„Jako firma X wykonywałem pracę jako sternik dla polskiej firmy Y. Pracując z właścicielem tejże firmy, dnia 06.02.2022 r. doszło do incydentu (na barce rzecznej znajdującej się danego dnia na terenie Belgii) pomiędzy mną, a usługodawcą. Usługodawca dopuścił się znieważenia mnie (mocne wyzwiska bez powodu) oraz nietykalności cielesnej (4 kopnięcia z kolana w udo). Wezwałem belgijską policję, spisała protokół. Obeszło się bez większych obrażeń ciała. Od razu po incydencie dostałem dyscyplinarne wypowiedzenie umowy między moją, a jego firmą. Po interwencji policji, były zleceniodawca jeszcze długo mnie obrażał, chciał żebym się z nim bił. Jako dowody mam nagrania wideo z telefonu jak obraża mnie i moją rodzinę, pluje na mnie, przyznaje, że mnie pobił (wiele ostrych słów do mnie). Dnia 07.02.2022 r. przyjechałem do Polski i na dzień następny od razu udałem się do lekarza rodzinnego na oględziny nogi. Wypisał mi zaświadczenie. Jakie kroki mogę podjąć dalej wobec sprawcy?”

Bazując jedynie na opisie zdarzenia przedstawionym przez Czytelnika oraz nie mając szczegółowej informacji na temat treści zaświadczenia lekarza rodzinnego dotyczącego oględzin nogi w zakresie stwierdzonych obrażeń ciała, należy wskazać co następuje.

Czyn sprawcy napaści należy potraktować jako …

(…) zniewagę z art. 216 § 1 Kodeksu karnego oraz, w zależności od charakteru poniesionych obrażeń ciała, jako naruszenie nietykalności cielesnej z art. 217 § 1 K.k. bądź lekki uszczerbek na zdrowiu z art. 157 § 2 Kodeksu. Wszystkie te czyny w stanie faktycznym opisanym przez Czytelnika (pokrzywdzonym jest osoba obca dla sprawcy) stanowią przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

Oznacza to, że organy ścigania nie będą zainteresowane wniesieniem aktu oskarżenia przeciwko sprawcy do sądu, a zatem prywatny akt oskarżenia przeciwko sprawcy czynu musi wnieść sam pokrzywdzony.

Zgodnie z art. 109 K.k. ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą. Z treści zapytania Czytelnika wynika, że zarówno pokrzywdzony, jak i sprawca byli Polakami, najpewniej też obywatelami polskimi.

Należy mieć na względzie art. 111 K.k., w którym mowa o czynie zabronionym popełnionym za granicą Polski, czyli o konieczności spełnienia warunku podwójnej karalności. Warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia (§ 1). Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia czynu, stosując ustawę polską, sąd może uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy (§ 2). Warunek przewidziany w § 1 nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który pełniąc służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji, ani do osoby, która popełniła przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy państwowej (§ 3).

Sternik pracujący poza granicami Polski zapewne nie jest traktowany jako funkcjonariusz publiczny. Ponadto jeśli interweniowała miejscowa, belgijska Policja czyn popełniony przez sprawcę zapewne również musi być karany zgodnie z belgijską ustawą karną.

Z treści zapytania Czytelnika nie wynika wprost do jakiego kraju należała barka rzeczna, na której doszło do zdarzenia, jednakże jak można domniemywać z kontekstu zapytania był to polski statek wodny, który poruszał się po wodach rzecznych różnych państw.

Efektem analizy korelacji art. 5 i art. 6 § 2 Kodeksu karnego jest wniosek, że polska ustawa karna ma zastosowanie gdy na terytorium RP bądź na polskim statku wodnym lub powietrznym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany, a także gdzie nastąpił, lub według zamiaru sprawcy, miał nastąpić skutek. Zważywszy na obowiązującą w polskim systemie prawnym teorię wielomiejscowości, konieczne jest wskazanie, że do stosowania polskiej ustawy wystarczy, by tylko jedno z ustalonych miejsc popełnienia czynu zabronionego znajdowało się na terytorium RP bądź na polskim statku wodnym lub powietrznym.

Odnosząc się z kolei do art. 31 § 2 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a § 1 nie może mieć zastosowania (tj. nie może wejść w grę sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo, bo było to za granicą), właściwy jest sąd macierzystego portu statku.

Zatem na tej podstawie można określić, który sąd będzie właściwy miejscowo do rozpoznania prywatnego aktu oskarżenia

Warto pamiętać, że podstawą prywatnego aktu oskarżenia również muszą być stosowne dowody, a zatem zeznania pokrzywdzonego i świadków zdarzenia, nagrania całego zajścia i zachowania sprawcy czynu, zaświadczenie lekarskie o doznanych obrażeniach ciała, a także notatka służbowa ze zdarzenia bądź protokół ze zdarzenia sporządzone przez belgijską Policję.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 06.06.1997 r. Kodeks karny – Dz.U. z 2021 r. poz. 2345 ze zm.
2. Ustawa z dn. 06.06.1997 r. Kodeks postępowania karnego – Dz.U. z 2021 r. poz. 534 z późn. zm.