Podatek a zadośćuczynienie za wypadek

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r., poz. 1325, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 10 marca 2021 r. (data wpływu 15 marca 2021 r.), uzupełnionym pismem z dnia 26 kwietnia 2021 r. (data wpływu 5 maja 2021 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia z tytułu umowy ubezpieczenia komunikacyjnego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 marca 2021 r. wpłynął do Organu podatkowego ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania zadośćuczynienia z tytułu umowy ubezpieczenia komunikacyjnego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni uległa w dniu 6 marca 2018 r. wypadkowi komunikacyjnemu – została potrącona przez samochód gdy przechodziła jezdnię po pasach przejścia dla pieszych. Kierujący pojazdem został prawomocnie skazany wyrokiem karnym za spowodowanie tego zdarzenia. Sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w towarzystwie ubezpieczeń ….

Wnioskodawczyni doznała w wyniku wypadku rozległych obrażeń ciała, w tym urazu głowy ze stłuczeniem tkanek miękkich powłok okolicy czołowej i ciemieniowo-potylicznej lewej, złamania wieloodłamowego okołoprotezowego obydwu kości piszczelowych i strzałkowych, złamania okołoprotezowego bliższej części trzonu prawej kości udowej.

Wnioskodawczyni kilka lat przed wypadkiem miała zaimplantowane endoprotezy stawów biodrowych i kolanowych, doznanie złamań okołoprotezowych zniweczyło uzyskane wcześniej efekty leczenia.

Leczenie skutków wypadku trwa nadal, nadal występują zwiększone potrzeby poszkodowanej – wymaga opieki, gdyż doznaje znacznych ograniczeń lokomocyjnych i w zakresie codziennego funkcjonowania, ponosi wydatki związane z leczeniem, doświadcza nadal krzywdy spowodowanej wypadkiem.

Wnioskodawczyni zgłosiła do ubezpieczyciela sprawcy szkody … roszczenia z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, do polisy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

… wypłaciło w toku postępowania likwidacyjnego, na podstawie własnych decyzji, kwoty z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, uznane przez ubezpieczyciela, które nie są dla poszkodowanej satysfakcjonujące.

Towarzystwo Ubezpieczeń uzależnia dokonanie dopłaty do uznanych i wypłaconych już świadczeń od zawarcia ugody pozasądowej zamykającej postępowanie likwidacyjne w sprawie, przy czym dopłata wyczerpywałaby całość roszczeń związanych ze skutkami wypadku, zarówno istniejących w dniu zawarcia ugody jak i tych, które mogą ujawnić się w przyszłości.

Kwota dopłaty obejmuje należność z tytułu dopłaty zadośćuczynienia za krzywdę na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego oraz z tytułu odszkodowania i renty, na podstawie art. 444 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego.

Kwota przewidziana do wypłaty z ugody nie zawiera odsetek.

W projekcie ugody wysokość dopłaty tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania i renty została wskazana przez Towarzystwo Ubezpieczeń jedną kwotą, bez rozliczenia, jaka kwota stanowi zadośćuczynienie oraz ile w tej kwocie przypada na odszkodowanie i rentę.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w stanie faktycznym opisanym powyżej, kwota wypłaty, wyrażona w projekcie ugody jedną kwotą, stanowiącą sumę dopłaty świadczeń z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę, odszkodowania i renty na zwiększone potrzeby – art. 444 § 1 i 2 i 445 § 1 Kodeksu Cywilnego, jaką otrzyma Wnioskodawczyni za szkodę osobową na podstawie ugody pozasądowej z ubezpieczycielem w wykonaniu umowy obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku, podlega zwolnieniu z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, kwota jaka ma być wypłacona przez ubezpieczyciela na Jej rzecz, na podstawie ugody pozasądowej zawartej z zakładem ubezpieczeń za szkodę osobową, zawierająca świadczenie z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, w realizacji zobowiązania z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, podlega zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

We wskazanym przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca posługuje się zwrotem „kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych”. W związku z powyższym, jeżeli świadczenie wypłacone zostało z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych oraz nie ma charakteru świadczeń wymienionych w punktach a) i b) przepisu, to taka kwota – świadczenie będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przez kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń, objęte dyspozycją ww. przepisu, rozumie się świadczenia, do wypłaty których zobowiązany jest ubezpieczyciel w związku z zawartą umową ubezpieczenia.

Kwota z ugody pozasądowej zawartej z ubezpieczycielem ma być wypłacona z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej – obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego, które jest ubezpieczeniem majątkowym. Przeznaczona do wypłaty kwota jest w całości wykonaniem przez zakład ubezpieczeń zobowiązania wynikającego z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku.

Stanowiska zbieżne ze stanowiskiem Wnioskodawczyni są zawarte w interpretacjach indywidualnych:

pismo z dnia 20 czerwca 2017 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, nr 0112-KDIL3 -1.4011.63.2017.2.AA;

pismo z dnia 15 lipca 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, nr 0115 -KDIT2.4011.402.2020.1.MU;

pismo z dnia 21 lipca 2020 r. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, nr 0114-KDIP3 -2.4011.319.2020.2.AK;

pismo z dnia 23 grudnia 2020 r. Dyrektora Krajowej informacji Skarbowej, nr 0115 -KDIT2.4011.694.2020.1.MD.

We wskazanych powyżej interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, akceptując przedstawione w nich poglądy wnioskodawców wskazuje, iż z treści art. 805 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego wynika, że przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie – przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

W myśl art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Z kolei, art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Natomiast, jeżeli m.in., na skutek następstw wypadku zwiększyły się potrzeby poszkodowanego, na podstawie art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego może on żądać od zobowiązanego odpowiedniej renty. Natomiast w myśl art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie, analogicznie jak odszkodowanie, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Jakkolwiek w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia „zadośćuczynienia” z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dokonują takiego rozróżnienia, w konsekwencji czego pojęcie odszkodowania odnosi się również do zadośćuczynienia, będącego formą wynagrodzenia szkody.

Zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2019 r., poz. 2214). W świetle art. 9 ust. 1 ww. ustawy, umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym.

W zwolnieniu przedmiotowym zawartym w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca posługuje się zwrotem „kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń osobowych i majątkowych”. Wskazane „kwoty” obejmują zatem świadczenia, do wypłaty których zobowiązany jest ubezpieczyciel w związku z zawartą umową ubezpieczenia.

Ogólne warunki, zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych wyznacza ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2020 r., poz. 895).

Art. 28 ustawy ww. ustawy wskazuje, że zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia, w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

W świetle powyższego Wnioskodawczyni podnosi, że wnioski oparte w analizie opisanych powyżej uregulowań prawnych wskazują, że przewidziana do wypłaty projektem ugody pozasądowej z ubezpieczycielem kwota, obejmująca sumę świadczeń z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy zostały określone źródła przychodów, gdzie m.in. wymienia się inne źródła (pkt 9).

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Oznacza to, że przychodem z innych źródeł będzie każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawczyni uległa w dniu 6 marca 2018 r. wypadkowi komunikacyjnemu. Kierujący pojazdem został prawomocnie skazany wyrokiem karnym za spowodowanie tego zdarzenia. Sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w towarzystwie ubezpieczeń.

Wnioskodawczyni doznała w wyniku wypadku rozległych obrażeń ciała, a leczenie skutków wypadku trwa nadal. Wnioskodawczyni w dalszym ciągu wymaga opieki, gdyż doznaje znacznych ograniczeń lokomocyjnych i w zakresie codziennego funkcjonowania, ponosi wydatki związane z leczeniem, doświadcza nadal krzywdy spowodowanej wypadkiem.

Wnioskodawczyni zgłosiła do ubezpieczyciela sprawcy szkody roszczenia z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, do polisy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaciło w toku postępowania likwidacyjnego, na podstawie własnych decyzji, kwoty z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, uznane przez ubezpieczyciela, które nie są dla Wnioskodawczyni satysfakcjonujące.

Przedmiotem ugody jest ustalenie warunków zakończenia postępowania likwidacyjnego dotyczącego zgłoszonych przez Wnioskodawczynię roszczeń z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, wypłacanych z polisy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Kwota dopłaty obejmuje należność z tytułu dopłaty zadośćuczynienia za krzywdę na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego oraz z tytułu odszkodowania i renty, na podstawie art. 444 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego.

Kwota przewidziana do wypłaty z ugody nie zawiera odsetek.

W projekcie ugody wysokość dopłaty tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania i renty została wskazana przez ubezpieczyciela jedną kwotą, bez rozliczenia, jaka kwota stanowi zadośćuczynienie oraz ile w tej kwocie przypada na odszkodowanie i rentę.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.

Zauważyć należy, że ogólne warunki, zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych określa ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2019 r., poz. 381, z późn. zm.). Na podstawie art. 28 ww. ustawy, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie lub świadczenie na podstawie uznania roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia w wyniku ustaleń dokonanych w przeprowadzonym przez siebie postępowaniu, o którym mowa w art. 29, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu.

Podkreślenia wymaga, że zadośćuczynienie służy wyrównaniu krzywdy, odszkodowanie naprawieniu powstałej szkody. Zadośćuczynienie i odszkodowanie ma służyć naprawieniu uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych (zarówno materialnych, jak i niematerialnych).

Natomiast zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych określa ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 854).

Zgodnie z ww. ustawą, ubezpieczeniem obowiązkowym jest m.in. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, zwane dalej „ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych” (art. 4 pkt 1 ww. ustawy).

Umowa ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej obejmuje odpowiedzialność cywilną podmiotu objętego obowiązkiem ubezpieczenia za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym oraz wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o ile nie sprzeciwia się to ustawie lub właściwości (naturze) danego rodzaju stosunków (art. 9 ust. 1 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740, z późn. zm.), przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Stosownie do art. 805 § 2 ww. ustawy, świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Zgodnie z art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej jest rodzajem ubezpieczenia majątkowego, o którym mowa w art. 822 Kodeksu cywilnego. Świadczenie należne od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC ma wyrównywać uszczerbek majątkowy powstały już w wyniku wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę osobie trzeciej.

Stosownie do art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty (art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego).

W myśl natomiast art. 445 § 1 ww. Kodeksu, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Mając na uwadze przedstawiony opis zdarzenia przyszłego oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że świadczenie z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę, odszkodowania i renty, jakie zostanie wypłacone na rzecz Wnioskodawczyni przez ubezpieczyciela z polisy odpowiedzialności cywilnej z tytułu wypadku komunikacyjnego, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, na Wnioskodawczyni nie będzie ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych w związku z otrzymaniem ww. świadczenia.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 10.06.2021; sygn. akt. 0113-KDIPT2-2.4011.369.2021.2.AKU