Czy otrzymane odszkodowanie przez Wnioskodawczynię z tytułu pozbawienia prawa własności nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

 

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 3 lipca 2015 r. (data wpływu 27 lipca 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE
W dniu 27 lipca 2015 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania.

We wniosku tym przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W związku ze śmiercią męża i otrzymaniem po nim spadku Wnioskodawczyni ma wątpliwości dotyczące odszkodowania, które ma otrzymać w przyszłości za przejęcie z mocy prawa nieruchomości będącej przedmiotem spadku. Mąż Wnioskodawczyni był właścicielem nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, którą odziedziczył po swoich rodzicach od dnia 17 lutego 2004 r.
Nieruchomość ta z mocy prawa zostanie przejęta na własność województwa – z tego tytułu będzie wypłacone odszkodowanie.
Mąż Wnioskodawczyni otrzymał, do wiadomości zawiadomienie wystawione w dniu 16 grudnia 2014 r. przez urząd wojewódzki z którego wynika, iż na podstawie art. 11f ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 687 z późn. zm.) zawiadamia się, że wojewoda wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej polegającej na rozbudowie drogi wojewódzkiej. Wśród działek przeznaczonych pod tą inwestycję wchodzi nieruchomość, która była własnością męża .
Mąż Wnioskodawczyni zmarł w trakcie postępowania w dniu 19 marca 2015 r. Po jego śmierci notariusz przeprowadził postępowanie spadkowe i aktem notarialnym z dnia 12 maja 2015 r. prawa do spadku po mężu nabyła Wnioskodawczyni oraz dwie córki.
Odszkodowanie zostanie wypłacone dla spadkobierców po zakończeniu postępowania w przedmiocie ustalenia wysokości odszkodowania dla wszystkich spadkobierców.
W chwili obecnej toczy się postępowanie w przedmiocie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu przejęcia z mocy prawa nieruchomości. Do dnia dzisiejszego Wnioskodawczyni nie zna wartości odszkodowania jak również nie wypłacono żadnej kwoty z tego tytułu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy otrzymane odszkodowanie przez Wnioskodawczynię z tytułu pozbawienia prawa własności nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni wpłacone w przyszłości odszkodowanie za przejętą własność nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wnioskodawczyni uważa, że odszkodowanie jest zwolnione na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, iż wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalenia wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w przytoczonym wyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu.

W myśl natomiast art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłaconego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50 % od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Treść zacytowanego art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, że podstawowym warunkiem od spełnienia którego uzależnione jest skorzystanie z przedmiotowego zwolnienia jest uzyskanie przychodu m.in. z tytułu odszkodowania wypłaconego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Jak wynika z wniosku, w związku ze śmiercią męża i otrzymaniem po nim spadku zrodził się problem odnośnie otrzymania w przyszłości odszkodowania za przejęcie z mocy prawa nieruchomości będącej przedmiotem spadku. Mąż Wnioskodawczyni był właścicielem nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, którą odziedziczył po swoich rodzicach od dnia 17 lutego 2004 r.

Nieruchomość ta z mocy prawa zostanie przejęta na własność województwa – z tego tytułu będzie wypłacone odszkodowanie.

Mąż Wnioskodawczyni otrzymał, do wiadomości zawiadomienie wystawione w dniu 16 grudnia 2014 r. przez urząd wojewódzki z którego wynika, iż na podstawie art. 11f ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 687 z późn. zm.) zawiadamia się, że wojewoda wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej polegającej na rozbudowie drogi wojewódzkiej. Wśród działek przeznaczonych pod tą inwestycję jest nieruchomość, która była własnością męża .

Mąż Wnioskodawczyni zmarł w trakcie postępowania w dniu 19 marca 2015 r. Po jego śmierci notariusz przeprowadził postępowanie spadkowe i aktem notarialnym z dnia 12 maja 2015 r. prawa do spadku po mężu nabyła Wnioskodawczyni oraz dwie córki.

Odszkodowanie zostanie wypłacone dla spadkobierców po zakończeniu postępowania w przedmiocie ustalenia wysokości odszkodowania dla wszystkich spadkobierców.

W chwili obecnej toczy się postępowanie w przedmiocie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu przejęcia z mocy prawa nieruchomości. Do dnia dzisiejszego Wnioskodawczyni nie zna wartości odszkodowania jak również nie wypłacono żadnej kwoty z tego tytułu.

Mając na względzie powyższe zauważyć należy, że wskazana przez Wnioskodawcę ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 687 z późn. zm.) została wymieniona w art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r., poz. 782 z późn. zm.) jako ustawa w zakresie dotyczącym gospodarki nieruchomościami.

W myśl art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych – z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.

Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 4a ww. ustawy decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Istotne znaczenie dla ustalenia skutków podatkowych otrzymania ww. odszkodowania ma treść art. 12 ust. 5 ww. ustawy, który stanowi, iż do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania, o którym mowa w ust. 4a, stosuje się odpowiednio przepisy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem art. 18.

Zgodnie natomiast z art. 18 ust. 1 ww. ustawy, wysokość odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 4a, ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.

W myśl postanowień art. 23 ww. ustawy – w sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale (tj. rozdziale 3 zawierającym ww. przepisy) stosuje się przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W świetle zacytowanych wyżej przepisów oraz przedstawionego zdarzenia przyszłego należy uznać, iż opisane we wniosku odszkodowanie wypłacane będzie stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami , co wypełnia dyspozycję art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy zaznaczyć, że w tej sprawie nie ma zastosowania wyłączenie ze zwolnienia zawarte w zdaniu drugim art. 21 ust. 1 pkt 29 ww. ustawy. Aby miało miejsce ww. wyłączenie powinny łącznie zostać spełnione dwie przesłanki: nabycie nieruchomości musiałoby nastąpić za cenę o co najmniej 50% niższą od wysokości uzyskanego odszkodowania, a ponadto w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego.

W konsekwencji otrzymana kwota odszkodowania z tytułu przejęcia z mocy prawa nieruchomości nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, gdyż jak wykazano powyżej będzie korzystała ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a nie jak uważa Wnioskodawczyni w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna z 26 października 2015 r., nr ITPB2/4511-782/15/MU – Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy