Kasy zapomogowo-pracownicze (KZP) wspierają pracowników, ich rodziny a także byłych pracowników, którzy przebywają na emeryturze lub rencie. Dzięki działalności kas mają oni możliwość korzystania z pożyczek pozwalających przetrwać bieżące problemy finansowe lub umożliwiających dokonywanie zakupu dóbr i usług o wyższej wartości bez konieczności zaciągania drogich kredytów komercyjnych. Bardzo ważną rolą kas jest też …

(…) udzielanie niezbędnego wsparcia w sytuacjach losowych, szczególnie związanych ze śmiercią pracownika lub członka jego rodziny. Przedmiotem niniejszego opracowania jest ustawa z dn. 11.08.2021 r. o kasach zapomogowo-pożyczkowych, która obowiązuje w polskim systemie prawnym od kilku dni, a ściślej od dnia 11 października br. Przepisy zawarte w niniejszej ustawie z znacznym stopniu stanowią powtórzenie przepisów dotychczas obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 19.12.1992 r. w sprawie pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w zakładach pracy. Ustawa o kasach zapomogowo-pożyczkowych reguluje zasady tworzenia, organizowania i działania kas u pracodawców.

Jakie zatem nastąpiły zmiany?

Dzięki jej zapisom uściślono m.in., że siedzibą i adresem kasy zapomogowo-pożyczkowej są siedziba i adres pracodawcy, u którego została ona utworzona. Ponadto uściślono, że kasy zapomogowo-pożyczkowe mogą powstawać w jednostkach Państwowej Straży Pożarnej, z wyłączeniem ochotniczych straży pożarnych. Dodano w ustawie zapis stanowiący, że członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej nie może być osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Uregulowano w niej zasady kontroli nad kasami zapomogowo-pożyczkowymi u pracodawcy, u którego nie działają związki zawodowe.

Według autorów przepisów, obecnie zasadą jest, że kontrolę nad kasami sprawuje działająca u pracodawcy zakładowa organizacja związkowa. W sytuacji, gdy taka organizacja nie działa, kontrolę nad kasami sprawować będzie rada pracowników, a w razie jej braku – reprezentacja osób wykonujących pracę zarobkową wyłoniona w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Wprowadzono również przepisy, które rozstrzygają o losach KZP w razie zmiany struktury organizacyjnej pracodawcy (np. połączenia lub podziału czy likwidacji). W takiej sytuacji walne zebranie członków będzie musiało podjąć uchwałę o dostosowaniu struktury organizacyjnej i statutu kas do struktury organizacyjnej pracodawcy.

Pracodawca świadczy KZP pomoc w zakresie:

1) udostępniania pomieszczeń biurowych;

2) udostępniania odpowiednio zabezpieczonego miejsca na przechowywanie gotówki;

3) transportu gotówki do banku i z banku, jeśli pracodawca prowadzi obrót gotówkowy;

4) udzielania informacji umożliwiających dokonanie weryfikacji, czy określona osoba spełnia warunki, o których mowa w art. 7 ust. 1 oraz art. 35 ust. 4 pkt 1–3;

5) prowadzenia rachunkowości, obsługi kasowej i prawnej;

6) dokonywania na rzecz KZP potrąceń wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na listach płac, listach wypłat i zasiłków, a w przypadku braku możliwości dokonania takiego potrącenia — informuje o tym zarząd;

7) niezwłocznego odprowadzania wpłat wpisowego, miesięcznych wkładów członkowskich i rat pożyczek na rachunek płatniczy KZP;

8) przekazywania przez zarząd członkom KZP informacji o stanie ich wkładów członkowskich i zadłużenia.

Organami KZP są:

1) walne zebranie członków;

2) zarząd;

3) komisja rewizyjna.

Na środki finansowe KZP składają się następujące fundusze:

1) fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy;

2) fundusz rezerwowy;

3) fundusz zapomogowy;

4) inne fundusze, o ile są przewidziane w statucie KZP.

Fundusz oszczędnościowo-pożyczkowy powstaje z wkładów członkowskich i jest przeznaczony na udzielanie pożyczek.

Fundusz rezerwowy powstaje z wpłat wpisowego wnoszonych przez członków wstępujących do KZP, z niepodjętych zwrotów wkładów członkowskich, z odsetek od lokat terminowych i odsetek zasądzonych przez sąd oraz z darowizn, spadków lub zapisów i jest przeznaczony na pokrycie szkód i strat, nieściągalnych zadłużeń, prowizji i opłat za czynności związane z prowadzeniem rachunku płatniczego oraz na odpis na fundusz zapomogowy.

Fundusz zapomogowy powstaje z odpisów funduszu rezerwowego oraz z dobrowolnych wpłat członków KZP i innych wpływów określonych w statucie KZP i jest przeznaczony na udzielanie zapomóg członkom KZP w razie szczególnych zdarzeń losowych.

Członkowie KZP wpłacają wpisowe, miesięczne wkłady członkowskie i raty pożyczek na rachunek płatniczy KZP lub w kasie KZP.

Wpisowe, miesięczne wkłady członkowskie i raty pożyczek członków KZP będących osobami wykonującymi pracę zarobkową mogą być, za ich zgodą wyrażoną w formie pisemnej, dokumentowej lub elektronicznej, potrącane z wynagrodzenia lub z zasiłku.

Uzupełniono i doprecyzowano przepisy dotyczące m.in.: zasad udzielania pożyczki bądź zapomogi (np. szczegółowe określenie zasad poręczenia pożyczki), pokrywania kosztów działania międzyzakładowej kasy zapomogowo-pożyczkowej, możliwości podjęcia uchwały o likwidacji kasy zapomogowo-pożyczkowej z własnej inicjatywy walnego zebrania członków, zasad dokonywania rozliczeń kwestii majątkowych w razie likwidacji kasy zapomogowo-pożyczkowej.

Paweł Nowak – prawnik

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 11.08.2021 r. o kasach zapomogowo-pożyczkowych – Dz.U. z 2021 r. poz. 1666.

oprac. \m/ \mos/