Organ dotujący niepubliczne przedszkole nie może korzystać z ustawy o dostępie do informacji publicznej w celu kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji, ponieważ ma inne instrumenty prawne – orzekł WSA w Gdańsku w wyroku z dn. 13.11.2014 r. (sygn. akt II SA/Gd 588/14).

 

Stan faktyczny

Wójt gminy zwrócił się do dyrektor niepublicznego przedszkola dotowanego przez gminę o udostępnienie informacji publicznej w postaci kserokopii dokumentu dotyczącego wynajmu pomieszczeń przedszkola przeznaczonych na zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze. Dyrektor przedszkola umorzyła postępowanie w przedmiocie wniosku, uzasadniając to m.in. obowiązkiem ochrony danych osobowych. Wójt zwrócił się więc z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, w którym wskazał, że dyrektor powinna albo udostępnić żądaną informację, albo wydać decyzję o odmowie jej udostępnienia, nie ma bowiem przesłanek do umorzenia postępowania. Wójt wskazał też, że jego wniosek dotyczy informacji publicznej – dysponowania środkami publicznymi w związku z wykonywanym zadaniem publicznym gminy. Dyrektor przedszkola odmówiła udostępnienia informacji, powtarzając dotychczasową argumentację. Wskazała też, że organ dotujący ma zapewnioną inną drogę dotarcia do żądanej informacji, tj. może skorzystać z trybu kontroli przeprowadzanej na podstawie ustawy o systemie oświaty.

Wójt zaskarżył tę decyzję do sądu administracyjnego. W skardze raz jeszcze podkreślił, że przedszkole jest zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej w zakresie wykonywania zadań publicznych oraz dysponowania środkami publicznymi. Zapewnił też, że wniosek, który złożył, nie jest próbą obejścia obowiązujących przepisów i nie stanowi pozaprawnej kontroli. Dodał również, że wielokrotnie próbował przeprowadzić kontrolę wykorzystania środków publicznych przez przedszkole, lecz za każdym razem dyrektor przedszkola udaremniała te próby, niesłusznie powołując się na to, że sąd administracyjny uchylił niektóre zapisy uchwały rady gminy dotyczącej trybu udzielania, rozliczania i kontrolowania dotacji. Według wójta zapisy tej uchwały dotyczące trybu kontrolowania nie zostały zakwestionowane przez sąd i obowiązują nadal, jednak dyrektor przedszkola od trzech lat odmawia wglądu do dokumentacji placówki, co budzi obawy co do prawidłowości wydatkowania przekazywanej dotacji.

W odpowiedzi na skargę dyrektor przedszkola przyznała, że żądana przez wójta informacja stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej (o ile czynsz najmu jest pokrywany z otrzymanej dotacji oświatowej), wskazała jednak, że organ dotujący powinien skorzystać w tym przypadku z trybu przewidzianego w ustawie o systemie oświaty, a nie w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

WSA: organ dotujący nie ma uprawnień do występowania z wnioskiem w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej

WSA w Gdańsku przyznał rację dyrektor przedszkola. Stwierdził, że wójt gminy jako organ administracji publicznej nie jest uprawniony do żądania udostępnienia mu informacji publicznej w oparciu o przepisy ustawy z dn. 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t. jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 782). „Ustawa ta służy realizacji konstytucyjnego prawa obywateli do uzyskania informacji o działaniach władzy i sprawach publicznych, a nie przekazywaniu informacji między organami władzy publicznej, czy też między organami władzy publicznej a podmiotami, które – tak jak dyrektor przedszkola – dysponuje majątkiem publicznym, otrzymując dotacje z budżetu gminy” – wyjaśnił WSA.

Sędziowie powołali się na postanowienie WSA w Warszawie z dn. 18.02.2010 r. (sygn. akt II SAB/Wa 197/09), którego konkluzja brzmi następująco: „Celem ustawy o dostępie do informacji publicznej jest informowanie obywateli o stanie spraw publicznych, a nie zdobywanie przez organy administracji publicznej informacji od innych podmiotów. Tak więc, biorąc pod uwagę cel i sens ustawy o dostępie do informacji publicznej, przyjętej przecież dla urzeczywistnienia idei transparentności władzy publicznej, należy wskazać, iż sformułowanie «każdy» oznacza każdego człowieka lub podmiot prawa prywatnego”.

WSA w Gdańsku wskazał, że celem ww. ustawy jest zapewnienie swego rodzaju „społecznej kontroli” nad organami władzy publicznej, transparentności działania tych organów, a nie umożliwienie organom administracji pozyskiwania informacji od innych podmiotów publicznych lub podmiotów realizujących zadania publiczne czy też dysponujących majątkiem publicznym. „Wykonywanie ustawowych zadań organów administracji nie może bowiem odbywać się przy wykorzystaniu ustawy, której celem jest zagwarantowanie obywatelom prawa do informacji publicznej” – uznał WSA. To zaś oznacza, że obie decyzje dyrektor przedszkola (najpierw o umorzeniu, potem o odmowie udostępnienia informacji) zostały wydane bez podstawy prawnej. Dyrektor przedszkola powinna była poinformować wójta, że zgłoszony przez niego wniosek nie może być rozpatrywany w kontekście postanowień ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wójt natomiast miał obowiązek działać w ramach przyznanych mu – jako organowi gminy – kompetencji, określonych w ustawie o systemie oświaty.

Zgodnie z art. 90 ust. 3e i 3f u.s.o. organy jednostek samorządu terytorialnego mogą kontrolować prawidłowość wykorzystania dotacji przyznanych szkołom i placówkom z budżetów tych jednostek. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli przez organy, o których mowa w ust. 3e, mają prawo wstępu do szkół i placówek oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej, finansowej i dokumentacji przebiegu nauczania. W myśl art. 90 ust. 4 u.s.o. organ stanowiący j.s.t. ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji oraz tryb i zakres kontroli prawidłowości ich wykorzystywania, uwzględniając w szczególności podstawę obliczania dotacji, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wy-korzystania, oraz termin i sposób rozliczenia dotacji.

„Powyższe unormowania niewątpliwie regulują sposób pozyskiwania przez organ gminy, jakim jest skarżący, informacji dotyczących realizowania przez dyrektorów przedszkoli zadań publicznych związanych z ich funkcjonowaniem, dofinansowywanych z budżetu gminy. W celu pozyskania tych informacji wójt musi zatem wykorzystać te prawne formy działania. Brak jest natomiast podstaw, aby uznać, że organ gminy, podejmując działania związane z realizacją zadań przypisanych mu do wykonania w ramach jego kompetencji, może wykorzystywać uprawnienia przysługujące jedynie podmiotom prawa prywatnego. W tej sprawie wójt, bezpodstawnie wykorzystując takie uprawnienie, którym jest prawo dostępu do informacji publicznej, podjął działania zmierzają-ce do realizacji jego zadań o charakterze publicznoprawnym” – brzmi konkluzja WSA.

Małgorzata Tabaszewska