Spójne kursy walut w VAT i podatkach dochodowych

Zasady stosowania metod przeliczania kursów walut stosowanych do określenia
podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej

Od 1 stycznia 2021 r. podatnik VAT będzie mógł wybrać do przeliczania kwot stosowanych
do określenia podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej zasady stosowane
do rozliczenia przychodu uzyskanego w walucie obcej w podatku dochodowym obowiązujące tego podatnika na potrzeby rozliczania danej transakcji.

Przyjęcie w VAT zasad obowiązujących dla tego podatnika w podatkach dochodowych
oznacza stosowanie spójnych kursów walut do przeliczenia podstawy opodatkowania
w podatku VAT i do przeliczenia przychodu w podatkach dochodowych.

Wprowadzone rozwiązanie ma charakter opcjonalny względem dotychczasowych zasad
dotyczących przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania
określonych w walucie obcej.

Podatnik, który nie zdecyduje się na skorzystanie z wprowadzanych opcjonalnych zasad, nadal będzie stosował dotychczasowe zasady przeliczania w podatku VAT kwot stosowanych
do określenia podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej:

kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni
dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, albo
ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni
dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (w przypadku waluty innej
niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro), albo
według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski
na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury albo ostatniego kursu
wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień
poprzedzający dzień wystawienia faktury (w przypadku waluty innej niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro) – w przypadku gdy
podatnik wystawia fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego.

Przyjęcie przez podatnika nowych zasad oznacza, że podstawa opodatkowania w VAT
określona w walucie obcej będzie przeliczana na złote według kursu średniego ogłaszanego
przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania
przychodu.

Podstawa prawna: art. 31a ust. 1, 2 i 2a, 2d ustawy o VAT, art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1426, z późn. zm.) oraz art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1406, z późn. zm.).

Ważne!

W przypadku podatników, którzy przed wyborem opcjonalnych zasad przeliczania kursu
waluty obcej, korzystają w podatku VAT ze szczególnych zasad przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania określonych w walutach obcych, tj.:
1) w odniesieniu do świadczenia usług w zakresie kontroli i nadzoru ruchu lotniczego,
za które pobierane są opłaty trasowe oraz
2) w odniesieniu do usług wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych
– wybór opcjonalnych zasad przeliczania stosowanych przez nich w podatku dochodowym
obliguje ich do stosowania tych zasad w pełni, również w odniesieniu do wskazanych
przypadków.

Podstawa prawna: art. 31a ust. 2a, 2d, ust. 4, art. 106p ustawy o VAT oraz § 4 lub § 5
rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur
(Dz. U. poz. 1485, z późn. zm.).

Ważne!

Wybór określonej metody przeliczania kursów walutowych w podatku VAT nie będzie spełniał przesłanki do uznania go za uzgodnienie / schemat podatkowy w myśl regulacji dotyczących raportowania schematów podatkowych (tzw. MDR), o których mowa w Dziale III Rozdziału 11a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Przykład 1.

Podatnik X świadczy usługę budowlaną dla podatnika Y. Podatnicy umówili się na rozliczenie
transakcji w walucie obcej – euro. Wykonanie usługi następuje 10 marca 2021 r. Podatnik X
wystawia fakturę na kwotę 1000 euro 15 marca 2021 r.(powstaje obowiązek podatkowy
w podatku VAT zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT) i otrzymuje zapłatę
za wykonaną usługę w dniu 20 marca 2021 r.

Podatnik X od lutego 2021 r. stosuje do przeliczenia kursów walut w VAT zasady stosowane
przez tego podatnika do przeliczenia przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych.
Gdyby podatnik nie wybrał opcji przeliczenia kursów walut według zasad stosowanych przez
niego w podatku dochodowym musiałby dokonać przeliczenia umówionej kwoty według dwóch różnych kursów przeliczenia. Na potrzeby VAT stosowałby kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego wystawienie faktury – w tym przypadku byłby to kurs określony w dniu 12 marca 2021 r. (14 marca 2021 r. przypadał w niedzielę).
Natomiast dla podatku dochodowego podatnik X zastosowałby do przeliczenia kurs z 9 marca 2021 r., dla tego dnia ustalono bowiem odpowiedni kurs przeliczenia (przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu).
Mając na uwadze wybór dokonany przez podatnika X w opisanym przypadku w podatku VAT zastosowanie znajdzie kurs stosowany przez podatnika X na potrzeby przeliczenia przychodu w podatku dochodowym tj. kurs z dnia 9 marca 2021 r.

Przykład 2.

Podatnik X, stosujący kasową metodę rozliczenia w VAT dokonał dostawy towarów na rzecz
podatnika Y 10 marca 2021 r. (wydano towar). W dniu 25 marca 2021 r. podatnik X wystawił fakturę dokumentującą transakcję i tego samego dnia otrzymał zapłatę z tytułu dokonanej dostawy (powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o VAT).

Uwaga!

W przykładach nr 1 i 2 wskazano daty, według których dokonuje się przeliczenia kursu zgodnie z przypadającymi dniami roboczymi w 2021 r. (tj. w podatku VAT kurs średni danej waluty obcej ogłoszony przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania
obowiązku podatkowego lub ostatni kurs wymiany opublikowany przez EBC na ostatni dzień
poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, a w podatkach dochodowych kurs
średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania
przychodu).

Ważne!

Wybór w podatku VAT zasad przeliczania kwot wyrażonych w walucie obcej na złote
stosowanych przez podatnika w podatkach dochodowych nie wymaga złożenia zawiadomienia o ich wyborze do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.
Wybór tych zasad wiąże podatnika na okres co najmniej 12 miesięcy od miesiąca, w którym
podatnik wybrał ten sposób przeliczania.

Podstawa prawna: art. 31a ust. 2b ustawy o VAT.

Przykład 3.

Podatnik A rozliczył w VAT pierwszą transakcję według kursu stosowanego przez niego
w podatku dochodowym i wykazał ją w dacie powstania obowiązku podatkowego w VAT w dniu 15 stycznia. Podatnik VAT może dokonać zmiany zasad przeliczania waluty obcej na złote najwcześniej po upływie kolejnych 12 miesięcy licząc od miesiąca, w którym wybrał
do przeliczania zasady stosowane przez niego w podatku dochodowym. W związku z tym powrót do pierwotnych zasad przeliczania może nastąpić najwcześniej od stycznia kolejnego roku.

Ważne!

Jeżeli podatnik VAT zrezygnuje ze stosowania metod przeliczenia kwot wyrażonych w walucie obcej przyjętych według zasad przeliczania przychodu w podatku dochodowym, będzie związany tą rezygnacją przez okres co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrezygnował z zasad przeliczania stosowanych przez niego w podatku dochodowym. Od podatnika nie wymaga się złożenia zawiadomienia o rezygnacji z tych zasad do właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

Podstawa prawna: art. 31a ust. 2c ustawy VAT.

Przykład 4.

Podatnik B po trzech latach stosowania w VAT zasad przeliczania transakcji według kursu
stosowanego przez niego w podatku dochodowym rezygnuje ze stosowania tych zasad
40 od 15 stycznia 2024 r. W takim przypadku ponowny wybór zasad stosowanych przez niego w podatku dochodowym może nastąpić nie wcześniej niż od lutego 2025 r.

Wyjątki od stosowania opcjonalnych metod przeliczenia kwot wyrażonych
w walucie obcej przyjętych jak do przeliczania walut wg przychodu w podatku
dochodowym

W podatku VAT mogą wystąpić transakcje powodujące obowiązek przeliczenia kwot
stosowanych do określenia podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej, których nie przelicza się w podatku dochodowym w odniesieniu do określenia przychodu (transakcje dla których nie powstaje przychód w podatku dochodowym).

Jeżeli u podatnika wystąpi taka transakcja, to mimo wyboru dla celów VAT opcjonalnych
metod przeliczania walut przyjmowanych przez niego dla przeliczenia przychodu w podatku
dochodowym, będzie obowiązany do zastosowania dla tej transakcji dotychczasowych zasad przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej.

Jako przykłady transakcji dla których nie jest możliwe zastosowanie zasad przeliczania
stosowanych przez podatnika w podatku dochodowym można wskazać m.in. transakcje
stanowiące wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów lub import usług.

Odrębną kategorię stanowią również zasady przeliczania kwot stosowanych do określenia
podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej w zakresie importu towarów. W tym
zakresie nie ulegają zmianie dotychczasowe zasady – w przypadku importu towarów
przeliczenia na złote dokonuje się nadal zgodnie z przepisami celnymi.
Wystąpienie w danym okresie rozliczeniowym transakcji, których nie przelicza się w podatku dochodowym w odniesieniu do określenia przychodu nie wpływa na stosowanie opcji w podatku VAT dla pozostałych transakcji.

Podstawa prawna: art. 31a ust. 2d i ust. 3 ustawy o VAT.

Przykład 5.

Podatnik C wybrał zasady przeliczania kursów walut stosowane przez niego w podatku
dochodowym do przeliczenia transakcji w podatku VAT od stycznia 2021 r. W dniu 1 marca
podatnik C otrzymuje zaliczkę w wysokości 30% na dostawę towarów od jednego
z kontrahentów krajowych, z którym podatnik C rozlicza się w euro. Faktura na otrzymaną
zaliczkę zostaje wystawiona 20 marca. Dostawa towarów nastąpi w miesiącu czerwcu. Zatem w przypadku, gdy otrzymanie zaliczki nie powoduje obowiązku rozpoznania przychodu w podatku dochodowym podatnik C do przeliczenia kursu w VAT zastosuje zasady wynikające z art. 31a ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

źródło: MF