Dotychczas obowiązujące przepisy w zakresie nakazu zasłaniania ust i nosa w przestrzeni publicznej wzbudzały liczne, uzasadnione kontrowersje, ze względu na brak właściwego umocowania ustawowego przepisów wykonawczych wprowadzających ten nakaz. Od dnia 29 listopada br., wraz z wejściem w życie odpowiedniej noweli, ten stan prawny uległ zmianie.

Z dniem 29 listopada 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. poz 2112), którą wydano m.in. w celu uporządkowania sytuacji prawnej w przedmiocie obowiązku zasłaniania ust i nosa. Rozporządzenie Rady Ministrów (RM), na podstawie którego egzekwowano ten nakaz, nie posiadało odpowiedniego upoważnienia do tego typu działań.

Wszystko za sprawą braków formalnych w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi  (Dz.U. z 2020 r. poz. 1845). Art. 46a tego aktu prawnego upoważnił RM do określenia, w drodze rozp., w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego o charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, rodzajów stosowanych rozwiązań – w zakresie określonym w art. 46b cyt. ustawy. Rzecz w tym, że art. 46b ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. zawierał do tej pory zamknięty katalog rozwiązań specjalnych, wśród których nie ujęto jednakże dyspozycji polegającej na możliwości ustanowienia, w rozp. RM, nakazu zakrywania ust i nosa. W związku z tym akt wykonawczy w tej części wykracza poza delegację ustawową, co na gruncie zasad legislacji i norm konstytucyjnych spełnia przesłanki wadliwej legislacji i w konsekwencji można skutecznie podważyć taki zapis.

Jak już wspomniano, sytuacja ta uległa zmianie z dniem 29 listopada br. wskutek wejścia w życie ustawy z dnia 28 października 2020 r., w ramach której znowelizowano wybrane postanowienia ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. Na podstawie art. 15 pkt 2 lit. c) noweli w art. 46b ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi dodano pkt 13. Z jego treści tym razem już jednoznacznie wynika, że w rozp. RM wydanym w związku z epidemią lub zagrożeniem epidemicznym znacznej skali można ustanowić nakaz zakrywania ust i nosa, w określonych okolicznościach, miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, wraz ze sposobem realizacji tego nakazu.

Maciej Ofierski