„Proszę wyjaśnić wątpliwości dotyczące kto jest pracodawcą dla nauczycieli w placówce niepublicznej. Jesteśmy placówką niepubliczną, organem prowadzącym jest stowarzyszenie – prowadzimy szkołę podstawową, przedszkole w tym samym mieście co szkoła i kolejne przedszkole w innej gminie. Planujemy otwarcie kolejnego przedszkola w kolejnej (trzeciej) gminie. Każda jednostka ma swój regon i podlega rozliczeniom dotacji z gmin właściwych dla ich siedziby. Do niedawna na umowach o pracę jako pracodawca widniało stowarzyszenie. Wynagrodzenia wypłacało stowarzyszenie. Na świadectwach pracy widniało stowarzyszenie. Jednak wszędzie widniał zapis, że pracownik był zatrudniony na stanowisku: nauczyciel przedszkola/szkoły ze wskazaniem adresu placówki. Po kontroli dotacyjnej, urząd miasta nakazał rozdzielić etaty kadry zarządzającej tj. dyrektora, wicedyrektora, administracji oraz nauczycieli pracujących w 2 placówkach jednocześnie, na szkołę i przedszkole ze wskazaniem wymiaru etatu. Czyli 1/2 etatu szkoła, 1/2 etatu przedszkole. Tak samo było z pracownikami świadczącymi pracę zarówno w szkole jak i przedszkolu. Ostatnio spotkaliśmy się z przykładami sytuacji, gdzie zatrudnienie jest rozdzielne: zatrudniało przedszkole/szkoła, którego organem prowadzącym jest stowarzyszenie. W związku z czym osoby zatrudnione w dwóch placówkach tego samego organu prowadzącego mają 2 umowy, osobno z każdą z placówek. Nadal mamy jednak wątpliwości. Pytanie brzmi: Kto powinien zatrudniać i zwalniać pracowników? Stowarzyszenie czy placówka szkoła/przedszkola? Jeśli placówka – to czy każda powinna to robić osobno? SIO – jak przypisać nauczycieli z różnych placówek, gdy system jest przypisany do gmin – czy może być jedna umowa na przedszkole w dwóch gminach? Mamy wątpliwość, która wynika ze znalezionych przez nas informacji, że w związku z zatrudnianiem nauczycieli przez stowarzyszenie prowadzące szkołę i/lub przedszkole, pomimo wskazywania w umowie miejsca pracy (szkoła, przedszkole), poddawane były w wątpliwość prawa nauczycieli do a) awansu zawodowego (KO) b) prawa do wcześniejszej emerytury (ZUS). Jaka jest rzeczywista sytuacja w świetle przepisów prawa? Biorąc pod uwagę z art. 3 Kodeksu pracy, w myśl którego pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, KO i ZUS czasami nie uznają praw należnych nauczycielom z uwagi na „nieprawidłowe” zatrudnienie.”

W tych sprawach zastosowanie ma …

(…) art. 3 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

W przypadku szkół prowadzonych przez osoby fizyczne czy osoby prawne nie będące jednostkami samorządu terytorialnego (jak stowarzyszenia) pracodawcą jest jednostka w której nauczyciel pracuje – szkoła, przedszkole lub placówka. Niezależnie zatem od tego, w ilu szkołach (przedszkolach) prowadzonych przez stowarzyszenie nauczyciel wykonuje obowiązki, to z każdą z tych szkół powinna go łączyć odrębna umowa o pracę.

Umowę tą podpisuje bądź to przedstawiciel stowarzyszenia, bądź dyrektor danej jednostki, jeżeli został w takie kompetencje wyposażony w statucie szkoły. Należy tu zwrócić uwagę na treść art. 172 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo oświatowe, zgodnie z którym zgodnie z którym to właśnie statut szkoły niepublicznej wskazuje organy szkoły lub placówki oraz zakres ich zadań.

Jeżeli zatem to dyrektor jednostki zostaje upoważniony do zawierania umowy o pracę z nauczycielami, to statut szkoły powinien wyraźnie wskazywać, że ma takie kompetencje. Podkreślić należy, że przyjęcie wskazanych zasad eliminuje problemy opisane w pytaniu.

Nie ma wątpliwości, że nauczyciel realizuje awans zawodowy w jednostce, w której jest zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy etatu, nie ma również problemu z wykazywaniem nauczycieli w SIO – każda szkoła wykazuje swoich nauczycieli, zatem w przypadku kilku szkół prowadzonych przez jedno stowarzyszenie ten sam nauczyciel może być wykazany na etatach cząstkowych w kilku miejscach.

Michał Łyszczarz – specjalista prawa oświatowego

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.
2. Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320.