„Mam problem z ustaleniem czy należy mi się mały ZUS? Otóż, chce otworzyć własną działalność i skorzystać z małego ZUS, tylko czy mi się należy, jeżeli pracowałam na umowę o pracę w firmie oraz prowadziłam własną działalność, którą zamknęłam, ale od zamknięcia nie minęło 60 miesięcy? Poza tym, jeżeli nie mogę skorzystać z małego ZUS, to czy jest inna możliwość, abym mogła prowadzić działalność z usługami informatycznymi nie płacąc dużego ZUS?”

Warto zacząć od wyjaśnienia, iż aktualnie możliwe są trzy rodzaje …

(…) ulg w ZUS związane z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Skorzystanie z ulg zależy od woli przedsiębiorcy oraz spełnienia kryteriów ustawowych określonych przepisami.

Możliwe jest korzystanie z ulg w następującej kolejności:

1. ULGA NA START – nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenie społeczne przez maksymalnie 6 miesięcy kalendarzowych od podjęcia działalności gospodarczej. Podczas korzystania z ulgi na start jest to jednak okres, podczas którego nie jest się objętym ubezpieczeniem społecznym wraz z wszystkimi tego konsekwencjami takimi jak brak możliwości skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

            W przypadku ulgi na start, warunki uzyskania ulgi to:

• podjęcie działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego jej zawieszenia lub zakończenia,
• niewykonywanie dla byłego pracodawcy tego, co przedsiębiorca robił dla niego jako pracownik w tym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

2. PREFERENCYJNE SKŁADKI – jeżeli przedsiębiorca wykorzysta ulgę na start lub wcześniej z niej zrezygnuje albo w ogóle nie będzie chciał z ulgi na start skorzystać, może opłacać preferencyjne składki ZUS. Przysługują one przez 24 kolejne miesiące kalendarzowe. Nalicza się je od zadeklarowanej kwoty, jednak nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.

W przypadku preferencyjnych składek, warunki uzyskania ulgi to:

• nieprowadzenie innej działalności w ostatnich 60 miesiącach kalendarzowych przed rozpoczęciem działalności gospodarczej;
• nie wykonywanie dla byłego pracodawcy tego, co przedsiębiorca dla niego jako pracownik w tym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

3. MAŁY ZUS PLUS – można opłacać niższe składki na ubezpieczenie społeczne od podstawy ustalonej proporcjonalnie do dochodu przedsiębiorcy z działalności gospodarczej z poprzedniego roku, jeśli:

• prowadzi się działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG lub jest się wspólnikiem spółki cywilnej,
• przychód z działalności gospodarczej za poprzedni rok nie przekracza 120 tys. zł (próg ten jest proporcjonalnie niższy, jeśli prowadzono działalność́ gospodarczą przez część́ roku kalendarzowego).

Obniżone składki na ubezpieczenie społeczne  można opłacać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia działalności gospodarczej. Można skorzystać z tej ulgi także wtedy, gdy wcześniej przedsiębiorca korzystał z ulgi na start i preferencyjnych składek.

Co istotne, przedsiębiorca nie skorzysta z małego ZUS+, jeśli:

• w poprzednim roku prowadził działalność gospodarczą krócej niż 60 dni,
• w poprzednim roku rozliczał się w formie karty podatkowej i korzystał ze zwolnienia sprzedaży z podatku VAT (warunki te muszą być spełnione łącznie),
• w poprzednim roku podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności (np. jako wspólnik spółki jawnej),
• spełnia warunki do opłacania preferencyjnych składek,
• wykonuje dla byłego lub obecnego pracodawcy to, co robił dla niego jako pracownik w roku bieżącym lub poprzednim.

Czytelnik w treści swojego zapytania wskazał, że pracował na umowę o pracę w firmie – nie wiadomo jednak kiedy, oraz że prowadził kiedyś działalność gospodarczą, jednak od jej zamknięcia nie minęło jeszcze 60 miesięcy. Zatem już ten drugi fakt powoduje, iż Czytelnik nie mógłby na chwilę obecną skorzystać z ulgi na start ani z preferencyjnych składek.

Z kolei Mały ZUS Plus jest związany z poprzednim rokiem prowadzenia działalności, a zatem Autor uważa, że nie można od chwili rozpoczęcia działalności korzystać od razu z Małego ZUS Plus (mógłby za to płacić na początku „duży ZUS”, a w następnym roku kalendarzowym zmienić na Mały ZUS Plus – oczywiście przy spełnieniu wszystkich wskazanych warunków).

Istotne jest również to, czy przedsiębiorca zamierza wykonywać działalność gospodarczą na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, zakresie tego co robił dla niego jako pracownik w roku bieżącym lub poprzednim. Jeśli by tak było, wówczas przedsiębiorcy nie przysługuje żadna z ulg w płaceniu składek na ubezpieczenie społeczne w ZUS.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat