Jeżeli tak, to jakie przedmioty mogą być prowadzone łącznie? Jeżeli nie, czy resort planuje zmiany prawne w tym zakresie? Zdaniem posła, autora interpelacji do MEiN, możliwość łączenia klas jest często jedynym sensownym organizacyjnie i finansowo rozwiązaniem, gdy gmina boryka się z małą liczbą uczniów i nauczycieli. Co na to resort edukacji? …

(…)

Aktualny stan prawny

Zgodnie z rozporzadzeniem MEN w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli, oddziały przysposabiające do pracy mogą być tworzone dla uczniów, którzy ukończyli 15. rok życia i nie rokują ukończenia szkoły podstawowej w normalnym trybie oraz którzy otrzymali promocję do klasy VII szkoły podstawowej albo nie otrzymali promocji do klasy VIII szkoły podstawowej. Kształcenie ogólne w takim oddziale jest realizowane zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego w formach dostosowanych do potrzeb i możliwości uczniów. Program przysposobienia do pracy opracowuje nauczyciel, z uwzględnieniem wybranych treści kształcenia zawartych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego. Przysposobienie do pracy może być organizowane w szkole podstawowej albo w innych jednostkach organizacyjnych, w szczególności w szkole prowadzącej kształcenie zawodowe, placówce kształcenia ustawicznego, centrum kształcenia zawodowego oraz u pracodawcy, na podstawie umowy zawartej pomiędzy szkołą podstawową a daną jednostką.

Natomiast formy kształcenia proponowane przez OHP skierowane są do osób, które ukończyły szkołę podstawową albo nie ukończyły szkoły podstawowej i mają powyżej 15 lat. Uczestnicy OHP, realizując obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, odbywają kształcenie ogólne oraz jednocześnie odbywają przygotowanie zawodowe. W zależności od wieku i posiadanego wykształcenia nauka odbywa się m.in. w szkole podstawowej z oddziałami przysposabiającymi do pracy (klasy VII i VIII). Praktyczne przygotowanie zawodowe w OHP odbywa się w warsztatach szkoleniowych OHP lub u pracodawców zewnętrznych (np. rzemieślników, przedsiębiorców).

Jak obecnie można łączyć klasy?

Na poziomie ogólnym warunki organizacji nauczania w klasach łączonych określa ustawa Prawo oświatowe. Zgodnie z art. 96 ust. 4 tej ustawy w szkołach podstawowych działających w szczególnie trudnych warunkach demograficznych lub geograficznych w zakresie danego etapu edukacyjnego dopuszcza się organizację nauczania w klasach łączonych.

Przepisy cyt. rozp. stanowią z kolei, że jeżeli nauczanie w klasach łączonych organizowane jest w zakresie II etapu edukacyjnego, to w klasach IV–VII co najmniej połowę wymiaru godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, z wyjątkiem muzyki, plastyki i wychowania fizycznego, prowadzi się bez łączenia tych klas z innymi klasami (§ 13 ust. 2 rozp.). „Obowiązkiem szkoły jest prowadzenie bez łączenia z innymi klasami co najmniej połowy wymiaru godzin zajęć edukacyjnych z każdego przedmiotu w każdej klasie, które są łączone. I tak, jeżeli np. na przedmiot język obcy nowożytny przeznaczone są 4 godziny tygodniowo dla każdej klasy (np. VI i VII), to co najmniej 2 godziny zajęć lekcyjnych muszą być prowadzone osobno w klasie VI i w klasie VII. Natomiast w klasie VIII obowiązkowe zajęcia edukacyjne, z wyjątkiem wychowania fizycznego, prowadzi się bez łączenia tej klasy z innymi klasami.

Oznacza to, że wszystkie godziny zajęć wychowania fizycznego przewidziane dla klasy VIII zgodnie z planem lekcji mogą odbywać się łącznie z innymi klasami, a pozostałe obowiązkowe zajęcia edukacyjne w klasie VIII nie mogą być prowadzone łącznie z inną klasą” – wyjaśnia MEiN. Dlaczego przyjęto takie rozwiązania?

„Obowiązek prowadzenia co najmniej połowy godzin zajęć edukacyjnych oddzielnie dla każdej klasy pozwala na realizację różnic programowych w każdej z połączonych klas, co jest szczególnie ważne dla uczniów klas VII przysposabiających do pracy. Mała liczba uczniów podczas zajęć edukacyjnych prowadzonych oddzielnie dla każdej klasy sprzyja indywidualnemu podejściu nauczyciela do każdego ucznia, a co za tym idzie – stwarza korzystne warunki do wspierania przez nauczyciela uczniów mających trudności w nauce oraz uczniów klas VIII przygotowujących się do egzaminu ósmoklasisty” – tłumaczy resort.

Inne rozwiązania wymagają zmiany prawa

A zatem w ramach obecnie obowiązujących przepisów „oddziały przysposabiające do pracy mogą być tworzone w strukturze szkoły podstawowej i mogą w nich pobierać naukę uczestnicy OHP, realizując kształcenie ogólne zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego w formach dostosowanych do potrzeb i możliwości uczniów. Regulacje określone w ww. rozp. są obowiązujące i nie stwarzają możliwości innej organizacji nauczania w klasach łączonych, w tym w oddziałach przysposabiających do pracy” – odpowiada MEiN. Nie wyklucza, że jednak że dodatkowe możliwości mogłyby się pojawić po zmianie prawa.

„Mając na uwadze spadkową tendencję liczby uczniów w oddziałach przysposabiających do pracy, ministerstwo rozważy możliwość wprowadzenia rozwiązań prawnych w zakresie organizacji nauczania w klasach łączonych, które byłyby dedykowane oddziałom przysposabiającym do pracy. Może to nastąpić podczas nowelizacji rozporządzenia, jednak w chwili obecnej nie jest możliwe podanie terminu rozpoczęcia prac legislacyjnych w tym zakresie” – deklaruje Tomasz Rzymkowski, sekretarz stanu w MEiN.

Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 28.02.2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli – Dz.U. z 2019 r. poz. 502.
2. Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2021 r. poz. 1082.