Z dniem 11 października br. wchodzą w życie nowe przepisy określające zasady tworzenia, organizowania i działania u pracodawcy kasy zapomogowo-pożyczkowej, zwanej dalej „KZP”, a także likwidacji tej kasy.

Nowe unormowania zostały zawarte w ustawie z dnia 11 sierpnia 2021 r. o kasach zapomogowo-pożyczkowych (Dz.U. poz. 1666), określanej dalej jako „ustawa o KZP”.

Celem działania KZP jest udzielanie jej członkom pomocy materialnej w formie nieoprocentowanych pożyczek, a w miarę posiadanych środków także zapomóg.

Kontrolę nad KZP sprawuje działająca u pracodawcy zakładowa organizacja związkowa, o której mowa w art. 25(1) ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 263). Jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna organizacja związkowa, kontrolę nad KZP sprawują wspólnie te organizacje, tworząc wspólną reprezentację na zasadach ustalonych w ustawie o związkach zawodowych. W przypadku nieutworzenia wspólnej reprezentacji związkowej kontrole nad KZP sprawuje organizacja związkowa zrzeszająca największą liczbę osób wykonujących pracę zarobkową u pracodawcy, u którego działa ta organizacja. W przypadku braku w danej firmie organizacji związkowej, kontrolę nad KZP sprawuje rada pracowników, działająca na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. poz. 550, z późn. zm.). Z kolei jeśli u pracodawcy nie działa rada pracowników, kontrolę nad KZP sprawuje reprezentacja osób wykonujących pracę zarobkową wyłoniona w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Pracodawca świadczy KZP pomoc w zakresie:

• udostępniania pomieszczeń biurowych,
• udostępniania odpowiednio zabezpieczonego miejsca na przechowywanie gotówki,
• transportu gotówki do banku i z banku, jeśli pracodawca prowadzi obrót gotówkowy,
• udzielania informacji umożliwiających dokonanie weryfikacji osoby w zakresie warunków określonych w art. 7 ust. 1 oraz art. 35 ust. 4 pkt 1-3 ustawy o KZP,
• prowadzenia rachunkowości, obsługi kasowej i prawnej,
• dokonywania na rzecz KZP potrąceń wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na listach płac, listach wypłat i zasiłków, a w przypadku braku możliwości dokonania takiego potrącenia – informuje o tym zarząd,
• niezwłocznego odprowadzania wpłat wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na rachunek płatniczy KZP,
• przekazywania przez zarząd członkom KZP informacji o stanie ich wkładów członkowskich i zadłużenia.

Szczegółowe warunki świadczenia wspomnianej pomocy określa umowa zawarta między pracodawcą a KZP.

Osoby wykonujące pracę zarobkową u danego pracodawcy mogą utworzyć KZP, jeżeli gotowość przynależności do niej zadeklaruje co najmniej 10 z tych osób. Osoby te tworzą KZP, uchwalając statut KZP, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swych podpisów i dokonując wyboru organów przewidzianych w tym statucie. U jednego pracodawcy może działać jedna KZP. Siedzibą i adresem KZP są siedziba i adres pracodawcy, u którego została ona utworzona.

Dopuszcza się utworzenie międzyzakładowej KZP obejmującej zakresem swego działania co najmniej dwóch pracodawców. Łączna liczba osób wykonujących pracę zarobkową, od której zależy utworzenie międzyzakładowej KZP, nie może być mniejsza niż 10.

KZP nie może prowadzić działalności gospodarczej. Członek KZP odpowiada za zobowiązania KZP w części odpowiadającej jego wkładowi członkowskiemu.

Członkiem KZP może być osoba wykonująca pracę zarobkową u danego pracodawcy. Przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia tej osoby prawa członkostwa w KZP.

Członek KZP jest obowiązany:

• wpłacić wpisowe w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrazić zgodę na potrącenie wpisowego z wynagrodzenia lub zasiłku,
• wpłacać miesięczne wkłady członkowskie w wysokości ustalonej przez walne zebranie członków lub wyrazić zgodę na potrącenie tych wkładów z wynagrodzenia lub zasiłku,
• przestrzegać postanowień statutu KZP oraz uchwał organów KZP,
• wskazać co najmniej osobę uprawnioną do otrzymania wkładu członkowskiego w razie swej śmierci i przedłożyć oświadczenie tej osoby o zgodzie na przetwarzanie danych osobowych,
• aktualizować swoje dane osobowe.

 

Prawa członka KZP wyszczególniono w art. 12 ust. 2 ustawy o KZP. Oznacza to, że członek KZP ma prawo:

1. gromadzić wkłady członkowskie w KZP według zasad określonych w statucie KZP,
2. zaciągać pożyczki,
3. w razie wydarzeń losowych ubiegać się o udzielenie zapomóg, o ile KZP posiada środki na ich udzielenie,
4. brać udział w obradach walnego zebrania członków,
5. wybierać i być wybieranym do zarządu lub komisji rewizyjnej,
6. zapoznawać się z treścią aktualnego statutu KZP,
7. zaznajamiać się z uchwałami organów KZP, protokołami z posiedzeń KZP, protokołami z kontroli przeprowadzanych przez komisję rewizyjną oraz sprawozdaniami finansowymi.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o KZP skreślenie z listy członków KZP następuje na skutek uchwały zarządu podjętej:

• na wniosek członka KZP, którego wniosek ten dotyczy, złożony w formie pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej,
• w razie ustania stosunku prawnego między członkiem KZP z pracodawcą, z wyjątkiem przejścia na emeryturę lub rentę,
• w razie śmierci członka KZP,
• w wyniku niedopełnienia przez członka KZP obowiązku wpłaty wpisowego ustalonej wysokości lub wyrażenia zgody na potrącenie wpisowego z wynagrodzenia lub zasiłku.

Osobie skreślonej z listy członków KZP, a przypadku śmierci członka KZP – osobie uprawnionej, przysługuje zwrot wkładu członkowskiego w terminie i na zasadach określonych w statucie KZP. Po śmierci członka KZP zarząd niezwłocznie wzywa osobę uprawnioną do odbioru wkładu członkowskiego. Wkład członkowski albo udział we wkładzie członkowskim wypłacony osobie uprawnionej nie wchodzi do spadku po członku KZP.

W kolejnych rozdziałach ustawy o KZP uregulowano ponadto:

• zasady tworzenia statutu KZP oraz funkcjonowanie organów KZP,
• kwestie dotyczące gospodarki finansowej KZP,
• zasady obowiązujące w przypadku likwidacji KZP,
• postępowanie w zakresie prowadzenia rachunkowości KZP.

Ustawa o KZP zawiera również przepis karny (art. 52), zgodnie z którym – kto uniemożliwia podjęcie uchwały o likwidacji KZP w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy lub w razie zmniejszenia się liczby członków KZP poniżej 10 osób, podlega karze grzywny. Orzekanie w tej sprawie następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Ustawa o KZP zmienia także zapisy odrębnych aktów prawnych – odnosi się to m.in. do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o związkach zawodowych oraz ustawy – Prawo bankowe.

Maciej Ofierski