykonywał pracę w latach 2016-2017 eksploatowana była na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii. Statek morski na pokładzie którego była wykonywana praca najemna w latach 2016 -2017, nie był wykorzystywany do transportu zaopatrzenia lub personelu do lub z miejsca lub pomiędzy dwoma miejscami, gdzie prowadzona była działalność w morskiej strefie przybrzeżnej Norwegii.

Jednostka pływająca, na której Wnioskodawca wykonywał pracę w latach 2016-2017 eksploatowana była na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii. Praca najemna w latach 2016-2017 nie była wykonywana przez Wnioskodawcę na pokładzie holowników lub innych statków eksploatowanych w sposób pomocniczy w stosunku do działalności w morskiej strefie przybrzeżnej Norwegii.

Na podstawie definicji zawartych w Konwencji polsko-norweskiej jednostki pływające, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015, 2018-2020 oraz w latach następnych mają status statku morskiego oraz są eksploatowane w transporcie międzynarodowym.

W latach 2016-2017 Wnioskodawca wykonywał pracę na jednostkach pływających eksploatowanych na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii. Na terenie szelfu kontynentalnego Norwegii przebywał więcej niż 183 dni w dwunastomiesięcznym w okresie podatkowym.

Wynagrodzenia odpowiednio były wypłacane przez pracodawcę /w imieniu pracodawcy, który miał siedzibę w państwie w którym podatnik wykonywał pracę, tj. w Norwegii i będą wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który będzie miał siedzibę w państwie w którym podatnik będzie wykonywał pracę, tj. w Norwegii.

Pracodawca posiadał w kraju, (tj. w Norwegii) w którym Wnioskodawca wykonywał pracę, zagraniczny zakład / stałą placówkę w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i wynagrodzenia podatnika były ponoszone przez ten zakład / placówkę.

W zdarzeniu przyszłym pracodawca będzie posiadał w kraju (tj. w Norwegii), w którym podatnik będzie wykonywał pracę, zagraniczny zakład/ stałą placówkę w rozumieniu umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i wynagrodzenia będą ponoszone przez ten zakład/ placówkę.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy Wnioskodawca jest zobowiązany do złożenia zeznania podatkowego w Polsce za lata 2014-2015, 2018-2019 i lata następne?
2. Czy Wnioskodawca jest zobowiązany do złożenia zeznania podatkowego w Polsce za lata 2016-2017 w związku z pracą najemną na norweskim szelfie kontynentalnym?
3. Czy do rozliczenia dochodów Wnioskodawcy za lata 2014-2015, 2018-2020 oraz lata następne zastosowanie znajdzie metoda proporcjonalnego odliczenia?
4. Czy uzyskiwanie dochodów z pracy najemnej na jednostce pływającej dla przedsiębiorstwa z faktycznym zarządem w Norwegii w latach 2014-2015, 2018-2020 oraz latach następnych uprawnia Wnioskodawcę do skorzystania z tzw. ulgi abolicyjnej, o której mowa w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, jest obowiązany do złożenia zeznania podatkowego w Polsce za lata 2014-2015, 2018-2020 i lata następne z uwagi na fakt uzyskiwania dochodów z tytułu pracy na jednostce pływającej eksploatowanej w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii. Wnioskodawca nie jest obowiązany do złożenia zeznania podatkowego w Polsce za lata 2016-2017 z uwagi na fakt uzyskiwania dochodów z tytułu pracy na szelfie kontynentalnym w Norwegii.

W stosunku do uzyskiwanych przez podatnika dochodów za lata 2014-2015, 2018-2020 oraz lata następne zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego zaliczenia.

Podatnik jest uprawniony do skorzystania z ulgi abolicyjnej w latach 2014-2015, 2018-2020 oraz w latach kolejnych w związku z wykonywaniem pracy na jednostkach pływających zarządzanych przez norweskie przedsiębiorstwo.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

W myśl art. 3 ust. 1a ww. ustawy za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ww. ustawy).

Z uwagi na fakt, iż Wnioskodawca od roku 2014 wykonuje pracę na jednostkach pływających (dalej statkach) zarządzanych przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii, w niniejszym stanie faktycznym zastosowanie znajdzie Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzona w Warszawie dnia 9 września 2009 r. wraz z Protokołem między Rzecząpospolitą Polską, a Królestwem Norwegii zmieniającym Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r., sporządzonym w Oslo, dnia 5 lipca 2012 r., obowiązującym od 1 stycznia 2014 r.

W związku z rozbieżnościami interpretacyjnymi w zakresie opodatkowania dochodów osób wykonujących pracę na statkach eksploatowanych przez podmioty norweskie należy na wstępie zwrócić uwagę na następujące aspekty dotyczące chronologii wprowadzenia zmian do Konwencji oraz faktycznego opodatkowania tych dochodów w Państwach-Stronach Konwencji.

W tym miejscu należy wskazać, że art. 14 ust. 3 Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu podpisanej w Warszawie dnia 9 września 2009 r. (Dz.U. z 2010 r. Nr 134, poz. 899) – stan prawny obowiązujący do 31 grudnia 2013 r., stanowił, że „wynagrodzenie uzyskiwane w związku z wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa, może być opodatkowane w tym Umawiającym się Państwie. Jednakże, jeżeli wynagrodzenie zostało uzyskane w związku z wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie statku morskiego zarejestrowanego w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków (N.I.S.), wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu tylko w tym Umawiającym się Państwie, w którym odbiorca wynagrodzenia ma miejsce zamieszkania”.

Powyższe oznaczało, że dochód uzyskany przez podatnika z pracy wykonywanej na pokładzie statku eksploatowanego przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii, zarejestrowanym w N.I.S., skutkował obowiązkiem opodatkowania dochodu w Polsce według zasad ogólnych.

Jednocześnie zdanie pierwsze, mające zastosowanie do podatników wykonujących pracę na statkach eksploatowanych w komunikacji międzynarodowej przez norweskie przedsiębiorstwo, a podnoszących inne zagraniczne bandery (nie N.I.S. i nie NOR), wskazuje na zastosowanie metody unikania podwójnego opodatkowania wynikającej z art. 22 ust. 1 pkt a ww. Konwencji (tj. metody wyłączenia z progresją).

2 kwietnia 2013 r. wszedł w życie protokół między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii zmieniający Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 680, dalej protokół dodatkowy). Protokół dodatkowy zmodyfikował treść przepisów art. 14 i 22 Konwencji od dnia 1 stycznia 2014 r.

Z informacji dotyczącej ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o ratyfikacji protokołu dodatkowego stanowiącej rekomendację doradcy Prezydenta RP Pana Jarosława Nenemana do podpisania ww. ustawy wynika, że celem zmian dokonanych przez protokół dodatkowy było wprowadzenie ogólnej zasady opodatkowania marynarzy uzyskujących dochody z tytułu pracy na statkach eksploatowanych przez norweskie firmy, niezależnie od miejsca rejestracji statku.

W związku z usunięciem z Konwencji normy szczególnej dotyczącej opodatkowania dochodów marynarzy zatrudnionych na statkach podnoszących banderę N.I.S. (art. 14 ust. 3 zdanie drugie), do wszystkich marynarzy uzyskujących dochody z tytułu pracy na statku eksploatowanym przez norweskie przedsiębiorstwo, znajdzie zastosowanie ta sama reguła ogólna, wyrażona w art. 14 ust. 3 zdanie pierwsze. Zgodnie z tą regułą, wspomniany dochód może być opodatkowany w państwie, w którym znajduje się faktyczny zarząd przedsiębiorstwa eksploatującego dany statek. W konsekwencji wprowadzonej zmiany, zgodnie z literalnym brzmieniem uzasadnienia do projektu dodatkowego, „miejsce rejestracji statku w którymkolwiek z polskich lub norweskich rejestrów stanie się z perspektywy opodatkowania marynarzy nieistotne” (…). W rezultacie wszyscy marynarze, uzyskujący dochody w relacjach polsko-norweskich z tytułu wykonywania pracy najemnej w transporcie międzynarodowym na pokładach statków morskich, będą opodatkowani według tych samych zasad, niezależnie od miejsca rejestracji tych statków.

Co więcej, zmiana art. 22 ust. 1 Konwencji, w którym uregulowana została stosowana przez Polskę, jako państwo rezydencji, metoda unikania podwójnego opodatkowania, polega na wprowadzeniu do niniejszego zapisu klauzuli uchylającej stosowanie metody wyłączenia z progresją i przewidującej użycie w jej miejsce metody odliczenia proporcjonalnego. Zgodnie z uzasadnieniem do protokołu dodatkowego „zastosowanie niniejszej klauzuli dotyczy przypadków, w których w państwie źródła występuje brak opodatkowania określonego dochodu i majątku”.

Oznacza to, że zgodnie z postanowieniami litery d), dodanej do art. 22 ust. 1, metoda wyłączenia z progresją nie znajduje zastosowania do dochodu uzyskiwanego lub majątku posiadanego przez rezydenta Polski, jeżeli Norwegia nie opodatkowuje danego dochodu z uwagi na rozwiązania funkcjonujące w norweskim prawie wewnętrznym (tj. zwalnia ten dochód z opodatkowania w Norwegii). W konsekwencji wprowadzenia powyższej klauzuli, Polska nie będzie mocą Konwencji wyłączona z możliwości opodatkowania dochodów osiągniętych w Norwegii i niepodlegających efektywnemu opodatkowaniu w państwie źródła z uwagi na ich zwolnienie z opodatkowania. Dotyczy to również sytuacji, gdy polski rezydent jednocześnie nie uzyska innych dochodów ze źródeł położonych na terytorium Polski.

Zgodnie z uzasadnieniem do protokołu dodatkowego, wprowadzenie do Konwencji obu ww. zapisów (dotyczących opodatkowania marynarzy oraz metody unikania podwójnego opodatkowania) nie spowoduje, iż Konwencja sama w sobie będzie prowadziła do podwójnego nieopodatkowania polskich rezydentów. Zwolnienie z opodatkowania lub opodatkowanie na preferencyjnych warunkach będzie uzależnione natomiast od przepisów prawa wewnętrznego obu Umawiających się Państw. Mając na względzie powyższe, Norwegii będzie przysługiwało prawo do opodatkowania polskich marynarzy zatrudnionych na statkach zarejestrowanych w Norwegii (tj. podnoszących banderę NOR), natomiast zwolnienie z opodatkowania dochodów polskich marynarzy w Norwegii będzie upoważniało stronę polską do zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania na metodę proporcjonalnego zaliczenia (tj. bandera N.I.S. i inna zagraniczna). Zmiana ww. metody przenosi obowiązek podatkowy do Polski, gdzie zastosowanie znajdzie tzw. ulga abolicyjna, która w przypadku polskich marynarzy zatrudnionych na statkach norweskich (czyli zarządzanych przez norweskie przedsiębiorstwa), wyeliminuje obowiązek opodatkowania ich dochodów w Polsce. W efekcie zastosowania powyższej ulgi, dochody marynarzy posiadających miejsce zamieszkania w Polsce, które zostały uzyskane z tytułu pracy na pokładach statków eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwo (bez względu na rejestr), nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce niezależnie od tego, czy Norwegia będzie opodatkowywała takie dochody (zwalniała je z opodatkowania), czy też nie. W wyniku wprowadzenia ww. zmian w metodzie unikania podwójnego opodatkowania, zwolnienie z opodatkowania pewnych kategorii dochodów polskich rezydentów będzie wynikało bezpośrednio z ustawodawstwa wewnętrznego obu umawiających się Państw, a nie z zapisów samej Konwencji.

W tym miejscu należy wskazać, że po wprowadzeniu protokołu dodatkowego uregulowania dotyczące pracy na statkach eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwa są tożsame zarówno w przypadku statków podnoszących bandery zagraniczne (które przed zmianą Konwencji przewidywały zastosowanie metody wyłączenia z progresją) jak i statków zarejestrowanych w N.I.S. (które przed zmianą Konwencji przewidywały pełne opodatkowanie tych dochodów w Polsce).

Po wprowadzeniu protokołu dodatkowego zastosowanie znajduje reguła ogólna. Oznacza to, że w art. 14 ust. 3 Konwencji z Norwegią zastosowano normę o otwartych skutkach prawnych, co oznacza z kolei, że państwu źródła przyznano prawo do opodatkowania dochodów nierezydenta („może podlegać opodatkowaniu w państwie źródła” tutaj Norwegia), państwo rezydencji (tutaj Polska) natomiast stosuje właściwą metodę unikania podwójnego opodatkowania. Jak zostało to wskazane w wyroku NSA z dnia 6 grudnia 2012 r. „fakt, czy dane państwo z danego mu prawa do opodatkowania skorzysta, czy też nie, pozostaje w odniesieniu do umów o unikaniu podwójnego opodatkowania kwestią obojętną”. W tym miejscu należy bezspornie wskazać, że decyzja norweskiego prawodawcy o nieskorzystaniu z prawa do opodatkowania marynarzy zatrudnionych na statkach podnoszących banderę N.I.S. i inną zagraniczną nie skutkuje tym, że umowę należy odczytywać tak, jakby zastosowanie znajdowała norma zamknięta i dochód podlegał opodatkowaniu tylko w Polsce wg zasad ogólnych. W przypadku zwolnienia z obowiązku zapłaty podatku w Norwegii ww. marynarzy nie dochodzi do tzw. „faktycznego podwójnego opodatkowania” jednakże celem norm o skutkach otwartych, jakie w tym przypadku znajdują zastosowanie, jest eliminacja tzw. „formalnego podwójnego opodatkowania”, które w przypadku wspomnianych marynarzy znajduje zastosowanie, pomimo faktu, iż Norwegia zwolniła ich z opodatkowania.

Reasumując, kluczowe do określenia, czy polsko-norweska Konwencja będzie miała zastosowanie do dochodów marynarzy mających miejsce zamieszkania w Polsce z tytułu pracy wykonywanej na statku, bez względu na to jaką statek podnosi banderę, jest ustalenie, czy statek, na którym praca jest wykonywana jest eksploatowany w transporcie międzynarodowym przez norweskie przedsiębiorstwo.

W tym miejscu należy odnieść się do pojęcia „transportu międzynarodowego”. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 lit. g umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Norwegią określenie „transport międzynarodowy” oznacza wszelki transport statkiem morskim lub statkiem powietrznym, za wyjątkiem przypadku, gdy statek morski lub statek powietrzny jest eksploatowany wyłącznie między miejscami położonymi w Umawiającym się Państwie.

Dokonując analizy pojęcia „eksploatacji statku w transporcie międzynarodowym”, warto odnieść się do rozumienia pojęcia statku zarówno na gruncie przepisów umów międzynarodowych ratyfikowanych przez RP, jak i przepisów krajowych.

Przykładowo międzynarodowa konwencja o kontroli i postępowaniu ze statkowymi wodami balastowymi (BWM 2004) za statek uznaje jednostkę pływającą każdego typu eksploatowaną w środowisku wodnym, jak również statki podwodne, urządzenia pływające, pływające platformy, pływające obiekty magazynowe (FSU) i pływające obiekty produkcyjno-magazynowo-przeładunkowe (FPSO) (art. 1 ust. 12 BWM 2004). Konwencja helsińska z dnia 9 kwietnia 1992 r. o ochronie środowiska obszaru Morza Bałtyckiego (Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 346) uznała, że statek to każdego typu statek pływający w środowisku morskim i objęła tym pojęciem: wodoloty, poduszkowce, statki podwodne, jednostki pływające oraz platformy nieruchome lub pływające (art. 2 ust. 3). Podobne rozumienie pojęcia statku zostało przewidziane w Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (MARPOL), zgodnie z którą, przez statek należy rozumieć jednostkę pływającą jakiegokolwiek typu używaną w środowisku morskim i obejmuje wodoloty, poduszkowce, statki podwodne, urządzenia pływające oraz stałe bądź pływające platformy. Warto również wspomnieć o bardzo szerokiej definicji pojęcia statku zawartej w Konwencji w sprawie międzynarodowych przepisów o zapobieganiu zderzeniom na morzu z 1972 r., zgodnie z którą za statek uznaje się wszelkiego rodzaju urządzenie pływające, nie wyłączając urządzeń bezwypornościowych i wodnosamolotów, używanych lub nadających się do użytku jako środek transportu wodnego.

Wyżej przytoczone definicje oczywiście nie wyczerpują wszystkich definicji statku określonych w konwencjach międzynarodowych dotyczących kwestii związanych z uprawianiem żeglugi morskiej. Konieczne jest jednak uwypuklenie faktu, iż w zasadzie we wszystkich konwencjach międzynarodowych za statek uznaje się każdą jednostkę pływającą używaną w środowisku morskim, niezależnie od jej typu. Powyższe oznacza, iż za statek nie można uznać jedynie tych jednostek, które są przeznaczone ściśle do przewozu towarów czy osób. Mogą być one eksploatowane dla innych celów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Przedstawione rozumienie pojęcia statku zostało niejako przejęte również do polskiego systemu prawnego. Zgodnie z Kodeksem morskim, statkiem morskim jest każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi morskiej. Jak wskazuje się w doktrynie, co do zasady o uznaniu jednostki pływającej za statek morski decyduje jej przeznaczenie (świadomy zamiar właściciela statku) i sposób eksploatacji (używanie do żeglugi po morzu). Przykładowo platforma wiertnicza i dźwig pływający spełniające warunki określone w art. 2 § 1 k.m. są statkami morskimi, nawet wtedy, gdy nie posiadają napędu własnego (tak: J. Łopuski, Uprawianie żeglugi. Prawo morskie 1998, t. 2, cz. 3, s. 52). Definicja określona w ustawie o bezpieczeństwie morskim nawiązuje z kolei bezpośrednio do definicji znajdujących się w konwencjach międzynarodowych, w tym konwencjach przywołanych powyżej. W rozumieniu tej ustawy statek to urządzenie pływające używane w środowisku morskim, w tym również: wodoloty, poduszkowce, statki podwodne i ruchome platformy wiertnicze, chyba że powołane w ustawie umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Biorąc pod uwagę wyżej przytoczone przepisy prawa krajowego oraz międzynarodowego, nie ulega wątpliwości fakt, iż statek sejsmiczny/ jednostkę offshore/barkę/FPSO/ PSV/ holownik/hotelowiec należy uznać za statek. Jednostka ta może być bowiem eksploatowana w środowisku morskim, a także bezsprzecznie jest przeznaczona do żeglugi morskiej. Warto wspomnieć, iż z samym uprawianiem żeglugi morskiej przez statek wiąże się jego zdatność do żeglugi, tj. stan polegający na spełnieniu wszystkich wymogów umożliwiających odbycie podróży morskiej. O tym, czy dany statek jest zdatny do żeglugi, świadczą dokumenty statku, a w szczególności wydawane przez instytucję klasyfikacyjną świadectwo klasy potwierdzające spełnienie przez statek wymagań technicznych zapewniających bezpieczeństwo żeglugi. Co istotne, to klasa statku nadawana przez instytucję klasyfikacyjną wyrażona zestawem liter, cyfr i znaków specjalnych określa, dla jakich celów i w jakim zakresie statek może być eksploatowany w żegludze morskiej.

Warto podkreślić, iż o samej możliwości eksploatacji statku w żegludze międzynarodowej przesądza oznaczenie klasy określające ograniczenie rejonu żeglugi. Tytułem przykładu należy zauważyć, iż zgodnie z Przepisami Klasyfikacji i Budowy Statków Morskich wydanymi przez Polski Rejestr Statków (dalej Przepisy Klasyfikacyjne PRS), jeżeli statek został zbudowany z zastosowaniem ulg dla określonego rejonu żeglugi, przewidzianych w Częściach: II – Kadłub, III – Wyposażenie kadłubowe, IV – Stateczność i niezatapialność, V – Ochrona przeciwpożarowa oraz VI – Urządzenia maszynowe i urządzenia chłodnicze, to w symbolu klasy umieszcza się znaki I, II lub III, które mają następujące znaczenie:

I – żegluga po morzach otwartych w odległości do 200 mil morskich od miejsca schronienia, z dopuszczalną odległością między dwoma miejscami schronienia do 400 mil morskich i żegluga po morzach zamkniętych;

II – żegluga po morzach otwartych w odległości do 50 mil morskich od miejsca schronienia, z dopuszczalną odległością między dwoma miejscami schronienia do 100 mil morskich i żegluga po morzach zamkniętych, w granicach określonych dla każdego przypadku w Świadectwie klasy oraz żegluga po Morzu Bałtyckim;

III żegluga po morzach otwartych i zamkniętych w odległości nie większej niż 20 mil morskich od linii brzegu morskiego, w granicach określonych dla każdego przypadku w Świadectwie klasy.

Dla statków nieograniczonego rejonu żeglugi nie umieszcza się w symbolu klasy żadnego znaku rejonu żeglugi (art. 3.4.3.4.2 Przepisów Klasyfikacyjnych PRS).

Podobnie przedmiotowa kwestia została uregulowana w przepisach klasyfikacyjnych DNV GL. Zgodnie z dokumentem Rules For Classification, Part 1, General regulations, Chapter 2, Class notations, w przypadku ograniczenia żeglugi statku do określonych obszarów, nadaje się oznaczenie R połączone z określonym numerem bądź literą. Przykładowo oznaczenie RE oznacza, iż statek może być eksploatowany wyłącznie na akwenach zamkniętych takich jak porty, fiordy, rzeki czy jeziora. Oznaczenie R4 oznacza z kolei, iż statek może być eksploatowany w odległości nie większej niż 5 mil morskich zimą oraz 10 mil morskich latem od najbliższego portu. Podobnie jak w przypadku Przepisów Klasyfikacyjnych PRS, brak stosownego oznaczenia świadczy o tym, iż statek może być eksploatowany bez ograniczeń o charakterze terytorialnym.

Mając na uwadze fakt, iż przedmiotowemu statkowi nie zostało nadane jakiekolwiek oznaczenie świadczące o ograniczeniu rejonu żeglugi przez instytucję klasyfikacyjną, należy dojść do wniosku, że statek ten spełnia wszelkie wymogi w zakresie budowy oraz wyposażenia przewidziane dla statków eksploatowanych po morzach otwartych. Tym samym nie może ulegać wątpliwości fakt, iż statek ten jest zdatny do żeglugi oraz może być eksploatowany w żegludze międzynarodowej.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt g Konwencji, określenie transport międzynarodowy oznacza wszelki transport statkiem morskim lub statkiem powietrznym, z wyjątkiem przypadku, gdy statek morski lub statek powietrzny jest eksploatowany wyłącznie między miejscami położonymi w Umawiającym się Państwie. Z definicji tej wynika, iż transport międzynarodowy obejmuje wszelkie przejawy eksploatacji statku, poza sytuacją, gdy statek jest eksploatowany wyłącznie na terytorium Państwa-Strony Konwencji. Jak zostało natomiast wspomniane, przedmiotowy statek, jest przeznaczony do eksploatacji bez jakichkolwiek ograniczeń terytorialnych. Oznacza to, że statek ten może być w rozumieniu ww. definicji eksploatowany także w transporcie międzynarodowym.

Należy uwypuklić fakt, iż językowa wykładnia przepisu ustanawiającego definicję pojęcia „transport międzynarodowy” prowadzi do błędnych wniosków, niezgodnych z istotą Konwencji. Przyjęcie, że przez „transport międzynarodowy” należy rozumieć wyłącznie przewóz towarów czy pasażerów pomiędzy portami znajdującymi się w różnych Państwach oznaczałoby, iż zamiarem Państw-Stron było różnicowanie sytuacji prawno-podatkowej marynarzy wykonujących pracę na statkach przeznaczonych ściśle do przewozu towarów czy pasażerów z sytuacją marynarzy wykonujących prace na innych rodzajach statków, całkowicie zdatnych do żeglugi, które mogą być również eksploatowane w żegludze międzynarodowej. Nie istnieją jakiekolwiek racjonalne przesłanki przemawiające za tym, żeby to typ statku, na którym wykonywana jest praca, miał decydujące znaczenie przy określaniu reżimu prawnego, któremu podlega marynarz. Należy uznać, że faktycznym celem art. 14 ust. 3 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt g Konwencji było precyzyjne określenie sytuacji prawno-podatkowej osób, które nie wykonują pracy wyłącznie na terytorium jednego z umawiających się państw, a co za tym idzie ich dochody nie mogą być opodatkowane zgodnie z art. 14 ust. 1 Konwencji. Stąd też całkowicie uzasadnionym jest odstąpienie od wykładni językowej na rzecz wykładni celowościowej omawianych norm. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, odstąpienie od wykładni językowej jest dopuszczalne wtedy, gdy pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią innych norm, prowadzi do absurdalnych z punktu widzenia społecznego lub ekonomicznego konsekwencji, rażąco niesprawiedliwych rozstrzygnięć lub pozostaje w oczywistej sprzeczności z powszechnie akceptowanymi normami moralnymi (tak: SN w uchwale z dnia 14 października 2004 r. III CZP 37/04, Legalis nr 65576).

Uzależnianie sytuacji prawno-podatkowej marynarza od typu statku, na którym wykonuje pracę, wydaje się tym bardziej nieuzasadnione, gdy weźmie się pod uwagę treść Międzynarodowej konwencji o bezpieczeństwie na morzu z 1974 r. (SOLAS). W rozumieniu tej Konwencji statkiem pasażerskim jest statek, który przewozi więcej niż 12 pasażerów (Prawidło 2 pkt f). Statkiem towarowym jest natomiast każdy statek, który nie jest statkiem pasażerskim (Prawidło 2 pkt g). Powyższe oznacza, iż przynajmniej w zakresie ogólnych wymagań dotyczących budowy, konstrukcji oraz wyposażenia statków, nie dokonuje się rozróżnienia pomiędzy statkami przeznaczonymi ściśle do przewozu towarów, a pozostałymi statkami niebędącymi statkami pasażerskimi.

Abstrahując od powyższej argumentacji warto zauważyć, iż holownik może być używany do transportu pasażerów czy też ładunku. Wypada między innymi wspomnieć, iż polski ustawodawca dopuścił możliwość opodatkowania podatkiem tonażowym dochodów uzyskiwanych z eksploatacji holownika, jeżeli co najmniej 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej w ciągu roku stanowi przewóz ładunku lub pasażerów drogą morską (zob. również Decyzję Komisji z dnia 18 grudnia 2009 r. w sprawie pomocy państwa C 34/07 w sprawie wprowadzenia systemu podatku tonażowego w międzynarodowym transporcie morskim w Polsce). O holowaniu jako o usłudze transportu morskiego, nie zaś wyłącznie usłudze pomocniczej występującej w żegludze, mówi się również w doktrynie. Wynika to z faktu, że czynności podejmowane w związku z holowaniem niejednokrotnie mogą przybrać postać transportu drogą morską, np. podczas udzielania przez statek siły pociągowej drugiemu statkowi lub innemu obiektowi celem przesunięcia go po powierzchni wody. Umowy holowania, w których armator bierze pod swoją opiekę obiekt holowany, bez załogi i odpowiada za szkodę (chyba że udowodni, że powstała ona pomimo zachowania należytej staranności) mają charakter podobny do umowy przewozu (tak: J Łopuski, Odpowiedzialność holownika za szkody wyrządzone podczas holowania, Rocznik Prawa Morskiego 1954, s. 72 i 78).

Podobnie rzecz przedstawia się w odniesieniu do takich statków jak pływające urządzenia dźwigowe. Zgodnie z § 429 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 25 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, jeżeli za pomocą urządzenia dźwigowego mają być transportowani ludzie na morską jednostkę lub z niej, kierownik morskiej jednostki opracowuje instrukcję określającą szczegółowe warunki bezpieczeństwa, obowiązujące przy wykonywaniu tych czynności.

W odniesieniu do kablowców warto zauważyć, iż status tych statków jako jednostek wykonujących działalność analogiczną do transportu morskiego został potwierdzony przez Komisję Europejską w Decyzji z dnia 13 stycznia 2009 r. w sprawie pomocy państwa C 22/07 (ex N 43/07) w odniesieniu do rozszerzenia systemu zwalniającego duńskie przedsiębiorstwa transportu morskiego z podatku dochodowego i ze składek na ubezpieczenie społeczne marynarzy na działalność związaną z pogłębianiem i układaniem kabli. Jak uznała Komisja, marynarze wykonujący pracę na tego rodzaju statkach mogą zostać objęci tzw. systemem DIS, jako że statki te są eksploatowane w podobnym zakresie, co statki wykonujące typowy transport morski. Uzasadniając powyższe, w decyzji tej wskazano, iż podobnie jak transport morski, kładzenie kabli wymaga zatrudniania wykwalifikowanych marynarzy, posiadających podobne kwalifikacje, co marynarze zatrudnieni na tradycyjnych statkach wykonujących przewozy morskie. Komisja stwierdziła ponadto, że marynarzy na pokładach kablowców obowiązuje to samo prawo pracy i ramy socjalne, co innych marynarzy. Co więcej, kablowce są statkami morskimi i muszą być poddawane takim samym kontrolom technicznym i kontrolom bezpieczeństwa, co statki przeznaczone do transportu morskiego. Komisja zauważyła również, że wyzwania stojące przed wspólnotowymi przedsiębiorstwami prowadzącymi działalność w zakresie kładzenia kabli w postaci globalnej konkurencji i przenoszenia działalności lądowej są podobne, jak w przypadku wspólnotowego transportu morskiego.

Nie ulega wątpliwości, że statkiem eksploatowanym w transporcie może być również barka. Warto zauważyć, że zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1a ustawy o podatku VAT, stawkę 0% stosuję się między innymi do dostaw pozostałych statków pełnomorskich do przewozu ładunków suchych (stałych), z wyłączeniem barek morskich bez napędu (PKWiU ex 30 11.24.0).

Powyższa argumentacja jednoznacznie potwierdza, iż każdy statek zdatny do uprawiania żeglugi jest eksploatowany w transporcie międzynarodowym, pod warunkiem, że nie jest eksploatowany wyłącznie na terytorium Norwegii.

Doprecyzowania również wymaga kwestia faktycznego zarządu przedsiębiorstwa eksploatującego dany statek. Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a Norwegią wskazuje na „przedsiębiorstwo umawiającego się Państwa”, które odpowiada pojęciu faktycznego zarządu tego przedsiębiorstwa. Co więcej, pojęcia faktycznego zarządu jak i rzeczywistego zarządu statkiem są pojęciami tożsamymi i stosowane są w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zamiennie.

Kwestią zasadniczą, w zakresie ustalenia sytuacji prawno-podatkowej marynarza jest ustalenie miejsca faktycznego/rzeczywistego zarządu przedsiębiorstwa co daje podstawę do konstatacji, czy do danych dochodów należy stosować daną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

W tym miejscu należy odnieść się do terminu „zarząd przedsiębiorstwa” eksploatującego statek. Ogromne przedsiębiorstwa eksploatujące statki (tj. Armatorzy), z uwagi na ilość statków oraz kompetencje personelu, dokonują podziału zarządu statkiem na:

1. zarząd właścicielski (siedziba zarządu spółki) – general management,
2. zarząd techniczny statkiem – technical management,
3. zarząd operacyjny statkiem – operational management.

Miejsce faktycznego/rzeczywistego zarządu przedsiębiorstwa eksploatującego statek to inaczej miejsce, z którego podejmowane są kluczowe decyzje odnoszące się do działalności danego podmiotu np. w zakresie zaopatrzenia statku załogą. Jeżeli zarząd jest podzielony, tj. jeden podmiot zarządza statkiem od strony technicznej, a inny od strony operacyjnej, wówczas decyduje miejsce faktycznego zarządu podmiotu zarządzającego statkiem w zakresie operacyjnym.

Faktyczny zarząd jest to operacyjna eksploatacja statku, natomiast zarząd techniczny w tym zakresie nie ma wpływu na bieżącą eksploatację statku. Pojęcie zarząd techniczny i siedziba armatora (właściciela) w niniejszej sprawie nie jest miejscem faktycznego (inaczej efektywnego/ rzeczywistego) zarządu statkiem. Specyfika transportu morskiego oraz działalności spółek shippingowych uzasadnia rozdzielenie zarządu flotą na zarząd techniczny i eksploatację. Bardzo częstą sytuacją jest, że spółka posiada siedzibę (miejsce rejestracji) w jednym państwie, natomiast faktyczny zarząd znajduje się w innym państwie. Do specyfiki pracy na morzu odnosi się również Józef Banach, autor komentarza do polskich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, który stwierdza, że miejsce faktycznego zarządu lub siedziba przedsiębiorstwa eksploatującego statek morski, nie są jednoznaczne z banderą, pod jaką statek pływa. Kwestia bandery, w przypadku określenia państwa, które ma prawo do opodatkowania danych dochodów, nie może mieć rozstrzygającego znaczenia, z uwagi na fakt, że aktualnie większość statków pływa pod tzw. tanią banderą. Zgodnie natomiast z komentarzem do Modelowej Konwencji OECD pod redakcją prof. Brzezińskiego państwem uprawnionym do opodatkowania zysków z transportu międzynarodowego nie jest zazwyczaj państwo, w którym znajduje się miejsce jego faktycznego zarządu (place of effective management). Kryterium miejsca efektywnego zarządu zostało stworzone i wprowadzone do MK OECD w odniesieniu do przepisów regulujących kwestie opodatkowania dochodów z transportu międzynarodowego (co odnosi się też do dochodu załóg), jako efekt coraz szerszej praktyki polegającej na zmianie miejsc eksploatacji statków. Należy bowiem zauważyć, że prowadzenie tego rodzaju działalności gospodarczej w sposób szczególny predestynuje do zwiększonej aktywności w dokonywaniu zmian siedziby lub zarządu przedsiębiorstwa. Z tego też względu uznano za wskazane zastosowanie takiego kryterium, które będzie opierało się jak najmocniej na rzeczywistych przesłankach, przy jednoczesnej marginalizacji kwestii formalnych.

Reasumując, w tym miejscu bezspornie należy wskazać, że jedyną determinantą powstania obowiązku podatkowego po stronie pracownika-marynarza jest miejsce faktycznego zarządu statkiem.

W odniesieniu do opodatkowania dochodów marynarzy wykonujących pracę najemną na statkach eksploatowanych w transporcie międzynarodowym, zarządzanych przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii, należy wskazać na treść art. 14 ust. 3 Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, zgodnie z którym: „Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie uzyskane w związku z wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa, może być opodatkowane w tym Państwie”. Natomiast, w myśl art. 22 ust. 1 lit. d): „Bez względu na postanowienia litery a), unikanie podwójnego opodatkowania następuje poprzez zastosowanie odliczenia, o którym mowa w literze b) niniejszego ustępu, jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce uzyskuje dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji może być opodatkowany w Norwegii, jednakże zgodnie z prawem wewnętrznym Norwegii, dochód ten jest zwolniony z podatku”.

Tym samym art. 22 ust. 1 lit. d) odsyła do uregulowań wewnętrznych norweskiego prawa podatkowego, które w konsekwencji, w zależności od sytuacji prawnej marynarza, przenoszą jego obowiązek podatkowy do Polski.

Kwestię opodatkowania w Norwegii dochodów Wnioskodawcy reguluje ustawa Lov om skatt av formue og inntekt (skatteloven) tj. Law on tax on income and wealth (Taxation).

Opodatkowanie nierezydentów – marynarzy następuje w oparciu o paragraf 2 -3 ustęp 1 h, tj.:

Osoby fizyczne są zobowiązane do zapłaty podatku od dochodu uzyskanego z pracy na statku, w następującym zakresie:

1. Obowiązek zapłaty podatku obejmuje dochód osiągnięty z pracy na statku zarejestrowanym w norweskim rejestrze (podnoszącym banderę norweską), z tym wyjątkiem, że nie obowiązuje w przypadku gdy osoba fizyczna jest zobowiązana do zapłaty podatku w kraju swojej rezydencji podatkowej, a uniknięcie podwójnego opodatkowania gwarantuje umowa zawarta pomiędzy Państwami.
2. Dla rezydentów w krajach nordyckich (skandynawskich) wykonujących pracę na statkach podnoszących zagraniczną banderę eksploatowanych przez norweski podmiot albo norweskiego pracodawcę wykonującego działalność na statku.
3. Obowiązek podatkowy wskazany w punkcie 1 i 2 nie ma zastosowania do rezydenta spoza regionu zatrudnionego na pokładzie statku zarejestrowanego w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków N.I.S. albo zatrudnionego przez zagranicznego pracodawcę prowadzącego działalność na pokładzie statku. Obowiązek podatkowy nie ma zastosowania do osoby fizycznej podlegającej opodatkowaniu w oparciu o paragraf 1 Petroleum Taxation Act (tj. wydobyciu gazu i ropy na norweskim szelfie kontynentalnym).

Z powyższego wynika, iż zasadą jest opodatkowanie w Norwegii dochodu marynarzy uzyskiwanego z pracy na statkach podnoszących banderę norweską i eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwo.

Natomiast z opodatkowania zwalnia się:

1. osoby wykonujące pracę na statkach zarejestrowanych w N.I.S., oraz
2. osoby wykonujące pracę na pokładach statków nie podnoszących bandery norweskiej;
3. osoby wykonujące pracę dla zagranicznych przedsiębiorców prowadzących działalność na pokładzie danego statku.

W związku z powyższym, uzyskiwanie dochodu z tytułu pracy wykonywanej na pokładzie statku zarejestrowanego w N.I.S., eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez norweskie przedsiębiorstwo rodzi po stronie Wnioskodawcy obowiązek podatkowy w Polsce z uwagi na zwolnienie tego dochodu spod opodatkowania w Norwegii. W zakresie opodatkowania dochodu z pracy na norweskim szelfie kontynentalnym stosuje się The Petroleum Taxation Act, który przewiduje opodatkowanie dochodu marynarza w Norwegii.

Tym samym, dochód z tytułu pracy na statkach morskich zarejestrowanych w N.I.S. oraz statków podnoszących inne bandery, eksploatowanych w komunikacji międzynarodowej przez norweskie przedsiębiorstwo podlega opodatkowaniu w Polsce, natomiast dochód z pracy na statkach zarejestrowanych w NOR oraz eksploatowanych na norweskim szelfie kontynentalnym podlega opodatkowaniu w Norwegii.

Zwolnienie dochodu uzyskiwanego z tytułu pracy wykonywanej na pokładzie statku zarejestrowanego w N.I.S. albo podnoszącego inną zagraniczną banderę, eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez norweskie przedsiębiorstwo od opodatkowania w Norwegii, skutkuje tym, że marynarz nie musi wykazywać uzyskanego dochodu w Norwegii. Co więcej, pracodawca nie jest zobowiązany do zgłoszenia danych pracownika do norweskich organów podatkowych, jak to jest obowiązkowe przy podnoszeniu przez statek bandery NOR albo wykonywania pracy na norweskim szelfie kontynentalnym/norweskich wodach terytorialnych. Norweska regulacja jest w tym względzie analogiczna do polskiej zawartej w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wymienione we wskazanym artykule dochody m.in. renty (ust. 2), świadczenia rodzinne, w tym te przyznawane w ramach programu 500+ (ust. 8), czy świadczenia osób otrzymywane z tytułu odbywania lub pełnienia niezawodowej służby wojskowej lub jej form równorzędnych (ust. 15) podlegają zwolnieniu od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 8 ww. ustawy i w konsekwencji nie ma obowiązku wykazywania ww. dochodów w zeznaniu podatkowym. A simili dochodów podlegających zwolnieniu podatkowemu na mocy norweskiej ustawy, uzyskujący dochód nie ma obowiązku wykazywać w norweskim zeznaniu podatkowym ani deklarować go w jakiejkolwiek innej formie norweskim organom podatkowym.

W związku z powyższym, należy wskazać, że obowiązek podatkowy w Norwegii powstaje, ale z uwagi na zwolnienie dochodu uzyskiwanego z tytułu pracy wykonywanej na pokładzie statku zarejestrowanego w N.I.S. albo podnoszącego inną zagraniczną banderę, eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez norweskie przedsiębiorstwo od opodatkowania w Norwegii, na mocy Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu obowiązek podatkowy przenosi się do Polski.

Art. 22 ust. 1 lit. b Konwencji wskazuje, że jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce osiąga dochód lub zyski majątkowe, które zgodnie z postanowieniami artykułów 10, 11, 12, 13 lub ustępu 7 artykułu 20 niniejszej Konwencji mogą być opodatkowane w Norwegii, Polska zezwoli na odliczenie od podatku od dochodu lub zysków majątkowych tej osoby kwoty równej podatkowi zapłaconemu w Norwegii. Jednakże, takie odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku, obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która przypada na dochód lub zyski majątkowe uzyskane w Norwegii.

Zgodnie z ww. przepisami, obowiązek podatkowy Wnioskodawcy przenosi się do Polski, a w stosunku do uzyskiwanych przez niego dochodów zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia.

W myśl art. 27 ust. 9 ustawy, jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, osiąga również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowi o zastosowaniu metody określonej w ust. 8, lub z państwem, w którym dochody są osiągane Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody te łączy się z dochodami ze źródeł przychodów położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym. Natomiast zgodnie z art. 27 ust. 9a ustawy w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 1, uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które nie są zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub z państwem, w którym dochody są osiągane, Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zasady określone w ust. 9 stosuje się odpowiednio.

Zastosowanie metody proporcjonalnego odliczenia jest jedyną przesłanką zastosowania ulgi, o której mowa w art. 27g ustawy. Przesłanki stosowania ulg podatkowych mogą być ustanawiane jedynie w drodze ustawy, co potwierdza literalne brzmienie art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy). Utrwalone zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie stanowisko wskazuje, iż wszelkie zwolnienia czy ulgi podatkowe są istotnym wyjątkiem od zasady równości prawa, a zatem ich udzielanie musi wynikać z wykładni gramatycznej (językowej). Tym samym stosowanie wykładni rozszerzającej, czy zawężającej jest niedopuszczalne. Wskazać bowiem należy, iż interpretacja przepisów prawa podatkowego dokonywana przez organy podatkowe nie stanowi zgodnie z Konstytucją RP źródeł prawa. Zgodnie z art. 87 ust.1 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego prawa są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. A zatem prawo Wnioskodawcy do skorzystania z ulgi określonej w art. 27g ustawy wynika z literalnego brzmienia przepisów. Zgodnie z ustaloną w orzecznictwie regułą, w pierwszej kolejności należy zastosować wykładnię językową przepisu, co nie pozostawia wątpliwości w świetle jednolitego stanowiska judykatury, które funkcjonuje w postaci zasady prawnej: można zatem przyjąć, iż na gruncie prawa podatkowego ze względu na jego tetyczny i z istoty swojej ingerencyjny charakter, przyznać należy pierwszeństwo zasadzie wykładni gramatycznej (językowej) (uchwała 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2011 r., sygnatura II FPS 2/10). Podobne stanowisko wyraża uchwała 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 marca 2000 r. o sygn. FPS 14/99 – w orzecznictwie podkreśla się, że konstrukcje prawne są tworzone za pomocą słów w ten sposób, iż stanowią określoną całość. W konsekwencji nie można ich interpretować nie uwzględniając owej całości, co może również przemawiać za stosowaniem wykładni systemowej (…). Jednakże rezultaty tej ostatniej wykładni nie mogą wykraczać poza granice wyznaczone przez wykładnię gramatyczną, wykładnia językowa bowiem nie tylko jest punktem wyjścia dla wszelkiej wykładni prawa, lecz także zakreśla jej granice w ramach możliwego sensu słów w tekście prawnym.

Zgodnie z art. 27g ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik podlegający obowiązkowi podatkowemu określonemu w art. 3 ust. 1, rozliczający na zasadach określonych w art. 27 ust. 9 albo 9a uzyskane w roku podatkowym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochody m.in. ze źródeł, o których mowa w art. 12 ust. 1, ma prawo odliczyć od podatku dochodowego, obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2.

W myśl art. 27g ust. 2 ww. ustawy odliczeniu podlega kwota stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27 ust. 9 albo 9a a kwotą podatku obliczonego od dochodów ze źródeł, o których mowa w ust. 1, przy zastosowaniu do tych dochodów zasad określonych w art. 27 ust. 8.

W przedstawionym stanie faktycznym i prawnym, przesłanka zastosowania tzw. ulgi abolicyjnej określonej w art. 27g ustawy została spełniona, bowiem zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt d Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania do dochodów Wnioskodawcy zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego zaliczenia.

Na możliwość skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 27g ustawy nie wpływa fakt zapłaty podatku w Norwegii ani zadeklarowania dochodu norweskim organom podatkowym w dowolnej formie. Ustanowienie na mocy szczegółowych postanowień polsko – norweskiej Konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania metody proporcjonalnego odliczenia w stosunku do konkretnie wskazanych dochodów i przeniesienie obowiązku podatkowego do Polski uniemożliwia zapłatę podatku w obu państwach. Logiczną konsekwencją rozstrzygnięcia na mocy postanowień umowy międzynarodowej kwestii, w którym z państw powstaje obowiązek podatkowy po stronie podatnika, jest niemożność powstania obowiązku podatkowego w drugim państwie. Skoro zatem w Norwegii nie powstaje obowiązek podatkowy, tym bardziej nie może on skonkretyzować się w zobowiązanie podatkowe skutkujące zapłatą podatku w określonej wysokości.

Skoro zatem polski ustawodawca nie uzależniając uprawnienia do skorzystania z tzw. ulgi od spełnienia dodatkowych warunków, przewidział jej zastosowanie w przypadku rozliczania dochodów z zastosowaniem metody proporcjonalnego zaliczenia, od których z uwagi na zwolnienie od opodatkowania, niemożliwa jest zapłata podatku za granicą, to nie istnieją żadne ustawowe przesłanki do ograniczenia tego prawa. Powyższe znajduje potwierdzenie w interpretacji o sygnaturze IPPB4/415-858/12-4/SP, w której stanowisko wnioskodawcy, w świetle którego do zastosowania ulgi abolicyjnej nie ma znaczenia czy i w jakiej wysokości podatek został zapłacony za granicą, bowiem art. 27 ust. 9 mówi jedynie o dochodach uzyskiwanych za granicą, które w Polsce nie są zwolnione od podatku, zostało uznane za prawidłowe.

Niezapłacenie podatku za granicą z uwagi na zwolnienie wynikające z przepisów wewnętrznych państwa będzie miało wpływ jedynie na sposób obliczenia podatku metodą zaliczenia, jednak pozostanie bez znaczenia na prawo do skorzystania z ulgi określonej w art. 27g ustawy. W interpretacji wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach o sygnaturze IBPB II/1/415-448/14/MCZ wskazano, iż wnioskodawca ma prawo skorzystać z ulgi abolicyjnej, gdyż do jego dochodów uzyskiwanych w 2014 r. w Katarze, zgodnie z powołaną powyżej umową między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Państwa Kataru w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia. Podkreślić bowiem należy, iż prawo do ulgi abolicyjnej będzie przysługiwało w każdej sytuacji kiedy do dochodów uzyskanych za granicą, ma zastosowanie – zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania – metoda odliczenia proporcjonalnego. W takiej sytuacji (tj. wówczas gdy umowa jest zawarta) bez znaczenia jest czy druga strona umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (drugie państwo) pobiera podatek od danego dochodu.

Podobnie, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z dnia 14 kwietnia 2015 r. o sygnaturze ITPB2/4511-31/15-2/ENB wskazał, iż prawo do odliczenia na podstawie art. 27g ustawy, przysługuje także w sytuacji kiedy do dochodów z pracy najemnej uzyskiwanych za granicą, ma zastosowanie – zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania – metoda odliczenia proporcjonalnego. W takiej sytuacji (tj. wówczas, gdy umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania jest zawarta) bez znaczenia pozostaje czy druga strona umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (drugie państwo) pobiera podatek od danego dochodu. Podobnie, w interpretacji indywidualnej o sygnaturze IBPB-2-1/4511-39/15/MCZ Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach stwierdził, iż wnioskodawczyni pracująca na statku zarejestrowanym w N.I.S. zarządzanym przez norweskie przedsiębiorstwo ma prawo skorzystać z ulgi abolicyjnej, gdyż do jej dochodów uzyskiwanych w roku 2014 w Norwegii, zgodnie z powołaną wyżej Konwencją polsko – norweską ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia.

W tym przypadku od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w państwie obcym. Natomiast zgodnie z art. 27 ust. 9a ustawy w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 1, uzyskującego wyłącznie dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które nie są zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub z państwem, w którym dochody są osiągane Rzeczpospolita Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zasady określone w ust. 9 stosuje się odpowiednio.

Wreszcie, należy wskazać, iż w analogicznej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w dniu 19 listopada 2014 r. wydał interpretację indywidulną o sygn. ITPB2/415-790/14/RS, w której uznał stanowisko przedstawione przez wnioskodawcę za prawidłowe. W interpretacji tej organ wskazał, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa stwierdzić należy, że w sytuacji gdy dochód Wnioskodawcy zgodnie z wewnętrznym prawem Norwegii jest zwolniony z podatku, to stosownie do art. 22 ust. 1 lit. d Konwencji, zastosowanie znajdzie art. 22 ust. 1 lit. b Konwencji, tzw. metoda proporcjonalnego odliczenia (odliczenie podatku zapłaconego za granicą). Zgodnie z tą metodą, podatnik osiągający dochody za granicą ma obowiązek wykazać łączne dochody (zarówno krajowe, jak i zagraniczne) w zeznaniu, a od podatku dochodowego obliczonego według skali podatkowej ma prawo odliczyć podatek zapłacony za granicą. Odliczenie to możliwe jest tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w obcym państwie. (…) W konsekwencji, niezależnie od tego, że w 2014 r. Wnioskodawca nie uzyskał i nie będzie uzyskiwał innych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce z tytułu osiągania dochodów, o których mowa we wniosku ma obowiązek złożenia rocznego zeznania podatkowego wraz z informacją o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku w roku podatkowym. Jednocześnie Wnioskodawcy przysługuje prawo skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. odliczenia kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27 ust. 9a (metodą zaliczenia) a kwotą podatku obliczonego według zasad określonych w art. 27 ust. 8 (metoda wyłączenia).

Jak wskazano powyżej, powołane interpretacje indywidualne nie stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa. Skoro jednak Minister Finansów dokonując wykładni przepisów (interpretacja ogólna Nr DD10.8201.1.2016.GOJ) uznał, że brak zapłaty podatku za granicą pozostaje bez znaczenia dla możliwości skorzystania z ulgi określonej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to zdaniem Wnioskodawcy, stanowisko organów powinno być konsekwentne i spójne w tej kwestii. Zmiany stanowiska organu podatkowego prowadzą do sytuacji, w której wysokość zobowiązania podatkowego, czy możliwość zastosowania ulgi zależy w każdym konkretnym przypadku od dowolnej wykładni przepisów dokonanej przez pracowników organów podatkowych.

W tym miejscu należy przytoczyć treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2013 r. w sprawie o sygn. akt SK 18/09, iż zgodnie z wymogami konstytucyjnymi niejasne regulacje podatkowe należy interpretować na korzyść podatników, a w konsekwencji jeśli takie regulacje okazują się ostatecznie wieloznaczne, to trzeba opowiedzieć się za rozwiązaniem uwzględniającym interes podmiotu obowiązanego do świadczeń podatkowych, a więc orzekać in dubio pro tributario.

Co więcej, zaznacza się, że zasada powyższa funkcjonująca dotychczas na mocy aktualnego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, od dnia 1 stycznia 2016 r. zacznie obowiązywać także w wyniku wprowadzenia zmian w ustawie Ordynacja podatkowa, a zatem jej zastosowanie zostanie włączone do powszechnie obowiązującego systemu prawa podatkowego.

Stanowiska zaprezentowane w interpretacjach indywidualnych znajdują potwierdzenie w wyrokach wojewódzkich sądów administracyjnych. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 21 kwietnia 2015 r., wydanym w sprawie o sygnaturze I SA/Gd 198/15, Wojewódzki Sąd Administracyjny wyraźnie stwierdził, że nie ma znaczenia okoliczność zapłaty podatku zagranicą dla możliwości skorzystania przez podatnika z ulgi abolicyjnej oraz ograniczenia poboru zaliczek na podatek dochodowy jako konsekwencja zastosowania ulgi.

Z uzasadnienia tego wyroku wynika, że podatnik uzyskujący dochody z pracy za granicą w państwie, z którym zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania tzw. metodę odliczenia proporcjonalnego, powinien dokonać obliczenia rocznego podatku z uwzględnieniem postanowień art. 27 ust. 9 albo 9a u.p.d.o.f., a następnie od tak obliczonego podatku ma prawo odliczyć ulgę abolicyjną, o której mowa w cyt. powyżej art. 27g ww. ustawy. Ulga polega na odliczeniu od podatku, obliczonego zgodnie z art. 27 ustawy, pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b ustawy, kwoty stanowiącej różnicę między podatkiem obliczonym przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego, a kwotą podatku obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją. A zatem w odniesieniu do spornych dochodów, spełnione zostały przez podatnika warunki, a w szczególności pochodzą one ze źródeł zagranicznych o których mowa w tym przepisie, do opodatkowania których zastosowanie znajduje metoda odliczenia proporcjonalnego, o której mowa w art. 27 ust. 9 i 9a u.p.d.o.f. W tej sytuacji art. 27g cytowanej ustawy pozwala na zastosowanie do opodatkowania tych dochodów tzw. ulgi abolicyjnej.

Podobnie stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku w sprawie o sygnaturze I SA/Gd 878/10: zdaniem Sądu to, że skarżący faktycznie nie zapłacili podatku dochodowego w Iranie ma tylko ten skutek, że zgodnie z art. 27 ust. 9 p.d.o.f. dochód uzyskany w Iranie będzie opodatkowany w Polsce bez odliczenia podatku.

Kwestię opodatkowania dochodów, do których zastosowanie mają postanowienia polsko – norweskiej Konwencji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania należy także rozpatrywać w kontekście celowościowym stanowiącym istotę rządowego projektu ustawy o ratyfikacji Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii zmieniającego Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r. podpisanego w Oslo dnia 5 lipca 2012 r. z dnia 15 października 2012 r. (RPU VII. poz. 818). Prawidłowe rozumienie intencji prawodawcy przy analizie postanowień Protokołu zmieniającego polsko – norweską Konwencję w sprawie unikania podwójnego opodatkowania jest o tyle istotne, iż przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania stosuje się w każdym przypadku, bez względu na to, czy podatek pobiera organ podatkowy na szczeblu państwowym czy lokalnym. Postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania mają charakter norm szczególnych i przysługuje im pierwszeństwo przed normami prawa wewnętrznego, zgodnie z zasadą lex specialis derogat legi generali, co potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 18 maja 1994 r. (wyrok NSA w Krakowie z dnia 18 maja 1994 r. sygn. SA/Kr 3032/93).

W ww. projekcie wskazano, iż: Norwegia przyznała osobom zamieszkałym w innych państwach niż państwa nordyckie, zwolnienie z opodatkowania wynagrodzeń otrzymywanych z tytułu pracy najemnej wykonywanej na statkach.

W Polsce natomiast funkcjonuje obecnie ulga podatkowa, która została wprowadzona tzw. ustawą abolicyjną. W myśl przedmiotowego art. 27g ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa o PDOF”), polski podatnik ma prawo odliczyć od podatku dochodowego kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z metodą odliczenia proporcjonalnego i kwotą podatku od dochodów z określonych w ustawie źródeł, obliczonego zgodnie z metodą wyłączenia z progresją.

W rezultacie, w odniesieniu do dochodów polskich marynarzy z tytułu pracy na statkach eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwa, nawet jeśli zastosowanie znajdzie metoda odliczenia proporcjonalnego, efektywne opodatkowanie tego dochodu w Polsce będzie nie wyższe niż w przypadku, gdyby do obliczenia wysokości podatku od tego dochodu zastosowanie miała metoda wyłączenia z progresją. Oznacza to, iż w przypadku braku dodatkowych dochodów marynarza ze źródeł położonych na terytorium Polski, wynagrodzenie za pracę na norweskim statku nie będzie w ogóle podlegało opodatkowaniu w Polsce.

Reasumując powyższą charakterystykę zapisów Protokołu należy podkreślić, iż aby dokonać oceny skutków wejścia powyższego Protokołu w życie na obowiązki podatkowe polskich marynarzy uzyskujących dochody w relacjach polsko-norweskich, należy odnieść się zarówno do uregulowań zawartych w zapisach Konwencji i Protokołu, jak i do norm prawnych wyrażonych w zapisach polskiego i norweskiego prawa wewnętrznego. W świetle znowelizowanego art. 14 ust. 3 Konwencji, Norwegii będzie przysługiwało prawo do opodatkowania polskich marynarzy zatrudnionych na statkach zarejestrowanych w Norwegii. Jednakże na podstawie dodanego do Konwencji art. 22 ust. 1 lit. d), brak opodatkowania dochodów polskich marynarzy w Norwegii będzie upoważniał stronę polską do zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania na metodę proporcjonalnego zaliczenia. Wymieniona wyżej zmiana metody mogłaby powodować obowiązek opodatkowania dochodów polskich marynarzy w Polsce, gdyby nie ulga podatkowa przyznana polskim rezydentom w polskim prawie wewnętrznym (art. 27g ust. 2 ustawy o PDOF), która w przypadku polskich marynarzy zatrudnionych na statkach norweskich, wyeliminuje obowiązek opodatkowania ich dochodów w Polsce. Konsekwencją stosowania powyższego przepisu jest to, iż mimo zamiany metody unikania podwójnego podatkowania na metodę proporcjonalnego zaliczenia, faktyczne opodatkowanie polskich rezydentów jest zrównane z sytuacją, gdy zastosowanie znajduje metoda wyłączenia z progresją. W efekcie zastosowania powyższej ulgi, dochody marynarzy posiadających miejsce zamieszkania w Polsce, które zostały uzyskane z tytułu pracy na pokładach statków eksploatowanych przez norweskie przedsiębiorstwo, nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce niezależnie od tego, czy Norwegia będzie opodatkowywała takie dochody, czy też nie.

Z treści ww. uregulowań wynika, iż Wnioskodawca uzyskujący dochody z pracy na statku zarządzanym przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii, podnoszącym zagraniczną banderę albo zarejestrowanym w N.I.S., w stosunku do których zastosowanie znajduje metoda odliczenia proporcjonalnego winien złożyć zeznanie podatkowe w Polsce i dokonać obliczenia rocznego podatku z uwzględnieniem postanowień art. 27 ust. 9 albo 9a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Następnie, od tak obliczonego podatku, ma prawo odliczyć ulgę abolicyjną, o której mowa w cyt. powyżej art. 27g ww. ustawy. Prawo do skorzystania z ulgi nie jest warunkowane od zapłaty podatku w Norwegii.

Reasumując, mając na względzie argumentację przytoczoną powyżej, dla ustalenia sytuacji prawno-podatkowej Wnioskodawcy kluczowe jest wykazanie, że wykonuje on pracę na statku (niezależnie pod jaką banderą statek pływa, poza NOR) eksploatowanym w transporcie międzynarodowym przez podmiot z zarządem w Norwegii.

Podsumowując, za lata 2016-2017 Wnioskodawca nie jest obowiązany do złożenia zeznania podatkowego i rozliczenia dochodów w Polsce, gdyż na mocy norweskiego prawa podatkowego, dochody uzyskane z pracy na norweskim szelfie kontynentalnym podlegają opodatkowaniu w Norwegii.

Natomiast, Wnioskodawca jest obowiązany złożyć zeznanie podatkowe za lata 2014-2015, 2018-2020 i lata następne oraz rozliczyć swoje dochody w Polsce z tytułu pracy najemnej na jednostkach pływających z faktycznym zarządem w Norwegii. Do dochodów uzyskiwanych w Norwegii, zgodnie z powołaną wyżej konwencją polsko-norweską zastosowanie znajduje metoda proporcjonalnego odliczenia, a zatem także art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidujący ulgę abolicyjną. Osoba, która za granicą uzyskała dochody podlegające rozliczeniu z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia, ma obowiązek złożyć w Polsce roczne zeznanie podatkowe, nawet jeżeli w Polsce nie uzyskała żadnych dochodów. Osoby, które za granicą uzyskały dochody m. in. z pracy bądź z prowadzenia działalności gospodarczej, podlegające w Polsce rozliczeniu z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia, mają prawo do odliczenia od podatku dochodowego tzw. ulgi abolicyjnej, czyli kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy podatkiem obliczonym z zastosowaniem metody proporcjonalnego odliczenia a podatkiem obliczonym według metody wyłączenia z progresją.

Powyższe potwierdza zarówno Interpretacja ogólna Nr DD10.8201.12016.GOJ Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 31 października 2016 r. jak i aktualne orzecznictwo NSA np. prawomocny wyrok z dnia 2 lipca 2019 r. sygn. akt: II FSK 2573/17.

Ww. ocena stanu faktycznego odnośnie Norwegii znajdzie zastosowanie także w latach następnych.

Niniejsza interpretacja dotyczy opodatkowania dochodów uzyskanych z tytułu pracy najemnej wykonywanej za granicą w latach 2016-2017. W pozostałym zakresie zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych z pracy najemnej w latach 2016-2017 w norweskim szelfie kontynentalnym, obowiązku złożenia zeznań podatkowych jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

W myśl art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Na podstawie art. 3 ust. 2a ww. ustawy, osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ww. ustawy).

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jest osobą fizyczną, posiadającą w myśl obowiązujących przepisów podatkowych rezydencję podatkową w Polsce, gdzie posiada także centrum interesów życiowych. W latach 2016-2017 Wnioskodawca wykonywał pracę najemną na jednostkach operujących na szelfie kontynentalnym Norwegii. Jednostki na których Wnioskodawca wykonywał pracę były zarejestrowane w norweskim rejestrze statków N.I.S. albo podnosiły inne zagraniczne bandery.

Wnioskodawca w latach 2016-2017 był zatrudniony na stałą umowę o pracę i nie przebywał w Norwegii przez okres lub okresy przekraczające łącznie 183 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym. Wynagrodzenie Wnioskodawcy było wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który posiadał siedzibę na terenie Norwegii. Wynagrodzenie było ponoszone przez pracodawcę posiadającego siedzibę w Norwegii, praca najemna nie stanowiła przypadku wynajmowania siły roboczej.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że jednostki pływające, na których Wnioskodawca wykonywał/wykonuje/będzie wykonywać pracę najemną w latach 2014-2015 oraz w latach 2016-2020 i w latach następnych były/są/będą jednostkami wykorzystywanymi do transportu. W związku z klasyfikacją jednostek oraz ich charakterem i przeznaczeniem, tj. R. – oznacza to, że są to statki do badań oceanograficznych prowadzące badania właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych wody, atmosfery i klimatu, a do tego służą: sprzęt do pobierana próbek wody z różnych głębokości, w tym mórz głębinowych, sondowanie hydrograficzne dna morskiego wraz z licznymi innymi czujnikami środowiskowymi. Statki te często przewożą także nurków naukowych i bezzałogowe pojazdy podwodne.

Statki badawcze są także wykorzystywane w sektorze morskim wydobycia ropy i gazu, aby umożliwić lepsze zrozumienie podwodnych złóż ropy naftowej i gazu. Stosuje się je w celu określenia najlepiej dostosowanego obszaru do zainstalowania niezbędnego osprzętu.

Wnioskodawca nie osiąga i nie zamierza osiągać na terytorium Polski żadnego innego dochodu zarówno z pracy na jednostkach pływających, jak i z innych źródeł.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 Konwencji z dnia 9 września 2009 r. między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz Protokół do tej Konwencji (Dz. U. z 2010 r. Nr 134, poz. 899 z późn. zm.), bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie uzyskane w związku z wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa, może być opodatkowane w tym Państwie.

W myśl art. 3 ust. 1 lit. f) ww. Konwencji określenia „przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa” oraz „przedsiębiorstwo drugiego Umawiającego się Państwa” oznaczają odpowiednio przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym Umawiającym się Państwie i przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie.

Natomiast określenie „transport międzynarodowy” oznacza wszelki transport statkiem morskim lub statkiem powietrznym, za wyjątkiem przypadku, gdy statek morski lub statek powietrzny jest eksploatowany wyłącznie między miejscami położonymi w Umawiającym się Państwie (art. 3 ust. 1 lit. g) ww. Konwencji).

Przy tym, nie sprecyzowano zakresu znaczeniowego określenia „transport”. Tym samym, jego wykładni należy dokonywać w oparciu o językowe znaczenie słowa „transport” oraz łącznie z fragmentem przepisu, który stanowi o „transporcie międzynarodowym”.

Poprzez transport (w tym transport międzynarodowy) należy rozumieć zespół czynności związany z przemieszczaniem osób i dóbr materialnych za pomocą odpowiednich środków (definicja z Internetowej Encyklopedii PWN). Transport (łac. transportare – przenieść, przewieźć) – przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków (środków transportu).

Mając na uwadze powyższe, uznać zatem należy, że „wszelki transport”, o którym mowa w art. 3 ust. 1 lit. g) ww. Konwencji oznacza przewóz statkami, w celach zarobkowych, pasażerów i ładunków przez wody międzynarodowe.

Odnosząc powyższe do przedstawionych przez Wnioskodawcę okoliczności faktycznych stwierdzić należy, że statki badawcze (klasyfikowane jako R.) zaprojektowane i wyposażone w celu prowadzenia różnego rodzaju badań na morzu nie były eksploatowane w transporcie międzynarodowym w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. g) ww. Konwencji (zob. przykładowo wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2018 r., sygn. akt II FSK 864/16, wyrok NSA z dnia 11 maja 2018 r. sygn. akt II FSK 1256/16 oraz wyrok NSA z dnia 25 września 2018 r. II FSK 652/18).

W konsekwencji, zakres obowiązku podatkowego Wnioskodawcy z tytułu dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą na pokładzie statków nieeksploatowanych w transporcie międzynarodowym modyfikowany jest przez umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę z krajem (krajami), w którym (w których) ta praca była wykonywana. Zgodnie z zasadą wyrażoną również w polskich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody osób fizycznych mających miejsce zamieszkania w jednym z umawiających się państw, uzyskiwane z tytułu pracy najemnej świadczonej na terytorium drugiego państwa, mogą być opodatkowane w tym państwie, w którym praca ta jest rzeczywiście wykonywana. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, gdzie uzyskiwane są wynagrodzenia w zamian za świadczoną pracę najemną, ma określenie miejsca jej wykonywania. Za miejsce wykonywania pracy należy uznać zawsze to miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa, kiedy wykonuje pracę, za którą otrzymuje wynagrodzenie. Pierwszeństwo w opodatkowaniu dochodów z pracy najemnej ma zawsze to państwo, w którym praca jest wykonywana.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 Konwencji polsko-norweskiej, z zastrzeżeniem postanowień artykułów 15 oraz 17 i 18 niniejszej Konwencji, wynagrodzenia, pensje oraz inne podobne świadczenia uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z wykonywaniem pracy najemnej podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że praca wykonywana jest w drugim Umawiającym się Państwie. Jeżeli praca jest tam wykonywana, to otrzymane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim Państwie.

Na podstawie art. 14 ust. 2 tej Konwencji, bez względu na postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu, wynagrodzenie, pensja lub inne podobne świadczenie uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z wykonywaniem pracy najemnej w drugim Umawiającym się Państwie podlega opodatkowaniu tylko w pierwszym wymienionym Państwie, jeżeli:

1. odbiorca wynagrodzenia przebywa w drugim Państwie przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym; i
2. wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie posiada miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie; i
3. wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład, który pracodawca posiada w drugim Państwie; i
4. praca najemna nie stanowi przypadku wynajmowania siły roboczej.

Zgodnie z powyższymi przepisami, wynagrodzenie osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce podlega opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że praca wykonywana jest na terytorium innego kraju. W takim przypadku dochód może być opodatkowany zarówno w tym kraju w którym praca jest wykonywana, jak i w państwie zamieszkania, czyli w Polsce.

Natomiast art. 14 ust. 2 Konwencji polsko-norweskiej, określa wyjątek od powyższej zasady, zgodnie z którym wynagrodzenia podlegają opodatkowaniu wyłącznie w państwie zamieszkania, czyli w Polsce, o ile łącznie zostaną spełnione określone w tym ustępie warunki.

Niespełnienie któregokolwiek z warunków z ust. 2 ww. przepisów powoduje, że wynagrodzenie pracownika podlega opodatkowaniu na zasadach określonych w ust. 1, czyli w państwie, w którym praca jest wykonywana oraz w państwie miejsca zamieszkania podatnika.

Zatem, opodatkowanie wynagrodzenia wyłącznie w Polsce ma miejsce w przypadku, gdy wynagrodzenie nie jest wypłacane przez pracodawcę mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie wykonywania pracy (tj. Norwegii), wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada na terenie ww. państw, a pracownik przebywa na terenie tych państw krócej niż 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym /kalendarzowym oraz praca najemna nie stanowi przypadku wynajmowania siły roboczej.

Natomiast jak stanowi art. 20 ust. 6 lit. a) ww. Konwencji z dnia 9 września 2009 r. między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii z zastrzeżeniem litery b) niniejszego ustępu, pensje, wynagrodzenia i inne podobne świadczenia, uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z pracą najemną powiązaną z działalnością prowadzoną w morskiej strefie przybrzeżnej, wykonywaną w drugim Umawiającym się Państwie, w zakresie w jakim ta praca najemna jest wykonywana w morskiej strefie przybrzeżnej tego drugiego Państwa, podlegają opodatkowaniu w tym drugim Państwie. Jednakże, wynagrodzenie takie będzie opodatkowane wyłącznie w pierwszym Umawiającym się Państwie, jeżeli praca najemna jest wykonywana dla pracodawcy nieposiadającego miejsca zamieszkania ani siedziby w drugim Państwie, a także jeśli praca najemna jest wykonywana przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 30 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym.

Pensje, wynagrodzenia i inne podobne świadczenia uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z pracą najemną wykonywaną na pokładzie statku morskiego lub statku powietrznego wykorzystywanego do transportu zaopatrzenia lub personelu do lub z miejsca lub pomiędzy dwoma miejscami, gdzie prowadzona jest działalność w morskiej strefie przybrzeżnej drugiego Umawiającego się Państwa, lub w związku z pracą najemną wykonywaną na pokładzie holowników lub innych statków eksploatowanych w sposób pomocniczy w stosunku do tej działalności, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, w którym osoba otrzymująca te świadczenia ma miejsce zamieszkania, chyba że pracodawca posiada miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Państwie. W takim przypadku, dochód może być opodatkowany w tym drugim Państwie (art. 20 ust. 6 lit. b) ww. Konwencji).

Zgodnie z niniejszym artykułem, określenie „działalność w morskiej strefie przybrzeżnej” oznacza działalność prowadzoną w morskiej strefie przybrzeżnej w Umawiającym się Państwie w związku z badaniem lub eksploatacją dna morskiego i podglebia oraz ich zasobów naturalnych, położonych w tym Państwie (art. 20 ust. 2 ww. Konwencji).

W uzupełnieniu stanu faktycznego wskazano, że praca najemna wykonywana przez Wnioskodawcę w latach 2016-2017 w szelfie kontynentalnym Norwegii była powiązana z działalnością prowadzoną w morskiej strefie przybrzeżnej tego kraju w związku z badaniem lub eksploatacją dna morskiego i podglebia oraz ich zasobów naturalnych położonych w ww. kraju. Siedziba pracodawcy Wnioskodawcy od 2014 r. znajdowała się w Norwegii.

Praca najemna w latach 2016-2017 była wykonywana przez okres lub okresy przekraczające łącznie 30 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym.

W latach 2016-2017 Wnioskodawca z tytułu dochodów z pracy na szelfie kontynentalnym Norwegii na mocy wewnętrznych przepisów norweskiego prawa podatkowego podlegał tam opodatkowaniu.

Jednostka pływająca, na której Wnioskodawca wykonywał pracę w latach 2016-2017 eksploatowana była na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii. Statek morski na pokładzie którego była wykonywana praca najemna w latach 2016 -2017, nie był wykorzystywany do transportu zaopatrzenia lub personelu do lub z miejsca lub pomiędzy dwoma miejscami, gdzie prowadzona była działalność w morskiej strefie przybrzeżnej Norwegii.

Jednostka pływająca, na której Wnioskodawca wykonywał pracę w latach 2016-2017 eksploatowana była na wodach szelfu kontynentalnego Norwegii przez przedsiębiorstwo z faktycznym zarządem w Norwegii. Praca najemna w latach 2016-2017 nie była wykonywana przez Wnioskodawcę na pokładzie holowników lub innych statków eksploatowanych w sposób pomocniczy w stosunku do działalności w morskiej strefie przybrzeżnej Norwegii.

Mając na uwadze powyższe, uznać zatem należy, że z uwagi na wykonywanie przez Wnioskodawcę pracy najemnej w morskiej strefie przybrzeżnej Norwegii dla pracodawcy posiadającego siedzibę w Norwegii, Jego dochody z tej pracy podlegają opodatkowaniu – stosownie do art. 20 ust. 6 lit. a) ww. Konwencji – w obu Umawiających się Państwach i zastosowanie znajdzie metoda określona w art. 22 ust. 1 lit. a) ww. Konwencji.

Zgodnie bowiem z art. 22 ust. 1 Konwencji, w przypadku Polski, podwójnego opodatkowania unika się w następujący sposób:

1. Jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce osiąga dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji może być opodatkowany w Norwegii, Polska zwolni taki dochód z opodatkowania, z zastrzeżeniem postanowień punktu b) niniejszego ustępu;
2. Jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce osiąga dochód lub zyski majątkowe, które zgodnie z postanowieniami artykułów 10, 11, 12, 13 lub ustępu 7 artykułu 20 niniejszej Konwencji mogą być opodatkowane w Norwegii, Polska zezwoli na odliczenie od podatku od dochodu lub zysków majątkowych tej osoby kwoty równej podatkowi zapłaconemu w Norwegii. Jednakże, takie odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku, obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która przypada na dochód lub zyski majątkowe uzyskane w Norwegii;
3. Jeżeli zgodnie z jakimkolwiek postanowieniem niniejszej Konwencji dochód uzyskany przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce jest zwolniony z opodatkowania w Polsce, Polska może, przy obliczaniu kwoty podatku od pozostałego dochodu lub zysków majątkowych takiej osoby, uwzględnić zwolniony dochód;
4. Bez względu na postanowienia litery a), unikanie podwójnego opodatkowania następuje poprzez zastosowanie odliczenia, o którym mowa w literze b) niniejszego ustępu, jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce uzyskuje dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji może być opodatkowany w Norwegii, jednakże zgodnie z prawem wewnętrznym Norwegii, dochód ten jest zwolniony z podatku.

W myśl art. 27 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu, zgodnie z ust. 1, osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwolnione od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych umów międzynarodowych – podatek określa się w następujący sposób:

1. do dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku i od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali określonej w ust. 1;
2. ustala się stopę procentową tego podatku do tak obliczonej sumy dochodów;
3. ustaloną zgodnie z pkt 2 stopę procentową stosuje się do dochodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Metodę opodatkowania przedstawioną w wyżej powołanym art. 27 ust. 8 ustawy stosuje się wyłącznie w przypadku, jeżeli podatnik oprócz dochodów zwolnionych z opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, osiągnął inne dochody podlegające opodatkowaniu w Polsce na ogólnych zasadach albo chciał skorzystać z preferencyjnego rozliczenia rocznego np. łącznie z małżonkiem. W przeciwnym razie, podatnik nie ma obowiązku składania zeznania podatkowego w Polsce.

Mając zatem na uwadze powyższe, w odniesieniu do dochodów uzyskanych w latach 2016-2017 z tytułu pracy na szelfie kontynentalnym Norwegii Wnioskodawca nie był zobowiązany do składania zeznań podatkowych.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy w zakresie opodatkowania dochodów uzyskanych w związku z pracą najemną na jednostkach operujących na szelfie kontynentalnym Norwegii (statku badawczym) należało uznać za prawidłowe.

Końcowo zastrzec należy, że tutejszy organ podatkowy wydając interpretację oparł się na opisie stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawcę. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dn. 05.10.2020 r. – sygn. 0115-KDIT2.4011.512.2020.2.RS