Pojedyncza deska zamiast podestu roboczego, brak balustrad ochronnych na rusztowaniach i wzdłuż krawędzi stropów, dekarze montujący strome dachy bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości – oto podstawowe uchybienia spośród całej gamy nieprawidłowości, z jakimi zetknęli się inspektorzy pracy podczas akcji „Kontrole na małych budowach”.

Jeszcze przed wakacjami 2021 roku inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzili zintensyfikowane kontrole na małych placach budów.

– Naszą intencją było zapewnienie budowlańcom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w szczególności poprzez usunięcie nieprawidłowości powodujących bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi tam pracujących – wyjaśniała Katarzyna Łażewska-Hrycko Główny Inspektor Pracy.

Podmiotami kontrolowanymi były firmy wykonujące różnego rodzaju prace budowlane na małych budowach, zdefiniowanych na potrzeby akcji jako miejsca prowadzenia prac budowlanych, na którym pracę co do zasady wykonuje w tym samym czasie do 20 osób.

Na 438 budowach inspektorzy pracy przeprowadzili 648 kontroli u 643 przedsiębiorców realizujących prace m.in. przy:

• docieplaniu i wykończeniu elewacji ścian budynków mieszkalnych, w tym jednorodzinnych;
• remoncie elewacji ścian budynków usługowych, wielorodzinnych i jednorodzinnych;
• remoncie dachów budynków mieszkalnych, w tym jednorodzinnych;
• robotach ziemnych i ogólnobudowlanych związanych ze wznoszeniem budynków (pawilonów)   handlowo-usługowych lub budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
• remontach ulic;
• robotach budowlanych i instalacyjnych w wykopach.

Kontrole na małych budowach w ramach akcji prowadzono w różnych dniach i o różnych porach, również poza ustalonymi godzinami pracy urzędu.

Najwięcej nieprawidłowości inspektorzy pracy stwierdzili przy pracach na wysokości bez zabezpieczenia przed możliwością upadku z wysokości – 61% kontroli potwierdziło zagrożenia dla zdrowia i życia osób pracujących. Kolejną dominującą nieprawidłowością była eksploatacja niekompletnych i zmontowanych niezgodnie z instrukcją rusztowań roboczych (57% kontroli). W zakresie organizacji robót zastrzeżenia dotyczyły braku bądź nieprawidłowego wygrodzenia i oznakowania stref i miejsc niebezpiecznych, czyli miejsc wykonywania prac ziemnych, stref pracy maszyn budowlanych, prac w wykopach, na dachach czy też na rusztowaniach, gdzie występuje zagrożenie spadaniem przedmiotów z wysokości (34% kontroli).

Inspektorzy pracy wielokrotnie stwierdzali także brak zabezpieczenia przewodów elektrycznych przed uszkodzeniem mechanicznym, które pozostawiane na ciągach komunikacyjnych stwarzały ryzyko potknięcia i upadku, a w przypadku ich uszkodzenia – porażenia prądem. Dotyczyło to co czwartej skontrolowanej budowy.

Podsumowanie efektów akcji „Kontrole na małych budowach” w 2021 roku w liczbach bezwzględnych przedstawia się następująco: inspektorzy pracy wydali 3637 decyzji, z których 2832 (78% wydanych) nakazywało natychmiastową eliminację bezpośrednich zagrożeń dla życia lub zdrowia pracujących. Średnio podczas jednej kontroli wydawano prawie 6 decyzji nakazowych, w tym ponad 4 dotyczyły wyeliminowania bezpośrednich zagrożeń dla życia lub zdrowia osób pracujących.

Inspektorzy pracy wydali:

• 356 decyzji wstrzymania prac, które dotyczyły 827 osób;
• 258 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn stwarzających zagrożenie dla obsługujących;
• 202 decyzje skierowania do innych prac 445 osób, z uwagi na brak środków ochrony indywidualnej lub nieposiadanie odpowiednich kwalifikacji do obsługi maszyn i urządzeń;
• 54 decyzje zakazania wykonywania prac, które dotyczyły 178 osób – w sytuacjach wyjątkowego zagrożenia zdrowia i życia;
• 1961 decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności na podstawie art. 108 k.p.a., ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego.

Dodatkowo inspektorzy pracy udzielili 2413 porad technicznych.

Ponadto:

• skierowano do pracodawców 382 wnioski w wystąpieniach, wskazujące na konieczność respektowania prawa również w przyszłości;
• ukarano 296 osób winnych popełnienia wykroczenia przeciwko prawom osób pracujących – grzywnami na łączną kwotę 335,9 tys. zł;
• wobec 133 osób zastosowano środki oddziaływania wychowawczego;
• do sądu skierowano 3 wnioski o ukaranie;
• w jednym przypadku zawiadomiono prokuraturę o podejrzeniu popełnienia przestępstwa (brak decyzji UDT dopuszczającej do eksploatacji urządzenie poddozorowe).

Ze względu na rażące naruszenia przepisów bhp, ujawnione podczas dwóch kolejnych kontroli, inspektorzy skierowali 2 wnioski do ZUS o podwyższenie o 100% składki na ubezpieczenie wypadkowe.

– Muszę podkreślić, że w naszej ocenie stwierdzone nieprawidłowości mają podłoże przede wszystkim ekonomiczne – podsumowuje wyniki Akcji Katarzyna Łażewska-Hrycko Główny Inspektor Pracy. I nie jest to kwestia sytuacji finansowej małych i średnich przedsiębiorstw, ale należy patrzeć na to w szerszym kontekście całego procesu realizacji inwestycji budowlanych. Jako inspekcja pracy widzimy ten problem, uważamy, że wymaga kompleksowych rozwiązań, które chcielibyśmy wypracować wspólnie z przedstawicielami środowisk budowlanych.

PIP