W Dzienniku Ustaw z dnia 27 stycznia 2021 r. pod pozycją 170 opublikowano obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 08.12.2020 r., w załączniku do którego zawarto jednolity tekst  ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. poz. 1629), zwanej dalej „u.z.s.”.

W jednolitym tekście u.z.s. uwzględniono zmiany wynikające z:

• ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. poz. 1495, z późn. zm.),
• przepisów ogłoszonych przed dniem 3 grudnia 2020 r.

W ust. 2 obwieszczenia Marszałka Sejmu RP z dnia 8 grudnia 2020 r. wyszczególniono zapisy pominięte w jednolitym tekście u.z.s., są to unormowania przejściowe oraz dotyczące odrębnych aktów prawnych.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 u.z.s. przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci.

Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku w rozumieniu u.z.s. jest:

• osoba, która zgodnie z prawomocnym postanowieniem o nabyciu spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym, nabyła składniki niematerialne i materialne, o których mowa w art. 2 ust. 1 cyt. ustawy, na podstawie powołania do spadku z ustawy albo testamentu albo nabyła przedsiębiorstwo lub udział w przedsiębiorstwie na podstawie zapisu windykacyjnego,
• małżonek przedsiębiorcy w przypadku gdy w chwili śmierci przedsiębiorcy przedsiębiorstwo stanowiło w całości mienie przedsiębiorcy i jego małżonka, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku,
• osoba, która nabyła przedsiębiorstwo w spadku albo udział w przedsiębiorstwie w spadku bezpośrednio od osoby, o której mowa w wyliczeniu powyżej w pierwszym bądź drugim przypadku, w tym osoba prawna albo jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33¹ 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkładu – w razie gdy po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie tego przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie.

Wielkość udziałów w przedsiębiorstwie w spadku ustala się według wielkości udziałów spadkowych lub udziałów we współwłasności przedsiębiorstwa.

Do ustanowienia zarządu sukcesyjnego wymagane jest:

– powołanie zarządcy sukcesyjnego,

– wyrażenie zgody osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji,

– dokonanie wpisu w CEIDG.

Nie można ustanowić zarządu sukcesyjnego, jeżeli została ogłoszona upadłość przedsiębiorcy, natomiast zawieszenie działalności gospodarczej nie stanowi przeszkody do ustanowienia wspomnianego zarządu.

Na zarządcę sukcesyjnego może być powołana osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych i jednocześnie nie orzeczono wobec niej prawomocnie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie określonym w art. 8 ust. 2 u.z.s. Przedsiębiorca może powołać zarządcę sukcesyjnego w ten sposób, że:

• wskaże określoną osobę do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo
• zastrzeże, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.

Jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać:

1. małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
2. spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
3. spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.

W okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego lub do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego określone osoby są uprawnione do dokonywania czynności koniecznych do zachowania majątku lub możliwości prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Osobami tymi są:

• małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
• spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, albo
• spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy albo zapisobierca windykacyjny, któremu zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku.

W art. 17-25 u.z.s. określono ogólne zasady dotyczące wykonywania zarządu sukcesyjnego, zaś w art. 29-35 tejże ustawy uregulowano kwestie związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku.

Należy podkreślić, że do wynagrodzenia zarządcy sukcesyjnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy – Kodeks cywilny o zleceniu.

Przepisy u.z.s. regulują ponadto:

• kwestie dotyczące decyzji, działalności regulowanej i wpisów do rejestru takiej działalności oraz innych rejestrów,
• postępowanie w zakresie zarządu sukcesyjnego w przypadku śmierci wspólnika spółki cywilnej,
• zasady wnoszenia danin publicznych w okresie zarządu sukcesyjnego,
• procedury obowiązujące w przypadku odwołania zarządcy sukcesyjnego oraz zaistnienia innych zdarzeń powodujących utratę umocowania do pełnienia tej funkcji,
• postępowanie oraz skutki prawne w razie wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

Maciej Ofierski