„Otóż gmina w latach 2010-16 zaniżała wypłacane naszej szkole kwoty dotacji oświatowej. Potrzebuję sprawdzonego, prawnika, który mógłby powyliczać prawidłowo zaniżone kwoty i w moim imieniu odzyskał je od gminy. Będę wdzięczna za pomoc. Sprawa oczywiście pilna, bo mamy za chwilę listopad, a nie chcę, aby rok 2010 się przedawnił. Jak należy odzyskać takie dotacje?”

W tej sprawie można wnieść pozew o zaległą dotację lub skargę do sądu administracyjnego. Na dzień dzisiejszy obowiązuje przepis …

(…) art. 47 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, zgodnie z którym „czynności podejmowane przez organ dotujący, o którym mowa w art. 15-21, art. 25, art. 26, art. 28-32 i art. 40-41a, w celu ustalenia wysokości lub przekazania dotacji, o których mowa w art. 15-21, art. 25, art. 26, art. 28-32 i art. 40-41a, stanowią czynności z zakresu administracji publicznej, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi” Innymi słowy, obecne regulacje wskazują raczej jednoznacznie, że sprawy związane z dotacjami dla przedszkoli podlegają rozpoznaniu przez sądy administracyjne. Pamiętać należy jednak, że sprawa dotyczy dotacji za lata 2010-16, a więc z czasów, gdy przywołana regulacja jeszcze nie obowiązywała, zatem proponuję wniesienie właśnie pozwu do sądu powszechnego.

Zdaniem Sądu Najwyższego sądy cywilne nie powinny jednak odrzucać pozwów, bowiem podważa to zaufanie obywateli do państwa. Sąd Najwyższy w wyroku z dn. 27.03.2019 r.; sygn. akt: V CSK 101/18 stwierdził m.in., że „sam fakt, iż źródłem roszczenia jest decyzja organu administracyjnego nie przesądza tego, że na jej tle nie może powstać stosunek cywilnoprawny. Pogląd taki sformułował Trybunał Konstytucyjny już w wyroku z dn. 10.07.2000 r., sygn. akt: SK 12/60, OTK 2000, Nr 5, poz. 143, w którym uznał, że w zakresie pojęcia sprawy cywilnej mieszczą się również spory o roszczenia pieniężne mające swoje źródło w aktach administracyjnych. Podobne stanowisko na tle dotacji przyznawanej na podstawie art. 90 ustawy o systemie oświaty zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 stycznia 2007 r. IV CSK 312/06 (nie publ.), w którym stwierdził, że przepis ten kreuje pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego właściwą do wypłaty dotacji a osobą prowadząca placówkę niepubliczną uprawnioną do otrzymania takiej dotacji stosunek cywilnoprawny odpowiadający cechom zobowiązania w rozumieniu art. 353 § 1 Kodeksu cywilnego. Stanowisko to zostało podtrzymane w innych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Pogląd ten zasługuje w pełni na aprobatę.”

Innymi słowy – Sąd Najwyższy rozpatrując sprawę o dotację uznał, że droga postępowania przed sądami cywilnymi jest dopuszczalna.

Zatem o ile skarga do sądu administracyjnego powinna być podstawową drogą działania, o tyle można spróbować pozwu dotyczącego drobniejszych kwot nie przekraczających 20 tys. zł., bowiem wówczas można zastosować tzw. postępowanie uproszczone.

Jak skonstruować skargę?

Zaczynając jednak od skargi do sądu administracyjnego można tu wskazać podstawowe zasady jej konstruowania. Przede wszystkim należy pamiętać, że wniesienie skargi pociąga za sobą określone koszty, które musi skarżący ponieść.

Zgodnie z art. 230 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Ppsa) od pism wszczynających postępowanie przed sądem administracyjnym w danej instancji pobiera się wpis stosunkowy lub stały. Takim pismem, od którego pobiera się wpis jest również skarga, a zgodnie z art. 231 Ppsa w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne pobiera się wpis stosunkowy. Wysokość wpisu zależy zatem od wartości przedmiotu zaskarżenia, którym w tym przypadku jest wysokość należnych dotacji.

Sposób obliczania wpisu stosunkowego wynika z regulacji § 1 rozporządzenia RM w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z tą regulacją wpis stosunkowy zależy od wysokości należności pieniężnej objętej zaskarżonym aktem i wynosi:

• do 10.000 zł – 4 % wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 100 zł;
• ponad 10.000 zł do 50.000 zł – 3 % wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 400 zł;
• ponad 50.000 zł do 100.000 zł – 2 % wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 1.500 zł;
• ponad 100.000 zł – 1 % wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 2.000 zł i nie więcej niż 100.000 zł.

Przykładowo zatem, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia to 100 tys. zł. – wówczas wpis stosunkowy wyniesie 2 tys. zł.

Pamiętać należy, że wartość przedmiotu zaskarżenia to tzw. należność główna. To same niewypłacone dotacje. W skardze warto natomiast wnieść o wypłatę należnych odsetek. Wystarczy sformułowanie, iż strona wnosi o zasądzenie odsetek. Co do ich wysokości, to powinny być liczone według normy art. 48 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, czyli przysługują one w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin przekazania dotacji. Wysokość odsetek ustala się zgodnie z art. 56 Ordynacji podatkowej i jest ona równa „sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%”. Od 29 maja obowiązuje oprocentowanie 0,50, zatem stawka automatycznie wynosi 8%, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin przekazania dotacji. Oczywiście przy obliczaniu należnych odsetek najlepiej skorzystać z obliczeń księgowej obsługującej dane przedszkole.

Skargę, zgodnie z art. 54 Ppsa, wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. W tym wypadku organem tym jest gmina, zatem skargę wnosi się na adres urzędu gminy (urzędu miasta). Skargi nie wysyła się zatem bezpośrednio do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a chodzi tu o umożliwienie gminie wypowiedzenia się na temat zarzutów skargi. Jednostka samorządu ma 30 dni na sformułowanie odpowiedzi na skargę oraz przesłanie akt sprawy do WSA.

Skarga powinna zawierać elementy wymienione w art. 57 Ppsa, czyli:

• wskazanie zaskarżonej czynności, w tym wypadku niewypłacenie dotacji;
• oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy – czyli gminy lub powiatu;
• określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego – czyli po prostu uzasadnienie, dlaczego działanie organu dotującego naruszało prawo.

Michał Łyszczarz – specjalista prawa oświatowego

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2019 r. poz. 2325.
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 16.12.2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2003 Nr 221, poz. 2193.
3. Ustawa z dn. 27.10.2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – Dz.U. z 2020 r. poz. 17 ze zm.
4. Ustawa z dn. 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa – Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.