Ostatnia zmiana Dz.U. 2024.910


Ustawa

z dnia 26 października 2000 r.

o giełdach towarowych

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2024 r. poz. 910

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa reguluje funkcjonowanie giełd towarowych i obrót towarami giełdowymi, w tym również zasady tworzenia, ustrój organizacyjny i działalność giełd towarowych, giełdowych izb rozrachunkowych, działalność towarowych domów maklerskich oraz nadzór nad tymi instytucjami.

Art. 2.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) giełdzie towarowej — rozumie się przez to zespół osób, urządzeń i środków technicznych zapewniający wszystkim uczestnikom obrotu jednakowe warunki zawierania transakcji giełdowych oraz jednakowy dostęp w tym samym czasie do informacji rynkowych, a w szczególności do informacji o kursach i cenach towarów giełdowych oraz o obrotach towarami giełdowymi;

1a) instrumentach finansowych — rozumie się przez to instrumenty finansowe, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2024 r. poz. 722);

2) towarach giełdowych — rozumie się przez to dopuszczone do obrotu na danej giełdzie towarowej lub do obrotu organizowanego zgodnie z odrębnymi przepisami:

a) oznaczone co do gatunku rzeczy,

b) różne rodzaje energii lub paliwa gazowe w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266),

c) (uchylona)

d) prawa majątkowe wynikające ze świadectw, o których mowa w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, oraz ze świadectw pochodzenia i świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, o których mowa w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436, 1597, 1681 i 1762);

e) (uchylona)

f) prawa majątkowe wynikające ze świadectwa efektywności energetycznej, o których mowa w przepisach dotyczących efektywności energetycznej;

2a) hurtowych produktach energetycznych — rozumie się przez to produkty energetyczne będące przedmiotem obrotu hurtowego na zorganizowanej platformie obrotu, które muszą być wykonywane przez dostawę, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

3) transakcji giełdowej — rozumie się przez to umowę dotyczącą towarów giełdowych zawartą na giełdzie towarowej, w tym umowę zawartą w celu realizacji obrotu transgranicznego w ramach łączenia rynków, przez:

a) członków giełdy,

b) zleceniodawców, którzy zawarli umowę ze spółkami handlowymi prowadzącymi działalność maklerską, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2, w zakresie obrotu towarami giełdowymi, o których mowa w pkt 2 lit. a,

c) inne podmioty uprawnione do uczestniczenia w obrocie transgranicznym w ramach łączenia rynków;

4) giełdowej izbie rozrachunkowej — rozumie się przez to zespół osób, urządzeń i środków technicznych utworzony w celu organizacji i prowadzenia rozliczeń transakcji giełdowych;

5) członku giełdy — rozumie się przez to podmiot, który zawarł ze spółką prowadzącą giełdę umowę o członkostwo i na podstawie regulaminu giełdy jest dopuszczony do zawierania transakcji giełdowych;

6) działalności maklerskiej — rozumie się przez to działalność w zakresie obrotu towarami giełdowymi, realizowaną na giełdzie towarowej;

7) (uchylony)

8) towarowym domu maklerskim — rozumie się przez to spółkę akcyjną albo spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, prowadzącą działalność maklerską w zakresie obrotu towarami giełdowymi;

9) domu maklerskim — rozumie się przez to:

a) domy maklerskie,

b) banki prowadzące działalność maklerską,

c) zagraniczne firmy inwestycyjne lub zagraniczne osoby prawne, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, prowadzące działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

— jeżeli dokonują czynności w zakresie obrotu towarami giełdowymi;

10) tajemnicy zawodowej — rozumie się przez to informację uzyskaną przez osobę wymienioną w art. 53 ust. 1 w związku z czynnościami służbowymi, zatrudnieniem, stosunkiem zlecenia lub innym stosunkiem prawnym o podobnym charakterze, dotyczącą giełdowego obrotu towarami giełdowymi lub czynności wynikających z uczestnictwa w tym obrocie, albo działalności podmiotów podlegających nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, zwanej dalej „Komisją”, jeżeli nieuprawnione ujawnienie takiej informacji mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes osoby fizycznej lub prawnej, bądź jednostki organizacyjnej, której ta informacja dotyczy, a w szczególności informację zawierającą:

a) dane osobowe klienta, inwestora, strony umowy, czynności lub transakcji,

b) treść umowy i przedmiot czynności lub transakcji,

c) dane o sytuacji majątkowej osób, o których mowa w lit. a, w tym oznaczenie rachunku lub rejestru towarów giełdowych lub rachunku pieniężnego oraz stany tych rachunków;

11) podmiocie dominującym — rozumie się przez to podmiot dominujący w rozumieniu art. 4 pkt 14 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 620);

12) (uchylony)

13) instytucjach rynku towarów giełdowych — rozumie się przez to giełdy towarowe, giełdowe izby rozrachunkowe oraz towarowe domy maklerskie;

14) radzie nadzorczej giełdy — rozumie się przez to radę nadzorczą spółki prowadzącej giełdę towarową;

15) (uchylony)

16) gwarantowaniu — rozumie się przez to nieodwołalne zobowiązanie do wykonania każdego zobowiązania wynikającego z transakcji towarami giełdowymi;

17) łączeniu rynków — rozumie się przez to tworzony przez operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatora systemu przesyłowego gazowego i podmiot prowadzący giełdę towarową transgraniczny mechanizm łączenia rynków krajowych oparty o wspólny algorytm ustalania cen i udostępnione uczestnikom połączonych rynków zdolności przesyłowe na połączeniach z innymi systemami przesyłowymi elektroenergetycznymi lub gazowymi;

18) obrocie transgranicznym — rozumie się przez to obrót energią elektryczną lub paliwami gazowymi dokonywany przez użytkowników systemu z użytkownikami innych systemów przesyłowych elektroenergetycznych lub gazowych na podstawie umów dwustronnych lub transakcji zawieranych w ramach łączenia rynków;

19) derywacie elektroenergetycznym — rozumie się przez to instrument finansowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d i e ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, który odnosi się do energii elektrycznej;

20) derywacie gazowym — rozumie się przez to instrument finansowy w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d i e ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, który odnosi się do gazu ziemnego;

21) rozporządzeniu 1031/2010 — rozumie się przez to rozporządzenie Komisji (UE) nr 1031/2010 z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie harmonogramu, kwestii administracyjnych oraz pozostałych aspektów sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 302 z 18.11.2010, str. 1, z późn. zm.);

21) informacji wewnętrznej — rozumie się przez to informację wewnętrzną, o której mowa w art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii (Dz. Urz. UE L 326 z 08.12.2011, str. 1);

22) platformie aukcyjnej — rozumie się przez to platformę aukcyjną, o której mowa w art. 3 pkt 10a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

22) manipulacji na rynku — rozumie się przez to manipulację na rynku, o której mowa w art. 2 pkt 2 rozporządzenia wymienionego w pkt 21;

23) próbie manipulacji na rynku — rozumie się przez to próbę manipulacji na rynku, o której mowa w art. 2 pkt 3 rozporządzenia wymienionego w pkt 21.

[Uwaga błąd! wprowadzenie pkt 21–23 (weszły w życie dnia 30.10.2015 r.) nie uwzględniło zmian wynikających z nowelizacji z Dz.U. z 2015 r. poz. 1223 (dodanie pkt 21–22), które weszły w życie dnia 09.09.2015 r. — przyp. redakcji]

Art. 3.

(uchylony)

Art. 3a.

1. Oświadczenia woli składane w związku z dokonywaniem czynności w zakresie obrotu towarami giełdowymi oraz prawami lub obowiązkami, o których mowa w ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2131), mogą być składane w postaci elektronicznej.

2. Dokumenty związane z czynnościami, o których mowa w ust. 1, mogą być sporządzane na informatycznych nośnikach danych, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przechowywane i zabezpieczone.

3. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma pisemna została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

4. Minister właściwy do spraw gospodarki może określić, w drodze rozporządzenia, zasady tworzenia, utrwalania, przechowywania i zabezpieczania, w tym przy zastosowaniu podpisu elektronicznego, dokumentów, o których mowa w ust. 2, tak aby zapewnić bezpieczeństwo obrotu towarami giełdowymi.

Rozdział 2

Tworzenie i ustrój organizacyjny giełdy towarowej

Art. 4.

Celem działania spółki prowadzącej giełdę jest:

1) koncentracja podaży i popytu na towary giełdowe;

2) zapewnienie bezpiecznego i sprawnego przebiegu transakcji giełdowych i rozliczeń;

3) upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości towarów giełdowych.

Art. 5.

1. Giełda towarowa, zwana dalej „giełdą”, może być prowadzona wyłącznie przez spółkę akcyjną.

2. Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki, o której mowa w ust. 1, może być wyłącznie prowadzenie giełdy, z zastrzeżeniem ust. 2b, 2h, 2k, 2l i 3 oraz przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2a. Spółka, o której mowa w ust. 1, może również dokonywać łączenia rynków w celu umożliwienia członkom giełdy udziału w obrocie transgranicznym.

2b. Spółka, o której mowa w ust. 1, może prowadzić rynek regulowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Prowadzenie rynku regulowanego wymaga zezwolenia wydawanego z zachowaniem trybu określonego w art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2c. Na rynku regulowanym, o którym mowa w ust. 2b, może być prowadzony obrót wyłącznie:

1) instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d, e oraz i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, których instrumentem bazowym jest towar giełdowy dopuszczony do obrotu na giełdzie towarowej, w tym derywatami elektroenergetycznymi i derywatami gazowymi;

2) instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

3) instrumentami pochodnymi, których instrumentem bazowym jest instrument finansowy, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

4) pięciodniowymi kontraktami terminowymi typu future, o których mowa w art. 3 pkt 30b ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2d. (uchylony)

2e. Do spółki, o której mowa w ust. 1, oraz do rynku regulowanego, o którym mowa w ust. 2b, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem:

1) możliwości organizowania alternatywnego systemu obrotu;

2) art. 21 ust. 3a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2f. Spółka, o której mowa w ust. 1, prowadząca rynek regulowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi może prowadzić platformę aukcyjną. Prowadzenie platformy aukcyjnej wymaga zezwolenia wydanego na podstawie art. 29a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2g. W skład zarządu spółki, o której mowa w ust. 1, wchodzą osoby posiadające wykształcenie wyższe, co najmniej trzyletni staż pracy na stanowisku kierowniczym w podmiotach, których przedmiot działalności związany jest z obrotem hurtowym towarami giełdowymi dopuszczonymi do obrotu organizowanego przez tę spółkę, nieposzlakowaną opinię w związku ze sprawowanymi funkcjami oraz wiedzę, kompetencje i doświadczenie niezbędne do zarządzania tą spółką, z tym że co najmniej jeden członek zarządu spółki, o której mowa w ust. 1, zamiast stażu pracy w podmiotach, których przedmiot działalności związany jest z obrotem hurtowym towarami giełdowymi dopuszczonymi do obrotu organizowanego przez tę spółkę, powinien posiadać staż pracy w instytucjach rynku finansowego lub podmiotach świadczących usługi na rzecz instytucji rynku finansowego w zakresie podstawowej działalności tych instytucji.

2h. Spółka, o której mowa w ust. 1, prowadząca rynek regulowany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi może prowadzić zorganizowaną platformę obrotu w rozumieniu tej ustawy.

2i. Na zorganizowanej platformie obrotu, o której mowa w ust. 2h, może być prowadzony obrót wyłącznie:

1) instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d, e oraz i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, których instrumentem bazowym jest towar giełdowy dopuszczony do obrotu na giełdzie towarowej, w tym derywatami elektroenergetycznymi i derywatami gazowymi;

2) instrumentami finansowymi, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

3) instrumentami pochodnymi, których instrumentem bazowym jest instrument finansowy, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

4) produktami energetycznymi będącymi przedmiotem obrotu hurtowego, które muszą być wykonywane przez dostawę, w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2j. Prowadzenie zorganizowanej platformy obrotu wymaga zezwolenia wydanego z zachowaniem trybu określonego w art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

2k. Spółka, o której mowa w ust. 1, może również organizować rynek transakcji na rynku wtórnym, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy.

2l. Spółka, o której mowa w ust. 1, może prowadzić działalność polegającą na świadczeniu usług finansowania społecznościowego w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. a rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 z dnia 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniającego rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.10.2020, str. 1), po uzyskaniu zezwolenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 tego rozporządzenia.

3. Spółka, o której mowa w ust. 1, może dokonywać rozliczeń:

1) transakcji giełdowych,

2) transakcji zawartych poza giełdą przez będące jej członkami przedsiębiorstwa energetyczne, o których mowa w art. 9 ust. 3 pkt 4, jeżeli ich przedmiotem są określone rodzaje energii, paliwa gazowe lub prawa majątkowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f,

3) transakcji zawartych w obrocie, o którym mowa w ust. 2i

— jeżeli zasady dokonywania rozliczeń takich transakcji zostaną określone odpowiednio w regulaminie giełdy lub zorganizowanej platformy obrotu.

3a. W przypadku prowadzenia działalności określonej w ust. 3 spółka prowadząca giełdę może być stroną transakcji wyłącznie w celu dokonania rozliczeń transakcji zawartych przez członków giełdy.

3b. Spółka prowadząca giełdę może powierzyć rozliczanie transakcji określonych w ust. 3 giełdowej izbie rozrachunkowej, utworzonej z jej udziałem.

3c. Spółka, o której mowa w ust. 1, może również dokonywać rozliczeń transakcji na rynku wtórnym, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, oraz dokonywać zgłoszeń tych transakcji do podmiotu prowadzącego właściwy rejestr lub system, a także przesyłać informacje o tych transakcjach do innych podmiotów, jeżeli taki obowiązek spoczywa na stronie transakcji zgodnie z przepisami prawa.

4. (uchylony)

5. Z zastrzeżeniem ust. 6, minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki prowadzącej giełdę wynosi 3 000 000 zł.

5a. Minimalna wysokość kapitału własnego spółki prowadzącej rynek regulowany, o której mowa w ust. 2b, wynosi 10 000 000 zł. Przepis art. 21 ust. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi stosuje się odpowiednio.

6. Minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki prowadzącej giełdę, na której jest dokonywany obrót wyłącznie towarami, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a, wynosi 1 000 000 zł.

7. Na jedną akcję przypada tylko jeden głos na walnym zgromadzeniu.

8. (uchylony)

Art. 6.

1. Akcje spółki prowadzącej giełdę mogą być wyłącznie imienne.

2. Pokrycie obejmowanych akcji lub zapłata za nabywane akcje spółki prowadzącej giełdę nie może pochodzić z pożyczek, kredytów ani z nieudokumentowanych źródeł.

3. Kapitał zakładowy powinien być pokryty w całości przed złożeniem wniosku o zarejestrowanie spółki.

4. Spółka prowadząca giełdę ma obowiązek i wyłączne prawo zamieszczania w firmie spółki wyrazów „giełda towarowa”.

5. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do utworzenia i działania spółki prowadzącej giełdę stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące spółki akcyjnej.

6. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy spółka prowadząca giełdę jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Art. 7.

1. Prowadzenie giełdy wymaga zezwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw gospodarki na wniosek spółki zaopiniowany przez Komisję.

2. Wniosek o udzielenie zezwolenia powinien zawierać:

1) firmę, siedzibę i adres spółki;

2) dane osobowe członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, o ile jest przewidziana, jak również innych osób, które odpowiadają za rozpoczęcie działalności giełdy lub będą nią kierować, ich kwalifikacje zawodowe oraz dotychczasowy przebieg pracy zawodowej;

3) przewidywaną wysokość środków własnych, pożyczek i kredytów przeznaczonych na uruchomienie giełdy oraz określenie sposobu finansowania działalności;

4) dane o wysokości i strukturze kapitałów spółki oraz źródeł ich pochodzenia;

5) listę akcjonariuszy, obejmującą w stosunku do osób:

a) prawnych — dane, o których mowa w pkt 1 i 2,

b) fizycznych — imię, nazwisko, adres, kwalifikacje zawodowe oraz dotychczasowy przebieg pracy zawodowej

— wraz z procentowym określeniem posiadanych przez nich głosów na walnym zgromadzeniu;

6) informację o podmiotach dominujących i zależnych wobec akcjonariuszy, obejmującą dane, o których mowa w pkt 1 i 2;

7) dane o przewidywanej lokalizacji giełdy oraz środkach technicznych umożliwiających funkcjonowanie giełdy, a w szczególności o posiadanych urządzeniach telekomunikacyjnych i warunkach lokalowych;

8) informację o rodzajach towarów giełdowych, mających być przedmiotem obrotu na giełdzie;

9) zobowiązania do prowadzenia działalności na danej giełdzie co najmniej:

a) 5 towarowych domów maklerskich lub spółek handlowych, prowadzących działalność maklerską zgodnie z przepisami ustawy — w przypadku gdy przedmiotem obrotu na giełdzie mają być towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a,

b) 3 towarowych domów maklerskich albo 2 towarowych domów maklerskich oraz 4 przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną — w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne i spełniających warunki, o których mowa w art. 50b ust. 1 — w przypadku gdy przedmiotem obrotu na giełdzie mają być towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. b,

c) 6 towarowych domów maklerskich lub domów maklerskich albo 2 towarowych domów maklerskich lub domów maklerskich oraz 6 przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną, i spełniających warunki, o których mowa w art. 50b ust. 1 — w przypadku gdy przedmiotem obrotu na giełdzie mają być towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d.

d) (uchylona)

3. Do wniosku należy dołączyć statut spółki, regulamin giełdy oraz analizę ekonomiczno-finansową możliwości prowadzenia giełdy w okresie co najmniej 3 lat.

4. Wydając zezwolenie, minister właściwy do spraw gospodarki zatwierdza statut spółki i regulamin giełdy oraz regulamin giełdowej izby rozrachunkowej.

Art. 8.

Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję odmawiającą zezwolenia na prowadzenie giełdy, jeżeli z analizy wniosku i dołączonych do niego dokumentów wynika, że spółka występująca z wnioskiem może prowadzić działalność w sposób nienależycie zabezpieczający interesy uczestników obrotu towarami giełdowymi lub zagrażający bezpieczeństwu obrotu towarami giełdowymi.

Art. 9.

1. Statut spółki, poza danymi, o których mowa w art. 304 Kodeksu spółek handlowych, określa:

1) podmioty mogące być akcjonariuszami spółki;

2) rodzaje towarów giełdowych, które mogą być dopuszczone do obrotu na danej giełdzie.

2. Z zastrzeżeniem art. 5 ust. 3a, stronami transakcji giełdowych mogą być wyłącznie podmioty, o których mowa w art. 2 pkt 3, oraz giełdowa izba rozrachunkowa, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., zwany dalej „Krajowym Depozytem”, i spółka której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, a także spółki prowadzące giełdy towarowe lub giełdowe izby rozrachunkowe poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Członkami giełdy mogą być wyłącznie:

1) towarowe domy maklerskie;

2) domy maklerskie;

3) (uchylony)

4) przedsiębiorstwa energetyczne oraz będący osobami prawnymi odbiorcy uprawnieni do zmiany sprzedawcy w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;

5) grupy producentów rolnych, o których mowa w ustawie z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1145);

6) (uchylony)

7) zagraniczne osoby prawne, o których mowa w art. 50 ust. 1;

8) niebędące towarowymi domami maklerskimi spółki handlowe, prowadzące działalność, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2 i 4 w zakresie obrotu towarami giełdowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.

4.–5. (uchylone)

6. Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 4, mogą być wyłącznie stronami zawieranych na własny rachunek transakcji giełdowych, których przedmiotem są towary giełdowe będące określonymi rodzajami energii, paliwami gazowymi lub prawami majątkowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f, po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 50b ust. 1.

6a. Przepisów ust. 6 oraz rozdziału 7 nie stosuje się do czynności z zakresu działalności maklerskiej wykonywanych wyłącznie na rzecz podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 44 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, 295 i 1598 oraz z 2024 r. poz. 619), do której należy podmiot wykonujący te czynności.

7. Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 5, mogą być wyłącznie stronami transakcji giełdowych zawieranych na rachunek własny, których przedmiotem są towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.

8. Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 8, mogą być wyłącznie stronami transakcji giełdowych, których przedmiotem są towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.

9. Towarowy dom maklerski, dom maklerski, a także podmioty, które spełniają warunek, o którym mowa w art. 50b ust. 1 pkt 2, w transakcjach giełdowych są reprezentowane przez osoby, które spełniają wymagania określone w art. 41a ust. 1.

10. Transakcja giełdowa dokonana przez podmioty inne niż określone w ust. 3 lub z naruszeniem ust. 6–9 jest nieważna.

11. Podmioty, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2, mogą być uczestnikami rynku, o którym mowa w art. 5 ust. 2k, w zakresie prowadzenia działalności brokerskiej polegającej na zawieraniu transakcji, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, w imieniu własnym na rachunek dającego zlecenie.

Art. 10.

Transakcja giełdowa nie stanowi gry ani zakładu w rozumieniu art. 413 Kodeksu cywilnego, ani też gry losowej lub zakładu wzajemnego w rozumieniu przepisów o grach hazardowych, nawet jeżeli według wyraźnej lub dorozumianej woli stron rzeczywiste spełnienie wzajemnych świadczeń jest wyłączone, a tylko jedna lub druga ze stron jest obowiązana zapłacić różnicę między umówioną ceną sprzedaży a ceną rynkową w czasie wykonania umowy.

Art. 11.

1. Regulamin giełdy uchwala rada nadzorcza giełdy.

2. Regulamin giełdy określa w szczególności:

1) rodzaje transakcji giełdowych zawieranych na danej giełdzie;

2) sposoby określenia wymagań jakościowych towarów giełdowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a i b, i standardów przewidzianych dla transakcji dotyczących praw majątkowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d, a także sposoby kontroli jakości towarów giełdowych;

3) zasady i tryb dopuszczania towarów giełdowych do obrotu giełdowego;

4) zasady wprowadzania towarów giełdowych do obrotu giełdowego, zawieszania notowań i wykluczania towarów z obrotu;

5) zasady i warunki dopuszczania podmiotów do zawierania transakcji na giełdzie oraz ich prawa i obowiązki (członkostwo giełdy);

6) zasady składania zleceń nabycia i zbycia towarów giełdowych;

7) systemy notowań giełdowych oraz zasady ustalania kursów i cen towarów giełdowych;

8) dni otwarcia danej giełdy i godziny sesji giełdowych;

9) formy zabezpieczenia transakcji giełdowych;

10) dane o systemie informacyjnym giełdy;

11) zasady ustalania, rodzaje i wysokość opłat giełdowych;

12) wymagania w zakresie oznaczeń kodowych towarów, według obowiązujących klasyfikacji statystycznych dla obrotu wewnętrznego i zagranicznego;

13) sposób i tryb rozstrzygania sporów wynikających z transakcji giełdowych;

14) środki dyscyplinarne i porządkowe, które mogą być stosowane wobec członków naruszających obowiązki wynikające z członkostwa bądź nieprzestrzegających zasad regulaminu, oraz zasady i tryb ich stosowania;

15) (uchylony)

16) wskazanie sposobu rozliczania transakcji.

3. (uchylony)

Art. 12.

1. Zmiany statutu spółki i regulaminu giełdowego wymagają dla swej ważności zgody Komisji.

2. Komisja odmawia udzielenia zgody na dokonanie zmian w statucie i regulaminie, jeżeli proponowane zmiany są sprzeczne z przepisami prawa lub mogłyby naruszyć bezpieczeństwo obrotu.

Art. 12a.

1. Spółka prowadząca giełdę tworzy i utrzymuje skuteczne mechanizmy i procedury mające na celu przeciwdziałanie oraz identyfikację przypadków niezgodnego z prawem wykorzystywania informacji wewnętrznej, manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku. Przez niezgodne z prawem wykorzystywanie informacji wewnętrznej rozumie się działania wbrew zakazom określonym w art. 3 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii.

2. Spółka prowadząca giełdę, w sposób ciągły i adekwatny do ryzyka, prowadzi nadzór nad przestrzeganiem przez członków tego rynku wdrożonych przez tę spółkę mechanizmów i procedur, o których mowa w ust. 1.

3. Spółka prowadząca giełdę monitoruje transakcje zawierane na rynku towarów giełdowych przez jego członków w celu identyfikowania wszelkich przypadków naruszenia zasad uczciwego obrotu oraz przypadków uzasadniających podejrzenie wystąpienia manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku lub wykorzystania informacji wewnętrznej wbrew zakazom, o których mowa w art. 3 i 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii.

4. Spółka prowadząca giełdę informuje niezwłocznie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, nie później jednak niż w terminie 24 godzin od powzięcia informacji o wystąpieniu zdarzenia, o każdym przypadku uzasadnionego podejrzenia naruszenia, o którym mowa w ust. 3. Informacja zawiera szczegółowy opis takiego przypadku.

5. Spółka prowadząca giełdę ustala i wdraża procedury umożliwiające jej sprawowanie nadzoru, o którym mowa w ust. 2.

Art. 13.

(uchylony)

Rozdział 3

Tworzenie i ustrój organizacyjny giełdowej izby rozrachunkowej

Art. 14.

1. Prowadzenie giełdowej izby rozrachunkowej wymaga zezwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw gospodarki na wniosek spółki zaopiniowany przez Komisję.

1a. Do wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie giełdowej izby rozrachunkowej stosuje się odpowiednio art. 7 ust. 2 pkt 1–8 i ust. 4.

1b. Do wniosku należy dołączyć statut spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową, regulamin tej izby, oraz analizę ekonomiczno-finansową możliwości prowadzenia przez izbę rozliczeń finansowych transakcji giełdowych w okresie co najmniej trzech lat.

2. Giełdową izbę rozrachunkową tworzy się wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Giełdową izbę rozrachunkową tworzy się w celu dokonywania obsługi finansowej transakcji giełdowych oraz w celu realizacji zadań określonych w art. 15 ust. 5 i 6.

2a. (uchylony)

2b. Giełdowa izba rozrachunkowa może zawierać umowy określające tryb, terminy i warunki przekazywania zbywcom towarów giełdowych środków pieniężnych otrzymanych przez izbę od nabywców tych towarów.

2c. Giełdowa izba rozrachunkowa może także dokonywać obsługi finansowej oraz wykonywać zadania określone w art. 15 ust. 5 i 6 w odniesieniu do transakcji innych niż transakcje giełdowe, jeżeli ich przedmiotem są określone rodzaje energii, paliwa gazowe lub prawa majątkowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f.

2d. Giełdowa izba rozrachunkowa może, na zlecenie jej członka, dokonywać zgłoszeń zawartych przez niego transakcji, których przedmiotem są określone rodzaje energii, paliwa gazowe lub prawa majątkowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f, przekazując te zgłoszenia do podmiotu prowadzącego właściwy rejestr lub system, w ramach których są realizowane świadczenia niepieniężne wynikające z tych transakcji, a także przesyłać informacje o takich transakcjach do innych podmiotów, jeżeli taki obowiązek spoczywa na jej członku zgodnie z przepisami prawa.

2e. Giełdowa izba rozrachunkowa może dokonywać obsługi finansowej transakcji zawartych w ramach obrotu na zorganizowanej platformie obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, której przedmiotem są produkty energetyczne będące przedmiotem obrotu hurtowego, które muszą być wykonywane przez dostawę w rozumieniu przepisów tej ustawy.

3. Giełdowa izba rozrachunkowa nie może prowadzić działalności innej niż określona w ust. 2 i 2b–2e, z uwzględnieniem ust. 3a.

3a. Spółka prowadząca giełdową izbę rozrachunkową może także dokonywać obsługi finansowej, wykonywać zadania określone w art. 15 ust. 5 i 6 oraz dokonywać zgłoszeń transakcji na rynku wtórnym, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy.

3b. Ogłoszenie upadłości, obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, wszczęcie postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego lub wydanie innego orzeczenia lub decyzji o likwidacji, zawieszeniu lub ograniczeniu prowadzenia działalności:

1) Krajowego Depozytu lub spółki, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi,

2) spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową lub pełniącej taką funkcję na podstawie obowiązujących przepisów

— skutkujących zawieszeniem lub ograniczeniem dokonywania przez ten podmiot spłaty zadłużenia albo ograniczających jego zdolność swobodnego rozporządzania mieniem, nie wywołuje skutków prawnych wobec środków znajdujących się na rachunku pieniężnym, rachunku bankowym lub ewidencji towarów giełdowych tych podmiotów, służących do realizacji zobowiązań wynikających z rozliczeń transakcji w Krajowym Depozycie, spółce, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, albo giełdowej izbie rozrachunkowej lub spółce pełniącej taką funkcję na podstawie obowiązujących przepisów, w zakresie, w jakim środki te są potrzebne do realizacji tych zobowiązań, chociażby postępowanie zostało wszczęte albo inne orzeczenie lub decyzja zostały wydane przed ich zrealizowaniem.

4. Akcjonariuszami giełdowej izby rozrachunkowej mogą być wyłącznie spółki prowadzące giełdę, akcjonariusze spółki prowadzącej giełdę, banki, Skarb Państwa oraz Krajowy Depozyt.

5. Do spółki będącej giełdową izbą rozrachunkową stosuje się przepisy art. 5 ust. 7 oraz art. 6 ust. 3.

6. (uchylony)

7. Minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową wynosi 1 500 000 zł.

Art. 15.

1. (uchylony)

2. Członkami giełdowej izby rozrachunkowej mogą być wyłącznie jej akcjonariusze, spółki prowadzące giełdę towarową, zorganizowaną platformę obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi lub giełdową izbę rozrachunkową z siedzibą w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, towarowe domy maklerskie, domy maklerskie oraz podmioty, o których mowa w art. 9 ust. 3 pkt 4 i w art. 50 ust. 1.

3. Członkami giełdowej izby rozrachunkowej mogą być również inne krajowe instytucje finansowe, w tym banki, jeżeli zamierzają współdziałać z giełdową izbą rozrachunkową w zakresie wykonywania jej zadań oraz, na warunkach określonych w regulaminie izby, o którym mowa w art. 16, osoby prawne lub inne jednostki organizacyjne z siedzibą za granicą, wykonujące zadania w zakresie rozliczania transakcji zawieranych w obrocie towarami giełdowymi.

4. Można być członkiem więcej niż jednej giełdowej izby rozrachunkowej, jak również członkiem osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych z siedzibą za granicą, które dokonują rozliczania transakcji zawieranych w obrocie towarami giełdowymi.

5. Do zadań giełdowej izby rozrachunkowej należy organizacja i prowadzenie rozliczeń transakcji giełdowych, w szczególności:

1) badanie stanu finansowego członków w zakresie możliwości terminowego wywiązywania się z zobowiązań wynikających z transakcji giełdowych;

2) organizowanie i zarządzanie systemem gwarantującym prawidłowe wykonanie zobowiązań wynikających z transakcji;

3) (uchylony)

4) wyrażanie zgody na zawarcie przez członka giełdowej izby rozrachunkowej umowy o rozliczanie transakcji, o której mowa w art. 50b ust. 1 pkt 1.

6. Giełdowa izba rozrachunkowa zapewnia przeprowadzanie rozliczeń członków z tytułu transakcji giełdowych, w szczególności przez organizowanie i zarządzanie systemem gwarantującym prawidłowe wykonanie zobowiązań wynikających bezpośrednio z tych transakcji.

6a. Giełdowa izba rozrachunkowa może realizować zadania z zakresu rozliczeń i rozrachunku w odniesieniu do jednolitego łączenia rynków dnia następnego i jednolitego łączenia rynków dnia bieżącego na zasadach określonych w art. 68 rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1222 z dnia 24 lipca 2015 r. ustanawiającego wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi (Dz. Urz. UE L 197 z 25.07.2015, str. 24, z późn. zm.).

7. Giełdowa izba rozrachunkowa może prowadzić rachunki pieniężne, dokonywać rozliczeń pieniężnych, udzielać pożyczek oraz uczestniczyć w rozrachunkach dokonywanych przez Narodowy Bank Polski, na zasadach stosowanych w przypadku rozrachunków międzybankowych, w zakresie niezbędnym do realizacji zadań określonych w ust. 1, 5 i 6.

8. Do spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową stosuje się odpowiednio art. 9.

Art. 16.

1. Prawa i obowiązki członków giełdowej izby rozrachunkowej określa regulamin izby uchwalony przez radę nadzorczą i zatwierdzony przez walne zgromadzenie. Przepisy art. 12 stosuje się odpowiednio.

2. Regulamin giełdowej izby rozrachunkowej reguluje w szczególności:

1) tryb zgłaszania izbie i rejestracji przez izbę wierzytelności członków izby, wynikających z transakcji przez nią obsługiwanych;

2) terminy i sposoby zaspokajania wierzytelności członków izby, wynikających z transakcji przez nią obsługiwanych, w tym w szczególności szczegółowe zasady rozliczania tych transakcji;

3) tryb postępowania przy wykonywaniu innych zleceń przekazanych izbie przez jej członków w związku z obsługiwanymi przez nią transakcjami;

4) zakres odpowiedzialności spółki będącej giełdową izbą rozrachunkową za terminowe i należyte przeprowadzenie czynności zleconych przez członków izby;

5) szczegółowe zasady postępowania przy gromadzeniu, utrzymywaniu i dokonywaniu zwrotu wadiów.

Art. 17.

(uchylony)

Art. 18.

1. Funkcję giełdowej izby rozrachunkowej może pełnić Krajowy Depozyt lub spółka, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

1a. Funkcję giełdowej izby rozrachunkowej może pełnić również podmiot będący CCP, o którym mowa w art. 3 pkt 49 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowym. Przepisy ust. 3–5 stosuje się odpowiednio.

2. (uchylony)

3. Do rozliczania przez podmiot, o którym mowa w ust. 1, transakcji giełdowych lub innych transakcji w ramach wykonywania funkcji giełdowej izby rozrachunkowej stosuje się odpowiednio przepisy art. 14 ust. 2 zdanie drugie, ust. 2b–2e oraz art. 15, a w pozostałym zakresie — przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.

4. W przypadku gdy funkcję giełdowej izby rozrachunkowej pełni podmiot, o którym mowa w ust. 1, prawa i obowiązki członków giełdowej izby rozrachunkowej oraz zasady rozliczania transakcji giełdowych lub innych transakcji określa odrębny regulamin uchwalony przez radę nadzorczą danego podmiotu, na wniosek jego zarządu. Regulamin ten zawiera w szczególności elementy, o których mowa w art. 16 ust. 2.

5. Regulamin, o którym mowa w ust. 4, jak również jego zmiany wymagają zatwierdzenia przez Komisję. Komisja odmawia zatwierdzenia regulaminu albo jego zmiany, jeżeli ich treść byłaby sprzeczna z prawem lub mogłaby naruszyć bezpieczeństwo obrotu.

Art. 18a.

1.Na potrzeby rozliczeń transakcji, o których mowa w art. 14 ust. 2c, giełdowa izba rozrachunkowa, Krajowy Depozyt, a także spółka, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, mogą być stronami tych transakcji.

2. Na potrzeby rozliczeń transakcji, o których mowa w art. 14 ust. 2e, giełdowa izba rozrachunkowa może być stroną transakcji.

Rozdział 4

Zadania Komisji w zakresie instytucji rynku towarów giełdowych

Art. 19.

(uchylony)

Art. 20.

1. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do sposobu działania oraz zadań Komisji stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 188 i 1723) oraz ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 135).

2. (uchylony)

Art. 21.

(uchylony)

Art. 22.

1. Upoważniony przedstawiciel Komisji ma prawo:

1) wstępu do siedziby i do lokalu spółki prowadzącej giełdę w celu wglądu do ksiąg, dokumentów i innych nośników informacji;

2) uczestniczenia w posiedzeniach rady nadzorczej giełdy oraz na walnych zgromadzeniach.

2. Na żądanie Komisji lub jej upoważnionych przedstawicieli spółka prowadząca giełdę jest obowiązana do niezwłocznego sporządzenia i przekazania kopii dokumentów oraz innych nośników informacji, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz do udzielenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień.

3. Na pisemne żądanie Komisji zarząd spółki prowadzącej giełdę jest obowiązany do:

1) zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia lub

2) umieszczenia spraw wskazanych przez Komisję w porządku obrad walnego zgromadzenia.

4. W przypadku niewykonania obowiązków, o których mowa w ust. 3, do żądania Komisji stosuje się odpowiednio przepisy art. 401 § 1 i 3 Kodeksu spółek handlowych.

5. Komisja może nakazać radzie nadzorczej giełdy niezwłoczne podjęcie, jednak nie później niż w terminie 10 dni roboczych od dnia otrzymania pisemnego stanowiska Komisji, uchwały w określonej sprawie.

6. Spółka prowadząca giełdę jest obowiązana do zawiadamiania Komisji o wszystkich planowanych posiedzeniach rady nadzorczej giełdy oraz walnych zgromadzeniach.

Art. 23.

1. Komisja może wytoczyć przeciwko spółce prowadzącej giełdę powództwo o:

1) stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej giełdy — sprzecznej z ustawą lub podjętej z naruszeniem przepisów ustawy;

2) uchylenie uchwały walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej giełdy — sprzecznej ze statutem spółki, regulaminem giełdy, naruszającej zasady bezpieczeństwa obrotu lub podjętej z naruszeniem postanowień statutu lub regulaminu.

2. Powództwo należy wnieść w terminie 30 dni od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia podjęcia uchwały.

3. Wniesienie powództwa powoduje wstrzymanie wykonalności zaskarżonej uchwały.

4. Prawomocny wyrok stwierdzający nieważność albo uchylający uchwałę walnego zgromadzenia ma moc obowiązującą w stosunkach między spółką a wszystkimi akcjonariuszami oraz między spółką a członkami organów spółki. W przypadkach, w których ważność czynności dokonanej przez spółkę jest zależna od uchwały walnego zgromadzenia, stwierdzenie nieważności takiej uchwały albo jej uchylenie nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.

Art. 24.

1. Minister właściwy do spraw gospodarki, na wniosek Komisji, może cofnąć zezwolenie na prowadzenie giełdy, w przypadku gdy spółka prowadząca giełdę:

1) nie rozpoczęła prowadzenia działalności objętej zezwoleniem w terminie wskazanym w decyzji w sprawie udzielenia zezwolenia;

2) przez okres co najmniej 6 miesięcy nie prowadziła działalności objętej zezwoleniem;

3) otrzymała zezwolenie na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów zaświadczających nieprawdę;

4) przestała spełniać warunki, które były podstawą udzielenia zezwolenia;

5) prowadzi działalność z naruszeniem przepisów prawa, postanowień regulaminów lub procedur regulujących prowadzenie giełdy;

6) nie przestrzega zasad uczciwego obrotu;

7) narusza interesy uczestników obrotu.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lub 5–7, Komisja może:

1) odstąpić od wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1 i nałożyć na spółkę prowadzącą giełdę towarową karę pieniężną do wysokości 10% całkowitego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym, a w przypadku braku takiego sprawozdania karę pieniężną do wysokości 10% prognozowanego przychodu określonego w załączonej do wniosku o udzielenie zezwolenia, zgodnie z art. 7 ust. 3, analizie ekonomiczno-finansowej, nie większą jednak niż do wysokości 10 000 000 zł,

2) wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1 i jednocześnie nałożyć na spółkę prowadzącą giełdę karę pieniężną, o której mowa w pkt 1, do wysokości 10% całkowitego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym, a w przypadku braku takiego sprawozdania karę pieniężną do wysokości 10% prognozowanego przychodu określonego w załączonej do wniosku o udzielenie zezwolenia, zgodnie z art. 7 ust. 3, analizie ekonomiczno-finansowej, nie większą jednak niż do wysokości 10 000 000 zł

— jeżeli uzasadnia to stopień naruszeń, których dopuściła się spółka prowadząca giełdę.

Art. 25.

W zakresie nadzoru nad działalnością giełdowych izb rozrachunkowych stosuje się przepisy art. 22 i 23.

Art. 25a.

Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do sposobu organizowania łączenia rynków w obrocie transgranicznym.

Rozdział 5

Opłaty

Art. 26.

1. Udzielenie zezwolenia lub zgody przewidzianych niniejszą ustawą podlega opłacie w wysokości nie większej niż równowartość w złotych 4500 euro.

2. Od spółki prowadzącej giełdę pobiera się roczną opłatę ustalaną na podstawie średniej wartości przychodów w okresie trzech lat poprzedzających rok, za który należna jest opłata, z wyłączeniem dywidend otrzymanych od jednostek zależnych i stowarzyszonych, w wysokości nie większej niż 3,5% tej średniej, jednak nie mniej niż równowartość w złotych 6250 euro.

3. Od spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową pobiera się roczną opłatę ustalaną na podstawie średniej wartości przychodów w okresie trzech lat poprzedzających rok, za który należna jest opłata, z wyłączeniem dywidend otrzymanych od jednostek zależnych i stowarzyszonych, w wysokości nie większej niż 5,5% tej średniej, jednak nie mniej niż równowartość w złotych 6250 euro.

4. Od towarowego domu maklerskiego pobiera się roczną opłatę ustalaną na podstawie średniej wartości przychodów ogółem w okresie trzech lat poprzedzających rok, za który należna jest opłata, w wysokości nie większej niż 0,5% tej średniej, jednak nie mniej niż równowartość w złotych 750 euro. Wielkość przychodów ogółem, o których mowa w zdaniu pierwszym, stanowi suma następujących pozycji rachunku zysków i strat:

1) przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

a) przychody netto ze sprzedaży produktów,

b) przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów;

2) pozostałe przychody operacyjne:

a) zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych,

b) dotacje,

c) inne przychody operacyjne;

3) przychody finansowe:

a) dywidendy i udziały w zyskach,

b) odsetki,

c) zysk ze zbycia inwestycji,

d) aktualizacja wartości inwestycji,

e) inne.

5. Od zagranicznej osoby prawnej, o której mowa w art. 50 ust. 1, prowadzącej działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w formie oddziału, pobiera się roczną opłatę ustalaną na podstawie przychodów oddziału w poprzednim roku kalendarzowym, w wysokości nie większej niż 0,15% tych przychodów, jednak nie mniej niż równowartość w złotych 500 euro. Przychody, o których mowa w zdaniu pierwszym, są przychodami oddziału w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.

6. (uchylony)

7. Przeznaczenie i rozdysponowanie wpływów z opłat, o których mowa w ust. 1–5, oraz ustalenie wysokości, naliczanie i uiszczanie tych opłat następuje na zasadach, w trybie i na warunkach określonych w art. 17 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym.

Rozdział 6

(uchylony)

Rozdział 7

Towarowe domy maklerskie

Art. 37.

1. O ile ustawa nie stanowi inaczej, działalność maklerska może być prowadzona wyłącznie przez towarowy dom maklerski.

2. Akcje towarowego domu maklerskiego, z wyłączeniem akcji zdematerializowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, są akcjami imiennymi.

3. Zapłata za obejmowane lub nabywane udziały albo akcje towarowego domu maklerskiego, które nie są zdematerializowane, nie może pochodzić z pożyczek, kredytów ani z nieudokumentowanych źródeł.

4.–5. (uchylone)

6. Towarowy dom maklerski może być członkiem więcej niż jednej giełdy towarowej.

7. Towarowy dom maklerski ma wyłączne prawo i obowiązek używać w swej firmie określenia „towarowy dom maklerski”.

Art. 38.

1. Z zastrzeżeniem art. 50a, prowadzenie działalności maklerskiej wymaga zezwolenia Komisji, wydanego na wniosek zainteresowanego podmiotu.

2. Działalność, o której mowa w ust. 1, obejmuje wykonywanie czynności związanych z obrotem towarami giełdowymi, polegających na:

1) (uchylony)

2) nabywaniu lub zbywaniu towarów giełdowych na cudzy rachunek na zasadach określonych w art. 38b, w tym dokonywaniu rozliczeń transakcji zleceniodawców;

3) prowadzeniu rachunków lub rejestrów towarów giełdowych w obrocie giełdowym, z wyłączeniem towarów, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a;

4) doradztwie w zakresie obrotu giełdowego.

5)–6) (uchylone)

3. (uchylony)

Art. 38a.

(uchylony)

Art. 38b.

1. W umowie o świadczenie usług brokerskich w zakresie obrotu towarami giełdowymi towarowy dom maklerski zobowiązuje się wobec dającego zlecenie do zawierania umów nabycia lub zbycia towarów giełdowych w imieniu własnym, lecz na rachunek dającego zlecenie.

2. W umowie o świadczenie usług brokerskich w zakresie obrotu towarami giełdowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. b i d, towarowy dom maklerski zobowiązuje się do prowadzenia rachunku lub rejestru towarów giełdowych oraz rachunku pieniężnego, służącego do obsługi realizacji jego zobowiązań wobec dającego zlecenie.

3. Towarowy dom maklerski odpowiada wobec dającego zlecenie za wykonanie zobowiązania wynikającego z transakcji giełdowej, której przedmiotem są towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d.

4. Umowy, o których mowa w ust. 1, powinny zostać zawarte w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

5. W zakresie nieuregulowanym w ust. 1–4 do umowy:

1) o świadczenie usług brokerskich w zakresie obrotu towarami giełdowymi — stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy zlecenia, z wyłączeniem art. 737;

2) zlecenia nabycia lub zbycia towarów giełdowych — stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy komisu, z wyłączeniem art. 768 § 3.

6. Do umowy o prowadzenie rachunku pieniężnego, o którym mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy art. 725, art. 727, art. 728 § 3 oraz art. 729–733 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610, 1615, 1890 i 1933 oraz z 2024 r. poz. 653), z zastrzeżeniem art. 38g ust. 5 i 6.

Art. 38c.

Przez doradztwo w zakresie obrotu giełdowego rozumie się odpłatne udzielanie pisemnej lub ustnej rekomendacji nabycia lub zbycia oznaczonych towarów giełdowych albo powstrzymania się od zawarcia transakcji dotyczącej tych towarów.

Art. 38d.

(uchylony)

Art. 38e.

1. Towarowy dom maklerski może nabywać towary giełdowe we własnym imieniu i na własny rachunek.

2. Minister właściwy do spraw gospodarki może określić, w drodze rozporządzenia, inne niż określone w ust. 1 czynności:

1) których wykonywanie przez towarowy dom maklerski nie wymaga uzyskania zezwolenia, o ile czynności te są związane z obrotem towarowym,

2) które mogą być wykonywane przez towarowy dom maklerski po uzyskaniu zezwolenia Komisji

— ustalając zakres i warunki wykonywania tych czynności. Rozporządzenie powinno uwzględniać zapewnienie bezpieczeństwa obrotu towarami giełdowymi oraz należyte zabezpieczenie interesów klientów.

Art. 38f.

1. Towarowy dom maklerski może wykonywać wyłącznie czynności określone w zezwoleniu oraz czynności, o których mowa w art. 38e.

2. Towarowy dom maklerski może prowadzić działalność dotyczącą hurtowych produktów energetycznych, polegającą na:

1) nabywaniu lub zbywaniu hurtowych produktów energetycznych na rachunek własny;

2) wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia hurtowych produktów energetycznych, w tym dokonywaniu rozliczeń transakcji — pod warunkiem posiadania zezwolenia na wykonywanie działalności, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2;

3) doradztwie w zakresie obrotu hurtowymi produktami energetycznymi — pod warunkiem posiadania zezwolenia na wykonywanie działalności, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 4;

4) prowadzeniu rachunków lub rejestrów hurtowych produktów energetycznych — pod warunkiem posiadania zezwolenia na wykonywanie działalności, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 3.

3. Do działalności, o której mowa w ust. 2, przepisy art. 73 ust. 4–5e i 5g–6a, art. 73a ust. 5, art. 83a ust. 3a–3c, art. 83b ust. 7 oraz art. 83c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi stosuje się odpowiednio.

Art. 38g.

1. Towarowy dom maklerski deponuje środki pieniężne powierzone mu w związku ze świadczeniem przez niego usług brokerskich, w sposób umożliwiający wyodrębnienie tych środków pieniężnych od jego własnych środków oraz ustalenie wysokości roszczeń o ich zwrot.

2. W przypadku wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko towarowemu domowi maklerskiemu środki pieniężne powierzone mu w związku ze świadczeniem przez niego usług brokerskich nie podlegają zajęciu.

3. W przypadku ogłoszenia upadłości towarowego domu maklerskiego środki pieniężne powierzone mu w związku ze świadczeniem przez niego usług brokerskich podlegają wyłączeniu z masy upadłości.

4. Przepisy ust. 2 i 3 nie naruszają przepisów gwarantujących rozliczenie i rozrachunek zawartych transakcji.

5. Towarowy dom maklerski nie może wykorzystywać na własny rachunek środków pieniężnych powierzonych mu w związku ze świadczeniem przez niego usług brokerskich.

6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się w przypadku, gdy wykonanie zlecenia wymaga ustanowienia przez towarowy dom maklerski zabezpieczenia w środkach pieniężnych.

7. Zasady oprocentowania środków pieniężnych powierzonych towarowemu domowi maklerskiemu w związku ze świadczeniem przez niego usług brokerskich określa umowa o prowadzenie rachunku pieniężnego, o której mowa w art. 38b ust. 6.

Art. 39.

1. Wniosek o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej powinien zawierać:

1) dane osobowe (imiona, nazwiska, daty urodzenia, miejsca urodzenia oraz adresy zamieszkania) członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, o ile jest przewidziana, jak również innych osób, które odpowiadają za rozpoczęcie przez spółkę działalności maklerskiej lub będą nią kierować, ich kwalifikacje zawodowe oraz dotychczasowy przebieg pracy zawodowej;

2) listę wspólników albo akcjonariuszy wraz z procentowym określeniem posiadanych przez nich głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu;

3) informację o podmiotach dominujących i zależnych wobec wnioskodawcy;

4) zakres czynności, które wnioskodawca zamierza wykonywać;

5) określenie rodzajów towarów giełdowych lub innych instrumentów, które będą przedmiotem czynności, o których mowa w pkt 4;

6) określenie giełdy lub giełd, na których wnioskodawca zamierza prowadzić działalność maklerską;

6a) określenie zorganizowanej platformy obrotu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, na której wnioskodawca zamierza prowadzić działalność;

7) informację o wysokości kapitału własnego, ze wskazaniem źródeł jego pochodzenia;

8) analizę ekonomiczno-finansową możliwości prowadzenia działalności maklerskiej przez pierwsze trzy lata;

9) oświadczenia osób, które będą kierować działalnością maklerską lub działalnością dotyczącą hurtowych produktów energetycznych, o niekaralności za przestępstwa lub wykroczenia określone w art. 41a ust. 1 pkt 4;

10) informacje o planowanej organizacji spółki;

11) informacje o posiadanych urządzeniach telekomunikacyjnych i warunkach lokalowych;

12) informacje o poprzednio prowadzonej przez wnioskodawcę działalności gospodarczej i przyczynach zaprzestania tej działalności;

13) w przypadku wspólników albo akcjonariuszy będących osobami fizycznymi, posiadających co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu lub co najmniej 5% kapitału zakładowego wnioskodawcy — dane osobowe tych osób, informacje o dotychczasowym przebiegu pracy zawodowej lub wykonywanej działalności gospodarczej oraz informacje o źródłach pochodzenia środków przeznaczonych na nabycie udziałów albo akcji towarowego domu maklerskiego;

14) w przypadku wspólników albo akcjonariuszy będących osobami prawnymi, posiadających co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu lub co najmniej 5% kapitału zakładowego spółki będącej wnioskodawcą — informację na temat wykonywanej działalności gospodarczej, zaświadczenie albo oświadczenie o wpisie do właściwego rejestru wraz z numerem wpisu oraz ostatnie sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania, jeżeli badanie jest wymagane przepisami prawa;

15) informację o podmiotach dominujących i zależnych wobec wspólników albo akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu lub 5% kapitału zakładowego spółki będącej wnioskodawcą obejmującą wskazanie ich firmy (nazwy) lub imienia i nazwiska, siedziby i adresu lub miejsca zamieszkania oraz opisu prowadzonej działalności gospodarczej.

1a. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 14, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

2. Do wniosku dołącza się:

1) umowę spółki albo statut spółki oraz wyciąg z rejestru przedsiębiorców;

2) regulaminy określające sposób wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 4;

3) regulamin organizacyjny oraz regulamin kontroli wewnętrznej;

3a) regulamin nadzoru zgodności działalności z prawem;

3b) regulamin ochrony przepływu informacji stanowiących tajemnicę zawodową oraz procedury wewnętrzne zapobiegające wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł;

3c) regulamin zarządzania konfliktami interesów;

4) listę osób, które będą zatrudnione do wykonywania czynności, o których mowa w art. 38 ust. 2 i art. 38e, zawierającą imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania i numery PESEL tych osób, a w przypadku braku numeru PESEL — serię i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;

5) ostatnie sprawozdanie finansowe wraz ze sprawozdaniem z badania, w przypadku gdy wnioskodawca w chwili składania wniosku prowadzi działalność w innej dziedzinie lub prowadził ją przed złożeniem wniosku;

6) (uchylony)

7) regulacje wewnętrzne, o których mowa w art. 41a ust. 3.

3. W przypadku powstania uzasadnionych wątpliwości, czy wnioskodawca będzie przestrzegać zasad uczciwego obrotu i prowadzić działalność w sposób należycie zabezpieczający interesy klientów, Komisja może, w zakresie niezbędnym do sprawdzenia faktów podanych we wniosku, żądać przedstawienia innych informacji dotyczących sytuacji finansowej i prawnej wnioskodawcy lub jego wspólników albo akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu.

Art. 40.

1. Komisja, z zastrzeżeniem ust. 2, rozpoznaje wniosek o zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej w terminie 2 miesięcy od dnia jego złożenia.

2. W przypadku gdy Komisja zażąda przedstawienia dodatkowych danych, o których mowa w art. 39 ust. 3, do terminu 2 miesięcy nie wlicza się okresów oczekiwania na przedstawienie dodatkowych danych.

3. Zezwolenie zawiera:

1) firmę, siedzibę oraz adres towarowego domu maklerskiego;

2) wskazanie czynności, na wykonywanie których jest udzielone zezwolenie;

3) minimalną wysokość środków własnych, ustaloną zgodnie z odrębnymi przepisami;

4) termin rozpoczęcia działalności maklerskiej;

5) określenie warunków technicznych i organizacyjnych, wymaganych do prowadzenia działalności przez towarowy dom maklerski.

4. (uchylony)

Art. 41.

Komisja wydaje decyzję odmawiającą zezwolenia w przypadku, gdy:

1) wniosek o wydanie zezwolenia nie spełnia wymagań określonych w art. 39 ust. 1 i 2;

2) wnioskodawca nie przedstawi, na żądanie Komisji, informacji, o których mowa w art. 39 ust. 3;

3) z analizy wniosku i załączonych do niego dokumentów wynika, że spółka nie zapewnia przestrzegania zasad uczciwego obrotu lub prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający interesy klientów.

Art. 41a.

1. Towarowy dom maklerski posiadający zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej jest obowiązany zatrudniać do wykonywania czynności, o których mowa w art. 38 ust. 2 i art. 38e, osoby, które:

1) dają rękojmię należytego wykonywania obowiązków, w szczególności mają odpowiednią wiedzę, kwalifikacje, umiejętności i doświadczenie,

2) mają pełną zdolność do czynności prawnych,

3) korzystają z pełni praw publicznych,

4) nie były uznane prawomocnym orzeczeniem za winne przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, przestępstwa lub wykroczenia określonego w art. 305, art. 307 lub art. 308 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1170), przestępstwa określonego w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, przestępstwa określonego w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym lub przestępstwa określonego w niniejszej ustawie

— w liczbie odpowiedniej do rodzaju i rozmiaru prowadzonej działalności oraz wewnętrznej struktury organizacyjnej.

2. Pełnia praw publicznych osoby niemającej obywatelstwa polskiego jest oceniana według prawa państwa, którego obywatelstwo ma dana osoba.

3. Towarowy dom maklerski jest obowiązany wprowadzić i stosować regulacje wewnętrzne określające sposób weryfikacji spełniania wymogów określonych w ust. 1 przez osoby wykonujące czynności określone w art. 38 ust. 2 i art. 38e. Weryfikację potwierdza odpowiedni dokument określony w tych regulacjach.

4. Osoby, o których mowa w ust. 1, powinny władać językiem polskim w stopniu niezbędnym do wykonywania czynności, o których mowa w art. 38 ust. 2 i art. 38e.

Art. 41b.

1. Z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, środki własne na prowadzenie przez towarowy dom maklerski działalności maklerskiej wynoszą nie mniej niż 500 000 zł.

2. Wymogu, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje się, jeżeli towarowy dom maklerski prowadzi działalność maklerską wyłącznie w zakresie obrotu towarami giełdowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.

3. Środki własne na prowadzenie działalności maklerskiej przez towarowy dom maklerski, który nie prowadzi rachunków pieniężnych oraz rachunków lub rejestrów towarów giełdowych ani nie przyjmuje środków pieniężnych od klientów, wynoszą nie mniej niż 250 000 zł.

Art. 42.

1. Upoważniony przedstawiciel Komisji ma prawo wstępu do siedziby towarowego domu maklerskiego i do jego lokalu oraz wglądu do ksiąg, dokumentów i innych nośników informacji.

2. Na żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela towarowy dom maklerski jest obowiązany do niezwłocznego sporządzenia i przekazania kopii dokumentów i innych nośników informacji oraz do udzielenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień.

3. W razie powzięcia wątpliwości co do prawidłowości lub rzetelności sprawozdań finansowych albo innych informacji finansowych, których obowiązek sporządzenia wynika z odrębnych przepisów, lub prawidłowości prowadzenia ksiąg rachunkowych, Komisja może zlecić kontrolę tych sprawozdań, informacji i ksiąg rachunkowych firmie audytorskiej. W przypadku gdy kontrola wykaże, że wątpliwości były uzasadnione, towarowy dom maklerski zwraca Komisji koszty przeprowadzenia kontroli.

Art. 43.

1. W przypadku gdy towarowy dom maklerski narusza przepisy prawa, nie wypełnia warunków określonych w zezwoleniu, przekracza zakres zezwolenia, nie przestrzega zasad uczciwego obrotu lub narusza interesy klientów, Komisja może podjąć decyzję o:

1) cofnięciu zezwolenia albo ograniczeniu zakresu dozwolonych czynności, albo

2) nałożeniu kary pieniężnej do wysokości 500 000 zł, albo

3) zastosowaniu jednej z sankcji, o których mowa w pkt 1, i jednocześnie nałożeniu kary pieniężnej, o której mowa w pkt 2.

2. Wydanie decyzji następuje po przeprowadzeniu rozprawy. Komisja może nadać decyzji rygor natychmiastowej wykonalności.

3. Decyzja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja może nakazać jej ogłoszenie w 2 dziennikach ogólnopolskich na koszt towarowego domu maklerskiego.

Art. 44.

1. Zezwolenie wygasa z dniem otwarcia likwidacji lub z dniem ogłoszenia upadłości towarowego domu maklerskiego, a także w przypadku nierozpoczęcia przez towarowy dom maklerski prowadzenia działalności w terminie, o którym mowa w art. 40 ust. 3 pkt 4.

2. W postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym, jak również w przypadku cofnięcia zezwolenia, przepis art. 42 stosuje się odpowiednio.

3. Do czasu zakończenia likwidacji albo — w przypadku cofnięcia zezwolenia — do czasu zaprzestania prowadzenia działalności towarowy dom maklerski wykonuje wyłącznie czynności wynikające z już zawartych umów w obrocie towarami giełdowymi — bez możliwości zawierania nowych umów, chyba że jest to niezbędne do realizacji umów już zawartych.

4. W przypadku wygaśnięcia lub cofnięcia zezwolenia, Komisja może nakazać przeniesienie środków pieniężnych, rachunków lub rejestrów towarów giełdowych, a także innych dokumentów związanych ze świadczeniem usług przez towarowy dom maklerski, do innego towarowego domu maklerskiego, który uprzednio wyraził na to zgodę. W innym przypadku do postępowania z dokumentami związanymi z prowadzeniem działalności maklerskiej stosuje się art. 288 § 3 albo art. 476 § 3 Kodeksu spółek handlowych. Właściwy sąd niezwłocznie zawiadamia Komisję o wyznaczonym przechowawcy.

Art. 45.

1. Spółka, która zaprzestała prowadzenia działalności maklerskiej, ma obowiązek archiwizowania i przechowywania, przez okres 5 lat, dokumentów oraz innych nośników informacji związanych z prowadzeniem tej działalności.

2. Upoważniony przedstawiciel Komisji ma prawo wstępu do siedziby lub lokalu podmiotu przechowującego dokumenty i inne nośniki informacji celem wglądu do tych dokumentów i nośników.

3. Na pisemne żądanie Komisji lub jej upoważnionego przedstawiciela podmiot przechowujący dokumenty jest obowiązany do niezwłocznego sporządzenia i przekazania kopii tych dokumentów.

Art. 46.

Towarowy dom maklerski jest obowiązany niezwłocznie informować Komisję o:

1) wszelkich zmianach danych zawartych we wniosku o udzielenie zezwolenia i w załącznikach do niego, z zastrzeżeniem pkt 2;

2) zmianach w składzie wspólników albo akcjonariuszy posiadających co najmniej 5% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu;

3) nabyciu lub objęciu akcji lub udziałów w innych spółkach w liczbie, która zapewnia prawo do co najmniej 5% głosów na walnym zgromadzeniu;

4) (uchylony)

Art. 47.

(uchylony)

Art. 48.

1. Nabycie lub objęcie udziałów lub akcji towarowego domu maklerskiego w liczbie, która spowoduje osiągnięcie lub przekroczenie 10%, 20%, 33% lub 50% głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, wymaga zgody Komisji, przy czym nabycie lub posiadanie udziałów lub akcji przez podmiot zależny uważa się za nabycie lub posiadanie przez podmiot dominujący, a nabycie lub posiadanie udziałów lub akcji przez podmiot dominujący uważa się za nabycie lub posiadanie przez podmiot zależny.

2. Komisja nie udziela zgody, jeżeli w jej ocenie podmiot zamierzający nabyć udziały albo akcje nie zapewnia wykonywania prawa głosu w sposób należycie zabezpieczający interesy uczestników obrotu towarami giełdowymi lub przestrzegania przez towarowy dom maklerski zasad uczciwego obrotu.

3. Obowiązek uzyskania zgody Komisji, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy nabycia udziałów albo akcji towarowego domu maklerskiego w drodze dziedziczenia.

Art. 49.

1. Towarowe domy maklerskie, w liczbie co najmniej 15, mogą utworzyć, na zasadach określonych w odrębnej ustawie, izbę gospodarczą, zwaną dalej „izbą”.

2. Do obowiązków izby należy, w szczególności, określanie i kodyfikacja zasad uczciwego obrotu oraz przyjętych w obrocie zwyczajów.

3. Organizację władz izby, tryb ich powoływania, zakres kompetencji oraz zadania izby określa statut izby.

Art. 50.

1. O ile umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską nie stanowią inaczej, zagraniczna osoba prawna prowadząca działalność maklerską w zakresie obrotu towarami giełdowymi w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej może prowadzić taką działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w formie oddziału.

2. O ile umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską nie stanowią inaczej, doradztwo w zakresie obrotu towarami giełdowymi może być wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne osoby prawne świadczące usługi o tym samym charakterze w obcym państwie, bez zachowania warunku określonego w ust. 1.

3. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez oddział zagranicznej osoby prawnej występuje organ zarządzający zagranicznej osoby prawnej.

4. Do oddziału zagranicznej osoby prawnej, o której mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 37 ust. 6, art. 38–46, art. 49 i art. 52.

Art. 50a.

1. Działalność maklerska, o której mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2 i 4, w zakresie obrotu towarami giełdowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a, może być prowadzona także przez niebędące towarowymi domami maklerskimi spółki handlowe.

2. Spółki handlowe, o których mowa w ust. 1, mogą w obrocie giełdowym nabywać na rachunek własny towary giełdowe, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a.

3. Spółki handlowe, o których mowa w ust. 1, mogą także zawierać z klientami, w imieniu zleceniodawców, umowy dotyczące towarów giełdowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a, na zasadach określonych w art. 758–7649 Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem ust. 5.

4. Jeżeli regulamin giełdy tak stanowi, spółki handlowe, o których mowa w ust. 1, mogą pośredniczyć na rzecz zleceniodawców przy zawieraniu z klientami umów dotyczących towarów giełdowych, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. a, na zasadach określonych w art. 758–7649 Kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem ust. 5.

5. Zleceniodawcą może być również podmiot niebędący przedsiębiorcą.

Art. 50b.

1. Podmioty, o których mowa w art. 9 ust. 3 pkt 4, mogą zawierać na giełdzie, we własnym imieniu, transakcje, których przedmiotem są towary giełdowe będące określonymi rodzajami energii, paliwami gazowymi lub prawami majątkowymi, o których mowa w art. 2 pkt 2 lit. d i f, pod warunkiem:

1) zawarcia z towarowym domem maklerskim lub domem maklerskim, będącymi członkami giełdowej izby rozrachunkowej, umowy o rozliczanie transakcji albo

2) członkostwa w giełdowej izbie rozrachunkowej.

2. W przypadku zawarcia umowy o rozliczenie transakcji, o której mowa w ust. 1 pkt 1, transakcje zawierane przez podmioty, o których mowa w art. 9 ust. 3 pkt 4, będą rozliczane przez będący członkiem danej giełdy towarowy dom maklerski lub dom maklerski albo przez będący członkiem giełdowej izby rozrachunkowej towarowy dom maklerski lub dom maklerski, który na podstawie tej umowy będzie gwarantować wywiązywanie się przez te podmioty z wszelkich zobowiązań z tytułu zawieranych transakcji giełdowych lub transakcji zawieranych w obrocie transgranicznym.

3.–9. (uchylone)

Art. 50c.

1. Ogłoszenie upadłości, otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, wszczęcie postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego lub wydanie innego orzeczenia lub decyzji o likwidacji, zawieszeniu lub ograniczeniu prowadzenia działalności:

1) członka giełdowej izby rozrachunkowej prowadzonej przez Krajowy Depozyt lub spółkę, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, lub

2) członka innej giełdowej izby rozrachunkowej lub spółki pełniącej taką funkcję na podstawie obowiązujących przepisów

— skutkujących zawieszeniem lub ograniczeniem dokonywania przez niego spłaty zadłużenia albo ograniczających jego zdolność swobodnego rozporządzania mieniem, nie wywołuje skutków prawnych wobec środków znajdujących się na rachunku pieniężnym, rachunku bankowym lub ewidencji towarów giełdowych, służących do realizacji zobowiązań tego członka wynikających z rozliczeń transakcji w Krajowym Depozycie, spółce, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, albo giełdowej izbie rozrachunkowej lub spółce pełniącej taką funkcję na podstawie obowiązujących przepisów, w zakresie, w jakim środki te są potrzebne do realizacji tych zobowiązań, chociażby postępowanie zostało wszczęte albo inne orzeczenie lub decyzja zostały wydane przed ich zrealizowaniem.

2. W celu doprowadzenia do wykonania zobowiązań określonych w ust. 1 Krajowy Depozyt, spółka, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, giełdowa izba rozrachunkowa lub spółka pełniąca taką funkcję na podstawie obowiązujących przepisów są uprawnione do dysponowania środkami członka izby, o których mowa w ust. 1.

3. Środki prawne, o których mowa w ust. 1, nie wywołują skutków prawnych wobec przedmiotu zabezpieczenia ustanowionego na zasadach określonych w regulaminach, o których mowa w art. 16 ust. 1 lub art. 18 ust. 4, przez członka giełdowej izby rozrachunkowej na rzecz Krajowego Depozytu, spółki, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, lub giełdowej izby rozrachunkowej, jak również nie mają wpływu na uprawnienia tych podmiotów wynikające z ustanowienia takiego zabezpieczenia.

Art. 51.

(uchylony)

Art. 51a.

1. Podmioty nadzorowane, o których mowa w art. 5 pkt 1, 2, 12 i 13 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, są obowiązane do niezwłocznego przekazania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki informacji o każdym uzasadnionym podejrzeniu manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku, zawierającej:

1) szczegółowe dane dotyczące podejrzanej transakcji, ze wskazaniem:

a) towaru giełdowego w rozumieniu art. 2 pkt 2, będącego przedmiotem transakcji,

b) rodzaju transakcji i trybu jej zawarcia,

c) daty i miejsca transakcji,

d) ceny i wolumenu transakcji,

e) rodzaju rynku i systemu notowań towarów giełdowych, których dotyczy transakcja,

f) opisu zlecenia dotyczącego towarów giełdowych, których dotyczy transakcja, w tym jego typu i wielkości,

g) osoby, która złożyła zlecenie lub zawarła transakcję, z określeniem w szczególności, czy działała ona na rachunek własny czy na rzecz osoby trzeciej;

2) opis powodów uzasadniających podejrzenie;

3) informacje pozwalające na identyfikację osób, na rachunek których zlecenie zostało złożone lub została zawarta transakcja, oraz innych osób mających związek z zawieraną transakcją;

4) określenie związku podmiotu nadzorowanego z podejrzaną transakcją i osobami, o których mowa w pkt 3, wynikającego z charakteru wykonywanych przez ten podmiot czynności;

5) inne informacje, które w ocenie podmiotu nadzorowanego, o którym mowa w art. 5 pkt 1, 2, 12 i 13 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, mogą mieć istotne znaczenie dla weryfikacji podejrzenia;

6) datę i miejsce sporządzenia informacji oraz podpis osoby przekazującej informację.

2. W przypadku gdy wykonując obowiązek, o którym mowa w ust. 1, podmiot nadzorowany nie posiada wszystkich informacji, przekazuje te informacje, które są mu znane, co najmniej ze wskazaniem powodu powzięcia podejrzenia manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku. Pozostałe informacje, w których posiadanie podmiot nadzorowany wszedł później, podmiot ten przekazuje niezwłocznie po ich uzyskaniu.

3. Informacje, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą być sporządzane i przekazywane przez podmiot nadzorowany pisemnie lub w inny sposób, w szczególności w postaci elektronicznej lub przy użyciu środków porozumiewania się na odległość, z zachowaniem poufności tych informacji. W takim przypadku podmiot nadzorowany, na żądanie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, przedstawia dokument potwierdzający na piśmie fakt przekazania informacji.

4. Podmiot wykonujący obowiązek, o którym mowa w ust. 1, zarówno o fakcie dokonania zgłoszenia, jak i jego treści, nie może informować podmiotów innych niż Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, w szczególności osób, na których rachunek transakcje przeprowadzono, lub podmiotów powiązanych z tymi osobami, z wyłączeniem przypadków, w których obowiązek przekazania tych informacji wynika z przepisów innych ustaw.

5. Podmioty nadzorowane, o których mowa w ust. 1, tworzą i utrzymują skuteczne mechanizmy i procedury mające na celu przeciwdziałanie oraz identyfikację przypadków niezgodnego z prawem wykorzystywania informacji wewnętrznej, manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku.

6. Do podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 3 pkt 4, stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1–5.

Art. 52.

1. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb i warunki postępowania towarowych domów maklerskich przy zawieraniu transakcji i dokonywaniu rozliczeń, przy prowadzeniu ewidencji i archiwizacji tych transakcji, przy ustanawianiu i realizacji zabezpieczeń spłaty kredytów i pożyczek udzielonych na nabycie towarów giełdowych oraz w przypadku zabezpieczenia wierzytelności na towarach giełdowych; rozporządzenie określi szczegółowy tryb i warunki postępowania, tak aby zapewnić bezpieczeństwo obrotu, wiarygodność i zupełność ewidencji, poufność transakcji oraz zapewnić możliwości prawidłowego wykonywania przez Komisję nadzoru nad prawidłowością transakcji i rozliczeń;

2) minimalną wielkość środków własnych towarowego domu maklerskiego oraz warunki zaliczania zobowiązań do kapitałów własnych towarowego domu maklerskiego, w zależności od zakresu zezwolenia i rozmiarów tej działalności, oraz maksymalną wysokość kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych w stosunku do środków własnych; rozporządzenie powinno określić wielkość środków własnych towarowego domu maklerskiego, tak aby zapewnić pewność obrotu i wywiązanie się towarowego domu maklerskiego z podjętych zobowiązań wobec dających zlecenia;

3) zakres, tryb oraz terminy dostarczania innych niż wymienione w art. 39 ust. 1 i 2 informacji dotyczących działalności i sytuacji finansowej towarowych domów maklerskich; rozporządzenie powinno określać zakres informacji oraz częstotliwość ich przekazywania, tak aby umożliwić Komisji ocenę sytuacji finansowej i gospodarczej towarowego domu maklerskiego;

4) tryb postępowania w celu ochrony informacji stanowiących tajemnicę zawodową w towarowych domach maklerskich, a także nadzoru nad przepływem i wykorzystaniem tych informacji; rozporządzenie powinno szczegółowo określać procedurę postępowania, tak aby zapewnić ochronę informacji w towarowych domach maklerskich przed osobami trzecimi oraz umożliwić wykonywanie przez Komisję nadzoru w tym zakresie.

2. Minister właściwy do spraw gospodarki może określić, w drodze rozporządzenia:

1)–2) (uchylone)

3) tryb postępowania towarowych domów maklerskich w celu przeciwdziałania zawieraniu transakcji oraz wykonywaniu innych operacji na rynku towarów giełdowych, z wykorzystaniem środków pieniężnych, co do których ujawniono okoliczności wskazujące, że środki te mogą pochodzić z przestępstwa lub z uczestnictwa w jego popełnieniu albo że ich pochodzenie ma zostać ukryte z przyczyn związanych z przestępstwem; rozporządzenie powinno określić przypadki, w których podmioty te są obowiązane rejestrować operacje finansowe uczestników obrotu, zakres oraz zasady pozyskiwania danych o tych uczestnikach, w celu ustalenia, czy środki pieniężne mogą pochodzić z przestępstwa lub uczestnictwa w jego popełnieniu albo że ich pochodzenie ma zostać ukryte z przyczyn związanych z przestępstwem.

Rozdział 8

Tajemnica zawodowa oraz prowadzenie listy osób mających dostęp do informacji wewnętrznych

Art. 53.

1. Do zachowania tajemnicy zawodowej są obowiązani:

1)–2a) (uchylone)

3) osoby wchodzące w skład statutowych organów:

a) towarowego domu maklerskiego,

b) spółki prowadzącej giełdę oraz spółki prowadzącej giełdową izbę rozrachunkową,

c) izby,

d) (uchylona)

e) domu maklerskiego,

f) zagranicznej osoby prawnej, o której mowa w art. 50 ust. 1,

g) spółek handlowych, o których mowa w art. 50a,

h) Krajowego Depozytu,

i) spółki, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;

4) osoby pozostające z podmiotami, o których mowa w pkt 2a i 3, w stosunku pracy, zlecenia lub w innym stosunku prawnym o podobnym charakterze.

2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej istnieje również po ustaniu stosunków prawnych, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4.

Art. 54.

1. Z zastrzeżeniem art. 55–55b, informacje stanowiące tajemnicę zawodową mogą być ujawniane wyłącznie na żądanie:

1) sądu lub prokuratora:

a) w związku z toczącym się przeciwko osobie fizycznej, będącej stroną umowy, czynności lub transakcji zawartej z podmiotem obowiązanym do zachowania tajemnicy zawodowej, postępowaniem karnym lub karnym skarbowym albo w związku z wykonaniem wniosku o udzielenie pomocy prawnej, pochodzącego od państwa obcego, które na mocy ratyfikowanej umowy międzynarodowej wiążącej Rzeczpospolitą Polską ma prawo występować o udzielenie informacji objętych tajemnicą zawodową,

b) w związku z toczącym się postępowaniem karnym lub karnym skarbowym o przestępstwo popełnione w związku z działaniem osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, będącej stroną umowy, czynności lub transakcji zawartej z podmiotem obowiązanym do zachowania tajemnicy zawodowej;

2) sądu — w związku z prowadzonym postępowaniem spadkowym lub o podział majątku między małżonkami albo prowadzoną przeciwko osobie fizycznej, będącej stroną umowy, czynności lub transakcji zawartej z podmiotem obowiązanym do zachowania tajemnicy zawodowej, sprawą o alimenty lub o rentę o charakterze alimentacyjnym;

3) organu Krajowej Administracji Skarbowej:

a) w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe:

— przeciwko osobie fizycznej, będącej stroną umowy, czynności lub transakcji zawartej z podmiotem obowiązanym do zachowania tajemnicy zawodowej lub

— popełnione w zakresie działalności osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, będącej stroną umowy, czynności lub transakcji zawartej z podmiotem obowiązanym do zachowania tajemnicy zawodowej,

b) jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia przestępstwom lub przestępstwom skarbowym, ich wykrycia albo ustalenia ich sprawców i uzyskania dowodów ich popełnienia, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa lub przestępstwa skarbowego albo ich równowartości — w zakresie, o którym mowa w art. 127a ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 615, z późn. zm.);

4) Prezesa Najwyższej Izby Kontroli lub upoważnionego przez niego kontrolera — w zakresie danych dotyczących jednostki kontrolowanej, niezbędnych do ustalenia stanu faktycznego w prowadzonym postępowaniu kontrolnym dotyczącym tej jednostki, określonym w ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2022 r. poz. 623);

5) biegłego rewidenta upoważnionego do badania sprawozdań finansowych podmiotu obowiązanego do zachowania tajemnicy zawodowej, na podstawie zawartej z nim umowy — jeżeli jest to niezbędne do celów tego badania;

6) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Policji, Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Służbie Ochrony Państwa i ich upoważnionych pisemnie funkcjonariuszy lub żołnierzy — w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów o ochronie informacji niejawnych;

7) Policji — jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia popełnieniu przestępstwa, jego wykrycia albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości, na zasadach i w trybie określonych w art. 20 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2024 r. poz. 145);

7a) Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, w trybie i na zasadach określonych w art. 34a ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2023 r. poz. 1136, 1834 i 1860);

7b) Żandarmerii Wojskowej — jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia popełnieniu przestępstwa, jego wykrycia albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości, na zasadach i w trybie określonych w art. 40b ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1266 i 1860);

7c) Straży Granicznej — jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia popełnieniu przestępstwa, jego wykrycia albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości, na zasadach i w trybie określonych w art. 10c ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1080, 1088, 1489, 1723, 1860 i 2608);

8) komornika sądowego — w związku z toczącym się postępowaniem egzekucyjnym lub zabezpieczającym albo wykonywaniem postanowienia o zabezpieczeniu spadku lub ze sporządzaniem spisu inwentarza;

8a) administracyjnego organu egzekucyjnego oraz centralnego biura łącznikowego, o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniu podatków, należności celnych i innych należności pieniężnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2157), w zakresie wykonywania ich ustawowych zadań;

9) Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki — w zakresie niezbędnym do kontroli wykonywania przez przedsiębiorstwa energetyczne oraz inne podmioty obowiązków określonych w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;

10) Inspektora Nadzoru Wewnętrznego — jeżeli jest to konieczne dla skutecznego zapobieżenia przestępstwom lub wykrycia ich sprawców i uzyskania dowodów, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości, na zasadach i w trybie określonych w art. 11p ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o szczególnych formach sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 309);

11) Szefa Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej — jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia przestępstwom, wykrycia i ustalenia ich sprawców lub uzyskania i utrwalenia dowodów, a także wykrycia i identyfikacji przedmiotów i innych korzyści majątkowych pochodzących z przestępstwa albo ich równowartości, na zasadach i w trybie określonych w art. 23s ust. 3 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1683 i 1860).

2. Nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej:

1) przekazywanie, przechowywanie oraz ujawnianie danych w trybie i na warunkach określonych w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2160);

1a) przekazywanie informacji Komisji, w zakresie niezbędnym do wykonywania zadania określonego w art. 4 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym;

2) przekazywanie informacji przez towarowy dom maklerski lub zagraniczną osobę prawną prowadzącą działalność maklerską w formie oddziału:

a) podmiotowi wiodącemu w rozumieniu art. 4 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń, zakładami reasekuracji i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1413), zwanej dalej „ustawą o nadzorze uzupełniającym”,

b) koordynatorowi w rozumieniu art. 3 pkt 19 ustawy o nadzorze uzupełniającym,

c) koordynatorowi zagranicznemu w rozumieniu art. 3 pkt 20 ustawy o nadzorze uzupełniającym

— w wykonaniu obowiązków określonych ustawą o nadzorze uzupełniającym.

Art. 55.

W związku z wykonywaniem ustawowo określonych zadań w zakresie nadzoru, Komisja oraz jej upoważnieni przedstawiciele mają prawo dostępu do informacji stanowiących tajemnicę zawodową, będących w posiadaniu podmiotów zobowiązanych do jej zachowania.

Art. 55a.

Nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przekazywanie informacji stanowiących taką tajemnicę:

1) w zawiadomieniu o przestępstwie lub w załączonych do niego dokumentach;

2) Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej, Szefowi Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych, organom podatkowym lub organom celnym — w zakresie, trybie i na warunkach określonych w odrębnych ustawach;

3) przez Komisję lub jej upoważnionego przedstawiciela do publicznej wiadomości w zakresie dotyczącym treści podjętych uchwał i decyzji, także w sprawach indywidualnych, na podstawie których są wydawane decyzje administracyjne — jeżeli ze względu na interes rynku towarowego Komisja uznała przekazanie takiej informacji za uzasadnione;

4) w wykonaniu obowiązków informacyjnych, publikacyjnych lub sprawozdawczych określonych w ustawie lub przepisach wydanych na jej podstawie;

4a) operatorowi systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub operatorowi systemu przesyłowego gazowego przez spółkę prowadzącą giełdę towarową lub spółkę prowadzącą giełdową izbę rozrachunkową, jeżeli ze względu na interes rynku towarowego spółka uznała przekazanie takiej informacji za uzasadnione;

5) za zgodą osoby, której ta informacja dotyczy.

Art. 55b.

Komisja może przekazać będące w jej posiadaniu informacje stanowiące tajemnicę zawodową:

1) (uchylony)

2) rzecznikowi sądu lub sądowi izby, wyłącznie w zakresie niezbędnym do ustalenia, na potrzeby prowadzonego postępowania, naruszenia przez członka izby zasad etyki lub zasad rzetelnego wykonywania działalności gospodarczej.

Art. 55c.

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej rozciąga się również na osoby, którym informacje stanowiące taką tajemnicę zostały ujawnione na podstawie art. 54–55b.

Art. 55d.

1. Lista osób, o której mowa w art. 42 ust. 1 rozporządzenia 1031/2010, zawiera:

1) imię, nazwisko, serię i numer dokumentu tożsamości oraz adres zamieszkania osoby posiadającej dostęp do określonej informacji wewnętrznej;

2) wskazanie przyczyny wpisania na listę, z określeniem całokształtu stosunków prawnych łączących osobę wpisywaną na listę z podmiotem, o którym mowa w art. 42 ust. 1 rozporządzenia 1031/2010;

3) wskazanie daty uzyskania przez osobę, o której mowa w pkt 1, dostępu do określonej informacji wewnętrznej;

4) wzmiankę o pouczeniu osoby, o której mowa w pkt 1, o odpowiedzialności karnej i administracyjnej związanej z bezprawnym ujawnieniem lub wykorzystaniem informacji wewnętrznych, jak również nieodpowiednim zabezpieczeniem takich informacji;

5) wzmiankę o utracie przez osobę, o której mowa w pkt 1, dostępu do określonej informacji wewnętrznej, o której mowa w art. 37 lit. a rozporządzenia 1031/2010;

6) wskazanie daty utraty przez osobę, o której mowa w pkt 1, dostępu do określonej informacji wewnętrznej, o której mowa w art. 37 lit. a rozporządzenia 1031/2010;

7) datę sporządzenia listy oraz daty jej kolejnych aktualizacji.

2. Aktualizacji listy dokonuje się w każdym przypadku zmiany danych określonych w ust. 1 pkt 1 i 2, niezwłocznie po uzyskaniu informacji o zmianie tych danych. Aktualizacja polega również na wpisaniu na listę kolejnej osoby mającej dostęp do określonej informacji wewnętrznej.

3. Lista może być prowadzona w postaci elektronicznej.

4. Listę przechowuje się przez okres co najmniej 5 lat od dnia jej sporządzenia, a w przypadku jej aktualizacji — przez okres co najmniej 5 lat od dnia ostatniej aktualizacji, chyba że odrębne przepisy wymagają jej dłuższego przechowywania.

Rozdział 9

Odpowiedzialność cywilna, administracyjna i karna

Art. 56.–56a.

(uchylone)

Art. 56b.

1. Osoby, o których mowa w art. 53 oraz w art. 55c, ponoszą, z zastrzeżeniem ust. 2, odpowiedzialność za szkody wynikające z ujawnienia informacji stanowiącej tajemnicę zawodową i wykorzystania jej niezgodnie z przeznaczeniem.

2. Osoby, o których mowa w art. 53, nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wynikającą z ujawnienia i wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem informacji stanowiącej tajemnicę zawodową przez osoby, którym informacje takie zostały przekazane na podstawie art. 54–55b.

Art. 57.

Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom prowadzi giełdę, giełdową izbę rozrachunkową lub towarowy dom maklerski, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 58.

Kto, będąc obowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej, ujawnia lub wykorzystuje w obrocie towarami giełdowymi informacje stanowiące tajemnicę zawodową, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 58a.

1. Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 38 ust. 1 rozporządzenia 1031/2010, wykorzystuje informację wewnętrzną, o której mowa w art. 37 lit. a rozporządzenia 1031/2010, poprzez składanie, zmianę lub wycofanie oferty, na własny rachunek lub w imieniu osoby trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, w odniesieniu do produktów sprzedawanych na aukcji, których informacja ta dotyczy, podlega grzywnie do 5 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie.

2. Jeżeli czynu określonego w ust. 1 dopuszcza się osoba, o której mowa w art. 38 ust. 1 lit. a rozporządzenia 1031/2010, podlega ona grzywnie do 5 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8, albo obu tym karom łącznie.

Art. 58b.

Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 39 lit. a rozporządzenia 1031/2010, ujawnia informację wewnętrzną, o której mowa w art. 37 lit. a tego rozporządzenia, jakiejkolwiek innej osobie,

podlega grzywnie do 2 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 4, albo obu tym karom łącznie.

Art. 58c.

Kto wbrew zakazowi, o którym mowa w art. 39 lit. b rozporządzenia 1031/2010, zaleca innej osobie złożenie lub nakłania ją, na podstawie informacji wewnętrznej, o której mowa w art. 37 lit. a tego rozporządzenia, do złożenia, zmiany lub wycofania oferty na produkty sprzedawane na aukcji, których dotyczą te informacje,

podlega grzywnie do 2 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 4, albo obu tym karom łącznie.

Art. 58d.

1. Na osobę, która nie wykonała obowiązku lub nienależycie wykonała obowiązek, o którym mowa w art. 42 ust. 2 rozporządzenia 1031/2010, Komisja może nałożyć, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 100 000 zł.

2. Wydanie decyzji przez Komisję następuje po przeprowadzeniu rozprawy.

Art. 59.

1. Kto powoduje sztuczne podwyższenie lub obniżenie ceny towarów giełdowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Kto wchodzi w porozumienie mające na celu sztuczne podwyższenie lub obniżenie ceny towarów giełdowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 59a.

1. Kto dokonuje manipulacji na rynku, o której mowa w art. 37 lit. b pkt i, ii, iii zdanie drugie rozporządzenia 1031/2010, podlega grzywnie do 5 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, albo obu tym karom łącznie.

2. Kto wchodzi w porozumienie z inną osobą mające na celu manipulację na rynku, o której mowa w art. 37 lit. b pkt i, ii, iii zdanie drugie rozporządzenia 1031/2010, podlega grzywnie do 2 000 000 zł.

Art. 59b.

1. Na każdego kto dokonuje manipulacji na rynku, o której mowa w art. 37 lit. b pkt iii zdanie pierwsze rozporządzenia 1031/2010, Komisja może, w drodze decyzji, nałożyć karę pieniężną do wysokości 200 000 zł lub karę pieniężną do wysokości dziesięciokrotności uzyskanej korzyści majątkowej.

2. Tej samej karze podlega, kto wchodzi w porozumienie mające na celu dokonanie manipulacji na rynku, o której mowa w art. 37 lit. b pkt iii zdanie pierwsze rozporządzenia 1031/2010.

3. Wydanie decyzji przez Komisję następuje po przeprowadzeniu rozprawy.

4. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. 1, Komisja w całości lub w części ogłasza w Dzienniku Urzędowym Komisji Nadzoru Finansowego lub nakazuje jego ogłoszenie w 2 dziennikach ogólnopolskich, na koszt strony, chyba że spowodowałoby to poniesienie przez uczestników obrotu niewspółmiernej szkody lub naraziłoby na poważne niebezpieczeństwo rynki finansowe.

Art. 59c.

1. W przypadku gdy wymaga tego bezpieczeństwo przebiegu aukcji dwudniowymi kontraktami na rynku kasowym lub zagrożony jest interes uczestników rynku, spółka prowadząca platformę aukcyjną, na żądanie Komisji, unieważnia aukcję.

2. W przypadku gdy aukcja zostaje unieważniona na podstawie ust. 1, wolumen uprawnień do sprzedania na aukcji jest rozdzielany na zasadach określonych w art. 32 ust. 5 rozporządzenia 1031/2010.

3. Żądanie, o którym mowa w ust. 1, powinno wskazywać szczegółowe przyczyny, które je uzasadniają.

4. Spółka prowadząca platformę aukcyjną przekazuje niezwłocznie do publicznej wiadomości, za pośrednictwem agencji informacyjnej, o której mowa w art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, informację o unieważnieniu aukcji i rozdzieleniu wolumenu uprawnień do sprzedania, zgodnie z zasadami, o których mowa w ust. 2.

5. Komisja podaje niezwłocznie do publicznej wiadomości informację o wystąpieniu z żądaniem, o którym mowa w ust. 1, oraz informację o sposobie podziału wolumenu uprawnień do sprzedania na aukcji, o którym mowa w ust. 2.

6. Spółka prowadząca platformę aukcyjną nie ponosi opłat za czynności agencji informacyjnej wynikające z przekazywania informacji, o których mowa w ust. 4.

Art. 59d.

1. W przypadku gdy obrót określonymi dwudniowymi kontraktami na rynku kasowym jest dokonywany w okolicznościach wskazujących na możliwość zagrożenia prawidłowego funkcjonowania lub bezpieczeństwa tego obrotu lub naruszenia interesów jego uczestników, na żądanie Komisji, spółka prowadząca platformę aukcyjną zawiesza obrót tymi dwudniowymi kontraktami na rynku kasowym, na okres nie dłuższy niż miesiąc.

2. Na żądanie Komisji, spółka prowadząca platformę aukcyjną wyklucza z obrotu wskazane przez Komisję dwudniowe kontrakty na rynku kasowym, w przypadku gdy obrót nimi zagraża w sposób istotny prawidłowemu funkcjonowaniu obrotu lub bezpieczeństwu obrotu na tej platformie, albo powoduje naruszenie interesów uczestników tego obrotu.

3. Żądanie, o którym mowa w ust. 1 i 2, powinno wskazywać szczegółowe przyczyny, które je uzasadniają.

4. Komisja, w przypadku otrzymania od organu nadzoru nad platformą aukcyjną w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej informacji o wystąpieniu przez ten organ z żądaniem zawieszenia lub wykluczenia z obrotu określonych dwudniowych kontraktów na rynku kasowym, występuje do spółki prowadzącej platformę aukcyjną z żądaniem odpowiednio zawieszenia lub wykluczenia z obrotu tych dwudniowych kontraktów na rynku kasowym, o ile nie spowoduje to znaczącego naruszenia interesów uczestników obrotu ani nie zagrozi bezpieczeństwu obrotu.

5. Spółka prowadząca platformę aukcyjną przekazuje niezwłocznie do publicznej wiadomości, za pośrednictwem agencji informacyjnej, o której mowa w art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, informację o zawieszeniu lub wykluczeniu z obrotu określonych dwudniowych kontraktów na rynku kasowym.

6. Komisja podaje niezwłocznie do publicznej wiadomości informację o wystąpieniu z żądaniem, o którym mowa w ust. 1 i 2.

7. Spółka prowadząca platformę aukcyjną nie ponosi opłat za czynności agencji informacyjnej wynikające z przekazywania informacji, o których mowa w ust. 5.

Art. 60.

(uchylony)

Art. 61.

1. Kto uniemożliwia bądź utrudnia przeprowadzenie czynności, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 3, art. 25 w związku z art. 22 ust. 1 i 3 oraz art. 42 ust. 1, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywnie.

2. Tej samej karze podlega, kto działając w imieniu lub w interesie osoby prawnej wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 22 ust. 2, art. 25 w związku z art. 22 ust. 2 oraz art. 39 ust. 2, nie przekazuje niezwłocznie kopii dokumentów lub innych nośników informacji albo nie udziela wyjaśnień.

3. Tej samej karze podlega, kto, wbrew nakazowi określonemu w art. 44 ust. 4, nie dokonuje przeniesienia środków pieniężnych, rachunków lub rejestrów towarów giełdowych oraz dokumentów związanych ze świadczeniem usług maklerskich w zakresie obrotu towarami giełdowymi.

4. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 45 ust. 1, nie archiwizuje lub nie przechowuje dokumentów lub innych nośników informacji związanych z prowadzeniem działalności maklerskiej.

5. Rozpoznawanie spraw o czyny przewidziane w niniejszym artykule następuje w postępowaniu przewidzianym dla spraw o wykroczenia.

Art. 61a.

(uchylony)

Rozdział 10

Zmiany w przepisach obowiązujących

Art. 62.–66.

(pominięte)

Rozdział 11

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 67.–69.

(pominięte)

Art. 70.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia*, z wyjątkiem:

1) art. 26 ust. 2, który wchodzi w życie po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia;

2) art. 29, który wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

* Ustawa została ogłoszona w dniu 27 listopada 2000 r.



Ostatnia zmiana Dz.U. 2024.1262


Ustawa

z dnia 15 listopada 1984 r.

Prawo przewozowe

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2024 r. poz. 1262

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

1. Ustawa reguluje przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników, z wyjątkiem transportu morskiego, lotniczego i konnego.

2. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do przewozu nieodpłatnego wykonywanego przez przewoźnika.

3. Przepisy ustawy stosuje się do przewozów międzynarodowych, jeżeli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej.

4. Przepisy ustawy stosuje się do umowy przewozu podróżnego w przypadku przewozu wykonywanego śródlądową drogą wodną w rozumieniu art. 3 lit. i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1177/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. o prawach pasażerów podróżujących drogą morską i drogą wodną śródlądową oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 (Dz. Urz. UE L 334 z 17.12.2010, str. 1, z późn. zm.), jeżeli to rozporządzenie nie stanowi inaczej.

Art. 2.

1. Przewoźnik jest obowiązany podać do publicznej wiadomości zakres swojego działania, a w szczególności adresy punktów odprawy i sposób zawierania umowy przewozu.

2. Przewoźnik wykonujący regularne przewozy osób jest obowiązany w szczególności podać do publicznej wiadomości rozkład jazdy środków transportowych przez zamieszczenie informacji na wszystkich dworcach i przystankach wymienionych w rozkładzie jazdy.

3. Przewoźnicy wykonujący regularne przewozy osób są obowiązani do okresowej aktualizacji i publikowania informacji o wykonywanej komunikacji.

Art. 3.

1. W zakresie podanym do wiadomości publicznej przewoźnik jest obowiązany do przewozu osób i rzeczy.

2. Przewoźnik jest obowiązany użyć środków transportowych odpowiednich do danego przewozu.

Art. 4.

Przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 2778), mogą wydawać regulaminy określające warunki obsługi podróżnych, odprawy oraz przewozu osób i rzeczy.

Art. 5.

Przewoźnik może powierzać wykonanie przewozu innym przewoźnikom na całej przestrzeni przewozu lub jej części, jednakże ponosi odpowiedzialność za ich czynności jak za swoje własne.

Art. 6.

1. Przewóz może być wykonywany przez kilku przewoźników tej samej lub różnych gałęzi transportu na podstawie jednej umowy przewozu i jednego dokumentu przewozowego, a w regularnym przewozie osób w publicznym transporcie zbiorowym, przewoźnicy mogą realizować te przewozy w ramach zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego lub innego wspólnego dokumentu przewozu; odpowiedzialność przewoźników jest solidarna.

2. W sprawach nieuregulowanych odrębnie stosuje się przepisy obowiązujące przewoźnika na przestrzeni wykonywanego przez niego przewozu.

3. Przewoźnik, który zapłacił odszkodowanie, ma roszczenie zwrotne do przewoźnika ponoszącego odpowiedzialność za okoliczności, z których szkoda wynikła. Jeżeli okoliczności tych ustalić nie można, odpowiedzialność ponoszą wszyscy przewoźnicy stosownie do wysokości przypadającego im przewoźnego; od odpowiedzialności jest wolny przewoźnik, który udowodni, że szkoda nie powstała w czasie wykonywania przez niego przewozu.

Art. 7.

Przewoźnik jest zwolniony od obowiązku przewozu, jeżeli:

1) zachodzą uniemożliwiające przewóz okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć ani zapobiec ich skutkom;

2) klient nie zastosował się do przepisów przewozowych;

3) ze względu na przedmiot przewozu nie ma możliwości jego wykonania przy użyciu posiadanych środków i urządzeń transportowych.

Art. 8.

1. Obowiązek przewozu może być ograniczony przez:

1) ministra właściwego do spraw transportu albo ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej, a w odniesieniu do wojewódzkiego, powiatowego albo gminnego regularnego przewozu osób odpowiednio przez wojewodę, starostę, wójta albo burmistrza (prezydenta miasta) — ze względu na potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa albo w przypadku klęski żywiołowej;

2) przewoźnika — w razie klęski żywiołowej, przerwy w eksploatacji, szczególnych trudności spowodowanych przez klienta, z przyczyn ekonomicznych, których przewoźnik nie mógł przewidzieć, jak również z uwagi na bezpieczeństwo ruchu za zgodą i na warunkach ustalonych przez:

a) ministra właściwego do spraw transportu, ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej albo wojewodę — w odniesieniu do przewoźników, wobec których odpowiednio minister albo wojewoda pełni funkcję organu założycielskiego,

b) (uchylona)

c) marszałka województwa albo starostę — w odniesieniu do przewoźników, wobec których odpowiednio zarząd województwa albo powiatu wykonuje uprawnienia z akcji lub udziałów.

d) (uchylona)

Zgoda nie jest wymagana, jeżeli ograniczenie obowiązku przewozu następuje na okres nie dłuższy niż 7 dni.

2. Ograniczenia mogą polegać na całkowitym lub częściowym zawieszeniu przewozu, wyłączeniu z przewozu określonych kategorii przesyłek, relacji przewozowych lub punktów odprawy, zawieszeniu przewozu we wskazanych dniach albo uzależnieniu przewozu od spełnienia określonych warunków.

3. Ograniczenia przewozu podaje się do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty.

Art. 9.

1. W przypadku gdy jest to niezbędne ze względu na potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa bądź w przypadku klęski żywiołowej:

1) minister właściwy do spraw transportu — w zakresie przewozu drogowego i przewozu koleją,

2) minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej — w zakresie przewozu w żegludze śródlądowej

— może nałożyć na przewoźnika obowiązek zawarcia umowy o wykonanie zadania przewozowego.

2. W przypadku klęsk żywiołowych obowiązek, o którym mowa w ust. 1, może nałożyć odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda.

3. W wypadkach określonych w ust. 1 i 2 organ nakładający obowiązek zapewnia przewoźnikowi środki finansowe niezbędne do wykonania nałożonego zadania lub wskazuje podmiot, który na podstawie umowy z przewoźnikiem zapewni środki finansowe na wykonanie tego zadania.

Art. 9a.

W przypadku wystąpienia poważnych zakłóceń na rynku usług przewozowych w żegludze śródlądowej, w tym nadmiernej podaży usług przewozowych, minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić ograniczenia w przewozie rzeczy w żegludze śródlądowej, określając czas ich obowiązywania oraz zakres przedmiotowy lub terytorialny ich stosowania, biorąc pod uwagę środki podjęte przez Komisję Europejską na podstawie właściwych przepisów Unii Europejskiej*.

[* Dyrektywy Rady 96/75/WE z dnia 19 listopada 1996 r. w sprawie systemów czarterowania i wyznaczania stawek przewozowych w krajowej i międzynarodowej żegludze śródlądowej we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 304 z 27.11.1996, str. 12, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 7, t. 2, str. 508, z późn. zm.)]

Art. 10.

(uchylony)

Art. 11.

1. Przewoźnik jest obowiązany podać do publicznej wiadomości, w sposób zwyczajowo przyjęty, ustalone lub stosowane przez niego taryfy lub cenniki.

2. Przewoźnik zapewnia zainteresowanym bezpłatny wgląd do obowiązujących go przepisów przewozowych.

Art. 11a.

1. Przewoźnik wykonujący regularne przewozy międzynarodowe w transporcie kolejowym lub drogowym jest obowiązany do uzgadniania z właściwym miejscowo organem celnym rozkładów jazdy środków przewozowych, a zwłaszcza czasu i miejsca przekroczenia przez te środki granicy państwowej oraz czasu ich postoju w przejściach granicznych.

2. W międzynarodowej żegludze śródlądowej obowiązek, o którym mowa w ust. 1, ciąży na podmiotach zarządzających granicznymi przejściami rzecznymi.

3. W międzynarodowej żegludze śródlądowej oraz międzynarodowym transporcie kolejowym podmioty wymienione w ust. 1 i 2 obowiązane są do niezwłocznego powiadomienia właściwych miejscowo organów celnych o wszystkich wypadkach przekraczania granicy przez środki przewozowe poza rozkładem jazdy.

Art. 12.

(uchylony)

Rozdział 2

Przewóz osób i przesyłek bagażowych

Art. 13.

(uchylony)

Art. 14.

1. Przewoźnik jest obowiązany do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi.

2. Przewoźnik powinien podejmować działania ułatwiające podróżnym, w szczególności osobom o ograniczonej zdolności ruchowej oraz osobom niepełnosprawnym, korzystanie ze środków transportowych.

Art. 15.

1. Podróżny jest obowiązany do przestrzegania przepisów porządkowych obowiązujących w transporcie.

2. Osoby zagrażające bezpieczeństwu lub porządkowi w transporcie mogą być niedopuszczone do przewozu lub usunięte ze środka transportowego.

2a. W przypadku osób, o których mowa w ust. 2, osoba pisemnie upoważniona przez przewoźnika żąda opuszczenia środka transportowego, a w przypadku niepodporządkowania się żądaniu, w celu usunięcia takiej osoby ze środka transportowego, może wezwać do interwencji Policję, właściwą terytorialnie straż gminną (miejską), na obszarze kolejowym Straż Ochrony Kolei, a w stosunku do osób wymienionych w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1266 i 1860 oraz z 2024 r. poz. 1222) Żandarmerię Wojskową.

3. Osoby uciążliwe dla podróżnych lub odmawiające zapłacenia należności za przewóz mogą być usunięte ze środka transportowego, chyba że naruszałoby to zasady współżycia społecznego.

4. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej może określić, w drodze rozporządzenia, przepisy porządkowe związane z przewozem osób i bagażu środkami transportu publicznego w zakresie transportu kolejowego i drogowego, mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa podróżnych oraz przestrzegania porządku publicznego w środkach transportu publicznego.

4a. Minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej może określić, w drodze rozporządzenia, przepisy porządkowe związane z przewozem osób i bagażu środkami transportu publicznego w zakresie żeglugi śródlądowej, mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa podróżnych oraz przestrzegania porządku publicznego w środkach transportu publicznego.

5. W odniesieniu do gminnego regularnego przewozu osób oraz przewozów osób i bagażu taksówkami przepisy porządkowe określa rada gminy, a na terenie miasta stołecznego Warszawy — Rada miasta stołecznego Warszawy.

6. W odniesieniu do powiatowego regularnego przewozu osób przepisy porządkowe określa rada powiatu, a w odniesieniu do wojewódzkiego regularnego przewozu osób — sejmik województwa.

7. Rada gminy (Rada miasta stołecznego Warszawy) może wprowadzić obowiązek stosowania dodatkowych oznaczeń i dodatkowego wyposażenia technicznego w odniesieniu do taksówek.

Art. 16.

1. Umowę przewozu zawiera się przez nabycie biletu na przejazd przed rozpoczęciem podróży lub spełnienie innych określonych przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego warunków dostępu do środka transportowego, a w razie ich nieustalenia — przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym.

2. Na bilecie, o którym mowa w ust. 1, umieszcza się:

1) nazwę przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego;

2) relację lub strefę przejazdu;

3) wysokość należności za przejazd;

4) zakres uprawnień pasażera do ulgowego przejazdu.

3. Na bilecie mogą być umieszczane inne informacje, w tym dane osobowe pasażera, jeżeli jest to niezbędne dla przewoźnika lub organizatora w regularnym przewozie osób.

4. Dane i informacje, o których mowa w ust. 2 i 3, zapisywane są w pamięci elektronicznej biletu, jeżeli bilet ma formę elektroniczną.

Art. 17.

1. Podróżny może zmienić umowę przewozu lub odstąpić od niej przed rozpoczęciem podróży albo w miejscu zatrzymania środka transportowego na drodze przewozu.

2. Zmiana umowy przewozu może dotyczyć:

1) terminu odjazdu;

2) miejscowości przeznaczenia;

3) klasy środka transportowego.

3. W celu dokonania zmian, o których mowa w ust. 2, podróżny powinien uzyskać od przewoźnika odpowiednie poświadczenie oraz ewentualnie otrzymać zwrot lub dopłacić różnicę należności.

4. Podróżnemu, który odstąpił od umowy przewozu albo którego na podstawie art. 15 nie dopuszczono do przewozu lub usunięto ze środka transportowego, przysługuje zwrot należności stosowny do niewykorzystanego świadczenia przewozowego po potrąceniu części należności (odstępnego). Potrącenia nie stosuje się, jeżeli podróżny odstąpi od umowy przewozu z przyczyn występujących po stronie przewoźnika.

5. Przepisy ust. 1–4 nie dotyczą komunikacji miejskiej.

Art. 18.

1. Jeżeli przed rozpoczęciem przewozu lub w czasie jego wykonywania zaistnieją okoliczności uniemożliwiające jego wykonanie zgodnie z treścią umowy, przewoźnik jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym podróżnych oraz zapewnić im bez dodatkowej opłaty przewóz do miejsca przeznaczenia przy użyciu własnych lub obcych środków transportowych (przewóz zastępczy).

2. W razie przerwy w ruchu lub utraty połączenia przewidzianego w rozkładzie jazdy, podróżnemu przysługuje zwrot należności za cały przerwany przejazd, a ponadto może on bezpłatnie powrócić do miejsca wyjazdu, chyba że przewoźnik nie ma możliwości zorganizowania takiego przewozu.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do przejazdów odbywanych na podstawie biletów uprawniających do przejazdów wielokrotnych oraz w komunikacji miejskiej.

Art. 19.

Umowę grupowego przewozu osób zawiera z przewoźnikiem organizator takiego przewozu, zwany dalej „organizatorem”.

Art. 20.

(uchylony)

Art. 21.

W grupowym przewozie osób do obowiązków organizatora należy nadzór nad przestrzeganiem przez uczestników przewozu grupowego przepisów porządkowych; organizator i uczestnik ponoszą odpowiedzialność solidarną za wyrządzone szkody w mieniu przewoźnika, chyba że strony umówią się inaczej.

Art. 22.

Do grupowego przewozu osób stosuje się odpowiednio przepisy art. 17 i 18.

Art. 23.

1. Podróżny może zabrać ze sobą do środka transportowego rzeczy, jak również oddać je do przewozu jako przesyłkę bagażową.

2. Z przewozu określonego w ust. 1 są wyłączone:

1) rzeczy, których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów;

2) rzeczy niebezpieczne lub mogące wyrządzić szkodę osobom lub mieniu;

3) zwłoki i szczątki zwłok ludzkich.

3. W razie uzasadnionego podejrzenia, przewoźnik może sprawdzić, czy zawartość przesyłki bagażowej nie narusza przepisu ust. 2; jeżeli podróżny nie zgłosi się do uczestnictwa w sprawdzeniu lub nie można go odszukać, sprawdzenia dokonuje się w obecności osób zaproszonych do tej czynności przez przewoźnika.

4. W razie ujawnienia naruszenia przepisu ust. 2 koszty związane ze sprawdzeniem przesyłki ponosi podróżny.

Art. 24.

1. Przewoźnik przyjmuje przesyłki bagażowe w punktach odprawy podanych do wiadomości publicznej lub bezpośrednio w środku transportowym, którym przesyłka ma być przewieziona.

2. Przewoźnik ustala masę i liczbę sztuk przesyłki oraz przypadające do zapłaty należności przewozowe i w dowód przyjęcia przesyłki do przewozu oraz opłacenia należności wydaje podróżnemu kwit bagażowy.

3. Przy nadaniu przesyłki bagażowej bezpośrednio do środka transportowego masa przesyłki może być dla celów taryfowych określona szacunkowo.

4. Przewoźnik może odmówić przyjęcia jako przesyłki bagażowej rzeczy, które ze względu na ich stan lub właściwości mogą ulec w czasie przewozu uszkodzeniu lub zniszczeniu, jeżeli ich opakowanie jest niewystarczające, albo przy których brak wymaganego opakowania. W razie przyjęcia takich rzeczy do przewozu przewoźnik zamieszcza o tym odpowiednią wzmiankę w kwicie bagażowym.

Art. 25.

1. Kwit bagażowy powinien zawierać dane niezbędne do ustalenia tożsamości przesyłki oraz wysokość należności przewozowych.

2. Umowę przewozu przesyłki bagażowej uważa się za zawartą z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia przez podróżnego kwitu bagażowego.

Art. 26.

Przewoźnik jest obowiązany do wykonania czynności ładunkowych w wyznaczonych punktach odprawy (art. 24 ust. 1), chyba że przesyłka bagażowa jest nadawana bezpośrednio do środka transportowego lub z niego wydawana.

Art. 27.

1. Podróżny może zadeklarować wartość całej przesyłki bagażowej lub każdej jej sztuki oddzielnie; deklarowana wartość nie powinna przewyższać rzeczywistej wartości przesyłki.

2. Przewoźnik może sprawdzić zgodność deklarowanej wartości z rzeczywistą i w wypadku zastrzeżeń zaznaczyć to w kwicie bagażowym.

3. W razie sporu co do wysokości deklarowanej wartości przesyłki, podróżny może zażądać, aby jej wartość określił rzeczoznawca. Jeżeli deklarowana wartość przewyższa więcej niż o dwadzieścia procent wartość ustaloną przez rzeczoznawcę, koszty ekspertyzy ponosi podróżny.

Art. 28.

1. Przewoźnik jest obowiązany ogłosić w rozkładach jazdy lub w inny odpowiedni sposób ograniczenia możliwości przewozu przesyłek bagażowych w poszczególnych kursach środków transportowych przeznaczonych do przewozu osób.

2. Podróżny może wskazać kurs lub kursy środków transportowych, którymi przesyłka bagażowa ma być przewieziona; w przeciwnym razie przewozu dokonuje się w pierwszym możliwym kursie.

3. Przewoźnik może odmówić przyjęcia przesyłki bagażowej na wskazany przez podróżnego kurs środka transportowego, jeżeli załadowanie jej mogłoby opóźnić odjazd tego środka.

4. (uchylony)

5. Jeżeli przeszkoda w przewozie powstała z przyczyn występujących po stronie przewoźnika, podróżny może żądać:

1) zwrotu przesyłki do miejsca nadania lub wydania przesyłki w miejscu powstania przeszkody; w takich wypadkach przepis art. 18 ust. 2 stosuje się odpowiednio;

2) przewozu przesyłki do miejsca przeznaczenia inną drogą; w takim wypadku przewoźnikowi nie przysługują dodatkowe należności.

W razie braku możliwości zawiadomienia podróżnego o przeszkodzie w przewozie lub nieotrzymania od niego odpowiedniego polecenia, przewozu dokonuje się zgodnie z przepisem pkt 2.

Art. 29.

1. Termin przewozu przesyłki bagażowej określa się według rozkładu jazdy środka transportowego, którym przesyłka ma być przewieziona, a dla przesyłek wydawanych w punktach odprawy — z doliczeniem czasu niezbędnego na przygotowanie przesyłki do wydania, nie więcej jednak niż 1 godziny.

2. Termin przewozu przesyłki bagażowej przedłuża się, jeżeli przewoźnik nie ponosi winy, o okres jej zatrzymania wskutek:

1) sprawdzenia przesyłki stosownie do przepisu art. 23 ust. 3, gdy stwierdzono w niej rzeczy wyłączone z przewozu;

2) wykonywania czynności wymaganych w przepisach szczególnych;

3) zmiany umowy przewozu lub przeszkody w przewozie;

4) ograniczeń wprowadzonych na podstawie przepisu art. 8.

3. Opóźnienie w dostarczeniu przesyłki bagażowej liczy się od zgłoszenia żądania jej wydania po upływie terminu określonego w ust. 1, z uwzględnieniem okresów zatrzymania określonych w ust. 2.

Art. 30.

1. Przewoźnik wydaje przesyłkę bagażową posiadaczowi kwitu bagażowego za jego zwrotem i nie jest obowiązany do sprawdzenia, czy osoba zgłaszająca się z kwitem bagażowym jest uprawniona do odbioru przesyłki.

2. Przewoźnik może wydać przesyłkę bagażową osobie, która nie może okazać kwitu bagażowego, lecz udowodni swoje uprawnienia do odbioru; w razie wątpliwości przewoźnik może żądać odpowiedniego zabezpieczenia.

3. W razie opóźnienia w przewozie przesyłki bagażowej przewoźnik jest obowiązany, na żądanie posiadacza kwitu bagażowego, odnotować w tym dokumencie datę i godzinę żądania wydania przesyłki, a następnie zawiadomić go o nadejściu przesyłki.

Art. 31.

Do odstąpienia podróżnego od umowy przewozu przesyłki bagażowej stosuje się odpowiednio przepisy art. 17.

Art. 32.

Do przesyłek bagażowych nadawanych przez organizatora przewozu grupowego stosuje się odpowiednio przepisy art. 23–28, z wyjątkiem przepisu art. 25 ust. 2.

Art. 33.

Przesyłkę bagażową, która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia w ciągu 14 dni po upływie terminu przewozu, uważa się za utraconą.

Art. 33a.

1. Przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona, legitymując się identyfikatorem umieszczonym w widocznym miejscu, może dokonywać kontroli dokumentów przewozu osób lub bagażu.

2. Identyfikator, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:

1) nazwę przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego;

2) numer identyfikacyjny osoby dokonującej kontroli dokumentów przewozu osób lub bagażu;

3) zdjęcie kontrolującego;

4) zakres upoważnienia;

5) okres ważności;

6) podpis wystawcy (przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego).

3. W razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona pobiera właściwą należność za przewóz i opłatę dodatkową albo wystawia wezwanie do zapłaty.

4. W razie stwierdzenia braku ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego albo ulgowego przejazdu przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona pobiera właściwą należność za przewóz i opłatę dodatkową albo wystawia wezwanie do zapłaty. Pobrana należność za przewóz i opłata dodatkowa, po uiszczeniu opłaty manipulacyjnej odpowiadającej kosztom poniesionym przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego, podlegają zwrotowi, a w przypadku wezwania do zapłaty — umorzeniu, w przypadku udokumentowania przez podróżnego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia przewozu, uprawnień do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu.

5. W razie posiadania przez podróżnego ważnego dokumentu przewozu, którego nie miał podczas przejazdu, do zwrotu i umarzania należności za przewóz i opłaty dodatkowej stosuje się przepis ust. 4 zdanie drugie.

6. Przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego może określić w regulaminie przewozu lub taryfie obniżenie wysokości opłaty dodatkowej w razie natychmiastowego jej uiszczenia lub w terminie wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty.

7. Przewoźnik lub organizator publicznego transportu zbiorowego albo osoba przez niego upoważniona ma prawo:

1) w razie odmowy zapłacenia należności — żądać okazania dokumentu umożliwiającego stwierdzenie tożsamości podróżnego;

2) w razie niezapłacenia należności i nieokazania dokumentu — ująć podróżnego i niezwłocznie oddać go w ręce Policji lub innych organów porządkowych, które mają zgodnie z przepisami prawo zatrzymania podróżnego i podjęcia czynności zmierzających do ustalenia jego tożsamości;

3) w razie uzasadnionego podejrzenia, że dokument przewozu albo dokument uprawniający do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego jest podrobiony lub przerobiony — zatrzymać dokument za pokwitowaniem oraz przesłać go prokuratorowi lub Policji, z powiadomieniem wystawcy dokumentu.

8. W przypadku, o którym mowa w ust. 7 pkt 2, do czasu przybycia funkcjonariusza Policji lub innych organów porządkowych, podróżny obowiązany jest pozostać w miejscu przeprowadzania kontroli albo w innym miejscu wskazanym przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego albo osobę przez niego upoważnioną.

Art. 34.

1. Przewoźnik wykonujący regularne przewozy osób w transporcie drogowym jest obowiązany zgłaszać na piśmie właściwemu organizatorowi zmiany dotyczące rozkładu jazdy, nie później niż w terminie 30 dni przed dniem aktualizacji rozkładów jazdy w określonych terminach.

2. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) tryb zatwierdzania rozkładów jazdy,

2) treść rozkładów jazdy,

3) sposób i terminy ogłaszania oraz aktualizacji rozkładów jazdy,

4) warunki ponoszenia kosztów związanych z zamieszczaniem informacji dotyczących rozkładów jazdy oraz podawaniem rozkładów jazdy do publicznej wiadomości

— mając na uwadze zróżnicowanie wysokości kosztów przewoźników w zależności od ich udziału w przewozach, a także zróżnicowanie rodzajów środków transportowych wykorzystywanych w publicznym transporcie zbiorowym.

Art. 34a.

1. Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób ustalania wysokości opłat dodatkowych pobieranych w razie:

a) braku odpowiedniego dokumentu przewozu,

b) braku ważnego dokumentu poświadczającego uprawnienie do bezpłatnego albo ulgowego przejazdu,

c) niezapłacenia należności za zabrane ze sobą do środka przewozu rzeczy lub zwierzęta albo naruszenia przepisów o ich przewozie,

d) spowodowania, bez uzasadnionej przyczyny, zatrzymania lub zmiany trasy środka transportu

— mając na uwadze zróżnicowanie wysokości opłat dodatkowych w zależności od strat poniesionych przez przewoźnika i powodu nałożenia opłaty dodatkowej;

2) sposób ustalania wysokości przysługującej przewoźnikowi opłaty manipulacyjnej, mając na uwadze ponoszone koszty czynności związanych ze zwrotem lub umorzeniem opłaty dodatkowej.

2. W odniesieniu do gminnego, powiatowego i wojewódzkiego regularnego przewozu osób, przepisy, o których mowa w ust. 1, określają odpowiednio rada gminy, rada powiatu albo sejmik województwa, a w mieście stołecznym Warszawie — Rada miasta stołecznego Warszawy.

Rozdział 3

Przewóz przesyłek towarowych

Art. 35.

1. Przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie jednego listu przewozowego lub innego dokumentu przewozowego, zwanego dalej także „listem przewozowym”.

1a. Przesyłki towarowej nie stanowi przesyłka pocztowa będąca przedmiotem usługi pocztowej w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 1640 oraz z 2024 r. poz. 467 i 1222).

2. Rodzaje przesyłek w zależności od masy lub objętości oraz ze względu na termin przewozu określa taryfa lub cennik.

Art. 36.

1. Z przewozu są wyłączone rzeczy:

1) których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów;

2) które z powodu swoich rozmiarów, masy lub innych właściwości albo ze względu na urządzenia przewoźnika lub warunki drogowe danej gałęzi transportu:

a) nie nadają się do przewozu środkami transportowymi,

b) spowodowałoby naruszenie przepisów określających warunki wykonywania przewozów drogowych, przepisów określających warunki pracy kierowców, przepisów ruchu drogowego lub przepisów o drogach publicznych;

3) niebezpieczne w rozumieniu odrębnych przepisów, chyba że zostały dopuszczone do przewozu na warunkach szczególnych.

2. Minister właściwy do spraw transportu oraz minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, ministrem właściwym do spraw zdrowia oraz ministrem właściwym do spraw rolnictwa, w drodze rozporządzenia, mogą określać szczególne warunki przewozu:

1) rzeczy łatwo psujących się,

2) zwłok i szczątków zwłok ludzkich,

3) żywych zwierząt

— mając na względzie zapewnienie bezpieczeństwa przewozu, wymaganych warunków przewozu oraz warunków sanitarnych dla zapewnienia ochrony zdrowia i środowiska.

Art. 37.

(uchylony)

Art. 38.

1. Nadawca składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeżeli przy danym rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób dostarcza informacji niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu.

2. W liście przewozowym nadawca zamieszcza:

1) nazwę i adres nadawcy, jego podpis oraz określenie placówki przewoźnika zawierającej umowę;

2) miejsce przeznaczenia przesyłki oraz nazwę i adres odbiorcy;

3) określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania i oznaczenia;

4) inne wskazania i oświadczenia, wymagane albo dopuszczone zgodnie z przepisami ze względu na warunki danej umowy lub sposób rozliczeń.

Art. 39.

1. Nadawca dołącza do listu przewozowego dokumenty wymagane w przepisach szczególnych, a w razie niemożności ich dołączenia dostarcza je w odpowiednim czasie w miejscu załatwiania wymaganych czynności, zamieszczając w liście przewozowym odpowiednią wzmiankę o dołączeniu dokumentów lub miejscu ich złożenia.

2. Czynności wymagane w przepisach szczególnych jest obowiązany załatwić:

1) nadawca przesyłki — w miejscu nadania;

2) przewoźnik — w czasie przewozu;

3) odbiorca — w miejscu przeznaczenia.

Art. 40.

1. Jeżeli wartość przewożonych rzeczy nie wynika z rachunku sprzedawcy lub dostawcy ani z obowiązującego cennika, nadawca może zadeklarować ich wartość w liście przewozowym.

2. W razie deklarowania wartości przesyłki towarowej mają odpowiednie zastosowanie przepisy art. 27 ust. 2 i 3.

Art. 41.

1. Nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w stanie umożliwiającym ich prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia.

2. Rzeczy, które ze względu na ich właściwości wymagają opakowania, nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi w opakowaniu określonym w przepisach o normalizacji, a w razie braku przepisów w tym zakresie — w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie ust. 3 i 4.

3. Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, w zakresie transportu drogowego i kolejowego, właściwości opakowania, w którym nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy, które ze względu na ich właściwości wymagają opakowania, mając na względzie zapewnienie bezpieczeństwa przewozu i wymaganych warunków przewozu.

4. Minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej określi, w drodze rozporządzenia, w zakresie żeglugi śródlądowej, właściwości opakowania, w którym nadawca jest obowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy, które ze względu na ich właściwości wymagają opakowania, mając na względzie zapewnienie bezpieczeństwa przewozu i wymaganych warunków przewozu.

Art. 42.

1. Przewoźnik może odmówić przyjęcia do przewozu rzeczy, których stan jest wadliwy lub opakowanie niedostateczne albo niemających wymaganego opakowania.

2. Przewoźnik może uzależnić przyjęcie do przewozu rzeczy, których opakowanie nie odpowiada warunkom określonym w art. 41 lub ze śladami uszkodzenia, od zamieszczenia przez nadawcę w liście przewozowym odpowiedniego oświadczenia o stanie przesyłki.

Art. 43.

1. Jeżeli umowa lub przepis szczególny nie stanowią inaczej, czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązków nadawcy lub odbiorcy.

2. Nadawca, odbiorca lub inny podmiot wykonujący czynności ładunkowe jest obowiązany wykonać je w sposób zapewniający przewóz przesyłki towarowej zgodnie z przepisami ruchu drogowego i przepisami o drogach publicznych, a w szczególności niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, przekroczenia dopuszczalnej masy pojazdów lub przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi.

Art. 44.

Nadawca i odbiorca są obowiązani doprowadzić do czystości i porządku teren oraz środek transportowy przewoźnika zanieczyszczony w związku z czynnościami ładunkowymi. Taki sam obowiązek ciąży na przewoźniku, jeżeli dokonuje on czynności ładunkowych na terenie nadawcy lub odbiorcy przesyłki.

Art. 45.

(uchylony)

Art. 46.

1. Drogę przewozu przesyłki ustala przewoźnik, uwzględniając w miarę możliwości żądania nadawcy.

2. Przewoźne oblicza się według odległości najkrótszej dostępnej drogi przewozu, a jeżeli uwzględniono żądanie nadawcy co do drogi dłuższej albo zaszła konieczność przewozu drogą dłuższą ze względu na właściwości przesyłki — według rzeczywistej drogi przewozu.

Art. 47.

1. (uchylony)

2. Osobę, która oddaje przewoźnikowi przesyłkę do przewozu, uważa się za upoważnioną przez nadawcę do wykonywania wszelkich czynności związanych z zawarciem umowy przewozu.

3. Dowodem zawarcia umowy przewozu jest potwierdzony przez przewoźnika list przewozowy, którym może być także przekaz elektroniczny, wydruk komputerowy lub inny dokument zawierający dane określone w art. 38. Jeden egzemplarz dokumentu otrzymuje nadawca.

4. (uchylony)

Art. 48.

1. Przewoźnik może sprawdzić, czy przesyłka odpowiada oświadczeniom nadawcy zawartym w liście przewozowym oraz czy zachowane zostały przepisy dotyczące rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych.

2. Sprawdzenia dokonuje się w obecności nadawcy, a jeżeli wezwanie go nie jest możliwe albo gdy nie zgłosi się w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje sprawdzenia w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności.

3. Wynik sprawdzenia zamieszcza się w liście przewozowym albo dołączonym do niego protokole.

4. W razie stwierdzenia niezgodności oświadczeń zawartych w liście przewozowym ze stanem rzeczywistym przesyłki, koszty sprawdzenia obciążają przesyłkę.

5. W razie ujawnienia rzeczy wyłączonych z przewozu albo niezachowania przepisów dotyczących rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych, stosuje się odpowiednio przepisy art. 55.

Art. 49.

1. Przewoźnik jest obowiązany przewieźć przesyłkę w oznaczonym terminie.

2. Jeżeli nie zachodzi wina przewoźnika, termin przewozu przesyłki przedłuża się o okres jej zatrzymania z powodu:

1) sprawdzenia, w którego wyniku stwierdzono niezgodność z danymi z listu przewozowego, albo niezachowania przepisów dotyczących rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych;

2) wykonywania czynności wymaganych w przepisach szczególnych;

3) zmiany umowy przewozu albo przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki;

4) przeładowania lub konieczności poprawienia załadowania;

5) wykonywania szczególnych czynności dotyczących przesyłki;

6) ograniczeń wprowadzonych na podstawie art. 8.

3. Jeżeli przewoźnik nie wykonuje przewozów w dni wolne od pracy, bieg terminu przewozu zawiesza się na te dni.

4. Przyczynę i czas przedłużenia oraz zawieszenia biegu terminu przewozu przewoźnik jest obowiązany wskazać w liście przewozowym.

5. Jeżeli termin przewozu upływa w godzinach, w których punkt odprawy przewoźnika nie jest otwarty dla czynności ekspedycyjnych, zakończenie terminu następuje po upływie dwóch godzin od najbliższego otwarcia punktu dla tych czynności.

6. Jeżeli termin przewozu upływa w dniu ustawowo wolnym od pracy, zakończenie terminu następuje o tej samej godzinie najbliższego dnia roboczego, chyba że przewoźnik dokonuje czynności ekspedycyjnych również w dniu ustawowo wolnym od pracy.

7. Termin przewozu przesyłki jest zachowany, jeżeli przed jego upływem przewoźnik:

1) zawiadomił odbiorcę o nadejściu przesyłki, która ma być wydana w punkcie odprawy, i przygotował ją do odbioru bądź tylko przygotował ją do odbioru, jeżeli nie był obowiązany do zawiadomienia;

2) postawił do rozporządzenia odbiorcy przesyłkę, która ma być wydana poza punktem odprawy.

8. (uchylony)

Art. 50.

1. O nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia przewoźnik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić odbiorcę (awizacja), chyba że przesyłkę dostarczył do lokalu odbiorcy lub na jego bocznicę bądź odbiorca zrzekł się na piśmie zawiadomienia. W zawiadomieniu określa się datę i godzinę przygotowania przesyłki do odbioru.

2. Na żądanie odbiorcy przewoźnik może dokonać wstępnego zawiadomienia o spodziewanym terminie dostarczenia przesyłki (przedawizacja).

3. (uchylony)

Art. 51.

1. Przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty należności ciążących na przesyłce.

2. Za równoznaczne z wydaniem przesyłki odbiorcy uważa się oddanie jej organowi państwowemu dokonującemu zajęcia lub konfiskaty na podstawie odpowiedniego tytułu prawnego; organ ten uiszcza należności obciążające przesyłkę.

Art. 52.

Przesyłkę, która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia wskazanego w liście przewozowym w ciągu 30 dni od upływu terminu przewozu, uważa się za utraconą.

Art. 53.

1. Nadawca może odstąpić od umowy przewozu lub wprowadzić do niej zmiany żądając, aby przewoźnik:

1) zwrócił mu przesyłkę w miejscu nadania;

2) wydał przesyłkę w innym miejscu niż miejsce wskazane w liście przewozowym;

3) wydał przesyłkę innej osobie niż odbiorca wskazany w liście przewozowym.

2. Odbiorca jest uprawniony do rozporządzania przesyłką w sposób określony w ust. 1 pkt 2 i 3, jeżeli nadawca nie zastrzegł inaczej w liście przewozowym. Zmianę określoną w ust. 1 pkt 2 odbiorca może wprowadzić tylko przed nadejściem przesyłki do miejsca przeznaczenia wskazanego w liście przewozowym.

3. Nadawca lub odbiorca rozporządzają przesyłką po przedstawieniu otrzymanego egzemplarza listu przewozowego, składając odpowiednie oświadczenie pisemne.

4. Uprawnienie nadawcy do rozporządzania przesyłką wygasa, gdy odbiorca wprowadził zmianę umowy przewozu, przyjął list przewozowy albo odebrał przesyłkę.

Art. 54.

1. Przewoźnik jest obowiązany do wykonania poleceń nadawcy albo odbiorcy w zakresie zmiany umowy przewozu, chyba że:

1) polecenie jest niewykonalne;

2) wykonanie polecenia spowodowałoby zakłócenia w eksploatacji;

3) wykonanie polecenia naruszałoby obowiązujące przepisy;

4) nie zachowano szczególnych warunków obowiązujących w tym zakresie.

2. O niemożności wykonania polecenia przewoźnik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić uprawnionego.

3. Należności wynikłe wskutek zmiany umowy przewozu ponosi odpowiednio nadawca lub odbiorca zależnie od tego, który z nich wprowadza zmiany.

Art. 55.

1. Nadawca może zamieścić w liście przewozowym wskazówki co do postępowania z przesyłką na wypadek:

1) przeszkody w przewozie powodującej niemożność wykonania umowy zgodnie z warunkami określonymi w liście przewozowym;

2) przeszkody w wydaniu powodującej niemożność wydania przesyłki w miejscu przeznaczenia odbiorcy określonemu w liście przewozowym.

Jeżeli w liście przewozowym brak takich wskazówek, przewoźnik zwraca się o nie do nadawcy.

2. W razie zmiany drogi przewozu przewoźnik może pobrać przewoźne za rzeczywistą drogę przewozu i obowiązuje go odpowiadający tej drodze termin przewozu, chyba że przeszkody w przewozie są zawinione przez przewoźnika.

3. W razie usunięcia przeszkody przed otrzymaniem wskazówek od nadawcy, przewoźnik kieruje przesyłkę do miejsca przeznaczenia lub wydaje ją odbiorcy, zawiadamiając o tym nadawcę.

4. Przepis art. 54 ust. 3 stosuje się odpowiednio, chyba że przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki nastąpiły z winy przewoźnika.

Art. 55a.

1. Zabrania się nadawcy:

1) zlecania przewozu kabotażowego przewoźnikowi nieposiadającemu odpowiedniego zezwolenia na taki przewóz lub wykonującemu przewóz kabotażowy niezgodnie z warunkami takiego przewozu;

2) zlecania przewozu drogowego przesyłki towarowej pojazdem nienormatywnym bez wymaganego zezwolenia na taki przewóz;

3) określania warunków drogowego przewozu przesyłki towarowej, których realizacja mogłaby spowodować naruszenie przepisów określających warunki wykonywania przewozów drogowych, przepisów określających warunki pracy kierowców, przepisów ruchu drogowego lub przepisów o drogach publicznych;

4) umieszczania w liście przewozowym i innych dokumentach danych i informacji niezgodnych ze stanem faktycznym;

5) uzależniania wysokości przewoźnego od masy lub objętości przesyłki towarowej — w przypadku drogowego przewozu drewna, ładunków sypkich lub innych ładunków masowych.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do spedytora, odbiorcy, organizatora transportu lub innego podmiotu zlecającego przewóz.

3. Zasady odpowiedzialności podmiotów, o których mowa w ust. 1 i 2, za naruszenie przepisu ust. 1 określają przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 728 i 731).

Art. 56.

Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj oraz warunki przewozu rzeczy, które ze względu na kształt, rozmiar lub masę albo drogę przewozu mogą powodować trudności transportowe przy przewozie koleją, mając na uwadze zapewnienie bezpieczeństwa ruchu kolejowego oraz możliwości eksploatacyjne.

Rozdział 4

Zabezpieczenie roszczeń i likwidacja przesyłek

Art. 57.

1. Przewoźnikowi przysługuje prawo zastawu na przesyłce w celu zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu, z wyjątkiem przesyłek organów władzy i administracji państwowej oraz organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania.

2. Prawo zastawu może być wykonywane, dopóki przesyłka znajduje się u przewoźnika lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać na podstawie dokumentów.

3. (uchylony)

Art. 58.

1. Przewoźnik likwiduje przesyłkę w razie:

1) braku wykonalnych wskazówek do usunięcia przeszkody w przewozie lub wydaniu przesyłki;

2) zaginięcia dokumentów przewozowych i braku możliwości ustalenia osoby uprawnionej do rozporządzania przesyłką.

2. Likwidacji przesyłki dokonuje się w drodze:

1) sprzedaży;

2) nieodpłatnego przekazania właściwej jednostce organizacyjnej;

3) zniszczenia.

3. Przewoźnik przystępuje do likwidacji:

1) niezwłocznie po upływie terminu odbioru żywych zwierząt, rzeczy niebezpiecznych lub łatwo ulegających zepsuciu;

2) w pozostałych wypadkach — po upływie 30 dni od terminu odbioru przesyłki, nie wcześniej jednak niż po upływie 10 dni od dnia zawiadomienia uprawnionego o zamierzonej likwidacji przesyłki.

4. Jeżeli nie ma możliwości przechowania przesyłki albo przechowanie pociąga za sobą koszty zbyt wysokie w stosunku do wartości przesyłki, przewoźnik może przystąpić do likwidacji przesyłki przed upływem terminów określonych w ust. 3 pkt 2.

5. Jeżeli przesyłkę sprzedano, uzyskaną kwotę oddaje się uprawnionemu po potrąceniu należności przewoźnika. Jeżeli należności przewoźnika przewyższają kwotę uzyskaną, różnicę pokrywa uprawniony. Przy obliczaniu różnicy nie uwzględnia się należności powstałych z przyczyn niezależnych od uprawnionego.

6. Sposób likwidacji i wartość przesyłki ustala komisja powołana przez przewoźnika. Jeżeli nie ustalono ceny bądź gdy przesyłka zawiera rzeczy niepełnowartościowe, komisja ustala wartość likwidowanej przesyłki w sposób szacunkowy, w razie potrzeby przy udziale rzeczoznawcy.

7. Do likwidacji przesyłek mają odpowiednie zastosowanie przepisy o rzeczach znalezionych.

Rozdział 5

(uchylony)

Rozdział 6

Odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu osób

Art. 62.

1. Przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką podróżny poniósł wskutek przedwczesnego odjazdu środka transportowego.

2. Przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego, jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.*

[* Utracił moc z dniem 11.12.2008 r. w części obejmującej zwrot „jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika”, na podstawie wyroku TK z  dnia 02.12.2008 r. sygn. akt K 37/07 (Dz. U. poz. 1408)]

Art. 63.

1. Za rzeczy, które podróżny przewozi ze sobą pod własnym nadzorem, przewoźnik ponosi odpowiedzialność, jeżeli szkoda powstała z jego winy.

2. Przewoźnik odpowiada za przewożone przez podróżnego rzeczy jak za przesyłkę, jeżeli podróżny umieści je, bez możliwości sprawowania nad nimi stałego nadzoru, w miejscu wskazanym przez przewoźnika lub na ten cel przeznaczonym.

3. Prowadzący przedsiębiorstwo eksploatujące środki transportowe z pomieszczeniami przeznaczonymi do spania ponosi odpowiedzialność określoną w ust. 2 za rzeczy zazwyczaj wnoszone do takich pomieszczeń. Za inne rzeczy odpowiedzialność prowadzącego przedsiębiorstwo ogranicza się do wypadku, gdy przyjął je na przechowanie albo gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa jego lub osoby u niego zatrudnionej.

4. Wysokość odszkodowania należnego od przewoźnika albo prowadzącego przedsiębiorstwo eksploatujące środki transportowe z pomieszczeniami przeznaczonymi do spania za utratę, ubytek lub uszkodzenie rzeczy wymienionych w ust. 1–3 nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy.

5. Przewoźnik albo prowadzący przedsiębiorstwo eksploatujące środki transportowe z pomieszczeniami przeznaczonymi do spania nie ponosi odpowiedzialności za utratę lub uszkodzenie pieniędzy, papierów wartościowych i cennych przedmiotów, w szczególności kosztowności albo przedmiotów mających wartość naukową lub artystyczną, chyba że rzeczy te przyjął na przechowanie albo szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa jego lub osoby u niego zatrudnionej.

Art. 64.

W grupowych przewozach osób przewoźnik ponosi odpowiedzialność wobec uczestników na zasadach określonych w art. 63, a wobec organizatora — na zasadach określonych w art. 62.

Rozdział 7

Odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu przesyłek

Art. 65.

1. Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstałe od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania oraz za opóźnienie w przewozie przesyłki.

2. Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności określonej w ust. 1, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie albo opóźnienie w przewozie przesyłki powstały z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej. Dowód, że szkoda lub przekroczenie terminu przewozu przesyłki wynikło z jednej z wymienionych okoliczności, ciąży na przewoźniku.

3. Przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności określonej w ust. 1, jeżeli utrata, ubytek lub uszkodzenie przesyłki powstały co najmniej z jednej z następujących przyczyn:

1) nadania pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowania przez nadawcę tych warunków;

2) braku, niedostateczności lub wadliwości opakowania rzeczy, narażonych w tych warunkach na szkodę wskutek ich naturalnych właściwości;

3) szczególnej podatności rzeczy na szkodę wskutek wad lub naturalnych właściwości;

4) ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę;

5) przewozu przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca.

4. Jeżeli przewoźnik na podstawie okoliczności danego wypadku wykaże, że utrata, ubytek lub uszkodzenie mogły powstać wskutek co najmniej jednej z przyczyn określonych w ust. 3, domniemywa się, że szkoda z nich wynikła.

Art. 66.

1. Przewoźnik nie odpowiada za ubytek przesyłki, której masy i liczby sztuk nie sprawdził przy nadaniu, jeżeli dostarczy ją bez śladu naruszenia, a w razie przewozu w zamkniętym środku transportowym — również z nienaruszonymi plombami nadawcy, chyba że osoba uprawniona udowodni, że szkoda powstała w czasie od przyjęcia przesyłki do przewozu aż do jej wydania.

2. Jeżeli przesyłka nadeszła do miejsca przeznaczenia w pojemniku transportowym, nienaruszonym, zamkniętym przez nadawcę i z nienaruszonymi, założonymi przez niego plombami, domniemywa się, że szkoda nie nastąpiła w czasie przewozu.

Art. 67.

1. Przy przesyłkach, które z powodu swoich właściwości tracą na masie, przewoźnik odpowiada tylko za tę część ubytku, która przewyższa normy ubytków ustalone zgodnie z obowiązującymi przepisami lub zwyczajowo przyjęte, chyba że szkoda nie wynikła z przyczyn uzasadniających zastosowanie norm dopuszczalnego ubytku.

2. Minister właściwy do spraw transportu oraz minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki, ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz ministrem właściwym do spraw rybołówstwa mogą określić, w drodze rozporządzenia, normy ubytków, o których mowa w ust. 1, mając na uwadze właściwość przewożonych rzeczy oraz rodzaj środków transportu.

Art. 68.

Jeżeli szkoda powstała tylko częściowo wskutek okoliczności, za które przewoźnik odpowiada, odpowiedzialność jego ogranicza się do zakresu, w jakim okoliczności te przyczyniły się do powstania szkody.

Art. 69.

1. Na żądanie uprawnionego przewoźnik stwierdza w liście przewozowym niemożność wydania przesyłki po upływie terminu określonego w art. 52, chyba że wcześniej stwierdzono nieodwracalny charakter utraty.

2. Jeżeli przesyłka zostanie odnaleziona w ciągu roku od wypłaty odszkodowania, przewoźnik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym uprawnionego.

3. W terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 2, uprawniony może żądać, aby wydano mu odnalezioną przesyłkę w jednym z punktów odprawy przesyłek za zwrotem otrzymanego od przewoźnika odszkodowania. W takim wypadku uprawniony zachowuje roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie.

4. Jeżeli odnalezienie nastąpiło po upływie roku albo uprawniony nie zgłosił się w terminie określonym w ust. 3, przesyłka ulega likwidacji.

Art. 70.

Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania polecenia zmiany umowy przewozu, chyba że zachodzą okoliczności wymienione w art. 54 ust. 1 i 2.

Rozdział 8

Odpowiedzialność z innych tytułów

Art. 71.

Przewoźnik odpowiada za szkodę wynikłą z utraty, niewykorzystania lub nienależytego wykorzystania dokumentów wymienionych w liście przewozowym i do tego listu dołączonych albo złożonych u przewoźnika, chyba że nie ponosi winy.

Art. 72.

1. Nadawca ponosi odpowiedzialność za szkodę wynikłą z:

1) podania w liście przewozowym lub w innej formie wskazań i oświadczeń niezgodnych z rzeczywistością i nieścisłych, niedostatecznych lub wpisanych w niewłaściwym miejscu, a także za brak, niekompletność lub nieprawidłowość dokumentów wymaganych w przepisach szczególnych;

2) wadliwego stanu przesyłki, braku lub niewłaściwego opakowania albo nienależytego wykonania czynności ładunkowych.

2. Nadawca przesyłki w transporcie drogowym rzeczy odpowiada za wszelkie koszty, jakie mógłby ponieść przewoźnik na skutek nieścisłości lub niedostateczności danych, o których mowa w ust. 1 pkt 1.

3. Nadawca ponosi także koszty związane z przeładunkiem przesyłki w przypadku, gdy dane dotyczące masy przesyłki, zawarte w liście przewozowym, są niezgodne ze stanem faktycznym.

Art. 73.

Za uszkodzenie mienia przewoźnika spowodowane czynnościami ładunkowymi ponosi odpowiedzialność odpowiednio nadawca lub odbiorca.

Rozdział 9

Ustalenie stanu przesyłki, dochodzenie roszczeń

Art. 74.

1. Jeżeli przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia, przewoźnik ustala niezwłocznie protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody. Przewoźnik wykonuje te czynności także na żądanie uprawnionego, jeżeli twierdzi on, że przesyłka jest naruszona.

2. Ustalenia protokolarne powinny być dokonane w obecności uprawnionego, a jeżeli wezwanie go nie jest możliwe albo nie zgłosi się on w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności.

3. Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie niedające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki.

4. Protokół podpisują osoby uczestniczące w ustaleniu stanu przesyłki. Jeżeli uprawniony nie zgadza się z treścią protokołu, może zamieścić w nim zastrzeżenie z uzasadnieniem; w razie odmowy podpisania protokołu przez uprawnionego przewoźnik stwierdza w nim fakt i przyczyny odmowy. Uprawniony otrzymuje bezpłatnie egzemplarz protokołu.

5. Jeżeli ustalenia protokolarne, podjęte na żądanie uprawnionego, nie wykażą szkody w przesyłce albo wykażą jedynie szkodę stwierdzoną już uprzednio przez przewoźnika, uprawniony ponosi opłaty określone w taryfie.

6. W razie trudności w ustaleniu danych dotyczących czasu, rodzaju, rozmiarów lub przyczyny szkody, dane te określa rzeczoznawca powołany przez przewoźnika w porozumieniu z uprawnionym.

Art. 75.

1. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu sądowym na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przysługuje uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji, przewoźnikowi zaś — po bezskutecznym wezwaniu zobowiązanego do zapłaty.

2. Reklamacje lub wezwanie do zapłaty uważa się za bezskuteczne, jeżeli dłużnik nie zapłacił dochodzonych należności w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia reklamacji lub wezwania do zapłaty.

3. Roszczenia przeciwko przewoźnikowi przysługują:

1) z tytułu umowy przewozu osób, zabieranych przez nie rzeczy oraz z tytułu umowy przewozu przesyłek bagażowych — podróżnemu, a przy przewozie grupowym — organizatorowi i uczestnikom, z tym że:

a) organizator jest uprawniony do dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu grupowego, umowy o przewóz przesyłki bagażowej (art. 32), jak również roszczeń o różnicę należności, z wyjątkiem roszczeń przysługujących uczestnikowi (lit. b),

b) uczestnik jest uprawniony do dochodzenia roszczeń z tytułu szkód, różnicy należności w związku z przewozem zabranych przez siebie rzeczy oraz indywidualnie zawartej umowy przewozu przesyłki bagażowej;

2) z tytułu umowy przewozu przesyłek towarowych:

a) o zwrot należności lub jej części — nadawcy lub odbiorcy zależnie od tego, który z nich dokonał zapłaty,

b) o inne roszczenia z tytułu umowy przewozu — nadawcy lub odbiorcy zależnie od tego, któremu z nich przysługuje prawo rozporządzania przesyłką;

3) z tytułu innych stosunków prawnych określonych w ustawie lub przepisach wydanych w jej wykonaniu — podmiotowi takiego stosunku.

Art. 76.

Przyjęcie przesyłki przez uprawnionego bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia, chyba że:

1) szkodę stwierdzono protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego;

2) zaniechano takiego stwierdzenia z winy przewoźnika;

3) ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika;

4) szkodę niedającą się z zewnątrz zauważyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem.

Art. 77.

1. Z zastrzeżeniem ust. 2 oraz art. 78 roszczenia dochodzone na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przedawniają się z upływem roku.

2. Roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki.

3. Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:

1) utraty przesyłki — od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą;

2) ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu — od dnia wydania przesyłki;

3) szkód niedających się z zewnątrz zauważyć — od dnia protokolarnego ustalenia szkody;

4) zapłaty lub zwrotu należności — od dnia zapłaty, a gdy jej nie było — od dnia, w którym powinna była nastąpić;

5) niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek — od dnia dokonania likwidacji;

6) innych zdarzeń prawnych — od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

4. Bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty.

Art. 78.

1. Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom (art. 5 i 6) przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.

2. Do roszczeń określonych w ust. 1 przepisu art. 75 ust. 1 nie stosuje się.

Art. 79.

Minister właściwy do spraw transportu oraz minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej określą, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowy tryb i sposób ustalania stanu przesyłek,

2) warunki, jakim powinny odpowiadać reklamacje i wezwania do zapłaty z tytułu przewozu osób i przesyłek oraz tryb postępowania reklamacyjnego

— mając na uwadze zapewnienie sprawnego i terminowego dochodzenia roszczeń.

Rozdział 10

Odszkodowania

Art. 80.

1. Wysokość odszkodowania za utratę lub ubytek przesyłki nie może przewyższać wartości, którą ustala się na podstawie i w następującej kolejności:

1) ceny wskazanej w rachunku dostawcy lub sprzedawcy albo

2) ceny wynikającej z cennika obowiązującego w dniu nadania przesyłki do przewozu bądź

3) wartości rzeczy tego samego rodzaju i gatunku w miejscu i czasie ich nadania.

2. W razie niemożności ustalenia wysokości odszkodowania w sposób określony w ust. 1, wysokość tę ustala rzeczoznawca.

3. W razie utraty przesyłki z deklarowaną wartością należy się odszkodowanie w wysokości deklarowanej, a w razie ubytku — w odpowiedniej części, chyba że przewoźnik udowodni, że wartość deklarowana przewyższa wartość ustaloną w sposób określony w ust. 1.

Art. 81.

1. W razie uszkodzenia przesyłki odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej procentowemu zmniejszeniu się wartości.

2. Wysokość odszkodowania, o którym mowa w ust. 1, nie może jednak przewyższać kwoty odszkodowania przysługującego za:

1) utratę całej przesyłki, jeżeli doznała ona obniżenia wartości wskutek uszkodzenia;

2) ubytek tej części przesyłki, która doznała obniżenia wartości wskutek uszkodzenia.

Art. 82.

Oprócz odszkodowań określonych w art. 80 i 81 przewoźnik jest obowiązany zwrócić przewoźne i inne koszty związane z przewozem przesyłki:

1) w razie utraty — w pełnej wysokości;

2) w razie ubytku — w odpowiedniej części;

3) w razie uszkodzenia — w wysokości odpowiadającej procentowi obniżenia wartości przesyłki wskutek uszkodzenia.

Art. 83.

1. Jeżeli wskutek zwłoki w przewozie powstała szkoda inna niż w przesyłce, przewoźnik jest obowiązany do zapłacenia odszkodowania do wysokości podwójnej kwoty przewoźnego.

2. Jeżeli wskutek zwłoki w przewozie powstała również szkoda w przesyłce, odszkodowanie ustalone według przepisów art. 81 przysługuje niezależnie od odszkodowania określonego w ust. 1.

Art. 84.

Odszkodowanie za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia zmiany umowy przewozu nie może przewyższać wysokości odszkodowania przysługującego w razie utraty przesyłki (art. 80).

Art. 85.

Odszkodowanie za szkody spowodowane utratą, niewykorzystaniem lub nienależytym wykorzystaniem przez przewoźnika dokumentów oddanych mu przez nadawcę nie może przewyższać wysokości poniesionych strat.

Art. 86.

Przewidziane w ustawie ograniczenia wysokości odszkodowania nie mają zastosowania, jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.

Art. 87.

1. Kwoty przysługujące z tytułu niezapłaconych należności, odszkodowań i wyrównania różnic należności — podlegają oprocentowaniu w wysokości ustawowej.

2. Odsetki oblicza się:

1) z tytułu niezapłaconych należności — od dnia, w którym należność powinna być zapłacona;

2) z innych tytułów — od dnia wniesienia reklamacji lub doręczenia wezwania do zapłaty.

Rozdział 10a

Przepisy karne

Art. 87a.

Podróżny, który w czasie kontroli dokumentów przewozu osób lub bagażu, mimo braku odpowiedniego dokumentu przewozu, odmawia zapłacenia należności i okazania dokumentu, umożliwiającego stwierdzenie jego tożsamości,

podlega karze grzywny.

Art. 87aa.

1. Osoba, o której mowa w art. 15 ust. 2, która nie opuszcza środka transportowego na żądanie osoby upoważnionej przez przewoźnika, o której mowa w art. 15 ust. 2a, podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł.

2. Jeżeli czyn, o którym mowa w ust. 1, ma charakter chuligański, sprawca podlega karze grzywny nie niższej niż 2000 zł.

Art. 87b.

(utracił moc)*

[* Z dniem 06.08.2014 r. na podstawie wyroku TK z dnia 28.07.2014 r. sygn. akt K 16/12 (Dz. U. poz. 1051)]

Art. 87c.

Orzekanie w sprawach określonych w art. 87a i art. 87aa następuje w trybie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Rozdział 11

Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy szczególne, przejściowe i końcowe

Art. 88.

(pominięty)

Art. 89.

(uchylony)

Art. 90.

W sprawach nieunormowanych w ustawie oraz w przepisach wydanych w jej wykonaniu i w przepisach szczególnych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Art. 91.

Do przewozów międzynarodowych w żegludze śródlądowej, do konosamentu, awarii wspólnej oraz czarteru na czas stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu morskiego.

Art. 92.

(uchylony)

Art. 93.

Do stosunków prawnych powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 94.

Traci moc dekret z dnia 24 grudnia 1952 r. o przewozie przesyłek i osób kolejami (Dz. U. z 1953 r. Nr 4, poz. 7).

Art. 95.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1985 r.



Ostatnia zmiana Dz.U. 2022.2025


Ustawa

z dnia 29 sierpnia 1997 r.

o Narodowym Banku Polskim

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2022 r. poz. 2025

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Narodowy Bank Polski, zwany dalej „NBP”, jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 2.

1. NBP posiada osobowość prawną i prawo używania pieczęci z godłem państwowym.

2. NBP nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

3. Działalność NBP jest prowadzona na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

4. Siedzibą NBP jest Warszawa.

5. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wynikających z obiektywnych okoliczności zewnętrznych organy NBP mogą działać i wykonywać swoje funkcje przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumienia się na odległość.

Art. 3.

1. Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

2. Do zadań NBP należy także:

1) organizowanie rozliczeń pieniężnych;

2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;

3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami;

4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;

5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;

6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego;

6a) działanie na rzecz stabilności systemu finansowego w zakresie instytucji finansowej w rozumieniu art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz. U. z z 2022 r. poz. 963 i 1488);

6b) działanie na rzecz wyeliminowania lub ograniczania ryzyka systemowego, o którym mowa w art. 4 pkt 15 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym;

7) opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

8) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Art. 4.

NBP przysługuje wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 5.

1. NBP może:

1) być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych;

2) pokrywać ze środków własnych wydatki związane z członkostwem w instytucjach określonych w pkt 1.

1a. NBP pokrywa ze środków własnych wydatki związane z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Międzynarodowym Funduszu Walutowym.

1b. NBP jest uprawniony do otrzymywania, przypadających Rzeczypospolitej Polskiej od Międzynarodowego Funduszu Walutowego, wszelkich wymagalnych kwot z tytułów finansowanych ze środków własnych NBP, w tym płatności zwrotnych, odsetek i innych dochodów.

2. NBP nie może być udziałowcem albo akcjonariuszem innych osób prawnych, z wyjątkiem prowadzących działalność usługową na rzecz instytucji finansowych lub Skarbu Państwa, lub mających dla NBP istotne znaczenie w zakresie działania na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 6a.

Rozdział 2

Organizacja NBP

Art. 6.

Organami NBP są:

1) Prezes NBP;

2) Rada Polityki Pieniężnej;

3) Zarząd NBP.

Art. 7.

1. NBP wykonuje zadania przez Centralę i inne jednostki organizacyjne.

2. Zarząd NBP w drodze uchwały:

1) powołuje, przekształca i likwiduje komórki organizacyjne Centrali NBP i inne jednostki organizacyjne;

2) określa zakres działalności oraz organizację wewnętrzną Centrali NBP i pozostałych jednostek organizacyjnych NBP.

Art. 8.

Działalność jednostek organizacyjnych NBP podlega rewizji wewnętrznej, którą wykonuje komórka Centrali NBP podporządkowana Prezesowi NBP.

A. Prezes NBP

Art. 9.

1. Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne kadencje.

3. Prezes NBP obejmuje obowiązki po złożeniu wobec Sejmu przysięgi następującej treści:

„Obejmując obowiązki Prezesa Narodowego Banku Polskiego przysięgam uroczyście, że postanowień Konstytucji i innych ustaw będę ściśle przestrzegać oraz że we wszystkich swoich działaniach dążyć będę do rozwoju gospodarczego Ojczyzny i pomyślności obywateli”.

Przysięga może być złożona z dodaniem słów „Tak mi dopomóż Bóg”.

4. Kadencja Prezesa NBP wygasa:

1) po upływie okresu sześcioletniego;

2) w razie śmierci;

3) w razie złożenia rezygnacji;

4) w razie odwołania.

5. Odwołanie Prezesa NBP może nastąpić, gdy:

1) nie wypełnia on swych obowiązków na skutek długotrwałej choroby;

2) został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo;

2a) złożył on niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu;

3) Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych.

Art. 9a.

1. Po wygaśnięciu kadencji Prezesa NBP z przyczyny określonej w art. 9 ust. 4 pkt 1 Prezes NBP pełni obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowego Prezesa NBP.

2. Po wygaśnięciu kadencji Prezesa NBP z przyczyn określonych w art. 9 ust. 4 pkt 2–4 wiceprezes NBP — pierwszy zastępca Prezesa NBP pełni obowiązki Prezesa NBP do czasu objęcia obowiązków przez nowego Prezesa NBP.

Art. 10.

1. Prezesa NBP w czasie jego nieobecności zastępuje wiceprezes NBP — pierwszy zastępca Prezesa NBP.

2. (uchylony)

3. Wiceprezesi NBP kierują wyznaczonymi przez Prezesa NBP działami pracy NBP.

Art. 11.

1. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP. Prawa i obowiązki pracowników NBP określa Kodeks pracy i pragmatyka służbowa określona odrębną ustawą.

2. Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewnątrz.

2a. Prezes NBP ustala tryb działania i wykonywania funkcji przez organy NBP przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumienia się na odległość, w tym zwoływania i prowadzenia obrad Rady Polityki Pieniężnej i Zarządu NBP, w sytuacjach o których mowa w art. 2 ust. 5.

3. Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych.

4. Prezes NBP przy wydawaniu zarządzeń podlegających ogłoszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo używania pieczęci z godłem państwowym.

5. Prezes NBP:

1) ustala, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, zasady przechowywania wartości pieniężnych w bankach i przedsiębiorstwach produkujących znaki pieniężne oraz transportowania tych wartości przez banki i te przedsiębiorstwa;

2) realizuje zadania wynikające z przepisów o obronie Ojczyzny.

B. Rada Polityki Pieniężnej

Art. 12.

1. Rada Polityki Pieniężnej, zwana dalej „Radą”, ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.

2. Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w szczególności:

1) ustala wysokość stóp procentowych NBP;

2) ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania;

3) określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych;

4) zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP;

5) przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP;

6) ustala zasady operacji otwartego rynku.

3. Rada dokonuje ocen działalności Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej.

4. (uchylony)

Art. 13.

1. W skład Rady wchodzą:

1) Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP;

2) 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm i Senat, spośród specjalistów z zakresu finansów.

2. Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Funkcję członka Rady można pełnić tylko jedną kadencję.

3. Powołanie nowych członków Rady powinno nastąpić najpóźniej do dnia wygaśnięcia kadencji poprzednich.

4. Członek Rady przed objęciem obowiązków w Radzie składa przed organem powołującym przysięgę następującej treści:

„Obejmując obowiązki członka Rady Polityki Pieniężnej przysięgam uroczyście, że będę działać z pełną bezstronnością, posiadaną wiedzą i doświadczeniem w zakresie polityki pieniężnej, zgodnie z celami działalności Narodowego Banku Polskiego.”

Przysięga może być złożona z dodaniem słów „Tak mi dopomóż Bóg”.

5. Organy uprawnione do powołania członka Rady odwołują go wyłącznie w przypadku:

1) zrzeczenia się swej funkcji;

2) choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji;

3) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa;

3a) złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu;

4) przyczyn, o których mowa w art. 14 ust. 2.

6. W razie śmierci członka Rady, organ powołujący stwierdza wygaśnięcie jego mandatu.

7. Uzupełnienia składu Rady na miejsce opróżnione z przyczyn określonych w ust. 5 i 6 organy powołujące dokonują nie później niż w okresie 3 miesięcy od odwołania lub stwierdzenia wygaśnięcia mandatu członka Rady.

8. (uchylony)

Art. 14.

1. W okresie kadencji członek Rady nie może zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską, a za zgodą Rady wyrażoną w drodze uchwały (bez udziału zainteresowanego) — dopuszczalna jest działalność w organizacjach międzynarodowych.

2. Członek Rady będący członkiem partii politycznej lub związku zawodowego obowiązany jest na okres kadencji w Radzie zawiesić działalność w tej partii lub w tym związku, pod rygorem odwołania z Rady.

3. Członkom Rady przysługuje wynagrodzenie w wysokości równej wynagrodzeniu wiceprezesów NBP. Wynagrodzenie to przysługuje również w ciągu 3 miesięcy od daty wygaśnięcia kadencji, z wyjątkiem, gdy powodem odwołania jest skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa.

Art. 15.

W posiedzeniach Rady uczestniczą wiceprezesi NBP bez prawa udziału w głosowaniu.

Art. 16.

1. Posiedzenia Rady zwołuje Przewodniczący co najmniej raz w miesiącu. Posiedzenie Rady może być zwołane również na pisemny wniosek co najmniej 3 członków Rady.

1a. W czasie nieobecności Przewodniczącego posiedzeniu przewodniczy jeden z członków Rady.

2. Tryb działania Rady oraz wyboru członka, który przewodniczy obradom podczas nieobecności Przewodniczącego Rady, określa regulamin uchwalony przez Radę większością głosów.

3. Ustalenia Rady podejmowane są w formie uchwał większością głosów przy obecności co najmniej 5 członków, w tym Przewodniczącego Rady. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos Przewodniczącego Rady.

4. Stanowiska zajęte przez członków Rady w głosowaniu podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym po upływie 6 tygodni, ale nie później niż 3 miesięcy od daty podjęcia uchwały.

C. Zarząd NBP

Art. 17.

1. Działalnością NBP kieruje Zarząd.

2. W skład Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP — jako przewodniczący oraz 6-8 członków Zarządu, w tym 2 wiceprezesów NBP.

2a. Członków Zarządu NBP powołuje i odwołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa NBP.

2b. Członkowie Zarządu NBP są powoływani na okres 6 lat. Przepisy art. 9 ust. 2, art. 13 ust. 3 i ust. 5–7 stosuje się odpowiednio.

3. Zarząd NBP:

1) realizuje uchwały Rady;

2) podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.

4. Do zakresu działania Zarządu NBP należy w szczególności:

1) (uchylony)

2) realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej;

3) okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego;

4) nadzorowanie operacji otwartego rynku;

5) ocena funkcjonowania systemu bankowego;

5a) analiza stabilności krajowego systemu finansowego;

6) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP;

7) uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości;

8) określanie zasad gospodarowania funduszami NBP;

9) określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP;

10) określanie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP;

11) uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP;

12) sporządzanie rocznego sprawozdania finansowego NBP;

13) opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą;

14) przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady.

Art. 18.

Członek Zarządu NBP nie może zajmować żadnych innych stanowisk i podejmować działalności zarobkowej lub publicznej poza pracą naukową, dydaktyczną lub twórczością autorską. Przepis art. 14 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 19.

Uchwały Zarządu NBP zapadają większością bezwzględną głosów, a w przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos Prezesa NBP.

Art. 20.

Szczegółowy tryb działania Zarządu NBP określa regulamin uchwalony przez Zarząd.

Rozdział 3

NBP a władze państwowe

Art. 21.

W wykonaniu swoich zadań NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej, a w szczególności:

1) przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym;

2) współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa;

3) opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej;

4) opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego.

Art. 22.

1. Prezes NBP może uczestniczyć w posiedzeniach Sejmu.

2. Prezes NBP i inni przedstawiciele organów NBP, o których mowa w art. 6, są obowiązani do przedstawienia informacji i udzielenia wyjaśnień dotyczących polityki pieniężnej i działalności NBP przed Sejmem i Senatem oraz ich komisjami.

Art. 22a.

Prezes NBP jest członkiem Komitetu Stabilności Finansowej.

Art. 23.

1. Prezes NBP w imieniu Rady:

1) przedstawia Sejmowi i Radzie Ministrów:

a) kwartalne informacje o bilansie płatniczym,

b) roczne zestawienie międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

2) przekazuje Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów projekty założeń polityki pieniężnej, opinie w sprawie projektu ustawy budżetowej, prognozy bilansu płatniczego oraz ustalenia Rady;

3) opracowuje okresowe informacje o wpłatach (wypłatach) z zysku.

2. Naczelne organy państwowe, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, banki i inne osoby prawne, jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi oraz inni przedsiębiorcy:

1) przekazują NBP dane niezbędne do ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa;

2) uczestniczący w obrotach z zagranicą — przekazują NBP dane niezbędne do sporządzenia bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

3) przekazują NBP, na jego żądanie, dane niezbędne do analiz ryzyka systemowego.

2a. Podmioty uczestniczące w rozliczeniach pieniężnych i rozrachunkach międzybankowych przekazują, na żądanie NBP, dane niezbędne do dokonywania ocen funkcjonowania rozliczeń pieniężnych i rozrachunków międzybankowych.

2b. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP, określa, w drodze rozporządzenia, sposób, zakres i terminy realizacji obowiązku, o którym mowa w ust. 2a, kierując się potrzebą zapewnienia NBP dostępu do informacji niezbędnych do wykonywania jego obowiązków wynikających z ustawy oraz odrębnych przepisów.

2c. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP i Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego, określi, w drodze rozporządzenia, sposób, szczegółowy zakres i terminy przekazywania przez podmioty, o których mowa w ust. 2, inne niż banki, danych niezbędnych do ustalania polityki pieniężnej, okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa oraz analiz ryzyka systemowego, uwzględniając pozycję, udział w rynku finansowym oraz znaczenie dla analizy zjawisk monetarnych działalności tych podmiotów oraz kierując się potrzebą zapewnienia NBP dostępu do informacji niezbędnych do wykonywania jego obowiązków wynikających z ustawy oraz zadań wynikających z uczestnictwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych i Europejskiej Radzie do spraw Ryzyka Systemowego.

3. Banki przekazują ponadto na żądanie NBP dane niezbędne do oceny ich sytuacji finansowej oraz stabilności i ryzyka systemu bankowego.

3a. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych oraz spółka, której Krajowy Depozyt przekazał wykonywanie czynności z zakresu swoich zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1–6 lub ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1500 i 1488), izby rozliczeniowe oraz izby rozrachunkowe, o których mowa w art. 68a tej ustawy, a także kontrahent centralny (CCP) w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz. Urz. UE L 201 z 27.07.2012, str. 1, z późn. zm.), przekazują, na żądanie Prezesa NBP, informacje niezbędne do wykonywania zadań, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 6a i 6b, dotyczące uczestników w rozumieniu art. 45a ust. 2 tej ustawy, służące dokonywaniu oceny sytuacji finansowej tych uczestników oraz stabilności systemu finansowego i ryzyka systemu finansowego.

4. Tryb i szczegółowe zasady przekazywania danych, o których mowa w ust. 2 i 3, określa Zarząd NBP w drodze uchwały.

4a. Obowiązek przekazywania do NBP danych niezbędnych do wykonywania zadań NBP wynikających z ustawy oraz uczestnictwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych, obejmuje również dane objęte ochroną na podstawie odrębnych ustaw, w tym informacje objęte tajemnicą bankową.

5. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 2, 2a i 3, mogą być wykorzystywane wyłącznie do sporządzania zestawień statystycznych, opracowań, ocen i bilansów oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej i, z zastrzeżeniem ust. 6–8 i 10, nie mogą być udostępniane osobom trzecim.

6. Zestawienia statystyczne, opracowania i oceny zawierające dane jednostkowe, o których mowa w ust. 2, 2a, 3 i 3a, umożliwiające powiązanie ich z konkretnym podmiotem lub zidentyfikowanie konkretnego podmiotu, w szczególności jeżeli do sporządzenia zestawienia, opracowania i oceny wykorzystano dane dotyczące mniej niż trzech podmiotów lub gdy udział danych dotyczących jednego podmiotu, wykorzystanych w zestawieniu, opracowaniu lub ocenie jest większy niż trzy czwarte całości — nie mogą być udostępniane osobom trzecim.

7. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 2, 2a, 3 i 3a, oraz zestawienia statystyczne, opracowania i oceny, o których mowa w ust. 6, NBP udostępnia:

1) Europejskiemu Bankowi Centralnemu — w wykonaniu obowiązków związanych z uczestnictwem NBP w Europejskim Systemie Banków Centralnych;

2) innym podmiotom zagranicznym — w wykonaniu zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej;

3) innym podmiotom, niż wymienione w pkt 1 i 2 — na podstawie odrębnych przepisów.

8. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 3, mogą być udostępniane Ministrowi Finansów i Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie niezbędnym dla realizacji celu działalności i zadań Komitetu Stabilności Finansowej.

8a. Dane jednostkowe, o których mowa w ust. 3 i 3a, oraz zestawienia statystyczne, opracowania i oceny, o których mowa w ust. 6, NBP udostępnia Komitetowi Stabilności Finansowej, o którym mowa w ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, w zakresie niezbędnym dla realizacji zadań Komitetu.

9. Przepisy ust. 8 i 8a stosuje się odpowiednio do danych zawierających informacje objęte ochroną na podstawie odrębnych ustaw, w tym informacji objętych tajemnicą bankową.

10. Wymiana między Narodowym Bankiem Polskim i Głównym Urzędem Statystycznym zebranych danych jednostkowych nieidentyfikowalnych, a w szczególnych przypadkach wynikających z uczestnictwa w Europejskim Systemie Banków Centralnych (ESBC) i Europejskim Systemie Statystycznym (ESS) danych jednostkowych identyfikowalnych podmiotów gospodarki narodowej, oraz wyników agregacji tych danych odbywa się nieodpłatnie, na zasadzie wzajemności, w zakresie niezbędnym do wykonywania ustawowo określonych zadań, z zachowaniem tajemnic ustawowo chronionych.

11. Szczegółowy zakres i tryb przekazywania danych, o których mowa w ust. 10, określa umowa o wymianie informacji zawarta między Prezesem NBP i Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego.

Art. 23a.

1. Dane niezbędne do:

1) sporządzania bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej,

2) ustalania polityki pieniężnej i okresowych ocen sytuacji pieniężnej państwa,

3) oceny sytuacji finansowej banków i ryzyka sektora bankowego

4) numeracji banków i ich jednostek organizacyjnych

— są przekazywane do NBP w postaci elektronicznej.

2. Dane w postaci elektronicznej są przekazywane z wykorzystaniem odpowiednich certyfikatów wydanych przez NBP lub innych form uwierzytelniania stosowanych przez NBP.

3. Przekazanie danych w sposób niezgodny z wymogami wskazanymi w ust. 1 i 2 jest równoznaczne z nieprzekazaniem tych danych.

Art. 24.

1. NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą.

2. Zasady ustalania kursu złotego w stosunku do walut obcych ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą.

3. NBP ogłasza bieżące kursy walut obcych oraz kursy innych wartości dewizowych.

Rozdział 4

Nadzór bankowy

Art. 25.–30.

(uchylone)

Rozdział 4a

NBP a Komitet Stabilności Finansowej

Art. 30a.

NBP udostępnia Komitetowi Stabilności Finansowej:

1) informacje i dane, w tym chronione na podstawie odrębnych ustaw, niezbędne do oceny ryzyka systemowego;

2) analizy, opracowania i opinie dotyczące oceny ryzyka systemowego, stabilności finansowej i nierównowag makroekonomicznych, w tym cykliczne raporty NBP o stabilności systemu finansowego oraz raporty o nierównowagach makroekonomicznych;

3) informacje o działaniach podejmowanych przez właściwe podmioty, o których mowa w art. 4 pkt 22 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, związanych z realizacją rekomendacji Komitetu Stabilności Finansowej;

4) informacje o konsultacjach z Komisją Europejską, Europejską Radą do spraw Ryzyka Systemowego, Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego oraz organami nadzoru makroostrożnościowego z innych zainteresowanych państw członkowskich, o których mowa w art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, oraz opiniach wydanych przez te podmioty, dotyczących działań Komitetu Stabilności Finansowej.

Art. 30b.

NBP zapewnia obsługę Komitetu Stabilności Finansowej w zakresie realizacji zadań określonych w art. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, w szczególności:

1) organizuje posiedzenia Komitetu Stabilności Finansowej i prowadzi jego sekretariat;

2) przygotowuje projekty uchwał Komitetu Stabilności Finansowej.

Rozdział 5

Emisja znaków pieniężnych

Art. 31.

Znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze.

Art. 32.

Znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 33.

1. Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze zarządzenia.

2. Prezes NBP może wycofywać z obiegu określone znaki pieniężne. Po upływie terminu określonego przez Prezesa NBP znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie w wyznaczonych przez Prezesa NBP bankach.

Art. 34.

1. Znaki pieniężne, nieodpowiadające wskutek zużycia lub uszkodzenia warunkom ustalonym przez Prezesa NBP, przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej i podlegają wymianie.

2. Prezes NBP określa, w drodze zarządzenia, szczegółowe zasady i tryb wymiany znaków pieniężnych, o których mowa w ust. 1.

Art. 35.

1. Fałszywe znaki pieniężne podlegają zatrzymaniu, bez prawa do zwrotu ich równowartości.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do fałszywych banknotów i monet opiewających na waluty obce.

3. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Prezesa NBP, określi, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb postępowania przy zatrzymywaniu znaków pieniężnych podejrzanych co do autentyczności oraz postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi, mając na uwadze zapewnienie sprawności i bezpieczeństwa obrotu gotówkowego, w szczególności potrzebę zabezpieczenia zatrzymanych znaków pieniężnych jako materiału dowodowego, a także ochronę słusznych interesów osób, których znaki pieniężne zostały zatrzymane, w tym zwrot albo wypłatę równowartości zatrzymanych znaków pieniężnych, których autentyczność zostanie potwierdzona.

Art. 36.

NBP może prowadzić w kraju i za granicą sprzedaż monet, banknotów i numizmatów przeznaczonych na cele kolekcjonerskie oraz na inne cele, na warunkach i według zasad ustalonych przez Zarząd NBP w drodze uchwały.

Art. 37.

NBP organizuje gospodarkę znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozdział 6

Instrumenty polityki pieniężnej

Art. 38.

1. W celu kształtowania podaży pieniądza i działalności kredytowej NBP gromadzi rezerwy obowiązkowe banków.

2. Rezerwę obowiązkową banków stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych, z wyjątkiem papierów wartościowych zabezpieczonych hipotecznie o okresie wykupu powyżej 5 lat oraz listów zastawnych o okresie wykupu powyżej 5 lat, oraz innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także środków przyjętych od banku zagranicznego na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy lub środków pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata oraz środków pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie indywidualnych kont emerytalnych oraz indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego w rozumieniu przepisów o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.

3. Banki spółdzielcze utrzymują rezerwy obowiązkowe w banku zrzeszającym, z którym są zrzeszone. Bank zrzeszający utrzymuje rezerwę obowiązkową zrzeszonych banków spółdzielczych na swoim rachunku w Narodowym Banku Polskim w kwocie odpowiadającej rezerwom obowiązkowym zrzeszonych w nim banków i własnym rezerwom obowiązkowym.

Art. 39.

1. Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana ze względu na umowny okres przechowywania środków pieniężnych, rodzaj waluty, a także rodzaj dokonywanych operacji finansowych stanowiących źródło pozyskania środków.

2. Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

1) 30% sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 ust. 2, od wkładów na żądanie;

2) 20% sumy środków pieniężnych, o których mowa w art. 38 ust. 2, od wkładów terminowych.

3. Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie wdrażania planu naprawy banku.

3a. Zarząd NBP może zwolnić spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową oraz Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.

3b. Zarząd NBP może zwolnić podmiot w restrukturyzacji lub instytucję pomostową, o których mowa w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r. poz. 793, 872 i 1692), z obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej w okresie przymusowej restrukturyzacji.

4. Środki pieniężne z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom, spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym oraz Krajowej Spółdzielczej Kasie  Oszczędnościowo-Kredytowej.

Art. 39a.

Banki pomniejszają kwotę naliczonej rezerwy obowiązkowej o kwotę stanowiącą równowartość 500 000 euro, obliczoną według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca stanowiącego podstawę naliczenia rezerwy obowiązkowej, a w przypadku gdy w tym dniu nie ogłoszono takiego kursu, według ostatniego kursu ogłoszonego przed tym dniem.

Art. 40.

1. Zarząd NBP ustala:

1) zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej;

2) rodzaje środków pieniężnych, których nie dotyczy obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej;

3) zasady naliczania oprocentowania rezerwy obowiązkowej i przekazywania środków pieniężnych należnych z tytułu tego oprocentowania.

2. Zarząd NBP może określać wysokość zapasu gotówki w złotych, którego utrzymywanie w kasach bankowych będzie równoznaczne z utrzymywaniem rezerwy obowiązkowej w NBP.

3. Do przekazywania środków, o którym mowa w art. 39 ust. 5, stosuje się zasady dotyczące przekazywania środków pieniężnych z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej ustalone dla banków.

Art. 41.

1. W razie naruszenia obowiązku określonego w art. 40 utrzymywania rezerwy, bank uiszcza na rzecz NBP odsetki od różnicy pomiędzy kwotą, która podlega utrzymywaniu na rachunkach, a kwotą faktycznie na tych rachunkach utrzymywaną.

2. Stawkę odsetek, o których mowa w ust. 1, uchwala Zarząd NBP w wysokości nie większej niż dwukrotna wysokość stopy oprocentowania kredytu lombardowego.

3. Zarząd NBP może wyrazić zgodę na nieuiszczanie przez bank odsetek, o których mowa w ust. 1, gdy bank jest w stanie zawieszenia, likwidacji albo upadłości.

Art. 42.

1. NBP może udzielać bankom kredytu refinansowego w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.

2. NBP przy udzielaniu kredytu refinansowego kieruje się zdolnością banku do spłaty tego kredytu wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty, z zastrzeżeniem, o którym mowa w ust. 3.

3. NBP może udzielić kredytu refinansowego także bankowi dla wdrożenia planu naprawy banku.

4. Kredyt refinansowy może być udzielony:

1) do określonej kwoty w rachunku kredytu;

2) pod zastaw papierów wartościowych — do wysokości równej określonej części nominalnej wartości tych papierów (kredyt lombardowy);

3) w innej formie, określonej przez Zarząd NBP.

5. Umowa o kredyt refinansowy może zostać rozwiązana przez każdą ze stron za siedmiodniowym terminem jej wypowiedzenia.

6. Jeżeli sytuacja finansowa banku korzystającego z kredytu refinansowego ulega pogorszeniu w stopniu zagrażającym terminowej spłacie kredytu, albo bank ten nie przestrzega istotnych postanowień umowy kredytowej, NBP może wypowiedzieć tę umowę i zażądać wcześniejszej spłaty kredytu, w całości lub w części, w terminie krótszym niż określony w tej umowie.

7. Do umowy o kredyt refinansowy stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 2439, z późn. zm.), ze zmianami wynikającymi z niniejszej ustawy.

Art. 43.

1. W przypadkach uregulowanych w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 924, 1358 i 1488) NBP może udzielać kredytu krótkoterminowego Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu.

2. W przypadku zagrożenia płynności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych NBP może udzielić Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej kredytu krótkoterminowego na zasilenie funduszu stabilizacyjnego, o którym mowa w art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, w razie zaistnienia groźby wyczerpania środków funduszu i pod warunkiem ustanowienia odpowiedniego zabezpieczenia.

3. Komisja Nadzoru Finansowego przekazuje na wniosek NBP opinię o sytuacji sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz o zdolności Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej do spłaty kredytu, o którym mowa w ust. 2, wraz z odsetkami.

4. Środki z kredytu, o którym mowa w ust. 2, mogą być wykorzystane przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową wyłącznie na udzielanie kredytów dla spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych.

Art. 43a.

1. W przypadku zabezpieczenia kredytów, o których mowa w art. 42 i art. 43, przelewem wierzytelności hipotecznych lub wierzytelności zabezpieczonych zastawami rejestrowymi na NBP przechodzą odpowiednio hipoteki lub zastawy rejestrowe z dniem udzielenia tych kredytów. Przepisów art. 79 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2022 r. poz. 1728) oraz art. 17 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. z 2018 r. poz. 2017) nie stosuje się.

2. Do chwili ujawnienia cesjonariusza w odpowiednim rejestrze przelew wierzytelności, o którym mowa w ust. 1, jest bezskuteczny w stosunku do dłużnika rzeczowego. W razie wygaśnięcia hipoteki albo zastawu rejestrowego przed ujawnieniem cesjonariusza w odpowiednim rejestrze cedent jest obowiązany dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej albo zastawu rejestrowego z rejestru zastawów.

3. Z chwilą zawiadomienia sądu, sądu polubownego lub organu prowadzącego postępowanie administracyjne o przelewie wierzytelności, o którym mowa w ust. 1, na zabezpieczenie kredytów, o których mowa w art. 42 i art. 43, NBP wstępuje z mocy prawa w miejsce kredytobiorcy do postępowań cywilnych, administracyjnych, sądowo-administracyjnych oraz przed sądami polubownymi, dotyczących przelanych wierzytelności, bez zezwolenia strony przeciwnej albo osoby trzeciej, która ma interes prawny.

4. Przepis ust. 3 stosuje się również do dotychczasowego kredytobiorcy w zakresie wstąpienia w miejsce NBP do postępowań po spłacie należności z tytułu udzielenia kredytów, o których mowa w art. 42 i art. 43, na podstawie zaświadczenia wydanego przez NBP.

Art. 44.

1. NBP może przyjmować od banków weksle do dyskonta i redyskonta.

2. Zarząd NBP określa rodzaje weksli przyjmowanych przez NBP do dyskonta i redyskonta oraz uchwala zasady i tryb ich dyskonta oraz redyskonta.

Art. 45.

(uchylony)

Art. 46.

W razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej Rada może w drodze uchwały wprowadzić:

1) ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców;

2) obowiązek utrzymywania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców.

Art. 47.

Pożyczki i kredyty zaciągnięte przez NBP w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych mogą być przeznaczane na udzielanie kredytu w walutach obcych bankom krajowym.

Art. 48.

NBP może:

1) emitować i sprzedawać papiery wartościowe;

2) sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku;

3) organizować obrót papierami wartościowymi, których jest emitentem oraz papierami wartościowymi emitowanymi albo poręczanymi lub gwarantowanymi przez Skarb Państwa;

4) otwierać rachunki lokat terminowych banków.

Art. 49.

NBP może być powierzona obsługa pożyczki państwowej, zaciągniętej w drodze emisji papierów wartościowych.

Art. 50.

NBP może przyjmować do przechowania i administrowania oraz jako przedmiot zabezpieczenia papiery wartościowe, w tym papiery wartościowe, których jest emitentem.

Art. 50a.

W przypadku zabezpieczenia wierzytelności NBP, zaspokojenie roszczeń NBP jako zastawnika następuje w sposób przewidziany w Kodeksie cywilnym albo — jeżeli umowa z zastawcą tak stanowi — przez sprzedaż przedmiotu zastawu przez NBP w imieniu zastawcy lub przejęcie go przez NBP.

Rozdział 7

Prowadzenie rachunków bankowych

Art. 51.

1. NBP prowadzi rachunki:

1) banków;

2) budżetu państwa;

3) Bankowego Funduszu Gwarancyjnego;

3a) Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej;

3b) Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego;

4) innych osób prawnych, za zgodą Prezesa NBP.

2. Zarząd NBP określa, w drodze uchwały, warunki otwierania i prowadzenia rachunków banków.

Rozdział 8

Działalność dewizowa

Art. 52.

1. NBP realizuje funkcje centralnej bankowej instytucji dewizowej poprzez gromadzenie rezerw dewizowych, zarządzanie rezerwami dewizowymi oraz podejmowanie czynności bankowych i innych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju.

2. Prezes NBP wykonuje kontrolę w zakresie ustalonym w przepisach prawa dewizowego.

3. NBP może pełnić funkcje agenta finansowego Rządu w zakresie zawierania i realizacji umów kredytowych oraz obsługi zadłużenia zagranicznego państwa; NBP nie odpowiada za zobowiązania Skarbu Państwa w tym zakresie. Szczegółowy tryb postępowania ustali każdorazowo umowa między NBP i Ministrem Finansów.

4. NBP może posiadać wartości dewizowe i dokonywać obrotu tymi wartościami we własnym imieniu i na własny rachunek oraz na rachunek innych podmiotów, jak również wykonywać czynności obrotu dewizowego w kraju i za granicą, w tym również w zakresie udzielania i zaciągania kredytów i pożyczek zagranicznych oraz udzielania i przyjmowania poręczeń i gwarancji bankowych w obrotach z zagranicą.

5. (uchylony)

Rozdział 9

Szczególne obowiązki i uprawnienia NBP

Art. 53.

Założenia polityki pieniężnej, sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej oraz akty normatywne organów NBP — z wyjątkiem aktów, o których mowa w art. 54 ust. 1 — ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Art. 54.

1. Prezes NBP wydaje Dziennik Urzędowy Narodowego Banku Polskiego, w którym ogłasza się:

1) akty organów NBP dotyczące funkcjonowania banków;

2) bilans oraz rachunek zysków i strat NBP;

3) uchwały Komitetu Stabilności Finansowej, o których mowa w art. 12 ust. 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym.

2. Prezes NBP może skierować do ogłoszenia również inne niż określone w ust. 1 akty prawne i obwieszczenia.

Art. 54a.

1. Nazwa oraz wzór graficzny winiety Dziennika Urzędowego Narodowego Banku Polskiego nie mogą być wykorzystywane przez inne niż NBP podmioty, w szczególności w celach handlowych w publikacjach, wydawnictwach lub innych formach upowszechniania aktów prawnych.

2. Do wydawania Dziennika Urzędowego Narodowego Banku Polskiego i ogłaszania w nim aktów prawnych stosuje się odpowiednio przepisy art. 2a, art. 3, art. 4, art. 6, art. 7, art. 15–18, art. 20, art. 20b, art. 23a, art. 27 i art. 28a ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461).

Art. 55.

Pracownicy NBP oraz członkowie Rady i organów opiniodawczo-doradczych przy Zarządzie NBP są obowiązani do nieujawniania osobom nieupoważnionym informacji, z którymi zapoznali się w trakcie wykonywania swoich obowiązków, w tym informacji objętych tajemnicą bankową na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, informacji objętych ochroną na podstawie przepisów dotyczących ochrony informacji niejawnych, jak również innych informacji chronionych ustawowo. Obowiązek ten trwa również po rozwiązaniu stosunku pracy, a także po ustaniu członkostwa w Radzie lub wspomnianych wyżej organach.

Art. 56.

1. Do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych NBP są upoważnieni:

1) Prezes NBP albo

2) dwie osoby działające łącznie spośród:

a) wiceprezesów NBP lub pozostałych członków Zarządu NBP oraz

b) pełnomocników powoływanych przez Zarząd NBP albo osobę przez niego do tego upoważnioną, działających w granicach udzielonych im pełnomocnictw.

2. Do wykonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczególnych osoby wymienione w ust. 1 mogą ustanowić pełnomocnika działającego samodzielnie w granicach udzielonego pełnomocnictwa.

Art. 57.

1. NBP, na równi z jednostkami budżetowymi, korzysta ze zwolnienia od podatków oraz opłaty skarbowej.

2. Egzekucja należności pieniężnych od NBP może być prowadzona, gdy wierzyciel złożył w NBP tytuł egzekucyjny sądowy lub administracyjny i w ciągu miesiąca od daty złożenia tytułu objęte nim świadczenie nie zostało wykonane. Do egzekucji przeciwko NBP stosuje się odpowiednio przepis art. 1060 Kodeksu postępowania cywilnego.

Art. 58.

Nie można ogłosić upadłości NBP.

Art. 59.

NBP może inicjować i organizować badania naukowe, jak również prowadzić działalność wydawniczą i promocyjną.

Art. 59a.

1. W przypadku przetwarzania danych osobowych w celu wykonywania zadań określonych w art. 3 ust. 2 pkt 6a i 7, realizację uprawnień, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), zapewniają podmioty, które przekazują dane do NBP w sposób określony w art. 23a ust. 1 i 2.

2. NBP informuje o ograniczeniach, o których mowa w ust. 1, przez udostępnienie tych informacji w miejscu powszechnie dostępnym w swojej siedzibie oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej NBP lub na stronie internetowej NBP.

3. Okres przechowywania danych osobowych, o których mowa w ust. 1, ustala administrator danych zgodnie z celami ich przetwarzania, biorąc pod uwagę przepisy odrębne dotyczące terminów. NBP dokonuje przeglądu tych danych osobowych co 5 lat.

4. Dane osobowe, o których mowa w ust. 1, podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazywaniu polegającym co najmniej na:

1) dopuszczeniu przez administratora danych do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób do tego uprawnionych;

2) pisemnym zobowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w tajemnicy;

3) testowaniu i doskonaleniu stosowanych środków technicznych i organizacyjnych;

4) zapewnieniu bezpiecznej komunikacji w sieciach teleinformatycznych, w szczególności poprzez zagwarantowanie, aby proces pozyskiwania i przekazywania danych osobowych podmiotom zewnętrznym wykorzystywał techniki kryptograficzne;

5) zapewnieniu ochrony przed nieuprawnionym dostępem do systemów informatycznych NBP;

6) zapewnieniu integralności danych w systemach informatycznych NBP;

7) określeniu zasad bezpieczeństwa przetwarzanych danych osobowych.

5. Prezesowi Urzędu Ochrony Danych Osobowych nie przysługuje prawo dostępu do danych jednostkowych, o których mowa w art. 23 ust. 2, 2a, 3 i 3a, oraz zestawień statystycznych, opracowań i ocen, o których mowa w art. 23 ust. 6.

6. Jeżeli jest to konieczne ze względu na wymagania bezpieczeństwa związane z kontrolą dostępu do informacji lub pomieszczeń, NBP żąda od osób świadczących usługi na rzecz NBP lub osób realizujących transporty wartości pieniężnych oraz ich pracowników danych biometrycznych w postaci odcisków palców, głosu, geometrii dłoni, układu naczyń krwionośnych palców lub dłoni. Dane biometryczne mogą być przechowywane wyłącznie przez czas realizacji usług świadczonych przez te osoby na rzecz NBP lub realizacji transportów pieniężnych.

Rozdział 10

Gospodarka finansowa NBP

Art. 60.

Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy.

Art. 61.

Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych.

Art. 62.

1. Fundusz rezerwowy jest tworzony z odpisów z zysku NBP, dokonywanych w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego NBP, aż do osiągnięcia przez ten fundusz równowartości funduszu statutowego.

2. Wysokość odpisów, o których mowa w ust. 1, wynosi 5% rocznego zysku.

3. Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP.

Art. 63.

(uchylony)

Art. 64.

NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego.

Art. 65.

NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania tej rezerwy określa Rada.

Art. 66.

1. Wielkość środków na wynagrodzenia ustalana jest corocznie w planie finansowym NBP, z uwzględnieniem poziomu płac w sektorze bankowym.

2. Wynagrodzenie Prezesa i wiceprezesów NBP ustalane jest na podstawie przepisów o wynagradzaniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.

3. Zasady wynagradzania pracowników NBP są ustalane przez Zarząd NBP w drodze uchwały. Zarząd NBP określa wynagrodzenie dla poszczególnych stanowisk przy założeniu, że maksymalne wynagrodzenie dla tych stanowisk, z wyłączeniem wiceprezesów oraz członków Zarządu NBP, nie może przekroczyć 0,6-krotności wynagrodzenia Prezesa NBP.

4. Uchwała Zarządu NBP w sprawie zasad wynagradzania pracowników NBP jest jawna i podlega udostępnieniu przez Prezesa NBP w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej NBP.

5. Przez wynagrodzenie Prezesa NBP, o którym mowa w ust. 3, rozumie się wynagrodzenie zasadnicze i dodatek funkcyjny ustalone na podstawie przepisów, o których mowa w ust. 2, oraz składniki wynagrodzenia, premie i nagrody określone w uchwale, o której mowa w ust. 3.

6. Informacja o wysokości wynagrodzeń Prezesa, wiceprezesów, członków Zarządu NBP i osób zajmujących stanowiska dyrektora oddziału okręgowego, dyrektora departamentu (komórki równorzędnej) i ich zastępców oraz osób zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskiem dyrektora departamentu i jego zastępcy jest jawna i podlega udostępnieniu przez Prezesa NBP w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej NBP do dnia 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy to udostępnienie.

7. Informację o wysokości wynagrodzeń, o których mowa w ust. 6, udostępnia się odrębnie za każdy miesiąc dla każdego stanowiska w NBP z uwzględnieniem wszystkich składników wynagrodzenia, premii i nagród określonych w uchwale, o której mowa w ust. 3.

8. Przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 902) stosuje się odpowiednio.

Art. 67.

Zasady rachunkowości NBP powinny odpowiadać standardom stosowanym w Europejskim Systemie Banków Centralnych.

Art. 68.

1. Roczne sprawozdanie finansowe NBP składa się z:

1) bilansu;

2) rachunku zysków i strat;

3) informacji dodatkowej.

2. Rokiem sprawozdawczym (obrotowym) NBP jest rok kalendarzowy.

3. Zasady rachunkowości NBP, wzór bilansu, rachunku zysków i strat oraz zawartość informacji dodatkowej określa Rada.

Art. 69.

1. Roczne sprawozdanie finansowe NBP podlega badaniu przez biegłego rewidenta wybranego przez Radę.

2. Koszty badania, o którym mowa w ust. 1, ponosi NBP.

3. W terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego po roku obrotowym Prezes NBP przedstawia roczne sprawozdanie finansowe NBP Radzie Ministrów, która podejmuje decyzję w sprawie jego zatwierdzenia.

4. W terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego NBP część rocznego zysku NBP (wpłata z zysku NBP) podlega odprowadzeniu do budżetu państwa.

Art. 70.

Prezes NBP w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedstawia Sejmowi roczne sprawozdanie z działalności NBP.

Rozdział 11

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 71.–73.

(pominięte)

Art. 74.

1. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w niniejszej ustawie zachowują moc dotychczasowe przepisy wykonawcze, o ile nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy.

2.–3. (pominięte)

Art. 75.

Traci moc ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. z 1992 r. poz. 360, z późn. zm.).

Art. 76.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1998 r.



Ostatnia zmiana Dz.U. 2024.1151


Ustawa

z dnia 17 maja 1989 r.

Prawo geodezyjne i kartograficzne

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2024 r. poz. 1151

Ostatnie zmiany (Dz.U. z 2023 r. poz. 1615), zaznaczone w tekście na czerwono — weszły w życie dnia 15.08.2024 r. — dotyczą art.: 24, 24b.

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa reguluje sprawy:

1) krajowego systemu informacji o terenie;

2) organizacji i zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej;

3) wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych;

4) ewidencji gruntów i budynków;

5) zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach;

6) gleboznawczej klasyfikacji gruntów;

7) rozgraniczania nieruchomości;

8) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz koordynacji sytuowania tych sieci;

9) państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

10) uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii;

11) ewidencji miejscowości, ulic i adresów.

Art. 2.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) pracach geodezyjnych — rozumie się przez to:

a) projektowanie i wykonywanie pomiarów: geodezyjnych, grawimetrycznych, magnetycznych oraz astronomicznych, w związku z:

— realizacją zadań określonych w ustawie,

— opracowaniem dokumentacji geodezyjnej dotyczącej nieruchomości na potrzeby postępowań administracyjnych lub sądowych oraz czynności cywilnoprawnych,

— wykonywaniem opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych na potrzeby budownictwa,

b) projektowanie i wykonywanie zobrazowań lotniczych oraz zobrazowań satelitarnych w związku z realizacją zadań określonych w ustawie lub na potrzeby pomiarów i opracowań, o których mowa w lit. a,

c) obliczanie lub przetwarzanie wyników pomiarów, opracowań i zobrazowań, o których mowa w lit. a i b,

d) tworzenie określonych w ustawie zbiorów danych, ortofotomapy oraz dokumentacji geodezyjnej na potrzeby postępowań administracyjnych, postępowań sądowych oraz czynności cywilnoprawnych związanych z nieruchomościami, a także wykonywanie opracowań geodezyjno-kartograficznych na potrzeby budownictwa;

2) pracach kartograficznych — rozumie się przez to wykonywanie map topograficznych, map ogólnogeograficznych oraz kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych;

2a) czynnościach geodezyjnych na potrzeby budownictwa — rozumie się przez to wykonywanie geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych podczas projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w szczególności związanych z opracowaniem mapy do celów projektowych, wytyczeniem obiektów budowlanych w terenie, geodezyjną inwentaryzacją powykonawczą obiektów budowlanych, geodezyjną obsługą budowy i montażu obiektów budowlanych oraz pomiarami przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych, skutkujących sporządzeniem dokumentacji geodezyjnej;

3) (uchylony);

4) osnowach geodezyjnych — rozumie się przez to usystematyzowane zbiory jednoznacznie identyfikowalnych punktów, które zostały oznaczone w terenie znakami geodezyjnymi oraz których położenie wyznaczone zostało w państwowym systemie odniesień przestrzennych w sposób właściwy dla danego rodzaju osnowy i umożliwiający określenie dokładności tego wyznaczenia;

5) znakach geodezyjnych — rozumie się przez to znaki z trwałego materiału, określające położenie punktów osnowy geodezyjnej;

6) mapie topograficznej — rozumie się przez to opracowanie kartograficzne o treści przedstawiającej elementy środowiska geograficznego powierzchni Ziemi i ich przestrzenne związki;

7) mapie zasadniczej — rozumie się przez to wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające informacje o przestrzennym usytuowaniu: punktów osnowy geodezyjnej, działek ewidencyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, sieci uzbrojenia terenu, budowli i urządzeń budowlanych oraz innych obiektów topograficznych, a także wybrane informacje opisowe dotyczące tych obiektów;

7a) mapie do celów projektowych — rozumie się przez to opracowanie kartograficzne, wykonane z wykorzystaniem wyników pomiarów geodezyjnych i materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, zawierające elementy stanowiące treść mapy zasadniczej lub mapy, o której mowa w art. 4 ust. 2, a także informacje niezbędne do sporządzenia dokumentacji projektowej oraz, z uwzględnieniem art. 12c ust. 1 pkt 1, klauzulę urzędową, o której mowa w art. 40 ust. 3g pkt 3, stanowiącą potwierdzenie przyjęcia do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zbiorów danych lub dokumentów, o których mowa w art. 12a ust. 1, w oparciu o które mapa do celów projektowych została sporządzona, albo oświadczenie wykonawcy prac geodezyjnych o uzyskaniu pozytywnego wyniku weryfikacji;

7b) geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej obiektów budowlanych — rozumie się przez to wykonanie pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych mających na celu zebranie aktualnych danych o przestrzennym rozmieszczeniu elementów zagospodarowania terenu objętego zamierzeniem budowlanym i sporządzenie dokumentacji geodezyjnej zawierającej wyniki tych pomiarów, w tym mapę opatrzoną, z uwzględnieniem art. 12c ust. 1 pkt 1, klauzulą urzędową, o której mowa w art. 40 ust. 3g pkt 3, stanowiącą potwierdzenie przyjęcia do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zbiorów danych lub dokumentów, o których mowa w art. 12a ust. 1, w oparciu o które mapa ta została sporządzona, albo oświadczenie wykonawcy prac geodezyjnych o uzyskaniu pozytywnego wyniku weryfikacji;

8) ewidencji gruntów i budynków (katastrze nieruchomości) — rozumie się przez to system informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami;

8a) operacie opisowo-kartograficznym — rozumie się przez to bazę danych ewidencyjnych, utworzoną z wykorzystaniem wyników prac geodezyjnych wykonanych w procesie modernizacji ewidencji gruntów i budynków, oraz utworzone na podstawie danych tej bazy rejestry, kartoteki oraz mapę ewidencyjną;

8b) lokalu — rozumie się przez to samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, w rozumieniu przepisów art. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2021 r. poz. 1048);

9) terenach zamkniętych — rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych;

10) państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym — rozumie się przez to zbiory danych prowadzone na podstawie ustawy przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, utworzone na podstawie tych zbiorów danych opracowania kartograficzne, rejestry, wykazy i zestawienia, dokumentację zawierającą wyniki prac geodezyjnych lub prac kartograficznych lub dokumenty utworzone w wyniku tych prac, a także zobrazowania lotnicze i satelitarne;

10a) centralnym zasobie geodezyjnym i kartograficznym — rozumie się przez to centralną część państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzoną przez Głównego Geodetę Kraju;

10b) wojewódzkim zasobie geodezyjnym i kartograficznym — rozumie się przez to wojewódzką część państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzoną przez marszałków województw przy pomocy geodetów województw;

10c) powiatowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym — rozumie się przez to powiatową część państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzoną przez starostów i prezydentów miast na prawach powiatu przy pomocy geodetów powiatowych;

11) sieci uzbrojenia terenu — rozumie się przez to wszelkiego rodzaju nadziemne, naziemne i podziemne przewody i urządzenia: wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne, elektroenergetyczne i inne, z wyłączeniem urządzeń melioracji szczegółowych, a także podziemne budowle, które w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej nie są budynkami;

12) gleboznawczej klasyfikacji gruntów — rozumie się przez to podział gleb na klasy bonitacyjne ze względu na ich jakość produkcyjną, ustaloną na podstawie cech genetycznych gleb;

13) powszechnej taksacji nieruchomości — rozumie się przez to wycenę nieruchomości, realizowaną według odrębnych przepisów;

14) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu — rozumie się przez to system informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację i udostępnianie informacji o sieciach uzbrojenia terenu, w sposób jednolity dla obszaru całego kraju;

14a)–15) (uchylone)

16) harmonizacji zbiorów danych — rozumie się przez to działania o charakterze prawnym, technicznym i organizacyjnym, mające na celu doprowadzenie do wzajemnej spójności tych zbiorów oraz ich przystosowanie do wspólnego i łącznego wykorzystywania.

Art. 3.

1. Podstawę do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych stanowią osnowy geodezyjne opracowane w państwowym systemie odniesień przestrzennych.

2. Osnowy geodezyjne zakłada się i aktualizuje dla obszaru całego kraju.

3. Projekty osnów geodezyjnych są zatwierdzane przez:

1) Głównego Geodetę Kraju w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej — w zakresie osnów podstawowych;

2) starostów — w zakresie osnów szczegółowych.

4. Przepisy ust. 1, 2 i ust. 3 pkt 1 stosuje się odpowiednio do osnów grawimetrycznych i magnetycznych.

5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, państwowy system odniesień przestrzennych obowiązujący na terenie całego kraju, uwzględniając jego parametry techniczne oraz warunki stosowania.

Art. 4.

1. (uchylony)

1a. Dla obszaru całego kraju zakłada się i prowadzi w systemie teleinformatycznym bazy danych, obejmujące zbiory danych przestrzennych infrastruktury informacji przestrzennej, dotyczące:

1) państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych;

2) ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości);

3) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu;

4) państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju;

5) państwowego rejestru nazw geograficznych;

6) ewidencji miejscowości, ulic i adresów;

7) rejestru cen nieruchomości;

8) obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu;

9) obiektów ogólnogeograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:250 000 i mniejszych, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu;

10) szczegółowych osnów geodezyjnych;

11) zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu;

12) obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:500–1:5000.

1aa. Bazy danych, o których mowa w ust. 1a pkt 2, 3, 6, 7, 10 i 12, są zakładane i prowadzone dla obszaru kraju z wyjątkiem morza terytorialnego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2023 r. poz. 960, 1688 i 2029 oraz z 2024 r. poz. 731 i 834).

1b.–1ba. (uchylone)

1c. Dla zbiorów danych objętych bazami danych, o których mowa w ust. 1a, oraz dla związanych z nimi usług tworzy się metadane opisujące te zbiory i usługi zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz. U. z 2021 r. poz. 214).

1d. Bazy danych, o których mowa w ust. 1a, aktualizuje się i prowadzi w sposób zapewniający interoperacyjność zawartych w nich zbiorów danych i związanych z nimi usług, w rozumieniu ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej.

1e. Standardowymi opracowaniami kartograficznymi, tworzonymi na podstawie odpowiednich zbiorów danych zawartych w bazach danych, o których mowa w ust. 1a, są:

1) mapy ewidencyjne w skalach: 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000;

2) mapy zasadnicze w skalach: 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000;

3) mapy topograficzne w skalach: 1:10 000, 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000;

4) mapy ogólnogeograficzne w skalach: 1:250 000, 1:500 000, 1:1 000 000.

2. Dla terenów zamkniętych, zamiast mapy zasadniczej, sporządza się odrębne mapy zawierające w swojej treści również sieć podziemnego uzbrojenia terenu. Sporządzanie i aktualizowanie tych map oraz ustalanie granic terenów zamkniętych należy do właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych.

2a. Tereny zamknięte są ustalane przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych w drodze decyzji. W decyzji tej określane są również granice terenu zamkniętego. Dokumentacja geodezyjna określająca przebieg granic i powierzchnię terenu zamkniętego przekazywana jest przez organy wydające decyzje o zamknięciu terenu właściwym terytorialnie starostom w trybie art. 22.

2b. Właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych zawiadamiają Głównego Geodetę Kraju o ustaleniu terenu zamkniętego oraz podają klauzulę tajności informacji dotyczących obiektów znajdujących się na tym terenie.

2c. Jeżeli teren utracił charakter terenu zamkniętego, zarządzający nim obowiązany jest przekazać właściwemu staroście dokumentację geodezyjną i kartograficzną oraz sporządzone mapy w celu włączenia ich do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

2d. Nadzór nad pracami geodezyjnymi i kartograficznymi na terenach zamkniętych sprawuje właściwy minister lub kierownik urzędu centralnego.

3. Koszty zakładania osnów geodezyjnych, sporządzania mapy zasadniczej, ewidencji gruntów i budynków oraz map topograficznych pokrywa się z budżetu państwa oraz ze środków Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym. W kosztach tych, celem realizacji zadań własnych, mogą uczestniczyć jednostki samorządu terytorialnego lub inni inwestorzy.

Art. 5.

1. Zbiory danych gromadzone w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a, stanowią podstawę krajowego systemu informacji o terenie, będącego częścią składową infrastruktury informacji przestrzennej, o której mowa w art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej.

2. Organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej mogą, w drodze porozumień, tworzyć i utrzymywać wspólne elementy infrastruktury technicznej przeznaczonej do przechowywania i udostępniania zbiorów danych, o których mowa wart. 4 ust. 1a, mając na względzie minimalizację kosztów budowy i utrzymania tej infrastruktury oraz optymalizację dostępności do danych, ich bezpieczeństwa i jakości.

3. Organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej współdziałają przy tworzeniu i utrzymywaniu krajowego systemu informacji o terenie.

Art. 5a.

1. W związku z przetwarzaniem przez Głównego Geodetę Kraju, marszałków województw, starostów albo prezydentów miast na prawach powiatu, wojewodów, organów i podmiotów tworzących i utrzymujących zintegrowany system informacji o nieruchomościach oraz wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego danych osobowych uzyskanych odpowiednio przy:

1) prowadzeniu państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

2) przechowywaniu kopii zabezpieczających baz danych, o którym mowa w art. 7b ust. 1 pkt 4,

3) koordynacji usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu,

4) tworzeniu i utrzymywaniu zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach,

5) prowadzeniu postępowań kontrolnych, o których mowa w art. 9,

6) wydawaniu dzienników praktyki zawodowej, o których mowa w art. 44b ust. 5, oraz prowadzeniu rejestrów wydanych dzienników praktyki zawodowej,

7) nadawaniu uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii oraz prowadzeniu centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii,

8) prowadzeniu postępowań dyscyplinarnych

— prawo, o którym mowa w art. 15 ust. 1 lit. g rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.), w zakresie wystąpień zawierających dane osobowe osób trzecich, które nie skutkują wszczęciem postępowania administracyjnego, przysługuje w zakresie, w jakim nie ma wpływu na ochronę praw i wolności osób, od których dane pozyskano.

2. Podmioty, o których mowa w ust. 1, informują o ograniczeniu, o którym mowa w ust. 1, przy pierwszej czynności skierowanej do osoby, której dane są przetwarzane.

3. W przypadku gdy okres przechowywania danych osobowych, o których mowa w ust. 1, nie wynika z przepisów ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2020 r. poz. 164) albo przepisów odrębnych, podmioty, o których mowa w ust. 1, przechowują dane przez okres ustalony zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 6 ust. 2 i 2b ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.

4. Dane osobowe, o których mowa w ust. 1, podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazaniu polegającym co najmniej na:

1) dopuszczeniu do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób posiadających pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych;

2) pisemnym zobowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w tajemnicy.

Art. 5b.

Wystąpienie z żądaniem, o którym mowa w art. 18 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), nie wpływa na realizację zadań wskazanych w art. 5a ust. 1 pkt 1–5, 7 i 8.

Rozdział 2

Służba Geodezyjna i Kartograficzna

Art. 6.

1. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach geodezji i kartografii jest Główny Geodeta Kraju.

2. Nadzór nad Głównym Geodetą Kraju sprawuje minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.

3. Główny Geodeta Kraju wykonuje swoje zadania przy pomocy Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii.

4. Organizację Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii określa statut nadany przez Prezesa Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia.

5. Organizację wewnętrzną i szczegółowy zakres zadań Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii określa Główny Geodeta Kraju w regulaminie organizacyjnym.

6. (uchylony)

Art. 6a.

1. Służbę Geodezyjną i Kartograficzną stanowią:

1) organy nadzoru geodezyjnego i kartograficznego:

a) Główny Geodeta Kraju,

b) wojewoda wykonujący zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako kierownika inspekcji geodezyjnej i kartograficznej, wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie;

2) organy administracji geodezyjnej i kartograficznej:

a) marszałek województwa wykonujący zadania przy pomocy geodety województwa wchodzącego w skład urzędu marszałkowskiego,

b) starosta wykonujący zadania przy pomocy geodety powiatowego wchodzącego w skład starostwa powiatowego.

2. Wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego wykonuje w imieniu wojewody zadania i kompetencje Służby Geodezyjnej i Kartograficznej określone w ustawie i przepisach odrębnych.

2a. Wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego powołuje i odwołuje wojewoda, za zgodą Głównego Geodety Kraju.

3. Zadania organów określonych w ust. 1 pkt 2 wykonywane są jako zadania z zakresu administracji rządowej.

3a. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej prowadzący państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny może upoważnić pracowników obsługujących ten organ do załatwiania spraw, do których nie stosuje się przepisów ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego, w jego imieniu w ustalonym zakresie, przy czym udzielenie upoważnienia przez organ administracji geodezyjnej i kartograficznej następuje na wniosek odpowiednio geodety województwa albo geodety powiatowego, wskazujący zakres upoważnienia i osobę, której ma zostać udzielone.

4. Starosta na wniosek gminy powierza wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), w drodze porozumienia, prowadzenie spraw należących do zakresu jego zadań i kompetencji, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, po spełnieniu warunków, o których mowa w ust. 6.

5. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi sprawy powierzone na podstawie ust. 4 przy pomocy geodety gminnego wchodzącego w skład urzędu gminy.

6. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki organizacyjne, kadrowe i techniczne, jakie powinny zostać spełnione przez gminy wnioskujące o przejęcie określonych w ustawie zadań i kompetencji, mając na uwadze konieczność zapewnienia przez gminę prawidłowego poziomu merytorycznego i technicznego wykonywania pełnego zakresu zadań.

Art. 6b.

1. Głównego Geodetę Kraju powołuje, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Prezes Rady Ministrów odwołuje Głównego Geodetę Kraju.

2. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, na wniosek Głównego Geodety Kraju, powołuje jego zastępców, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Minister właściwy do spraw administracji publicznej odwołuje, na wniosek Głównego Geodety Kraju, jego zastępców.

3. Stanowisko Głównego Geodety Kraju może zajmować osoba, która:

1) posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny;

2) jest obywatelem polskim;

3) korzysta z pełni praw publicznych;

4) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

5) posiada kompetencje kierownicze;

6) posiada co najmniej 6-letni staż pracy, w tym co najmniej 3-letni staż pracy na stanowisku kierowniczym;

7) posiada wykształcenie i wiedzę z zakresu spraw należących do właściwości Głównego Geodety Kraju.

4. Informację o naborze na stanowisko ogłasza się przez umieszczenie ogłoszenia w miejscu powszechnie dostępnym w siedzibie urzędu oraz w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu i Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Ogłoszenie powinno zawierać:

1) nazwę i adres urzędu;

2) określenie stanowiska;

3) wymagania związane ze stanowiskiem wynikające z przepisów prawa;

4) zakres zadań wykonywanych na stanowisku;

5) wskazanie wymaganych dokumentów;

6) termin i miejsce składania dokumentów;

7) informację o metodach i technikach naboru.

5. Termin, o którym mowa w ust. 4 pkt 6, nie może być krótszy niż 10 dni od dnia opublikowania ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

6. Nabór na stanowisko Głównego Geodety Kraju przeprowadza zespół, powołany przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, liczący co najmniej 3 osoby, których wiedza i doświadczenie dają rękojmię wyłonienia najlepszych kandydatów. W toku naboru ocenia się doświadczenie zawodowe kandydata, wiedzę niezbędną do wykonywania zadań na stanowisku, na które jest przeprowadzany nabór, oraz kompetencje kierownicze.

7. Ocena wiedzy i kompetencji kierowniczych, o których mowa w ust. 6, może być dokonana na zlecenie zespołu przez osobę niebędącą członkiem zespołu, która posiada odpowiednie kwalifikacje do dokonania tej oceny.

8. Członek zespołu oraz osoba, o której mowa w ust. 7, mają obowiązek zachowania w tajemnicy informacji dotyczących osób ubiegających się o stanowisko, uzyskanych w trakcie naboru.

9. W toku naboru zespół wyłania nie więcej niż 3 kandydatów, których przedstawia ministrowi właściwemu do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.

10. Z przeprowadzonego naboru zespół sporządza protokół zawierający:

1) nazwę i adres urzędu;

2) określenie stanowiska, na które był prowadzony nabór, oraz liczbę kandydatów;

3) imiona, nazwiska i adresy nie więcej niż 3 najlepszych kandydatów uszeregowanych według poziomu spełniania przez nich wymagań określonych w ogłoszeniu o naborze;

4) informację o zastosowanych metodach i technikach naboru;

5) uzasadnienie dokonanego wyboru albo powody niewyłonienia kandydata;

6) skład zespołu.

11. Wynik naboru ogłasza się niezwłocznie przez umieszczenie informacji w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu i Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Informacja o wyniku naboru zawiera:

1) nazwę i adres urzędu;

2) określenie stanowiska, na które był prowadzony nabór;

3) imiona, nazwiska wybranych kandydatów oraz ich miejsca zamieszkania w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego albo informację o niewyłonieniu kandydata.

12. Umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ogłoszenia o naborze oraz o wyniku tego naboru jest bezpłatne.

13. Zespół przeprowadzający nabór na stanowiska, o których mowa w ust. 2, powołuje Główny Geodeta Kraju.

14. Do sposobu przeprowadzania naboru na stanowiska, o których mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio ust. 3–12.

Art. 6c.

Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, wymagania, jakim powinni odpowiadać wojewódzcy inspektorzy nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, geodeci województw, geodeci powiatowi i geodeci gminni, uwzględniając konieczność posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych do zakresu wykonywanych zadań.

Art. 7.

1. Do zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej należy w szczególności:

1) realizacja polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii;

2) organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i kartograficznych, w tym:

a) rejestracji stanów prawnych i faktycznych nieruchomości (kataster),

b) pomiarów geodezyjnych i opracowań kartograficznych,

c) fotogrametrycznych zdjęć powierzchni kraju i opracowań fotogrametrycznych,

d) wydawania urzędowych map i atlasów terytorium Polski,

e) prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie;

3) prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w tym jego tworzenie, ewidencjonowanie i utrzymywanie oraz aktualizacja i udostępnianie danych;

4) kontrolowanie urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i kartografii;

5) (uchylony)

6) prowadzenie państwowego rejestru granic oraz powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju;

7) sporządzanie map topograficznych i tematycznych kraju oraz mapy zasadniczej;

8) nadawanie, do czasu utworzenia odpowiednich samorządów zawodowych, uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, prowadzenie rejestru osób uprawnionych oraz współpraca z tymi samorządami zawodowymi;

9) współpraca z wyspecjalizowanymi w dziedzinie geodezji i kartografii organizacjami krajowymi, międzynarodowymi i regionalnymi oraz organami i urzędami innych krajów;

10) inicjowanie prac naukowych i badawczo-rozwojowych w zakresie standardów organizacyjno-technicznych oraz zastosowania metod informatycznych, fotogrametrycznych i satelitarnych w dziedzinie geodezji i kartografii oraz w krajowym systemie informacji o terenie;

11) prowadzenie spraw związanych z ochroną informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej;

12) przygotowanie organizacyjno-techniczne i wdrożenie katastru.

2. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje materiałów geodezyjnych i kartograficznych, które podlegają ochronie zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych, uwzględniając przy tym potrzeby ochrony informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej.

Art. 7a.

1. Główny Geodeta Kraju wykonuje zadania określone w ustawie, a w szczególności:

1) nadzoruje realizację polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii;

2) pełni funkcję organu wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w stosunku do wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, a także nadzoruje i kontroluje ich działania;

3) prowadzi centralny zasób geodezyjny i kartograficzny oraz dysponuje środkami Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym;

4) zakłada podstawowe osnowy geodezyjne, grawimetryczne i magnetyczne i prowadzi w oparciu o bazę danych, o której mowa wart. 4 ust. 1a pkt 1, państwowy rejestr podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych;

5) inicjuje i koordynuje działania w zakresie tworzenia zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach oraz tworzy i utrzymuje, we współpracy z innymi organami administracji publicznej, infrastrukturę techniczną tego systemu;

6) zakłada i prowadzi, we współpracy z właściwymi organami administracji publicznej, bazę danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 4, oraz prowadzi na podstawie tej bazy, państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, zintegrowany z ewidencją gruntów i budynków oraz ewidencją miejscowości, ulic i adresów, umożliwiający gromadzenie, aktualizowanie i udostępnianie danych dotyczących:

a) granic państwa,

b) granic jednostek podziałów terytorialnych kraju, w tym w szczególności:

— zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa,

— podziału kraju na potrzeby ewidencji gruntów i budynków,

— podziału kraju na potrzeby statystyki publicznej,

— podziału kraju ze względu na właściwość miejscową sądów,

— podziału kraju ze względu na właściwość miejscową organów i jednostek organizacyjnych administracji specjalnej, w szczególności: archiwów państwowych, urzędów skarbowych, izb administracji skarbowej, nadleśnictw, regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, zarządów zlewni Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, regionalnych zarządów gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, urzędów morskich,

c) granic pasa nadbrzeżnego, granic portów i przystani morskich, morskiej linii brzegowej, linii podstawowej i granicy morza terytorialnego Rzeczypospolitej Polskiej,

d) pola powierzchni jednostek zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, pola powierzchni obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej oraz pola powierzchni jednostek podziału kraju na potrzeby ewidencji gruntów i budynków,

e) adresów i ich lokalizacji przestrzennej;

7) (uchylony)

8) współpracuje z wyspecjalizowanymi w dziedzinie geodezji i kartografii organizacjami międzynarodowymi, regionalnymi oraz organami i urzędami innych krajów;

9) inicjuje prace naukowe i badawczo-rozwojowe w zakresie standardów organizacyjno-technicznych oraz zastosowania metod informatycznych, fotogrametrycznych i satelitarnych w dziedzinie geodezji i kartografii oraz w krajowym systemie informacji o terenie;

10) nadaje uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii, prowadzi rejestr osób uprawnionych oraz współpracuje z samorządami i organizacjami zawodowymi geodetów i kartografów;

11) prowadzi sprawy związane z ochroną informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej;

12) (uchylony)

13) koordynuje działania organów administracji publicznej oraz innych podmiotów realizujących zadania publiczne dotyczące baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a, oraz standardowych opracowań kartograficznych, o których mowa w art. 4 ust. 1e, a także współdziała, na podstawie odrębnych porozumień, w zakresie merytorycznym i finansowym w ich realizacji;

14) tworzy, prowadzi i udostępnia:

a) bazę danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 9,

b) zintegrowane kopie baz danych, o których mowa wart. 4 ust. 1a pkt 8,

c) bazę zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 11,

d) standardowe opracowania kartograficzne w skalach: 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:250 000, 1:500 000, 1:1 000 000,

e) kartograficzne opracowania tematyczne i specjalne;

15) prowadzi sprawy związane ze standaryzacją polskojęzycznego nazewnictwa obiektów geograficznych położonych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz bazę danych państwowego rejestru nazw geograficznych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 5, zawierającą aktualne i historyczne informacje dotyczące:

a) nazw miejscowości i ich części oraz obiektów fizjograficznych, o których mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1443),

b) polskojęzycznego brzmienia nazw obiektów geograficznych położonych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;

16) (uchylony)

16a) zakłada i prowadzi dla obszaru kraju bazę danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 3, zwaną dalej „krajową bazą GESUT”;

17) opracowuje i przedkłada Radzie Ministrów, za pośrednictwem , projekty rządowych programów realizacji zadań z dziedziny geodezji i kartografii, a w szczególności w zakresie: modernizacji ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości), tworzenia baz danych obiektów topograficznych i ogólnogeograficznych wraz z numerycznymi modelami rzeźby terenu, opracowań tematycznych i specjalnych, zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu;

18) tworzy system i program szkoleń w dziedzinie geodezji i kartografii oraz współdziała z ośrodkami naukowymi, badawczo-rozwojowymi i organizacjami zawodowymi w realizacji tych szkoleń;

19) utrzymuje i rozbudowuje infrastrukturę i systemy teleinformatyczne umożliwiające dostęp do danych przestrzennych centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz usług związanych z tymi danymi.

2. Główny Geodeta Kraju oraz Minister Obrony Narodowej współdziałają przy realizacji zadań w zakresie geodezji i kartografii mających znaczenie dla obronności państwa, w tym przy tworzeniu standardowych opracowań kartograficznych w skalach: 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:250 000, 1:500 000 oraz 1:1 000 000.

Art. 7b.

1. Wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego działający w imieniu wojewody wykonuje zadania niezastrzeżone na rzecz organów administracji geodezyjnej i kartograficznej, a w szczególności:

1) kontroluje przestrzeganie i stosowanie przepisów ustawy, a w szczególności:

a) zgodność wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych z przepisami ustawy,

b) posiadanie uprawnień zawodowych przez osoby wykonujące samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii;

2) kontroluje działania administracji geodezyjnej i kartograficznej;

3) współdziała z Głównym Geodetą Kraju oraz organami kontroli państwowej w zakresie właściwości nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

4) przechowuje kopie zabezpieczające baz danych, w szczególności bazy danych ewidencji gruntów i budynków;

5) (uchylony)

6) na wniosek starosty wyraża opinię o przygotowaniu gminy do przejęcia zadań w trybie art. 6a ust. 4.

2. W rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jest organem:

1) pierwszej instancji w sprawach określonych w ustawie;

2) wyższego stopnia w stosunku do organów administracji geodezyjnej i kartograficznej.

Art. 7c.

1. Do zadań marszałka województwa należy w szczególności:

1) prowadzenie wojewódzkiego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

2) wykonywanie i udostępnianie kartograficznych opracowań tematycznych dla obszaru województwa;

3) tworzenie, w uzgodnieniu z Głównym Geodetą Kraju, oraz prowadzenie i udostępnianie bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 8, oraz standardowych opracowań kartograficznych w skali 1:10 000, o których mowa w art. 4 ust. 1e pkt 3;

4) analiza zmian w strukturze agrarnej oraz programowanie i koordynacja prac urządzeniowo-rolnych;

5) monitorowanie zmian w sposobie użytkowania gruntów oraz ich bonitacji;

6) współdziałanie z Głównym Geodetą Kraju w prowadzeniu państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, w tym prowadzeniu bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 4, w części dotyczącej obszaru województwa.

2. Wykonywanie kartograficznych opracowań tematycznych, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 9a, następuje w uzgodnieniu z Głównym Geodetą Kraju.

3. Marszałek województwa może zawierać z Głównym Geodetą Kraju porozumienia dotyczące merytorycznego i finansowego współdziałania przy opracowaniu dla określonego obszaru województwa map topograficznych w skali 1:25 000 lub 1:50 000.

4. Marszałek województwa informuje Głównego Geodetę Kraju, w terminie do 30 listopada każdego roku, o zaplanowanych na kolejny rok działaniach w zakresie:

1) aktualizacji bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 8;

2) tworzenia standardowych opracowań kartograficznych w skali 1:10 000, o których mowa w art. 4 ust. 1e pkt 3.

Art. 7d.

Do zadań starosty należy w szczególności:

1) prowadzenie powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w tym:

a) prowadzenie dla obszaru powiatu:

— ewidencji gruntów i budynków, w tym bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2,

— geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, w tym bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 3, zwanej dalej „powiatową bazą GESUT”,

— gleboznawczej klasyfikacji gruntów,

b) tworzenie, prowadzenie i udostępnianie dla obszaru powiatu baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 7, 10 i 12,

c) tworzenie i udostępnianie dla obszaru powiatu standardowych opracowań kartograficznych, co najmniej w jednej ze skal, o których mowa w art. 4 ust. 1e pkt 1 i 2;

2) koordynacja usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu;

3) zakładanie osnów szczegółowych;

4) (uchylony)

5) przeprowadzanie powszechnej taksacji nieruchomości oraz opracowywanie i prowadzenie map i tabel taksacyjnych dotyczących nieruchomości;

6) ochrona znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych.

7) (uchylony)

Art. 7e.

Służba Geodezyjna i Kartograficzna współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

Art. 8.

1. Przy Głównym Geodecie Kraju działają:

1) Państwowa Rada Geodezyjna i Kartograficzna jako organ doradczy i opiniodawczy;

2) Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Główny Geodeta Kraju określa skład osobowy Rady i Komisji, o których mowa w ust. 1 i 3.

3. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, tryb i zakres działania Państwowej Rady Geodezyjnej i Kartograficznej i Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady wynagradzania ich członków, mając na uwadze konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu przedstawianych Głównemu Geodecie Kraju opracowań i opinii.

Art. 9.

1. Główny Geodeta Kraju kontroluje działalność wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.

2. Wojewódzcy inspektorzy nadzoru geodezyjnego i kartograficznego przeprowadzają kontrolę działalności organów administracji geodezyjnej i kartograficznej oraz wykonujących prace geodezyjne przedsiębiorców, a także państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, zwanych dalej „jednostkami organizacyjnymi”.

3. Kontrole, o których mowa w ust. 1 i 2, przeprowadza się w zakresie legalności i rzetelności, a w odniesieniu do organów Służby Geodezyjnej i Kartograficznej również w zakresie celowości.

4. Główny Geodeta Kraju w ramach kontroli działalności wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego może objąć kontrolą działalność organów administracji geodezyjnej i kartograficznej oraz przedsiębiorców i jednostek organizacyjnych.

5. Do kontroli działalności organów administracji geodezyjnej i kartograficznej oraz jednostek organizacyjnych stosuje się przepisy art. 11–57 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 224).

6. Okresowy plan kontroli, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej, opracowany przez wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, przed jego zatwierdzeniem przez wojewodę, podlega uzgodnieniu z Głównym Geodetą Kraju.

7. Do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236).

8. Kontrola działalności przedsiębiorcy oraz jednostki organizacyjnej, w zakresie wykonywania prac geodezyjnych, może dotyczyć:

1) zgłaszania prac geodezyjnych;

2) przekazywania do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wyników prac geodezyjnych;

3) przestrzegania przepisów dotyczących wykonywania samodzielnych funkcji w zakresie geodezji i kartografii;

4) rzetelności wykonywania prac geodezyjnych.

9. Z wyników kontroli, o której mowa w ust. 7, osoby kontrolujące sporządzają i podpisują protokół w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach.

10. W protokole kontroli zamieszcza się w szczególności:

1) nazwę organu przeprowadzającego kontrolę;

2) nazwę i siedzibę przedsiębiorcy;

3) datę rozpoczęcia i zakończenia kontroli;

4) przedmiot, zakres kontroli oraz okres objęty kontrolą;

5) imiona i nazwiska osób kontrolujących oraz datę i numer upoważnienia do przeprowadzenia kontroli;

6) opis stanu faktycznego ze wskazaniem dokumentacji wykorzystanej podczas kontroli;

7) ustalone nieprawidłowości — jeżeli zostały stwierdzone;

8) wnioski z kontroli;

9) spis załączników do protokołu;

10) datę i miejscowość podpisania protokołu;

11) pouczenie przedsiębiorcy o prawie do złożenia zastrzeżeń do protokołu;

12) informację o wynikach rozpatrzenia przez organ przeprowadzający kontrolę złożonych przez przedsiębiorcę zastrzeżeń do protokołu — jeżeli zostały złożone;

13) wzmiankę o odmowie podpisania protokołu przez przedsiębiorcę — jeżeli została stwierdzona.

11. Przedsiębiorca przed podpisaniem protokołu kontroli może zgłosić do organu przeprowadzającego kontrolę pisemne zastrzeżenia w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.

12. W przypadku zgłoszenia zastrzeżeń do protokołu kontroli organ przeprowadzający kontrolę rozpatruje je w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania.

13. W razie uwzględnienia zastrzeżeń do protokołu kontroli osoby kontrolujące korygują protokół i ponownie doręczają go przedsiębiorcy.

14. Przedsiębiorca podpisuje skorygowany protokół kontroli w terminie 7 dni od dnia jego doręczenia. Niepodpisanie skorygowanego protokołu we wskazanym terminie oznacza odmowę jego podpisania.

Art. 9a.

Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych, których wykonywanie i udostępnianie należy do obowiązków Głównego Geodety Kraju oraz organizację i tryb współdziałania z Głównym Geodetą Kraju innych organów administracji publicznej przy realizacji tych zadań, mając na względzie potrzeby państwa i obywateli, a także odpowiednie wykorzystanie informacji zgromadzonych przez organy administracji publicznej.

Art. 10.

1. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych określi, w drodze rozporządzenia, tereny zamknięte niezbędne dla obronności państwa, na których nadzoruje prace geodezyjne i kartograficzne.

1a. Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, określi, w drodze rozporządzenia, zakres i tryb sprawowania nadzoru nad pracami geodezyjnymi i kartograficznymi na terenach zamkniętych, a w szczególności określi rodzaje prac, nad którymi sprawowany jest nadzór, uwzględniając potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa oraz ochrony informacji niejawnych.

2. Materiały geodezyjne lub kartograficzne, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 7 ust. 2, mogą wykonywać wyłącznie podmioty posiadające odpowiednią zdolność do ochrony informacji niejawnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 632).

3. Na wniosek podmiotu, który planuje wykonywać dla określonego obszaru zobrazowania lotnicze, Główny Geodeta Kraju w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania wniosku udziela informacji, czy w granicach tego obszaru znajdują się tereny zamknięte, zawierające obiekty, o których informacje objęte są klauzulą tajności.

4. Podmiotowi, który posiada odpowiednią zdolność do ochrony informacji niejawnych, Główny Geodeta Kraju udziela ponadto na jego wniosek informacji o granicach terenów zamkniętych oraz przekazuje wytyczne dotyczące zasad przetwarzania zobrazowań lotniczych zawierających informacje niejawne do postaci jawnej.

5. (uchylony)

6. Do jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej, wykonujących prace geodezyjne lub prace kartograficzne, oraz innych wykonawców działających na zlecenie tych jednostek nie stosuje się przepisów art. 6, art. 7 ust. 1, art. 9, art. 12–12b, art. 12c ust. 1, art. 12d, art. 19 ust. 2, art. 42–46w, art. 49 i art. 50 ust. 2.

Rozdział 3

Prace geodezyjne i kartograficzne

Art. 11.

1. Wykonawcą prac geodezyjnych lub prac kartograficznych może być przedsiębiorca, jednostka organizacyjna, a także osoba legitymująca się uprawnieniami zawodowymi w dziedzinie geodezji i kartografii w przypadku wykonywania przez tę osobę funkcji biegłego sądowego lub mierniczego górniczego.

2. Wykonawca prac geodezyjnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia organowi Służby Geodezyjnej i Kartograficznej ustanawia legitymującego się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi kierownika prac geodezyjnych.

3. W przypadku gdy wykonawcą prac geodezyjnych jest osoba wykonująca funkcję biegłego sądowego lub mierniczego górniczego, uznaje się ją za pełniącą funkcję kierownika prac geodezyjnych.

Art. 12.

1. Wykonawca prac geodezyjnych lub prac kartograficznych zgłasza prace geodezyjne przed ich rozpoczęciem:

1) Głównemu Geodecie Kraju, jeżeli celem tych prac jest:

a) (uchylona)

b) wykonanie zobrazowań lotniczych, numerycznego modelu terenu lub ortofotomapy, z wyjątkiem tych prac wykonywanych na zamówienie Głównego Geodety Kraju;

c) (uchylona)

2) (uchylony)

3) właściwym miejscowo starostom, jeżeli celem tych prac jest:

a) (uchylona)

b) wznowienie znaków granicznych, wyznaczenie punktów granicznych lub ustalenie przebiegu granic działek ewidencyjnych,

c) geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektów budowlanych,

d)–e) (uchylone)

f) sporządzenie mapy z projektem podziału nieruchomości,

g) sporządzenie projektu scalenia i podziału nieruchomości,

h) sporządzenie innej niż wymienione w lit. f oraz g mapy do celów prawnych,

i) sporządzenie mapy do celów projektowych,

j) sporządzenie projektu scalenia lub wymiany gruntów,

k) sporządzenie dokumentacji geodezyjnej na potrzeby rozgraniczenia nieruchomości,

l) wykonanie innych niż wymienione w lit. b, c oraz f–k czynności lub dokumentacji geodezyjnej w postaci map, rejestrów lub wykazów, których wykonanie może skutkować zmianą w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, 3, 10 lub 12, z wyjątkiem prac wykonywanych na zamówienie organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej.

1a. Zgłoszenie prac geodezyjnych, zwane dalej „zgłoszeniem prac”, może nastąpić po ich rozpoczęciu, jednak nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia rozpoczęcia tych prac.

2. Zgłoszenie prac zawiera:

1) dane identyfikujące:

a) wykonawcę zgłaszanych prac geodezyjnych,

b) kierownika zgłaszanych prac geodezyjnych, w tym numer jego uprawnień zawodowych;

2) cel zgłaszanych prac geodezyjnych;

3) dane określające obszar objęty zgłaszanymi pracami geodezyjnymi;

3a) termin rozpoczęcia zgłaszanych prac geodezyjnych;

4) przewidywany termin przekazania do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zbiorów danych lub dokumentów, o których mowa w art. 12a ust. 1, nie dłuższy niż rok od dnia rozpoczęcia zgłaszanych prac geodezyjnych.

5) (uchylony)

2a. W przypadku prac, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. j, przewidywany termin przekazania do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zbiorów danych lub dokumentów, o których mowa w art. 12a ust. 1, może być dłuższy niż rok od dnia rozpoczęcia tych prac.

2b. Zgłoszenie prac obejmuje prace:

1) wykonywane na obszarze jednego powiatu;

2) służące realizacji jednego celu, z uwzględnieniem ust. 2c pkt 4.

2c. W trakcie wykonywania prac geodezyjnych dopuszcza się uzupełnianie zgłoszenia prac przez:

1) zwiększenie obszaru objętego tym zgłoszeniem o obszar bezpośrednio do niego przyległy;

2) wydłużenie przewidywanego terminu przekazania do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zbiorów danych lub dokumentów, o których mowa w art. 12a ust. 1;

3) zmianę kierownika zgłoszonych prac geodezyjnych;

4) zgłoszenie wznowienia znaków granicznych, wyznaczenia punktów granicznych lub ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych, o ile prace te są niezbędne do realizacji celu zgłoszonych prac geodezyjnych.

2d. Wydłużenie, o którym mowa w ust. 2c pkt 2, nie może być dłuższe niż rok, licząc od dnia dokonania przez wykonawcę prac geodezyjnych uzupełnienia zgłoszenia tych prac. Za dzień dokonania uzupełnienia zgłoszenia prac rozumie się dzień złożenia do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej uzupełnienia zgłoszenia prac przez wykonawcę prac geodezyjnych lub dzień nadania uzupełnienia zgłoszenia prac w placówce pocztowej operatora wyznaczonego w rozumieniu przepisów prawa pocztowego.

2e. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej może, na wniosek wykonawcy prac geodezyjnych, przywrócić termin na uzupełnienie zgłoszenia prac mającego na celu wydłużenie przewidywanego terminu przekazania do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zbiorów danych lub dokumentów, o których mowa w art. 12a ust. 1. Przepisy art. 58 i art. 59 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się.

3. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, który otrzymał zgłoszenie prac, udostępnia kopie zbiorów danych lub innych materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, zwanych dalej „materiałami zasobu”, dotyczących danego zgłoszenia prac niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania opłaty, o której mowa w art. 40a ust. 1.

4. Termin określony w ust. 3 ma zastosowanie również do udostępnienia materiałów zasobu w związku z uzupełnieniem zgłoszenia prac. W przypadku braku konieczności uiszczenia opłaty, o której mowa w art. 40a ust. 1, termin określony w ust. 3 jest liczony od dnia otrzymania przez organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej uzupełnienia zgłoszenia prac.

5. Z inicjatywy wykonawcy prac geodezyjnych, na etapie zgłoszenia prac lub jego uzupełnienia, organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej i wykonawca mogą uzgodnić zakres materiałów zasobu niezbędnych lub przydatnych do wykonania tych prac lub inny niż określony w ust. 3 termin udostępnienia tych materiałów.

6. Na pisemne wystąpienie wykonawcy prac geodezyjnych złożone w trakcie wykonywania zgłoszonych prac organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej udostępnia wskazane w tym wystąpieniu dodatkowe materiały zasobu niezbędne lub przydatne do wykonania tych prac. Udostępnianie dodatkowych materiałów zasobu następuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania wystąpienia.

7. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, który otrzymał zgłoszenie prac, przekazuje wykonawcy zgłoszonych prac geodezyjnych, razem z udostępnianymi materiałami zasobu, informację o innych zgłoszonych pracach geodezyjnych wykonywanych na obszarze objętym tym zgłoszeniem.

8. Materiały zasobu udostępnione w związku ze zgłoszeniem prac lub jego uzupełnieniem mogą być wykorzystywane wyłącznie do wykonywania prac geodezyjnych objętych tym zgłoszeniem lub jego uzupełnieniem.

9. Przepisów ust. 1a i 2b, ust. 2c pkt 4 oraz ust. 2d, 3, 4 i 7 nie stosuje się do zgłoszeń prac, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Art. 12a.

1. Wykonawca prac geodezyjnych po wykonaniu zgłoszonych prac jest obowiązany złożyć do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, do którego zostały zgłoszone prace geodezyjne, zawiadomienie o przekazaniu wyników zgłoszonych prac, dołączając wyniki prac geodezyjnych w postaci:

1) zbiorów nowych, zmodyfikowanych lub zweryfikowanych danych, które należą do zakresu informacyjnego baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, 3 i 10–12;

2) dokumentów wymaganych przepisami wydanymi na podstawie art. 19 ust. 1 pkt 11 lub ich uwierzytelnionych kopii.

1a. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej i wykonawca prac geodezyjnych mogą, na etapie zgłoszenia prac lub jego uzupełnienia, uzgodnić harmonogram i zakres częściowego przekazywania wyników zgłoszonych prac geodezyjnych.

1b. Niezłożenie zawiadomienia o przekazaniu wyników zgłoszonych prac geodezyjnych i nieprzekazanie tych wyników zgłoszonych prac geodezyjnych przed upływem przewidywanego terminu ich przekazania do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej jest równoznaczne z zaniechaniem wykonywania tych prac. W przypadku gdy wykonawca prac geodezyjnych pisemnie zawiadomi organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej o zaniechaniu ich wykonania, przepisu ust. 1 nie stosuje się.

1c. Ponowne podjęcie zaniechanych prac geodezyjnych wymaga dokonania nowego zgłoszenia prac.

2. Wykonawca prac geodezyjnych lub prac kartograficznych przekazuje właściwemu organowi Służby Geodezyjnej i Kartograficznej wyniki wykonanych na zamówienie podmiotów publicznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 307), lub wykonanych na zamówienie podmiotu, któremu podmiot publiczny powierzył lub zlecił realizację zadania publicznego, i sfinansowanych ze środków publicznych następujących prac geodezyjnych:

1) zobrazowań lotniczych;

2) ortofotomapy wraz z wykorzystanymi do jej opracowania zbiorami danych geodezyjnych i fotogrametrycznych;

3) numerycznego modelu terenu wraz z wykorzystanymi do opracowania tego modelu zbiorami danych geodezyjnych i fotogrametrycznych.

Art. 12b.

1. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, do którego przekazane zostały wyniki zgłoszonych prac geodezyjnych, weryfikuje je pod względem:

1) zgodności z obowiązującymi przepisami prawa z zakresu geodezji i kartografii, w szczególności dotyczącymi:

a) wykonywania pomiarów, o których mowa w art. 2 pkt 1 lit. a, oraz opracowywania wyników tych pomiarów,

b) kompletności przekazywanych wyników;

2) spójności przekazywanych zbiorów danych, o których mowa w art. 12a ust. 1 pkt 1, z prowadzonymi przez ten organ bazami danych.

1a. Weryfikacja jest dokonywana niezwłocznie, a w przypadku prac, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3, dla obszaru objętego zgłoszeniem prac:

1) do 1 ha — nie później niż w terminie 7 dni roboczych,

2) powyżej 1 ha do 10 ha — nie później niż w terminie 10 dni roboczych,

3) powyżej 10 ha — nie później niż w terminie 20 dni roboczych

— od dnia otrzymania przez organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zawiadomienia o przekazaniu wyników zgłoszonych prac.

1b. Do terminów, o których mowa w ust. 1a, nie wlicza się okresów opóźnień spowodowanych z przyczyn niezależnych od organu.

2. Weryfikacji nie podlegają zbiory danych lub inne materiały stanowiące wynik prac geodezyjnych lub prac kartograficznych wykonanych w związku z realizacją zamówienia publicznego przez Głównego Geodetę Kraju lub organy administracji geodezyjnej i kartograficznej, a także przez inne podmioty działające z upoważnienia tych organów.

3. Wyniki weryfikacji utrwala się w protokole. Wynik weryfikacji może być pozytywny albo negatywny.

3a. O wyniku weryfikacji organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej informuje wykonawcę prac geodezyjnych za pomocą środków komunikacji elektronicznej nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu sporządzenia protokołu.

4. Podstawę przyjęcia wyników zgłoszonych prac geodezyjnych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego stanowi pozytywny wynik weryfikacji albo dokument potwierdzający odbiór zbiorów danych lub innych materiałów jako przedmiotu zamówienia publicznego realizowanego w związku z wykonywaniem zadań Głównego Geodety Kraju lub organów administracji geodezyjnej i kartograficznej.

5. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, do którego przekazane zostały wyniki zgłoszonych prac geodezyjnych, potwierdza ich przyjęcie do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wpisem do ewidencji materiałów tego zasobu i opatruje dokumenty i materiały przeznaczone dla podmiotu, na rzecz którego wykonawca prac geodezyjnych wykonuje prace geodezyjne, klauzulą urzędową, o której mowa w art. 40 ust. 3g pkt 3. Opatrzenie klauzulą następuje z chwilą przyjęcia wyników zgłoszonych prac geodezyjnych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

5a. Wykonawca prac geodezyjnych, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. c oraz i, po uzyskaniu informacji o pozytywnym wyniku weryfikacji może umieścić na dokumentach przeznaczonych dla podmiotu, na rzecz którego wykonuje prace geodezyjne, powstałych w wyniku tych prac, oświadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku weryfikacji. Oświadczenie to jest równoważne z klauzulą urzędową, o której mowa w art. 40 ust. 3g pkt 3.

5b. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 5a, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

5c. Treść oświadczenia, o którym mowa w ust. 5a, zawiera dane identyfikujące zgłoszenie prac, w tym nazwę organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, który otrzymał zgłoszenie prac, wykonawcę prac geodezyjnych, numer uprawnień zawodowych kierownika prac geodezyjnych, a także numer oraz datę wystawienia protokołu.

6. W przypadku negatywnego wyniku weryfikacji organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zwraca wykonawcy prac geodezyjnych przekazane przez niego wyniki zgłoszonych prac wraz z protokołem zawierającym opis stwierdzonych uchybień i nieprawidłowości.

7. W przypadku negatywnego wyniku weryfikacji wykonawca prac geodezyjnych ma prawo, w terminie 14 dni od dnia otrzymania protokołu, ustosunkować się na piśmie do wyników weryfikacji.

7a. W przypadku uznania przez wykonawcę prac geodezyjnych uchybień i nieprawidłowości stwierdzonych w protokole wykonawca w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania przez niego protokołu przekazuje do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej poprawione wyniki zgłoszonych prac geodezyjnych wraz z zawiadomieniem o przekazaniu wyników zgłoszonych prac.

7b. Jeżeli w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania przez wykonawcę prac geodezyjnych protokołu, o którym mowa w ust. 6, organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej nie otrzyma poprawionych wyników zgłoszonych prac geodezyjnych, uznaje się, że prace te zostały zaniechane. Ponowne podjęcie zaniechanych prac geodezyjnych wymaga dokonania nowego zgłoszenia prac.

7c. W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej może, na wniosek wykonawcy prac geodezyjnych, przywrócić termin na przekazanie poprawionych wyników zgłoszonych prac geodezyjnych. Przepisy art. 58 i art. 59 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się.

8. Jeżeli organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej nie uwzględni stanowiska wykonawcy prac geodezyjnych, wydaje decyzję administracyjną o odmowie przyjęcia do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wyników zgłoszonych prac geodezyjnych.

Art. 12c.

1. Obowiązek dokonania zgłoszenia prac oraz przekazania wyników zgłoszonych prac geodezyjnych do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej nie obejmuje prac geodezyjnych dotyczących:

1) terenów zamkniętych, jeżeli przedmiotem tych prac nie są obiekty objęte ewidencją gruntów i budynków;

2) zobrazowań lotniczych, ortofotomapy lub numerycznego modelu terenu, a także map tematycznych i specjalnych wykonywanych na zamówienie innych podmiotów niż podmioty, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;

3) tyczenia budynków lub sieci uzbrojenia terenu.

2. (uchylony)

Art. 12ca.

Do aktualizacji przez:

1) marszałka województwa bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 8,

2) Głównego Geodetę Kraju baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 1, 4, 5, 9 i 11

— nierealizowanej jako przedmiot zamówienia publicznego nie stosuje się przepisów art. 11–12b i art. 42–46w.

Art. 12d.

1. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia:

1) wzór zgłoszenia prac geodezyjnych,

2) (uchylony)

3) wzór zawiadomienia o przekazaniu wyników zgłoszonych prac,

4) wzór protokołu weryfikacji wyników zgłoszonych prac geodezyjnych

— mając na względzie zapewnienie jednolitości informacji o planowanych i wykonywanych pracach geodezyjnych, jak również zapewnienie wysokiej jakości i kompletności danych i materiałów przekazywanych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz szczególne znaczenie zbiorów danych gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.

2. (uchylony)

Art. 13.

1. Osoby wykonujące prace geodezyjne i kartograficzne mają prawo:

1) wstępu na grunt i do obiektów budowlanych oraz dokonywania niezbędnych czynności związanych z wykonywanymi pracami;

2) dokonywania przecinek drzew i krzewów, niezbędnych do wykonania prac geodezyjnych;

3) nieodpłatnego umieszczania na gruntach i obiektach budowlanych znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz urządzeń zabezpieczających te znaki;

4) umieszczania na gruntach i obiektach budowlanych budowli triangulacyjnych.

2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, nie naruszają:

1) przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, o ochronie środowiska, o lasach i o drogach publicznych;

2) przywilejów i immunitetów przysługujących obcym przedstawicielstwom dyplomatycznym, misjom specjalnym i urzędom konsularnym, a także członkom ich personelu oraz innym osobom korzystającym z przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych.

3. Na terenach zamkniętych prace geodezyjne mogą być wykonywane tylko przez wykonawców działających na zlecenie organów, które wydały decyzję o zamknięciu terenu, lub za ich zgodą.

Art. 14.

Właściciel lub inna osoba władająca nieruchomością są obowiązani umożliwić podmiotom, o których mowa w art. 11, wykonanie prac geodezyjnych i kartograficznych określonych w art. 13 ust. 1.

Art. 15.

1. Znaki geodezyjne, urządzenia zabezpieczające te znaki oraz budowle triangulacyjne podlegają ochronie.

2. W miarę potrzeby może być wydzielony na gruncie, za odszkodowaniem, obszar niezbędny do ochrony znaku geodezyjnego oraz budowli triangulacyjnej. Na obszarze tym nie mogą być wykonywane czynności, które zagrażałyby znakowi geodezyjnemu i budowli triangulacyjnej.

3. Właściciel lub inna osoba władająca nieruchomością, na której znajdują się znaki geodezyjne, urządzenia zabezpieczające te znaki oraz budowle triangulacyjne, są obowiązani:

1) nie dokonywać czynności powodujących ich zniszczenie, uszkodzenie lub przemieszczenie;

2) niezwłocznie zawiadomić właściwego starostę o ich zniszczeniu, uszkodzeniu, przemieszczeniu lub zagrażaniu przez nie bezpieczeństwu życia lub mienia.

4. Przepis ust. 1–3 stosuje się odpowiednio do znaków grawimetrycznych i magnetycznych.

Art. 16.

1. Szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem prac geodezyjnych i kartograficznych podlegają naprawieniu na zasadach prawa cywilnego.

2. W razie ograniczenia korzystania z nieruchomości przy wykonywaniu czynności określonych w art. 13 ust. 1 pkt 3 i 4, właścicielowi lub innej osobie władającej nieruchomością przysługuje wynagrodzenie.

Art. 17.

Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zagranicznych, ustala, w drodze rozporządzenia, sposób przedstawiania na mapach przedmiotów sporów międzynarodowych, uwzględniając na mapach:

1) sporne terytoria państwa lub ich części, terytoria okupowane, terytoria i granice pomiędzy państwami ościennymi;

2) granice polityczne będące liniami demarkacyjnymi;

3) nazewnictwo niektórych terytoriów spornych.

Art. 18.

(uchylony)

Art. 19.

1. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzeń:

1) (uchylony)

2) sposób i tryb ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz rodzaje znaków niepodlegających ochronie, z uwzględnieniem zadań, obowiązków i praw podmiotów biorących udział w czynnościach związanych z ochroną tych znaków;

3) w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej, rodzaje prac geodezyjnych i kartograficznych mających znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa oraz sposób współdziałania Głównego Geodety Kraju z Ministrem Obrony Narodowej w zakresie wykonania tych prac, a także wzajemnego przekazywania materiałów, uwzględniając potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa oraz potrzeby administracji publicznej;

4)–5) (uchylone)

6) organizację, tryb i standardy techniczne zakładania i utrzymywania podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz szczegółowych osnów geodezyjnych, szczegółowy zakres informacji gromadzonych w bazie danych państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz w bazie danych szczegółowych osnów geodezyjnych, a także standardy techniczne dotyczące tworzenia tych baz, ich aktualizacji i udostępniania, mając na uwadze ich referencyjne znaczenie dla infrastruktury informacji przestrzennej oraz harmonizację zbiorów danych tych baz z innymi zbiorami danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a;

7) zakres informacji gromadzonych w bazie danych obiektów topograficznych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 12, organizację, tryb i standardy techniczne tworzenia tej bazy, jej aktualizacji i udostępniania, a także tworzenia mapy zasadniczej, o której mowa w art. 4 ust. 1e pkt 2, mając na uwadze podstawowe znaczenie tej bazy i mapy zasadniczej dla infrastruktury informacji przestrzennej, zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także konieczność harmonizacji zbiorów danych tej bazy z innymi zbiorami danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a;

8) zakres informacji gromadzonych w bazie danych państwowego rejestru nazw geograficznych, organizację, tryb i standardy techniczne jego tworzenia, aktualizacji i okresowej weryfikacji, a także udostępniania jego danych, mając na uwadze podstawowe znaczenie tego rejestru dla infrastruktury informacji przestrzennej oraz zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także konieczność harmonizacji zbiorów danych tego rejestru z innymi zbiorami danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a;

9) zakres informacji gromadzonych w bazie danych obiektów topograficznych oraz bazie danych obiektów ogólnogeograficznych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 8 i 9, organizację, tryb i standardy techniczne tworzenia tych baz, ich aktualizacji i udostępniania, a także tworzenia standardowych opracowań kartograficznych, o których mowa w art. 4 ust. 1e pkt 3 i 4, mając na uwadze podstawowe znaczenie tych baz i opracowań dla infrastruktury informacji przestrzennej oraz zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także konieczność harmonizacji zbiorów danych tych baz ze zbiorami danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a;

10) zakres informacji gromadzonych w bazach danych dotyczących zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu, organizację, tryb i standardy techniczne tworzenia, aktualizacji i udostępniania tych baz, mając na uwadze ich znaczenie dla infrastruktury informacji przestrzennej oraz zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także ich referencyjny charakter w stosunku do innych zbiorów, o których mowa w art. 4 ust. 1a;

11) standardy techniczne wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego na potrzeby: ewidencji gruntów i budynków, geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, podziałów nieruchomości, typowych postępowań sądowych i administracyjnych, zagospodarowania przestrzennego, budownictwa, w tym geodezyjnej obsługi inwestycji budowlanych, mając na celu zapewnienie jednolitości i spójności opracowań geodezyjnych i kartograficznych, usprawnienie, w tym automatyzację, procesów zakładania i aktualizacji baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a, oraz harmonijność i interoperacyjność zawartych w nich zbiorów danych.

1a. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres informacji gromadzonych w bazie danych państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, organizację, tryb i standardy techniczne tworzenia, aktualizacji i okresowej weryfikacji tego rejestru, w tym tryb przekazywania Głównemu Geodecie Kraju przez inne organy administracji publicznej informacji i zbiorów danych niezbędnych do tworzenia i aktualizacji rejestru, a także tryb udostępniania danych z rejestru, mając na uwadze podstawowe znaczenie tego rejestru dla infrastruktury informacji przestrzennej oraz zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także konieczność harmonizacji zbiorów danych tego rejestru z innymi zbiorami danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a.

2. Szczegółowe zasady wykonywania specjalistycznych prac geodezyjnych i kartograficznych, przeznaczonych na potrzeby resortów, określają właściwi ministrowie i kierownicy urzędów centralnych w porozumieniu z Głównym Geodetą Kraju.

Rozdział 4

Ewidencja gruntów i budynków

Art. 20.

1. Ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:

1) gruntów — ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty;

2) budynków — ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych;

3) lokali — ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.

2. W ewidencji gruntów i budynków wykazuje się także:

1) właścicieli nieruchomości, a w przypadku:

a) nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego — oprócz właścicieli inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu, w rozumieniu przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa, znajdują się te nieruchomości,

b) gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli — osoby lub inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania;

2) miejsce pobytu stałego lub adres siedziby podmiotów, o których mowa w pkt 1.

3)–6) (uchylone)

2a. Przepisy ust. 2 nie naruszają przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 140).

2b. Wykazanie w ewidencji gruntów i budynków podmiotów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 lit. b, może nastąpić w wyniku przeprowadzenia modernizacji tej ewidencji lub w ramach bieżącej jej aktualizacji przeprowadzonej w drodze decyzji administracyjnej.

3a. Ewidencję gruntów i budynków, w części dotyczącej lasów, prowadzi się z uwzględnieniem przepisów o lasach.

3b. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa zarządzanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, z wyjątkiem gruntów leśnych o powierzchni do 10 ha znajdujących się w enklawach i półenklawach wśród gruntów o innej formie własności.

4. Rada Ministrów może rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, zakres informacji objętych ewidencją gruntów i budynków, uwzględniając zadania administracji publicznej.

Art. 21.

1. Podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków.

2. Organy i jednostki organizacyjne realizujące zadania, o których mowa w ust. 1, współdziałają z organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej w zakresie utworzenia i sfinansowania systemu dostępu i wymiany danych między ewidencją gruntów i budynków a ewidencjami i rejestrami publicznymi prowadzonymi przez te organy i jednostki organizacyjne.

Art. 22.

1. (uchylony)

2. Podmioty, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, zgłaszają właściwemu staroście zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania tych zmian. Obowiązek ten nie dotyczy zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, wynikających z aktów normatywnych, prawomocnych orzeczeń sądowych, decyzji administracyjnych, aktów notarialnych, materiałów zasobu, wpisów w innych rejestrach publicznych oraz dokumentacji architektoniczno-budowlanej przechowywanej przez organy administracji architektoniczno-budowlanej.

3. Jeżeli uzyskanie danych niezbędnych do aktualizacji bazy danych ewidencji gruntów i budynków nie jest możliwe w inny sposób, starosta może, w drodze decyzji administracyjnej, nałożyć na podmioty, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, obowiązek:

1) opracowania dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do aktualizacji bazy danych ewidencji gruntów i budynków, w przypadku ustalenia, że stan faktyczny nieruchomości jest inny niż ujawniony w tej bazie danych;

2) udostępnienia dokumentacji budowy lub dokumentacji powykonawczej, o których mowa w art. 3 pkt 13 i 14 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2024 r. poz. 725 i 834), jeżeli jest to niezbędne do ujawnienia w bazie danych ewidencji gruntów i budynków danych dotyczących budynku lub działki;

3) udzielenia informacji o sposobie użytkowania budynków i lokali.

4. W przypadku uchylania się obowiązanych podmiotów od wykonania nałożonego decyzją administracyjną obowiązku opracowania dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do aktualizacji bazy danych ewidencji gruntów i budynków, następuje egzekucja tego obowiązku w drodze wykonania zastępczego w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505 i 2760 oraz z 2024 r. poz. 858 i 859).

5. Właściwy organ, na wniosek podmiotu obowiązanego do poniesienia kosztów wykonania zastępczego dokumentacji geodezyjnej niezbędnej do aktualizacji bazy danych ewidencji gruntów i budynków, złożony w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w art. 133 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, może:

1) umorzyć koszty w całości lub w części, jeżeli obowiązany przedstawi dokument potwierdzający:

a) pobieranie zasiłku, o którym mowa w art. 37 lub art. 38 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901, z późn. zm.), lub pobieranie takich zasiłków w okresie 2 lat, lub

b) otrzymanie zasiłku, o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 654), lub art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, lub otrzymanie takich zasiłków w okresie ostatnich 3 lat poprzedzających złożenie wniosku;

2) rozłożyć koszty na raty, jeżeli przemawia za tym ważny interes obowiązanego.

Art. 23.

1. Sądy przekazują właściwemu staroście:

1) odpisy prawomocnych orzeczeń sądu, a w przypadkach dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego — odpisy orzeczeń sądu, w sprawach o:

a) własność nieruchomości lub jej części, w szczególności dotyczących:

— stwierdzenia nabycia prawa własności do nieruchomości przez zasiedzenie,

— nabycia praw do spadku,

— działu spadku,

— zniesienia współwłasności,

— podziału majątku wspólnego,

— potwierdzenia nabycia prawa własności w wyniku uwłaszczenia,

b) wydanie nieruchomości lub jej części,

c) rozgraniczenie nieruchomości;

2) zawiadomienia o nowych wpisach w działach I i II księgi wieczystej.

2. Notariusze przekazują właściwemu staroście:

1) odpisy aktów notarialnych, które w swojej treści zawierają przeniesienie, zmianę, zrzeczenie się albo ustanowienie praw do nieruchomości, które podlegają ujawnieniu w ewidencji gruntów i budynków, bądź obejmują czynności przenoszące własność nieruchomości lub prawo użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej;

2) odpisy aktów poświadczenia dziedziczenia oraz odpisy europejskich poświadczeń spadkowych.

3. Organy administracji publicznej przekazują właściwemu staroście:

1) odpisy ostatecznych decyzji administracyjnych, wraz z załącznikami oraz innymi dokumentami stanowiącymi integralną ich część, w sprawie o:

a) nabyciu, zmianie lub utracie prawa własności do nieruchomości, a w odniesieniu do nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego także o nabyciu, zmianie lub utracie prawa użytkowania wieczystego, trwałego zarządu lub innej formy władania tą nieruchomością,

b) podziale nieruchomości,

c) scaleniu i podziale nieruchomości,

d) scaleniu gruntów,

e) wymianie gruntów,

f) rozgraniczeniu nieruchomości,

g) zatwierdzeniu gleboznawczej klasyfikacji gruntu,

h) ustaleniu linii brzegu,

i) (uchylona)

j) pozwoleniu na użytkowanie budynku, drogi lub linii kolejowej,

k) rozbiórce budynku,

l) zmianie sposobu użytkowania gruntu;

m) (uchylona)

2) odpisy zgłoszeń dotyczących zmiany sposobu użytkowania budynku lub jego części, o których mowa w art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, do których właściwy organ nie wniósł sprzeciwu;

3) zawiadomienia o zmianach danych, zawartych w zbiorze danych osobowych Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, dotyczących osób fizycznych ujawnianych w ewidencji gruntów i budynków jako właściciele lub władający nieruchomościami.

4. Wraz z odpisami decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 3 pkt 1 lit. j–l, oraz odpisami zgłoszeń, o których mowa w ust. 3 pkt 2, przekazywane są uwierzytelnione kopie zatwierdzonych projektów zagospodarowania działki lub terenu.

5. Dokumenty, o których mowa w ust. 1–4, przekazuje się w terminie 14 dni od dnia, w którym te dokumenty wywołują skutki prawne.

6. Przepisów ust. 3–5 nie stosuje się do organów prowadzących ewidencję gruntów i budynków.

7. Starosta niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania dokumentów, o których mowa w ust. 1–3, wpisuje dane z nich wynikające do ewidencji gruntów i budynków oraz do rejestru cen nieruchomości w zakresie wynikającym z tej ewidencji lub rejestru.

Art. 24.

1. Informacje, o których mowa w art. 20 ust. 1 i 2, zawiera operat ewidencyjny, który składa się z:

1) bazy danych, o której mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, prowadzonej za pomocą systemu teleinformatycznego zapewniającego w szczególności:

a) odpowiednio zabezpieczone przechowywanie danych i ich aktualizację,

b) udostępnianie oraz wspólne korzystanie z danych na zasadach określonych w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej,

c) wizualizację danych w formie rejestrów, kartotek i wykazów oraz mapy ewidencyjnej, a także udostępnianie zainteresowanym wypisów z tych rejestrów, kartotek i wykazów oraz wyrysów z mapy ewidencyjnej;

2) zbioru dokumentów uzasadniających wpisy do bazy danych.

2. Informacje zawarte w operacie ewidencyjnym są jawne.

2a. Informacje zawarte w ewidencji gruntów i budynków podlegają aktualizacji:

1) z urzędu, jeżeli zmiany tych informacji wynikają z:

a) przepisów prawa,

b) dokumentów, o których mowa w art. 23 ust. 1–4,

c) materiałów zasobu,

d) wykrycia błędnych informacji;

2) na wniosek podmiotów, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, lub władających gruntami na zasadach samoistnego posiadania.

2b. Aktualizacja informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków następuje:

1) w drodze czynności materialno-technicznej na podstawie:

a) przepisów prawa,

b) wpisów w księgach wieczystych,

c) prawomocnych orzeczeń sądu, a w przypadkach dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego — orzeczeń sądu,

d) ostatecznych decyzji administracyjnych,

e) aktów notarialnych,

ea) aktów poświadczenia dziedziczenia oraz europejskich poświadczeń spadkowych,

f) zgłoszeń dotyczących zmiany sposobu użytkowania budynku lub jego części, o których mowa w art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, do których właściwy organ nie wniósł sprzeciwu,

g) wpisów w innych rejestrach publicznych,

h) dokumentacji geodezyjnej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, z uwzględnieniem art. 20 ust. 2b;

2) w drodze decyzji administracyjnej — w pozostałych przypadkach.

2c. Odmowa aktualizacji informacji zawartych w ewidencji gruntów i budynków następuje w drodze decyzji administracyjnej.

3. Starosta udostępnia informacje zawarte w operacie ewidencyjnym w formie:

1) wypisów z rejestrów, kartotek i wykazów tego operatu;

2) wyrysów z mapy ewidencyjnej;

3) kopii dokumentów uzasadniających wpisy do bazy danych operatu ewidencyjnego;

4) plików komputerowych sformatowanych zgodnie z obowiązującym standardem wymiany danych ewidencyjnych;

5) usług, o których mowa w art. 9 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej.

4. Każdy, z zastrzeżeniem ust. 5, może żądać udostępnienia informacji zawartych w operacie ewidencyjnym.

5. Starosta udostępnia dane ewidencji gruntów i budynków zawierające dane podmiotów, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1, oraz wydaje wypisy z operatu ewidencyjnego, zawierające takie dane, na żądanie:

1) właścicieli oraz osób i jednostek organizacyjnych władających gruntami, budynkami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;

2) organów administracji publicznej albo podmiotów niebędących organami administracji publicznej, realizujących, na skutek powierzenia lub zlecenia przez organ administracji publicznej, zadania publiczne związane z gruntami, budynkami lub lokalami, których dotyczy udostępniany zbiór danych lub wypis;

2a) operatorów:

a) sieci, w rozumieniu ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 604 i 834),

b) systemu przesyłowego, systemu dystrybucyjnego oraz systemu połączonego, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 266, 834 i 859);

2b) sądów na potrzeby prowadzonych postępowań;

3) innych podmiotów niż wymienione w pkt 1–2b, które mają interes prawny w tym zakresie.

Art. 24a.

1. Starosta może zarządzić przeprowadzenie modernizacji ewidencji gruntów i budynków na obszarze poszczególnych obrębów ewidencyjnych.

2. Starosta podaje do publicznej wiadomości informację o rozpoczęciu prac geodezyjnych oraz informuje o trybie postępowania związanego z modernizacją ewidencji gruntów i budynków.

3. Informacje, o których mowa w ust. 2, podlegają wywieszeniu na okres 14 dni na tablicy ogłoszeń w siedzibie starostwa powiatowego.

4. Projekt operatu opisowo-kartograficznego podlega, na okres 15 dni roboczych, wyłożeniu do wglądu osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, w siedzibie starostwa powiatowego, a także udostępnieniu za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2020 r. poz. 344).

5. Starosta informuje o terminie i miejscu wyłożenia, o którym mowa w ust. 4, poprzez wywieszenie tej informacji na tablicy ogłoszeń w siedzibie starostwa powiatowego i właściwego urzędu gminy, na co najmniej 14 dni przed dniem wyłożenia, oraz ogłoszenia jej w prasie o zasięgu krajowym.

6. Każdy, czyjego interesu prawnego dotyczą dane ujawnione w projekcie operatu opisowo-kartograficznego, może w okresie wyłożenia projektu do wglądu zgłaszać uwagi do tych danych.

7. Upoważniony pracownik starostwa powiatowego, posiadający uprawnienia, o których mowa w art. 43 pkt 2, przy udziale przedstawiciela wykonawcy prac geodezyjnych związanych z modernizacją ewidencji gruntów i budynków, w terminie 15 dni roboczych od upływu terminu wyłożenia do wglądu projektu operatu opisowo-kartograficznego, rozstrzyga o przyjęciu lub odrzuceniu uwag zgłoszonych do tego projektu, po czym informuje zgłaszającego uwagi o sposobie rozpatrzenia uwag oraz sporządza wzmiankę o treści zgłoszonych uwag i sposobie ich rozpatrzenia w protokole.

8. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 7, dane objęte modernizacją, zawarte w projekcie operatu opisowo-kartograficznego stają się danymi ewidencji gruntów i budynków i podlegają ujawnieniu w bazie danych ewidencji gruntów i budynków. Informację o tym starosta ogłasza w dzienniku urzędowym województwa oraz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej starostwa.

9. Każdy, czyjego interesu prawnego dotyczą dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków ujawnione w operacie opisowo-kartograficznym, może w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowym województwa informacji, o której mowa w ust. 8, zgłaszać zarzuty do tych danych.

10. O uwzględnieniu lub odrzuceniu zarzutów starosta rozstrzyga w drodze decyzji.

11. Do czasu ostatecznego zakończenia postępowania, o którym mowa w ust. 10, w stosunku do gruntów, budynków lub lokali, których dotyczą zarzuty, dane ujawnione w operacie opisowo-kartograficznym nie są wiążące.

12. Zarzuty zgłoszone po terminie określonym w ust. 9 traktuje się jak wnioski o zmianę danych objętych ewidencją gruntów i budynków.

Art. 24b.

1. Główny Geodeta Kraju, we współpracy ze starostami, wojewodami i marszałkami województw oraz Ministrem Sprawiedliwości, ministrem właściwym do spraw informatyzacji, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, ministrem właściwym do spraw środowiska, ministrem właściwym do spraw klimatu, Prezesem Głównego Urzędu Statystycznego oraz Prezesem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, tworzy i utrzymuje zintegrowany system informacji o nieruchomościach, będący systemem teleinformatycznym, umożliwiającym w szczególności:

1) prowadzenie centralnego repozytorium kopii zbiorów danych ewidencji gruntów i budynków;

2) monitorowanie w skali poszczególnych województw oraz całego kraju spójności i jakości zbiorów danych ewidencji gruntów i budynków;

3) wymianę danych w formie dokumentów elektronicznych między ewidencją gruntów i budynków a innymi rejestrami publicznymi, takimi jak: księga wieczysta, państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju, krajowy rejestr urzędowy podziału terytorialnego kraju, krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, krajowy system ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, w zakresie niezbędnym do prowadzenia tych rejestrów publicznych, a także przekazywanie w formie dokumentów elektronicznych zawiadomień o zmianach danych, dokonywanych w poszczególnych rejestrach publicznych, mających znaczenie dla innych rejestrów publicznych włączonych do zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach;

4) dokonywanie przez sądy prowadzące księgi wieczyste sprawdzeń, o których mowa w art. 6268 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego;

5) weryfikację zgodności danych ewidencji gruntów i budynków z danymi zawartymi w: księgach wieczystych, Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności, krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej oraz krajowym rejestrze urzędowym podziału terytorialnego kraju, a także pozyskiwanie danych zawartych w tych rejestrach na potrzeby ewidencji gruntów i budynków;

6) udostępnianie organom administracji publicznej oraz innym podmiotom, realizującym zadania publiczne na podstawie odrębnych przepisów albo na skutek ich powierzenia lub zlecenia przez organ administracji publicznej, danych ewidencji gruntów i budynków, niezbędnych do realizacji przez te podmioty zadań publicznych, a także sądom na potrzeby prowadzonych postępowań;

7) przeprowadzanie analiz przestrzennych na zbiorach danych ewidencji gruntów i budynków obejmujących obszary większe niż jeden powiat.

2. Współpraca podmiotów, o których mowa w ust. 1, z Głównym Geodetą Kraju dotyczy tworzenia i utrzymywania oprogramowania interfejsowego w rozumieniu art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne zapewniających realizację funkcjonalności zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach, w tym dostępu na potrzeby tego systemu do odpowiednich danych zawartych w prowadzonych przez te podmioty rejestrach publicznych.

3. Przy udostępnianiu, wymianie i weryfikacji danych za pośrednictwem zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach przepis art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej oraz art. 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne stosuje się odpowiednio.

4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób, tryb i standardy techniczne tworzenia i prowadzenia zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach oraz treść, formę i sposób przekazywania zawiadomień, o których mowa w ust. 1 pkt 3, mając na uwadze usprawnienie funkcjonowania systemu informacyjnego państwa dotyczącego nieruchomości, przez tworzenie rozwiązań umożliwiających zapewnienie spójności i aktualności danych dotyczących nieruchomości, zawartych w różnych rejestrach publicznych, automatyzację procesów ich aktualizacji, a także jak najszersze wykorzystanie informacji zgromadzonych w tych rejestrach do celów publicznych, oraz uwzględniając stan informatyzacji tych rejestrów.

Art. 25.

1. Na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków sporządza się terenowe i krajowe zestawienia zbiorcze danych objętych tą ewidencją.

2. Starostowie sporządzają gminne i powiatowe zestawienia danych objętych ewidencją gruntów i budynków.

3. Główny Geodeta Kraju sporządza, na podstawie zestawień powiatowych, wojewódzkie i krajowe zestawienia zbiorcze danych objętych ewidencją gruntów i budynków.

Art. 26.

1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) urzędową tabelę klas gruntów,

2) sposób i tryb przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów

— mając na celu wykonanie prawidłowego podziału gleb na klasy bonitacyjne ze względu na ich jakość produkcyjną, ustaloną na podstawie cech genetycznych gleb, oraz zapewnienie prawidłowego poziomu merytorycznego wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów.

2. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi, określi, w drodze rozporządzenia, sposób zakładania i prowadzenia ewidencji gruntów i budynków oraz szczegółowy zakres informacji objętych tą ewidencją, sposób i terminy sporządzania powiatowych, wojewódzkich i krajowych zestawień zbiorczych danych objętych tą ewidencją, a także rodzaje budynków i lokali, które nie będą wykazywane w ewidencji, oraz zakres informacji objętych rejestrem cen nieruchomości, zapewniając informację o gruntach, budynkach, lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych, władających tymi gruntami, budynkami i lokalami, a także szczegółowe zasady wymiany danych ewidencyjnych.

2a. (uchylony)

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali, znajdujących się na terenach zamkniętych, a w szczególności wskaże dane przekazywane do ewidencji gruntów i budynków, tryb przekazywania zmian oraz sposób postępowania z dokumentacją geodezyjną i kartograficzną w przypadku ustalenia terenu zamkniętego lub utraty przez teren charakteru zamkniętego, uwzględniając potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa lub potrzeby administracji publicznej.

Rozdział 5

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu

Art. 27.

1. Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu obejmuje informacje o projektowanych, znajdujących się w trakcie budowy oraz istniejących sieciach uzbrojenia terenu, ich usytuowaniu, przeznaczeniu oraz podstawowych parametrach technicznych, a także o podmiotach, które władają tymi sieciami.

2. Informacje, o których mowa w ust. 1, gromadzi się w postaci:

1) baz danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 3;

2) dokumentów dotyczących sieci uzbrojenia terenu, utrwalonych na innych niż elektroniczne nośnikach danych.

3. W bazach danych geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu gromadzi się dane dotyczące:

1) lokalizacji przestrzennej obiektów sieci uzbrojenia terenu, o których mowa w ust. 1, w obowiązującym państwowym systemie odniesień przestrzennych;

2) charakterystyki tych obiektów.

4. Geodezyjną ewidencję sieci uzbrojenia terenu zakładają i prowadzą:

1) dla obszaru powiatu — starosta;

2) dla obszaru kraju — Główny Geodeta Kraju.

5. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres danych gromadzonych w powiatowej bazie GESUT i krajowej bazie GESUT, tryb i standardy tworzenia i aktualizacji tych baz oraz udostępniania danych z tych baz, mając na uwadze podstawowe znaczenie tych baz dla infrastruktury informacji przestrzennej, zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, a także konieczność harmonizacji zbiorów danych tych baz z innymi zbiorami danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a.

Art. 28.

Powiatową bazę GESUT starosta zakłada i prowadzi w drodze przetworzenia materiałów źródłowych, będących danymi i informacjami:

1) zgromadzonymi w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym, w szczególności będącymi treścią:

a) geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,

b) mapy zasadniczej oraz innych map wielkoskalowych;

2) pozyskanymi z innych rejestrów publicznych oraz od podmiotów władających sieciami uzbrojenia terenu.

Art. 28a.

1. Krajową bazę GESUT zakłada i prowadzi Główny Geodeta Kraju w drodze przetworzenia danych i informacji zawartych w powiatowych bazach GESUT lub w innych materiałach, o których mowa w art. 28.

2. Krajowa baza GESUT może być zakładana etapami dostosowanymi do rodzajów sieci uzbrojenia terenu lub zasięgu terytorialnego.

Art. 28b.

1. Sytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu na obszarach miast oraz w pasach drogowych na terenie istniejącej lub projektowanej zwartej zabudowy obszarów wiejskich koordynuje się na naradach koordynacyjnych organizowanych przez starostę.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do:

1) przyłączy;

2) sieci uzbrojenia terenu sytuowanych wyłącznie w granicach działki budowlanej.

3. Po otrzymaniu od inwestora lub projektanta wniosku o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu wraz z propozycją tego usytuowania przedstawioną na planie sytuacyjnym sporządzonym na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub kopii aktualnej mapy do celów projektowych poświadczonej za zgodność z oryginałem przez projektanta, starosta wyznacza sposób, termin i miejsce przeprowadzenia narady koordynacyjnej, o czym zawiadamia:

1) wnioskodawców;

2) podmioty władające sieciami uzbrojenia terenu;

3) wójtów (burmistrzów i prezydentów miast), na obszarze właściwości których mają być sytuowane projektowane sieci uzbrojenia terenu;

4) inne podmioty, które mogą być zainteresowane rezultatami narady koordynacyjnej, w szczególności zarządzające terenami zamkniętymi, w przypadku sytuowania części projektowanych sieci na tych terenach.

4. W przypadku gdy plan sytuacyjny, o którym mowa w ust. 3, ma postać nieelektroniczną, doręcza się go staroście w co najmniej dwóch egzemplarzach.

5. Termin narady koordynacyjnej starosta wyznacza na dzień przypadający nie później niż po upływie 14 dni od dnia otrzymania od inwestora lub projektanta planu sytuacyjnego, o którym mowa w ust. 3.

5a. W przypadku gdy narada koordynacyjna ma zostać przeprowadzona za pomocą środków komunikacji elektronicznej zamiast terminu narady, o którym mowa w ust. 5, starosta wyznacza termin jej zakończenia, który nie może być krótszy niż 5 dni roboczych i dłuższy niż 10 dni roboczych od dnia dokonania zawiadomienia podmiotów, o których mowa w ust. 3.

6. Wraz z zawiadomieniem o naradzie koordynacyjnej starosta przekazuje kopię planu sytuacyjnego, o którym mowa w ust. 3, albo, w przypadku braku technicznych możliwości sporządzenia tej kopii, informację o miejscu i terminie zapoznania się z planem sytuacyjnym.

7. Na wniosek inwestora lub projektanta sieci uzbrojenia terenu, podmiotu władającego siecią uzbrojenia terenu lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta), uzasadniony w szczególności potrzebą wyeliminowania zagrożeń wynikających z możliwej kolizji między sytuowanymi na tym samym terenie sieciami uzbrojenia terenu, przedmiotem narady koordynacyjnej może być sytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu na obszarach innych niż wymienione w ust. 1 lub sytuowanie przyłączy.

8. Naradzie koordynacyjnej przewodniczy starosta lub upoważniona przez niego osoba.

9. Rezultaty narady koordynacyjnej utrwala się w protokole zawierającym:

1) określenie sposobu przeprowadzenia narady, miejsce i termin jej odbycia, a w przypadku przeprowadzenia narady z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej — termin jej zakończenia, oraz znak sprawy zgodny z instrukcją kancelaryjną;

2) opis przedmiotu narady;

3) imię i nazwisko oraz inne dane identyfikujące wnioskodawcę;

4) imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe przewodniczącego;

5) imiona i nazwiska uczestników oraz oznaczenie podmiotów, które te osoby reprezentują, lub informację o przyczynach uczestnictwa danej osoby w naradzie;

6) stanowiska uczestników narady;

7) wnioski o koordynację robót budowlanych, o których mowa w art. 36a ust. 3 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych — o ile zostały złożone;

8) informacje o podmiotach zawiadomionych o naradzie, które w niej nie uczestniczyły;

9) podpisy uczestników narady.

10. W przypadku gdy narada koordynacyjna została przeprowadzona za pomocą środków komunikacji elektronicznej, protokół tej narady zawiera, zamiast podpisów wszystkich uczestników tej narady, podpisy jej przewodniczącego, protokolanta oraz innych osób, które osobiście stawiły się na naradzie, a także adnotację o uzgodnieniu treści protokołu z osobami, które uczestniczyły w naradzie wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

11. Odpisy protokołu narady koordynacyjnej wydaje się wnioskodawcy w dniu jej zakończenia, a innym podmiotom zawiadomionym o naradzie — w terminie 3 dni od dnia złożenia żądania w tej sprawie.

Art. 28ba.

1. Nieobecność na naradzie koordynacyjnej podmiotu należycie zawiadomionego o jej miejscu i terminie nie stanowi przeszkody do jej przeprowadzenia. Przyjmuje się, że podmiot ten nie składa zastrzeżeń do usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu przedstawionego w planie sytuacyjnym, o którym mowa w art. 28b ust. 3.

2. W przypadku gdy na naradzie koordynacyjnej jej uczestnicy uzgodnią zmiany w usytuowaniu projektowanej sieci uzbrojenia terenu w stosunku do usytuowania przedstawionego na planie sytuacyjnym, o którym mowa w art. 28b ust. 3, starosta, w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia narady, zawiadamia podmioty, o których mowa w ust. 1, o jej ustaleniach.

3. Zmiany, o których mowa w ust. 2, uznaje się za uzgodnione, jeżeli zawiadomione o nich podmioty nie zgłoszą zastrzeżeń w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia w tej sprawie. Zastrzeżenia zgłoszone w tym terminie staroście i wnioskodawcy mogą podlegać rozpatrzeniu na dodatkowej naradzie koordynacyjnej, o ile wnioskodawca wystąpi o jej przeprowadzenie. Za przeprowadzenie tej narady nie pobiera się opłaty.

4. Termin dodatkowej narady koordynacyjnej wyznacza się na dzień przypadający nie później niż po upływie 14 dni od dnia wystąpienia wnioskodawcy o jej przeprowadzenie.

5. Do zawiadomienia o terminie dodatkowej narady koordynacyjnej starosta załącza dokument określający treść zastrzeżeń, o których mowa w ust. 3.

Art. 28bb.

1. Zawiadomienia, o których mowa w art. 28b ust. 3 oraz art. 28ba ust. 2 i 5, doręcza się za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, jeżeli została wyrażona pisemna zgoda na doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej wraz ze wskazaniem adresu elektronicznego.

2. W przypadku wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1, dowodem doręczenia zawiadomień, o których mowa w art. 28b ust. 3 oraz art. 28ba ust. 2 i 5, jest potwierdzenie transmisji danych.

3. Podmiot, który wyraził zgodę, o której mowa w ust. 1, może w każdym czasie zażądać doręczania zawiadomień, o których mowa w art. 28b ust. 3 oraz art. 28ba ust. 2 i 5, na piśmie.

4. Do doręczania zawiadomień w sposób inny niż określony w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy działu I rozdziału 8 Kodeks postępowania administracyjnego.

Art. 28c.

1. Na dokumentacji projektowej będącej przedmiotem narady koordynacyjnej zamieszcza się adnotację zawierającą informację, iż ta dokumentacja była przedmiotem narady koordynacyjnej, oraz dane, o których mowa w art. 28b ust. 9 pkt 1.

2. Adnotację sporządza przewodniczący narady, potwierdzając ją swoim podpisem.

3. Adnotację sporządza się w dniu zakończenia narady. Jeżeli przewodniczący narady nie sporządzi adnotacji w dniu jej zakończenia, adnotację na dokumentacji projektowej zamieszcza projektant.

Art. 28d.

1. Przepisów art. 28a–28c nie stosuje się do projektowanych sieci uzbrojenia terenu sytuowanych w całości w granicach terenu zamkniętego lub części takich sieci sytuowanych w granicach terenu zamkniętego. O usytuowaniu sieci lub ich części położonych w granicach terenu zamkniętego decyduje projektant w uzgodnieniu z podmiotem, który zarządza terenem zamkniętym.

2. Uzgodnienie, o którym mowa w ust. 1, odbywa się na wniosek projektanta lub inwestora, kierowany do podmiotu, który zarządza terenem zamkniętym.

3. Podmiot, który zarządza terenem zamkniętym, jest obowiązany wyznaczyć, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, swojego przedstawiciela i termin spotkania uzgodnieniowego.

4. Uzgodnienie, o którym mowa w ust. 1, powinno nastąpić w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku.

Art. 28e.

1. Podmioty, które władają sieciami uzbrojenia terenu, są obowiązane do współdziałania ze starostami w procesie zakładania i prowadzenia geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu. W szczególności podmioty te są obowiązane do:

1) wydania opinii co do zgodności treści utworzonej przez starostę inicjalnej bazy danych ze stanem wynikającym z dokumentacji prowadzonej przez te podmioty, w tym wskazania ewentualnych nieprawidłowości w treści tej bazy;

2) delegowania swoich przedstawicieli na narady koordynacyjne.

2. W przypadku niewydania opinii, o której mowa w ust. 1 pkt 1, w terminie 60 dni od dnia udostępnienia treści inicjalnej bazy danych podmiotowi, który włada siecią uzbrojenia terenu, treści te uznaje się za uzgodnione z tym podmiotem.

3. Na uzasadniony wniosek podmiotu zobowiązanego do wydania opinii, o której mowa w ust. 1 pkt 1, starosta może wydłużyć termin, o którym mowa w ust. 2, do 90 dni.

Art. 28f.

1. Na wniosek podmiotu władającego siecią uzbrojenia terenu starosta wydaje decyzję administracyjną o wyłączeniu z geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu danych o sieciach uzbrojenia terenu, które są wykorzystywane wyłącznie przez ten podmiot i są położone na gruntach znajdujących się w wyłącznym władaniu tego podmiotu, oraz o bezpłatnym udostępnieniu temu podmiotowi danych, dotyczących tych sieci, zgromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.

2. Z dniem określonym w decyzji, o której mowa w ust. 1, podmiot władający siecią uzbrojenia terenu przejmuje na siebie obowiązki:

1) (uchylony)

2) nieodpłatnego udzielania, na wniosek projektanta lub wykonawcy mapy do celów projektowych, informacji dotyczących wyłączonych sieci uzbrojenia terenu, jeżeli takie dane są niezbędne projektantowi do opracowania projektu budowlanego.

3.–4. (uchylone)

Art. 28g.

1. W przypadku zakończenia działalności gospodarczej podmiot, który otrzymał decyzję, o której mowa w art. 28f ust. 1, niezwłocznie i nieodpłatnie przekaże staroście odpowiednie zbiory danych dotyczące sieci uzbrojenia terenu objętych tą decyzją oraz związaną z tymi zbiorami danych dokumentację geodezyjną.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku:

1) przekształcenia wewnętrznych sieci technologicznych na sieci publiczne;

2) zniesienia terenu zamkniętego.

Rozdział 6

Rozgraniczanie nieruchomości

Art. 29.

1. Rozgraniczenie nieruchomości ma na celu ustalenie przebiegu ich granic przez określenie położenia punktów i linii granicznych, utrwalenie tych punktów znakami granicznymi na gruncie oraz sporządzenie odpowiednich dokumentów.

2. Rozgraniczeniu podlegają, w miarę potrzeby, wszystkie albo niektóre granice określonej nieruchomości z przyległymi nieruchomościami lub innymi gruntami.

3. Rozgraniczenia nieruchomości dokonują wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) oraz, w wypadkach określonych w ustawie, sądy.

Art. 30.

1. Wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) przeprowadzają rozgraniczenie nieruchomości z urzędu lub na wniosek strony.

2. Postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości przeprowadza się z urzędu przy scaleniu gruntów, a także jeżeli jest brak wniosku strony, a potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny uzasadniają przeprowadzenie rozgraniczenia.

3. Postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie scalenia gruntów zastępuje postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości.

4. Na postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości nie służy zażalenie.

Art. 31.

1. Czynności ustalania przebiegu granic wykonuje geodeta upoważniony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

2. Przy ustalaniu przebiegu granic bierze się pod uwagę znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty oraz punkty osnowy geodezyjnej.

3. Jeżeli jest brak danych, o których mowa w ust. 2, lub są one niewystarczające albo sprzeczne, ustala się przebieg granicy na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony, gdy druga strona w toku postępowania oświadczenia nie składa i nie kwestionuje przebiegu granicy.

4. W razie sporu co do przebiegu linii granicznych, geodeta nakłania strony do zawarcia ugody. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej.

Art. 32.

1. Wezwanie do stawienia się na gruncie doręcza się stronom za zwrotnym poświadczeniem odbioru, nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem.

2. W wezwaniu należy poinformować strony o skutkach niestawiennictwa.

3. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo stron nie wstrzymuje czynności geodety.

4. W razie usprawiedliwionego niestawiennictwa strony, geodeta wstrzymuje czynności do czasu ustania przeszkody lub wyznaczenia pełnomocnika — nie dłużej jednak niż na okres jednego miesiąca.

5. Z czynności ustalenia przebiegu granic sporządza się protokół graniczny lub akt ugody.

6. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady rozgraniczania nieruchomości, określając w szczególności rodzaje dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic oraz sposób i tryb wykonywania przez geodetę czynności ustalania przebiegu granic i sporządzania dokumentacji przy rozgraniczaniu nieruchomości, mając na względzie dążenie do ugodowego rozstrzygnięcia sporu oraz poszanowanie prawa własności nieruchomości uczestników postępowania.

Art. 33.

1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości, jeżeli zainteresowani właściciele nieruchomości nie zawarli ugody, a ustalenie przebiegu granicy nastąpiło na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron.

2. Wydanie decyzji poprzedza:

1) dokonanie przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) oceny prawidłowości wykonania czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości przez upoważnionego geodetę oraz zgodności sporządzonych dokumentów z przepisami; w wypadku stwierdzenia wadliwego wykonania czynności upoważnionemu geodecie zwraca się dokumentację do poprawy i uzupełnienia;

2) włączenie dokumentacji technicznej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

3. Strona niezadowolona z ustalenia przebiegu granicy może żądać, w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, przekazania sprawy sądowi.

Art. 34.

1. Jeżeli w razie sporu co do przebiegu linii granicznych nie dojdzie do zawarcia ugody lub nie ma podstaw do wydania decyzji, o której mowa w art. 33 ust. 1, upoważniony geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne według ostatniego stanu spokojnego posiadania, dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznym, sporządza opinię i całość dokumentacji przekazuje właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta).

2. Organ, o którym mowa w ust. 1, umarza postępowanie administracyjne i przekazuje sprawę z urzędu do rozpatrzenia sądowi.

3. Sąd rozpatruje sprawy o rozgraniczenie nieruchomości w trybie postępowania nieprocesowego.

4. Przepisów ust. 1–3 i art. 31 ust. 4 nie stosuje się do sporów wynikłych przy wyznaczaniu granic nowo tworzonych nieruchomości na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 35.

1. Na obszarach objętych postępowaniem scaleniowym sprawy sporne związane z ustaleniem przebiegu granic nieruchomości rozstrzyga organ prowadzący to postępowanie, stosując odpowiednio przepisy o rozgraniczaniu nieruchomości.

2. Sprawy o rozgraniczenie nieruchomości, toczące się przed organami administracji państwowej po wszczęciu postępowania scaleniowego, są rozpatrywane w ramach tego postępowania.

3. Decyzja o scaleniu gruntów, wydana w trybie określonym w ust. 1, zastępuje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości.

4. W wypadku umorzenia postępowania scaleniowego sprawy, o których mowa w ust. 2, są prowadzone przy zastosowaniu przepisów o rozgraniczaniu nieruchomości.

Art. 36.

Sąd, przed którym toczy się sprawa o własność lub o wydanie nieruchomości albo jej części, jest właściwy również do przeprowadzenia rozgraniczenia, jeżeli ustalenie przebiegu granic jest potrzebne do rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy. W tym wypadku sąd w orzeczeniu zamieszcza również rozstrzygnięcie o rozgraniczeniu nieruchomości.

Art. 37.

1. Wykonanie orzeczeń sądowych o rozgraniczeniu nieruchomości odbywa się z udziałem geodety.

2. Prawomocne orzeczenia i ostateczne decyzje ustalające przebieg granic nieruchomości sąd lub organ rozstrzygający przesyła z urzędu w terminie 30 dni do sądów rejonowych właściwych do prowadzenia ksiąg wieczystych i do właściwych starostów, w celu ujawnienia ich w księgach wieczystych oraz w ewidencji gruntów i budynków.

Art. 38.

Właściciele lub inne osoby władające nieruchomościami (gruntami) są obowiązane do ochrony znaków granicznych.

Art. 39.

1. Przesunięte, uszkodzone lub zniszczone znaki graniczne, ustalone uprzednio, mogą być wznowione bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego, jeżeli istnieją dokumenty pozwalające na określenie ich pierwotnego położenia. Jeżeli jednak wyniknie spór co do położenia znaków, strony mogą wystąpić do sądu o rozstrzygnięcie sprawy.

2. Wznowienia znaków granicznych dokonują, na zlecenie zainteresowanych, podmioty, o których mowa w art. 11.

3. O czynnościach wznowienia znaków granicznych zawiadamia się zainteresowane strony. Do zawiadomień stosuje się przepisy art. 32 ust. 1–4.

4. Z czynności wznowienia znaków granicznych sporządza się protokół.

5. Przepisy ust. 1–4 stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków.

Rozdział 7

Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny

Art. 40.

1. Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny służy gospodarce narodowej, obronności państwa, ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego, nauce, kulturze, ochronie przyrody i potrzebom obywateli.

2. Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, składający się z centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, wojewódzkich zasobów geodezyjnych i kartograficznych oraz powiatowych zasobów geodezyjnych i kartograficznych, stanowi własność Skarbu Państwa i jest gromadzony w ośrodkach dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.

2a. Przekazywanie i wymiana danych oraz materiałów geodezyjnych i kartograficznych między organami Służby Geodezyjnej i Kartograficznej odbywa się nieodpłatnie w zakresie niezbędnym do realizacji zadań tych organów określonych w ustawie.

3. Prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz weryfikacja opracowań przyjmowanych do zasobu należy do:

1) Głównego Geodety Kraju — w zakresie centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

2) marszałków województw — w zakresie wojewódzkich zasobów geodezyjnych i kartograficznych;

3) starostów — w zakresie powiatowych zasobów geodezyjnych i kartograficznych.

3a. Nadzór nad prowadzeniem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego należy do Głównego Geodety Kraju, a w zakresie wojewódzkich zasobów geodezyjnych i kartograficznych oraz powiatowych zasobów geodezyjnych i kartograficznych, także do wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.

3b.–3d. (uchylone)

3e. Główny Geodeta Kraju, we współpracy z innymi podmiotami realizującymi zadania publiczne, utrzymuje i rozbudowuje system teleinformatyczny umożliwiający dostęp do danych przestrzennych pozwalający w szczególności na:

1) udostępnienie interoperacyjnych zbiorów i usług związanych z państwowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym;

2) udostępnienie interfejsu komunikacyjnego łączącego infrastrukturę teleinformatyczną państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego z systemami teleinformatycznymi podmiotów realizujących zadania publiczne za pomocą interoperacyjnych zbiorów i usług związanych z państwowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym;

3) integrację danych i usług państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego ze zbiorami i usługami utrzymywanymi przez podmioty, o których mowa w pkt 2, a także przetwarzanie połączonych i udostępnionych zbiorów danych oraz dokonywanie na nich analiz przestrzennych;

4) zapewnienie dostępności i ciągłości działania systemu odpowiedzialnego za udostępnienie danych i usług państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

3f. Utrzymanie, rozbudowa i modyfikacje systemu, o którym mowa w ust. 3e, są finansowane z budżetu państwa z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.

3g. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej opatruje klauzulą urzędową:

1) materiały i zbiory danych przyjmowane do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

2) materiały zasobu udostępniane na wniosek oraz w związku ze zgłoszeniem prac lub jego uzupełnieniem;

3) dokumenty i materiały przeznaczone dla podmiotu, na rzecz którego wykonawca prac geodezyjnych wykonał prace geodezyjne.

4. Materiały z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, które utraciły przydatność użytkową, podlegają wyłączeniu z tego zasobu, przy czym ta część, która stanowi materiały archiwalne, jest przekazywana do właściwych archiwów państwowych.

5. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzeń:

1) w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi:

a) (uchylona)

b) (utraciła moc)

2) w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego szczegółowy sposób klasyfikowania i kwalifikowania materiałów przeznaczonych do wyłączania z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a także sposób ich porządkowania i tryb wyłączania z zasobu, uwzględniając przydatność użytkową w zakresie geodezji i kartografii oraz posiadaną wartość historyczną;

3) w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami, szczegółowe zasady i tryb założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie, zakres danych zawartych w systemie, szczegółowy tryb zakładania, prowadzenia i przetwarzania danych systemu oraz ewidencjonowania lokalnych systemów informacji o terenie, uwzględniając konieczność systematycznego gromadzenia, aktualizowania i udostępniania danych systemu oraz zasady współpracy organów administracji publicznej i innych podmiotów współtworzących system.

6.–7. (uchylone)

8. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, organizację i tryb prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w tym:

1) rodzaje materiałów i zbiorów danych gromadzonych odpowiednio w centralnym zasobie geodezyjnym i kartograficznym, wojewódzkim zasobie geodezyjnym i kartograficznym oraz powiatowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym,

2) sposób i tryb pozyskiwania, ewidencjonowania, przechowywania i zabezpieczania materiałów i zbiorów danych,

3) sposób i tryb udostępniania materiałów i zbiorów danych,

4) wzory klauzul urzędowych, o których mowa w ust. 3g,

5) tryb wymiany danych między centralnym zasobem geodezyjnym i kartograficznym, wojewódzkim zasobem geodezyjnym i kartograficznym i powiatowym zasobem geodezyjnym i kartograficznym oraz między bazami danych zasobu a wykonawcami prac geodezyjnych lub prac kartograficznych,

6) tryb wyłączania materiałów i zbiorów danych z zasobu oraz sposób ich przekazywania do właściwych archiwów państwowych

— mając na uwadze szczególne znaczenie zbiorów danych gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym dla infrastruktury informacji przestrzennej, a także potrzebę sprawnego funkcjonowania ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej i sprawnego udostępniania gromadzonych materiałów i zbiorów danych.

Art. 40a.

1. Organy prowadzące państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny udostępniają materiały zasobu odpłatnie.

2. Nie pobiera się opłaty za:

1) udostępnianie zbiorów danych:

a) państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju,

b) państwowego rejestru nazw geograficznych,

c) zawartych w bazie danych obiektów ogólnogeograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:250 000 i mniejszych,

d) numerycznego modelu terenu,

e) ortofotomapy,

f) państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych,

g) szczegółowych osnów geodezyjnych,

h) obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000,

i) dotyczących działek ewidencyjnych w zakresie ich identyfikatorów i geometrii,

j) dotyczących budynków w zakresie ich identyfikatorów, geometrii i rodzaju według Klasyfikacji Środków Trwałych;

2) udostępnianie w postaci elektronicznej zbiorów danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego:

a) w celu edukacyjnym:

— jednostkom organizacyjnym wchodzącym w skład systemu oświaty, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 737 i 854),

— uczelniom w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r.
poz. 742, z późn. zm.),

— podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2023 r. poz. 571 oraz z 2024 r. poz. 834),

b) w celu prowadzenia badań naukowych oraz prac rozwojowych:

— podmiotom, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–7 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, oraz innym podmiotom posiadającym siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącym organizacjami prowadzącymi badania i upowszechniającymi wiedzę w rozumieniu art. 2 pkt 83 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.),

— podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

c) w celu realizacji ustawowych zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego — służbom specjalnym w rozumieniu art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2024 r. poz. 812),

d) w celu realizacji zadań w zakresie obronności państwa — Ministrowi Obrony Narodowej;

3) udostępnianie wykonawcy prac geodezyjnych lub prac kartograficznych materiałów zasobu — w przypadku prac geodezyjnych lub prac kartograficznych wykonywanych w celu realizacji określonych w ustawie zadań organów administracji geodezyjnej i kartograficznej lub Głównego Geodety Kraju, po podpisaniu umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego obejmującego takie prace, a w przypadku prac scaleniowych lub wymiennych realizowanych na podstawie ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2023 r. poz. 1197) po podpisaniu porozumienia na wykonanie takich prac;

4) udostępnianie danych na podstawie:

a) art. 12 ust. 1 i 2, art. 14 ust. 1, art. 15 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej,

b) art. 15 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne;

5) pierwsze udostępnienie podmiotowi władającemu siecią uzbrojenia terenu zbiorów danych powiatowej bazy GESUT, dotyczących sieci uzbrojenia terenu znajdującej się we władaniu tego podmiotu, po otrzymaniu przez starostę od tego podmiotu opinii, o której mowa w art. 28e ust. 1 pkt 1;

6) udostępnianie materiałów zasobu w związku ze zgłoszeniem prac, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. b, lub jego uzupełnieniem;

7) udostępnianie zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją gruntów i budynków, o których mowa w art. 25 ust. 2 i 3, w postaci elektronicznej;

8) udostępnianie w postaci elektronicznej kartograficznych opracowań specjalnych w postaci map tyflologicznych.

Art. 40b.

1. Organy prowadzące państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny pobierają opłaty za:

1) (uchylony)

2) sporządzanie i wydawanie wypisów oraz wyrysów z operatu ewidencyjnego;

3) (uchylony)

4) wysłanie materiałów zasobu pod wskazany adres;

5) udostępnianie rzeczoznawcom majątkowym do wglądu zbiorów aktów notarialnych oraz orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych będących podstawą wpisów w ewidencji gruntów i budynków;

6) uzgadnianie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu.

1a. Nie pobiera się opłaty za umożliwienie korzystania z usług teleinformatycznego systemu ASG-EUPOS umożliwiającego udostępnianie danych podstawowej osnowy geodezyjnej.

2. Nie pobiera się opłaty za wypisy i wyrysy z operatu ewidencyjnego sporządzane i wydawane na żądanie:

1) prokuratury;

2) sądów rozpoznających sprawy, w których stroną jest Skarb Państwa;

3) organów kontroli państwowej w związku z wykonywaniem przez te organy ich ustawowych zadań;

4) organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego, w związku z ich działaniami mającymi na celu:

a) ujawnienie prawa do nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w księdze wieczystej,

b) przeniesienie praw do nieruchomości Skarbu Państwa na rzecz jednostki samorządu terytorialnego,

c) przeniesienie praw do nieruchomości jednostki samorządu terytorialnego na rzecz Skarbu Państwa;

5) Krajowego Zasobu Nieruchomości w związku z jego działaniami mającymi na celu regulację stanu prawnego nieruchomości wchodzących w skład Zasobu, o którym mowa w art. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (Dz. U. z 2023 r. poz. 1054, 1688 i 1693), oraz zbycie lub udostępnienie nieruchomości wchodzących w skład tego zasobu.

Art. 40c.

1. Uprawnienia podmiotu dotyczące możliwości wykorzystywania udostępnionych mu materiałów zasobu określa licencja wydawana przez organ udostępniający te materiały.

2. Uprawnienia określone w licencji dotyczą:

1) w przypadku materiałów zasobu w postaci elektronicznej — możliwości wykonywania jakichkolwiek operacji na tych danych i materiałach, w szczególności ich utrwalania, zmieniania, udostępniania, zwłaszcza wykonywanych w systemach teleinformatycznych;

2) w przypadku materiałów zasobu w postaci nieelektronicznej — ich powielanie, a także ich przekształcenie do postaci elektronicznej.

3. Podmioty, które wykorzystują materiały zasobu, zamieszczają w publikowanych opracowaniach informacje o źródle pochodzenia użytego materiału.

4. Licencja wystawiona w postaci elektronicznej i generowana z systemu teleinformatycznego w sposób umożliwiający jej wydruk nie wymaga podpisu ani pieczęci.

5. Licencji nie wydaje się w przypadku udostępnienia materiałów zasobu w związku ze zgłoszeniem prac lub jego uzupełnieniem oraz w przypadku udostępnienia materiałów zasobu, o których mowa w art. 40a ust. 2 pkt 1 i 3.

Art. 40d.

1. Opłata za udostępnianie materiałów zasobu oraz za wykonanie czynności, o których mowa w art. 40b ust. 1, jest iloczynem odpowiednich stawek podstawowych, liczby jednostek rozliczeniowych oraz współczynników korygujących lub sumą takich iloczynów.

1a. Za udostępnianie materiałów zasobu w związku ze zgłoszeniem prac, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3, lub jego uzupełnieniem, pobiera się opłatę zryczałtowaną, której wysokość jest uzależniona od wielkości obszaru wskazanego w tym zgłoszeniu lub jego uzupełnieniu.

2. Wysokość stawek podstawowych w odniesieniu do odpowiednich jednostek rozliczeniowych, wysokość współczynników korygujących oraz zasady ustalania tych współczynników, a także szczegółowe zasady obliczania wysokości opłaty, w tym opłaty zryczałtowanej, określa załącznik do ustawy.

3. Opłaty, o których mowa w ust. 1 i 1a, pobiera się przed udostępnieniem materiałów zasobu lub przed wykonaniem czynności, o których mowa w art. 40b ust. 1.

4.–5. (uchylone)

6. Opłaty poniesione w związku z udostępnieniem materiałów zasobu w związku ze zgłoszeniem prac, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3, lub jego uzupełnieniem nie podlegają zwrotowi, z wyjątkiem sytuacji, o której mowa w art. 40f ust. 3.

Art. 40e.

1. Wysokość należnej opłaty oraz sposób jej wyliczenia utrwala się w Dokumencie Obliczenia Opłaty, który zawiera:

1) nazwę jednostki organizacyjnej, która wystawiła dokument;

2) identyfikator i datę, odpowiednio:

a) wniosku o udostępnienie materiałów zasobu albo

b) wniosku o wydanie wypisu lub wyrysu z operatu ewidencyjnego, albo

c) (uchylona)

d) zgłoszenia prac lub jego uzupełnienia, albo

e) wniosku o udostępnienie do wglądu zbiorów aktów notarialnych oraz orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych będących podstawą wpisów w ewidencji gruntów i budynków, podmiotom, które posiadają uprawnienia do wglądu do takich zbiorów na podstawie odrębnych przepisów, albo

f) wniosku o koordynację usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu;

3) nazwy oraz liczbę jednostek rozliczeniowych udostępnianych materiałów zasobu lub czynności, o których mowa w art. 40b ust. 1, a także oznaczenia pozycji w odpowiedniej tabeli opłat zawartej w załączniku do ustawy;

4) wysokość użytych do wyliczenia podstawowych stawek jednostkowych oraz współczynników korygujących;

5) kwotę opłaty;

6) datę wystawienia dokumentu oraz podpis organu lub upoważnionej przez niego osoby.

1a. W przypadku udostępniania materiałów zasobu w związku ze zgłoszeniem prac lub jego uzupełnieniem Dokument Obliczenia Opłaty zawiera informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 5 i 6, oraz powierzchnię obszaru objętego tym zgłoszeniem lub jego uzupełnieniem.

1b. W przypadku udostępniania materiałów zasobu w związku ze zgłoszeniem prac lub jego uzupełnieniem Dokument Obliczenia Opłaty wystawia się nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu otrzymania zgłoszenia prac lub jego uzupełnienia.

2. Dokument Obliczenia Opłaty wystawiany w postaci elektronicznej i generowany z systemu teleinformatycznego w sposób umożliwiający jego wydruk nie wymaga podpisu ani pieczęci.

Art. 40f.

1. W przypadku sporu dotyczącego zakresu udostępnianych materiałów zasobu lub wysokości należnej opłaty, właściwy organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej wydaje decyzję administracyjną.

2. Wniesienie odwołania od decyzji w sprawie ustalenia wysokości opłaty za udostępnianie materiałów zasobu nie wstrzymuje udostępnienia tych materiałów, pod warunkiem uiszczenia opłaty w wysokości ustalonej w zaskarżonej decyzji.

3. W przypadku gdy w wyniku rozpatrzenia odwołania lub ponownego rozpatrzenia sprawy na skutek wyroku sądu administracyjnego wysokość opłaty zostanie zmniejszona, nadpłata podlega zwrotowi wraz z odsetkami ustawowymi.

Art. 40g.

Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia:

1) wzory wniosków o udostępnienie materiałów zasobu,

2) sposób wydawania licencji oraz ich wzory,

3) wzór Dokumentu Obliczenia Opłaty

— mając na uwadze potrzebę dostosowania treści i formy wniosków do specyfiki poszczególnych części państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz określonych w ustawie zasad ustalania opłat za udostępnianie materiałów zasobu.

Art. 40h.–40i.

(uchylone)

Art. 40j.

1. Stawki opłat za udostępnianie materiałów zasobu, określone w załączniku do ustawy, podlegają corocznej waloryzacji w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki te są waloryzowane, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, ogłaszanego komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W przypadku gdy wskaźnik ten ma wartość ujemną, stawki opłat nie ulegają zmianie.

2. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa ogłasza, najpóźniej do dnia 31 października każdego roku, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, wysokości zwaloryzowanych stawek, które będą obowiązywały od dnia 1 stycznia następnego roku.

Art. 40k.

W zakresie nieuregulowanym niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1524).

Art. 41.

1. Tworzy się Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym, zwany dalej „Funduszem”, będący państwowym funduszem celowym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.).

2. Przychodami Funduszu są wpływy z opłat:

1) za udostępnienie zbiorów danych oraz innych materiałów z zasobu centralnego oraz za czynności urzędowe związane z prowadzeniem tego zasobu;

2) za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii oraz za wydanie dziennika praktyki zawodowej;

3) za przeprowadzenie testu umiejętności w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych w dziedzinie geodezji i kartografii.

4) (uchylony)

3. Środki Funduszu są przeznaczone na dofinansowanie zadań związanych z aktualizacją i utrzymywaniem państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w szczególności na:

1) zakładanie, aktualizację i modernizację krajowego systemu informacji o terenie, map topograficznych i tematycznych, osnów geodezyjnych, mapy zasadniczej, geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, ewidencji gruntów i budynków;

2) zakup urządzeń i wyposażenia lokali niezbędnych do prowadzenia zasobu;

3) informatyzację zasobu, w tym zakup sprzętu informatycznego i oprogramowania;

4) podnoszenie kwalifikacji pracowników Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zatrudnionych w związku z prowadzeniem zasobu poprzez pokrywanie kosztów szkoleń, narad i konferencji w zakresie udostępniania, aktualizacji, utrzymywania i rozwoju tego zasobu;

5) opracowywanie, drukowanie i dystrybucję standardów i instrukcji technicznych, a także materiałów informacyjnych dotyczących zasobu oraz upowszechnianie informacji o zasobie;

6) działalność wydawniczą Służby Geodezyjnej i Kartograficznej.

3a. Środki Funduszu poza dofinansowaniem zadań, o których mowa w ust. 3, przeznacza się również na:

1) finansowanie kosztów przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii oraz kosztów druku i dystrybucji dziennika praktyki zawodowej;

2) finansowanie kosztów przeprowadzania testu umiejętności w postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych w dziedzinie geodezji i kartografii.

4. Środkami Funduszu dysponuje Główny Geodeta Kraju.

Art. 41a.

(uchylony)

Art. 41b.

1. Wpływy z udostępniania map oraz innych materiałów i informacji z zasobów wojewódzkich, a także z opłat za czynności związane z prowadzeniem tych zasobów są dochodami własnymi budżetu samorządu województwa.

1a. (uchylony)

2. Wpływy z udostępniania map, danych z ewidencji gruntów i budynków oraz innych materiałów i informacji z zasobów powiatowych, a także z opłat za czynności związane z prowadzeniem tych zasobów i uzgadnianiem usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu są dochodami własnymi budżetu powiatu.

2a. (uchylony)

3. Z budżetu odpowiednio samorządu województwa i powiatu, w wysokości nie mniejszej niż uzyskana w roku poprzednim kwota wpływów, o których mowa w ust. 1 i 2, są finansowane zadania związane z gromadzeniem, aktualizacją, uzupełnianiem, udostępnianiem i zabezpieczaniem zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz wyłączaniem materiałów z zasobu, w szczególności:

1) przebudowa i remont lokali przeznaczonych do prowadzenia zasobu;

2) wyposażenie i utrzymanie w należytym stanie technicznym lokali przeznaczonych do prowadzenia zasobu;

3) informatyzacja zasobu;

4) zakładanie, aktualizacja i modernizacja map topograficznych i tematycznych, osnów geodezyjnych, mapy zasadniczej, geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, ewidencji gruntów i budynków;

5) weryfikacja wyników zgłoszonych prac geodezyjnych przekazywanych do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej;

6) wykonywanie ekspertyz i opracowań dotyczących stanu zasobu oraz jego potrzeb rozwojowych;

7) zakup urządzeń, oprzyrządowania, sprzętu informatycznego, oprogramowania oraz sprzętu poligraficznego, niezbędnych do realizowania zadań wymienionych w pkt 1–6;

8) podnoszenie kwalifikacji pracowników Służby Geodezyjnej i Kartograficznej zatrudnionych w związku z prowadzeniem zasobu poprzez pokrywanie kosztów szkoleń, narad i konferencji w zakresie udostępniania, aktualizacji, utrzymywania i rozwoju tego zasobu.

Rozdział 8

Uprawnienia zawodowe oraz odpowiedzialność dyscyplinarna

Art. 42.

1. Do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii jest niezbędne posiadanie uprawnień zawodowych.

2. Przez wykonywanie samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii rozumie się:

1) kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi, podlegającymi zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wykonywanymi na zlecenie tego organu, oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru;

2) wykonywanie czynności rzeczoznawcy z zakresu prac geodezyjnych, podlegających zgłoszeniu do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wykonywanych na zlecenie tego organu, oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru;

3) pełnienie funkcji inspektora nadzoru z zakresu geodezji i kartografii;

4) wykonywanie czynności technicznych i administracyjnych związanych z rozgraniczaniem nieruchomości;

5) wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych niezbędnych do dokonywania wpisów w księgach wieczystych oraz prac, w wyniku których mogłoby nastąpić zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzkiego, w szczególności wytyczenie obiektów budowlanych w terenie, wykonywanie pomiarów kontrolnych oraz wykonywanie pomiarów przemieszczeń i odkształceń obiektów budowlanych.

3. Osoby wykonujące samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii są obowiązane wykonywać swoje zadania z należytą starannością, zgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej i obowiązującymi przepisami prawa.

4. Osoby wykonujące samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii mogą poświadczać za zgodność z oryginałem sporządzone przez siebie kopie protokołów, map i innych dokumentów, które podlegają przekazaniu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wraz z wynikami prac geodezyjnych.

Art. 43.

Uprawnienia zawodowe nadaje się w następujących zakresach:

1) geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne;

2) rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji do celów prawnych;

3) geodezyjne pomiary podstawowe;

4) geodezyjna obsługa inwestycji;

5) geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych;

6) redakcja map;

7) fotogrametria i teledetekcja.

8) (uchylony)

Art. 44.

1. Uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii w zakresach, o których mowa w art. 43 pkt 1, 2, 4 i 5, mogą uzyskać osoby, które:

1) posiadają pełną zdolność do czynności prawnych;

2) nie były karane za przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, za przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, za przestępstwo przeciwko mieniu, za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu, za przestępstwo przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;

3) posiadają wyższe, średnie lub średnie branżowe wykształcenie geodezyjne;

4) posiadają rok praktyki zawodowej w przypadku ukończenia studiów wyższych drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich, 2 lata praktyki zawodowej w przypadku ukończenia studiów wyższych pierwszego stopnia albo 6 lat praktyki zawodowej w przypadku posiadania średniego lub średniego branżowego wykształcenia geodezyjnego;

5) wykażą się znajomością przepisów w dziedzinie geodezji i kartografii.

2.–2a. (uchylone)

3. Osoby posiadające w dziedzinie geodezji i kartografii tytuł naukowy profesora albo I lub II stopień specjalizacji zawodowej, nadane w trybie odrębnych przepisów, są zwolnione z obowiązku spełnienia wymagań określonych w ust. 1 pkt 4 i 5.

4. Główny Geodeta Kraju może w uzasadnionych przypadkach, na wniosek osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnień zawodowych, uznać posiadanie innego pokrewnego wykształcenia i długoletniej geodezyjnej lub kartograficznej praktyki zawodowej za spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, o których mowa w ust. 1.

Art. 44a.

1. Uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii w zakresach, o których mowa w art. 43 pkt 3, 6 i 7, mogą uzyskać osoby, które:

1) posiadają pełną zdolność do czynności prawnych;

2) nie były karane za przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, za przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, za przestępstwo przeciwko mieniu, za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu, za przestępstwo przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;

3) posiadają odpowiednio:

a) dyplom ukończenia studiów wyższych pierwszego stopnia, studiów wyższych drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich:

— na kierunku studiów w obszarze nauk technicznych, którego program umożliwia nabycie umiejętności dotyczących geodezyjnych pomiarów podstawowych — dla zakresu geodezyjne pomiary podstawowe,

— na kierunku studiów w obszarze nauk technicznych lub w obszarze nauk przyrodniczych, którego program umożliwia nabycie umiejętności dotyczących redakcji map — dla zakresu redakcja map,

— na kierunku studiów w obszarze nauk technicznych lub w obszarze nauk przyrodniczych, którego program umożliwia nabycie umiejętności dotyczących fotogrametrii i teledetekcji — dla zakresu fotogrametria i teledetekcja,

b) rok praktyki zawodowej w przypadku ukończenia studiów wyższych drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo 2 lata praktyki zawodowej w przypadku ukończenia studiów wyższych pierwszego stopnia.

2. Uprawnienia, o których mowa w ust. 1, mogą otrzymać również osoby, które:

1) posiadają pełną zdolność do czynności prawnych;

2) nie były karane za przestępstwo przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, za przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, za przestępstwo przeciwko mieniu, za przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu, za przestępstwo przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe;

3) posiadają średnie lub średnie branżowe wykształcenie geodezyjne;

4) posiadają 6 lat praktyki zawodowej;

5) wykażą się znajomością przepisów w dziedzinie geodezji i kartografii.

3. Osoby posiadające w dziedzinie geodezji i kartografii tytuł naukowy profesora albo I lub II stopień specjalizacji zawodowej, nadane w trybie odrębnych przepisów, są zwolnione z obowiązku spełnienia wymagań określonych w ust. 1 pkt 3 lit. b.

4. Główny Geodeta Kraju może w uzasadnionych przypadkach, na wniosek osoby ubiegającej się o uzyskanie uprawnień zawodowych, uznać posiadanie innego pokrewnego wykształcenia i długoletniej geodezyjnej lub kartograficznej praktyki zawodowej za spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, o których mowa w ust. 1 lub 2.

Art. 44b.

1. Praktyka zawodowa obejmuje wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych z odpowiedniego zakresu pod kierunkiem osoby posiadającej uprawnienia zawodowe w odpowiednim zakresie u przedsiębiorców lub w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 11.

2. Osoba ubiegająca się o nadanie uprawnień zawodowych, zwana dalej „osobą zainteresowaną”, może rozpocząć praktykę zawodową:

1) jeżeli spełnia wymagania, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 3, art. 44a ust. 1 pkt 3 lit. a lub w art. 44a ust. 2 pkt 3, albo

2) po zaliczeniu szóstego semestru studiów wyższych, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 3 albo w art. 44a ust. 1 pkt 3 lit. a, na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej lub umowy o praktykę absolwencką u przedsiębiorców lub w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 11, lub na podstawie umowy dotyczącej praktyki zawartej między uczelnią a takimi podmiotami.

3. Praktykę zawodową odbywaną przez osobę zainteresowaną, w przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, wlicza się do okresów, o których mowa odpowiednio w art. 44 ust. 1 pkt 4 oraz w art. 44a ust. 1 pkt 3 lit. b, w wymiarze nieprzekraczającym 6 miesięcy.

4. Osoba zainteresowana prowadzi dziennik praktyki zawodowej. Prace geodezyjne i kartograficzne wykonywane w ramach praktyki zawodowej są potwierdzane przez osobę posiadającą uprawnienia zawodowe w odpowiednim zakresie, pod kierunkiem której prace te były wykonywane.

5. Dziennik praktyki zawodowej wydaje, na wniosek osoby zainteresowanej, Główny Geodeta Kraju.

6. Osoba zainteresowana ponosi opłatę za wydanie dziennika praktyki zawodowej w wysokości 50 zł.

7. Główny Geodeta Kraju prowadzi rejestr wydanych dzienników praktyki zawodowej.

8. Rejestr wydanych dzienników praktyki zawodowej zawiera:

1) datę wydania dziennika praktyki zawodowej;

2) imię, nazwisko i adres osoby zainteresowanej, której wydano dziennik praktyki zawodowej;

3) określenie zakresu uprawnień zawodowych, o których nadanie ubiega się osoba zainteresowana;

4) oznaczenie dokumentu potwierdzającego wykształcenie osoby zainteresowanej wymagane do rozpoczęcia praktyki zawodowej;

5) potwierdzenie odbioru dziennika praktyki zawodowej przez osobę zainteresowaną.

Art. 45.

1. Główny Geodeta Kraju nadaje uprawnienia zawodowe na wniosek osoby zainteresowanej.

2. Wniosek o nadanie uprawnień zawodowych może dotyczyć tylko jednego z zakresów, o których mowa w art. 43. Złożenie przez osobę zainteresowaną wniosku w jednym zakresie nie wyłącza możliwości złożenia przez nią wniosku o nadanie uprawnień zawodowych w innym zakresie, z tym że będzie on rozpatrywany w kolejnym postępowaniu kwalifikacyjnym.

3. Do wniosku o nadanie uprawnień zawodowych osoba zainteresowana dołącza:

1) dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań, o których mowa w art. 44 lub art. 44a;

2) potwierdzenie wniesienia opłaty za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego;

3) oświadczenie o treści:

„Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że zawarte we wniosku o nadanie uprawnień zawodowych i w załącznikach do tego wniosku informacje są zgodne z prawdą.”.

3a. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 3 pkt 3, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Klauzula zawarta w tym oświadczeniu zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

4. Główny Geodeta Kraju sprawdza wniosek o nadanie uprawnień zawodowych pod względem formalno-prawnym, a w razie konieczności wzywa osobę zainteresowaną do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Wniosek nieuzupełniony w terminie pozostawia się bez rozpoznania.

Art. 45a.

1. Stwierdzenie spełnienia przez osobę zainteresowaną wymagań określonych w art. 44 lub art. 44a następuje w drodze postępowania kwalifikacyjnego.

2. Postępowanie kwalifikacyjne obejmuje:

1) część wstępną, polegającą na weryfikacji dokumentów, o których mowa w art. 45 ust. 3;

2) część sprawdzającą, polegającą na przeprowadzeniu egzaminu ze znajomości przepisów w dziedzinie geodezji i kartografii.

3. Postępowania kwalifikacyjnego określonego w ust. 2 pkt 2 nie prowadzi się wobec osób, o których mowa w art. 44 ust. 3 i art. 44a ust. 1 pkt 3 i ust. 3.

Art. 45b.

1. Postępowanie kwalifikacyjne prowadzi komisja kwalifikacyjna do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, zwana dalej „komisją kwalifikacyjną”.

2. Komisję kwalifikacyjną powołuje i odwołuje Główny Geodeta Kraju.

3. Komisję kwalifikacyjną powołuje się z udziałem przedstawicieli stowarzyszeń społeczno-zawodowych działających w dziedzinie geodezji i kartografii.

4. Główny Geodeta Kraju wyznacza przewodniczącego komisji kwalifikacyjnej.

5. Główny Geodeta Kraju, na wniosek przewodniczącego komisji kwalifikacyjnej, może powoływać zespoły kwalifikacyjne spośród członków tej komisji.

6. Przewodniczącemu i członkom komisji kwalifikacyjnej przysługuje wynagrodzenie za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego.

Art. 45c.

1. Główny Geodeta Kraju przekazuje wniosek o nadanie uprawnień zawodowych komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu sprawdzenia, o którym mowa w art. 45 ust. 4.

2. Postępowanie kwalifikacyjne wszczyna się z dniem przekazania wniosku komisji kwalifikacyjnej.

Art. 45d.

1. Przed przystąpieniem do postępowania kwalifikacyjnego osoby zainteresowane ponoszą opłatę za przeprowadzenie tego postępowania.

2. Wysokość opłaty za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego nie może być większa niż połowa wysokości kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672 oraz z 2024 r. poz. 834 i 858).

3. W przypadku gdy postępowanie kwalifikacyjne obejmuje tylko część wstępną, o której mowa w art. 45a ust. 2 pkt 1, wysokość opłaty nie może być większa niż 20% opłaty, o której mowa w ust. 2.

4. Wniesiona opłata za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego podlega zwrotowi:

1) w całości, w przypadku gdy osoba zainteresowana nie później niż w terminie 14 dni przed wyznaczoną datą przeprowadzenia części wstępnej wycofa wniosek o nadanie uprawnień zawodowych;

2) za część sprawdzającą, o której mowa w art. 45a ust. 2 pkt 2, w przypadku gdy osoba zainteresowana:

a) nie została dopuszczona do egzaminu,

b) nie przystąpiła do egzaminu w wyznaczonym terminie z przyczyn losowych i złożyła udokumentowany wniosek o zwrot opłaty w terminie 7 dni od wyznaczonej daty egzaminu.

5. Opłatę wniesioną za przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego, na wniosek osoby zainteresowanej, zwraca się na podany przez tę osobę numer rachunku bankowego albo przekazem pocztowym.

Art. 45e.

Postępowanie kwalifikacyjne w sprawie nadania uprawnień zawodowych trwa nie dłużej niż 4 miesiące od dnia jego wszczęcia, a w przypadku postępowania obejmującego tylko część wstępną — nie dłużej niż 2 miesiące.

Art. 45f.

1. Po zakończeniu postępowania kwalifikacyjnego stwierdzającego spełnienie wymagań określonych w art. 44 lub art. 44a Główny Geodeta Kraju wydaje osobie zainteresowanej świadectwo stwierdzające nadanie uprawnień zawodowych i wpisuje ją do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe. Odmowa nadania uprawnień zawodowych następuje w drodze decyzji.

2. (uchylony)

Art. 45g.

1. Prawo do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii nabywa się z dniem wpisu do centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe.

2. Główny Geodeta Kraju prowadzi centralny rejestr, o którym mowa w ust. 1.

3. W rejestrze wpisuje się następujące dane dotyczące osób, którym nadano uprawnienia zawodowe:

1) numer kolejny wpisu;

2) nazwisko i imię (imiona);

3) imię ojca;

4) datę i miejsce urodzenia;

5) numer PESEL albo rodzaj i numer dokumentu tożsamości w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL;

6) adres zamieszkania;

7) wykształcenie;

8) numer świadectwa;

9) zakresy posiadanych uprawnień zawodowych i daty nadania;

10) informacje o orzeczonych karach dyscyplinarnych, w tym datę wydania i oznaczenie orzeczenia oraz rodzaj orzeczonej kary dyscyplinarnej;

11) informacje o wykreśleniach z rejestru oraz przyczynach tych wykreśleń.

4. W rejestrze wpisuje się również dane dotyczące osób, którym uznano kwalifikacje do wykonywania zawodów regulowanych w dziedzinie geodezji i kartografii na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. z 2023 r. poz. 334).

5. Wyciągi z rejestru zawierające dane wymienione w ust. 3 pkt 1–3, 8 i 9 podlegają publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. Publikacji podlegają także zmiany w rejestrze.

6. Publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii nie podlegają dane, o których mowa w ust. 3 pkt 1–3, 8 i 9, dotyczące osób, wobec których prawomocnie orzeczono karę, o której mowa w art. 46a ust. 1 pkt 3, w okresie jej trwania.

Art. 45h.

Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia:

1) sposób, tryb i szczegółowe warunki nadawania uprawnień zawodowych oraz działania komisji kwalifikacyjnej, w szczególności:

a) tryb składania dokumentów, o których mowa w art. 45 ust. 3,

b) warunki uznawania praktyki zawodowej, a także sposób prowadzenia dziennika praktyki zawodowej, w tym jego wzór,

c) organizację i sposób działania komisji kwalifikacyjnej,

d) sposób przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego i ustalania jego kosztów,

e) wzory świadectw stwierdzających nadanie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii,

f) warunki, które powinien spełniać program studiów osób ubiegających się o nadanie uprawnień zawodowych w zakresach, o których mowa w art. 43 pkt 3, 6 i 7, aby komisja kwalifikacyjna mogła uznać umiejętności, o których mowa w art. 44a ust. 1 pkt 3 lit. a, jako spełniające wymagania do nadania uprawnień zawodowych

— mając na względzie zapewnienie przejrzystego i sprawnego przeprowadzania czynności związanych z nadawaniem uprawnień zawodowych, a także uznawaniem praktyki zawodowej;

2) wysokość opłaty za postępowanie kwalifikacyjne, kierując się wysokością kosztów postępowania kwalifikacyjnego i wydatków związanych z funkcjonowaniem komisji kwalifikacyjnej oraz tryb pobierania tej opłaty, uwzględniając części postępowania kwalifikacyjnego;

3) wysokość wynagrodzenia przewodniczącego i członków komisji kwalifikacyjnej, uwzględniając liczbę osób przystępujących do postępowania kwalifikacyjnego oraz sposób przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego.

Art. 46.

Osoba wykonująca samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, jeżeli wykonuje swoje zadania:

1) z naruszeniem przepisów prawa;

2) nie dochowując należytej staranności;

3) niezgodnie z zasadami współczesnej wiedzy technicznej.

Art. 46a.

1. Karami dyscyplinarnymi są:

1) upomnienie;

2) nagana;

3) zawieszenie możliwości wykonywania uprawnień zawodowych na okres od 6 miesięcy do 1 roku;

4) odebranie uprawnień zawodowych.

2. Osoba, której odebrano uprawnienia zawodowe, może ubiegać się o ponowne ich uzyskanie po upływie 3 lat od dnia ich odebrania.

3. Organ orzekający w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej osób wykonujących samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii wymierza karę w granicach określonych w ustawie, uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień winy, a także cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i dyscyplinujące, które ma osiągnąć w stosunku do ukaranego.

4. Wymierzając karę, organ orzekający uwzględnia motywy i sposób działania, okoliczności działania lub zaniechania, jak również właściwości, warunki osobiste osoby, wobec której toczy się postępowanie dyscyplinarne oraz jej doświadczenie zawodowe.

5. Karę określoną w ust. 1 pkt 3 wymierza się w przypadku rażącego naruszenia przepisów obowiązujących w geodezji i kartografii.

6. Karę określoną w ust. 1 pkt 4 wymierza się w przypadku, gdy na skutek rażącego naruszenia przepisów nastąpiło zagrożenie dla zdrowia, życia lub mienia o dużej wartości.

Art. 46b.

Postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte niezależnie od innych rodzajów odpowiedzialności za ten sam czyn.

Art. 46c.

1. Nie można wszcząć postępowania dyscyplinarnego, jeżeli od chwili popełnienia czynu upłynęły trzy lata.

2. Jeżeli jednak czyn zawiera znamiona przestępstwa, przedawnienie dyscyplinarne nie następuje wcześniej niż przedawnienie przewidziane w przepisach ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2024 r. poz. 17).

3. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego przerywa bieg terminu przedawnienia, o którym mowa w ust. 1.

4. Karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło pięć lat.

Art. 46d.

1. Rzecznika dyscyplinarnego powołuje i odwołuje wojewoda na wniosek wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.

2. Rzecznikiem dyscyplinarnym może być osoba zatrudniona w urzędzie wojewódzkim dająca należytą rękojmię wykonywania tej funkcji z racji posiadanej wiedzy oraz doświadczenia w dziedzinie geodezji i kartografii.

Art. 46e.

1. Do zadań rzecznika dyscyplinarnego należą w szczególności:

1) prowadzenie postępowania wyjaśniającego;

2) składanie wniosków o ukaranie;

3) udział w postępowaniu dyscyplinarnym w charakterze strony.

2. Rzecznik dyscyplinarny wszczyna postępowanie wyjaśniające na wniosek wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego albo Głównego Geodety Kraju. O wszczęciu tego postępowania rzecznik dyscyplinarny zawiadamia osobę wykonującą samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii, której ono dotyczy.

3. Jeżeli zebrany materiał dowodowy nie daje podstaw do sporządzenia wniosku o ukaranie, rzecznik dyscyplinarny wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego, o czym zawiadamia osobę wykonującą samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii, której ono dotyczy.

Art. 46f.

Spory o właściwość pomiędzy rzecznikami dyscyplinarnymi rozstrzyga Główny Geodeta Kraju.

Art. 46g.

1. W sprawach dyscyplinarnych orzekają w I instancji wojewódzkie komisje dyscyplinarne.

2. W sprawach dyscyplinarnych orzeka w II instancji Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna działająca przy Głównym Geodecie Kraju.

3. Komisją dyscyplinarną właściwą do rozpoznania sprawy jest wojewódzka komisja dyscyplinarna, na której obszarze działania popełniono czyn uzasadniający odpowiedzialność dyscyplinarną.

4. Wojewodowie, w drodze porozumienia, mogą utworzyć wspólną komisję dyscyplinarną, właściwą dla dwóch lub więcej województw.

5. Spory o właściwość pomiędzy wojewódzkimi komisjami dyscyplinarnymi rozstrzyga Główny Geodeta Kraju.

Art. 46h.

1. Członków wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej, w tym przewodniczącego, powołuje, w drodze zarządzenia, na czteroletnią kadencję, wojewoda, na wniosek wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.

2. Członkiem wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej może być osoba dająca należytą rękojmię wykonywania tej funkcji z racji posiadanej wiedzy oraz doświadczenia w dziedzinie geodezji i kartografii.

Art. 46i.

1. Członków Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej, w tym przewodniczącego, powołuje, w drodze zarządzenia, na czteroletnią kadencję, Główny Geodeta Kraju.

2. Członkiem Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej może być osoba dająca należytą rękojmię wykonywania tej funkcji z racji posiadanej wiedzy oraz doświadczenia w dziedzinie geodezji i kartografii.

Art. 46j.

1. Wojewódzkie komisje dyscyplinarne oraz Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna, zwane dalej „komisjami dyscyplinarnymi”, orzekają w składach trzyosobowych, wyznaczonych przez przewodniczącego odpowiedniej komisji dyscyplinarnej.

2. Członkowie komisji dyscyplinarnych w zakresie orzekania są niezawiśli.

3. Obsługę administracyjną wojewódzkich komisji dyscyplinarnych zapewniają odpowiedni wojewodowie, a Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej — Główny Geodeta Kraju.

Art. 46k.

1. W przypadku wyłączenia rzecznika dyscyplinarnego, Główny Geodeta Kraju wskazuje innego rzecznika dyscyplinarnego, właściwego do udziału w sprawie.

2. W przypadku wyłączenia członka wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej albo Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej od udziału w sprawie odpowiednio przewodniczący wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej albo przewodniczący Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej wyznacza innego członka komisji dyscyplinarnej do udziału w sprawie.

3. Zmiana w składzie orzekającym nie powoduje konieczności powtórzenia czynności w postępowaniu dyscyplinarnym.

Art. 46l.

1. Stronami w postępowaniu dyscyplinarnym są obwiniony i rzecznik dyscyplinarny.

2. Oskarżycielem jest rzecznik dyscyplinarny.

3. Za obwinionego uważa się osobę wykonującą samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii, przeciwko której rzecznik dyscyplinarny złożył do wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej wniosek o ukaranie.

Art. 46m.

1. Wniosek rzecznika dyscyplinarnego o ukaranie wszczyna postępowanie dyscyplinarne.

2. Obwiniony ma prawo korzystania z pomocy wybranego przez siebie obrońcy. Obrońcą może być adwokat, radca prawny, osoba posiadająca uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii lub osoba będąca członkiem organizacji społeczno-zawodowej działającej w dziedzinie geodezji i kartografii.

3. Wojewódzka komisja dyscyplinarna wydaje orzeczenie po przeprowadzeniu rozprawy, w toku której wysłuchuje rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego oraz jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony, a także po rozpatrzeniu innych dowodów mających znaczenie w sprawie.

Art. 46n.

1. Od orzeczenia wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej strony mają prawo wniesienia odwołania.

W odwołaniu można zaskarżyć całość orzeczenia lub jego część.

2. Odwołanie wnosi się do Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej za pośrednictwem wojewódzkiej komisji dyscyplinarnej, która wydała zaskarżone orzeczenie, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Art. 46o.

W postępowaniu przed Odwoławczą Komisją Dyscyplinarną stosuje się przepisy art. 46k ust. 1 i 3 oraz art. 46m ust. 2 i 3.

Art. 46p.

1. Od orzeczeń Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej stronom służy odwołanie do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego — sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Do rozpoznania odwołania stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550, z późn. zm.) o apelacji.

2. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem.

Art. 46r.

1. Karę dyscyplinarną, z wyjątkiem kary odebrania uprawnień zawodowych, uważa się za niebyłą i wzmiankę o niej wykreśla się z centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe po upływie 2 lat od uprawomocnienia się orzeczenia.

2. Karę dyscyplinarną odebrania uprawnień zawodowych uważa się za niebyłą po upływie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia.

Art. 46s.

1. Komisje dyscyplinarne oraz sądy niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, przesyłają Głównemu Geodecie Kraju odpisy prawomocnych orzeczeń o ukaraniu.

2. Prawomocne orzeczenie o ukaraniu stanowi podstawę wpisu odpowiedniej wzmianki w centralnym rejestrze osób posiadających uprawnienia zawodowe albo wykreślenia ukaranego z tego rejestru.

Art. 46t.

1. Wykreślenie z centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe następuje w przypadku:

1) utraty pełnej zdolności do czynności prawnych;

2) sądowego zakazu wykonywania zawodu geodety lub kartografa;

3) odebrania uprawnień zawodowych;

4) śmierci.

2. Wykreślenia z centralnego rejestru osób posiadających uprawnienia zawodowe dokonuje się z urzędu na podstawie prawomocnego orzeczenia albo udokumentowanej informacji z rejestru PESEL lub innej udokumentowanej informacji w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL.

Art. 46u.

1. Koszty postępowania dyscyplinarnego stanowią wydatki poniesione w związku z tym postępowaniem.

2. W razie ukarania koszty postępowania dyscyplinarnego ponosi obwiniony. W pozostałych przypadkach koszty postępowania przed wojewódzką komisją dyscyplinarną pokrywa właściwy wojewoda, a koszty postępowania przed Odwoławczą Komisją Dyscyplinarną — Główny Geodeta Kraju.

3. Wpływy z tytułu zwrotu kosztów postępowania dyscyplinarnego stanowią dochód budżetu państwa.

Art. 46w.

Do postępowań przed komisjami dyscyplinarnymi w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej, w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 37), z tym że nie stosuje się przepisów o oskarżycielu prywatnym, przedstawicielu społecznym, postępowaniu przygotowawczym oraz środkach przymusu, z wyjątkiem przepisów o karze pieniężnej.

Art. 47.

Jeżeli przy wykonywaniu funkcji mierniczych górniczych lub biegłych sądowych jest niezbędne prowadzenie prac geodezyjnych podlegających obowiązkowi zgłoszenia do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, osoby wykonujące te prace powinny posiadać uprawnienia zawodowe zgodnie z przepisami ustawy.

Rozdział 8a

Ewidencja miejscowości, ulic i adresów

Art. 47a.

1. Do zadań gminy należy:

1) ustalanie numerów porządkowych oraz zakładanie i prowadzenie ewidencji miejscowości, ulic i adresów;

2) umieszczanie i utrzymywanie w należytym stanie tabliczek z nazwami ulic i placów w miastach oraz innych miejscowościach na obszarze gminy.

2. Ewidencję miejscowości, ulic i adresów prowadzi się w systemie teleinformatycznym.

3. Ewidencję miejscowości, ulic i adresów prowadzi się na podstawie:

1) (uchylony)

2) wykazu urzędowych nazw miejscowości, o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych;

3) danych państwowego rejestru nazw geograficznych;

4) danych krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju;

5) uchwał rady gminy w sprawie przebiegu oraz nadania nazw ulic i placów;

6) planu ogólnego gminy, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu;

7) ewidencji gruntów i budynków oraz innych materiałów geodezyjnych i kartograficznych.

4. Ewidencja miejscowości, ulic i adresów zawiera:

1) nazwy miejscowości oraz dane określające położenie tych miejscowości;

2) nazwy ulic i placów oraz dane określające położenie tych ulic i placów;

3) identyfikatory miejscowości, ulic i placów pochodzące z krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju;

4) dodatkowe tradycyjne nazwy miejscowości, ulic i placów w języku mniejszości, jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 12 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 823);

5) dane adresowe określające:

a) numery porządkowe budynków mieszkalnych oraz innych budynków przeznaczonych do stałego lub czasowego przebywania ludzi, w tym w szczególności budynków: biurowych, ogólnodostępnych wykorzystywanych na cele kultury i kultury fizycznej, o charakterze edukacyjnym, szpitali i opieki medycznej oraz przeznaczonych do działalności gospodarczej, wybudowanych, w trakcie budowy i prognozowanych do wybudowania,

b) kody pocztowe,

c) położenie budynków, o których mowa w lit. a, w państwowym systemie odniesień przestrzennych.

4a. Ewidencja miejscowości, ulic i adresów, oprócz danych wymienionych w ust. 4, może zawierać także dane adresowe dotyczące obiektów, takich jak: parkingi, garaże, wjazdy i wejścia do parków, ogrodów oraz innych miejsc zorganizowanego wypoczynku lub działalności gospodarczej.

5. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ustala numery porządkowe, o których mowa w ust. 4 pkt 5 lit. a, z urzędu lub na wniosek zainteresowanych i zawiadamia o tych ustaleniach właścicieli nieruchomości lub inne podmioty uwidocznione w ewidencji gruntów i budynków, które tymi nieruchomościami władają.

6. Wniosek, o którym mowa w ust. 5, zawiera:

1) imię i nazwisko lub nazwę wnioskodawcy oraz jego adres;

2) określenie przedmiotu wniosku;

3) informacje o położeniu budynku, którego dotyczy wniosek, według danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków.

7. Numery porządkowe dotyczące budynków wybudowanych lub prognozowanych na nieruchomościach przyległych do ulicy położonej na granicy gminy lub przyległej do tej granicy ustalają, w drodze porozumienia, właściwi miejscowo wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast).

8. W przypadku braku porozumienia, o którym mowa w ust. 7, numery porządkowe ustala, w drodze zarządzenia, wojewoda.

9. Numery porządkowe nowo budowanych budynków, niewykazanych w ewidencji, o której mowa w ust. 4, ustala się przed rozpoczęciem ich użytkowania.

Art. 47b.

1. Właściciele nieruchomości zabudowanych lub inne podmioty uwidocznione w ewidencji gruntów i budynków, które takimi nieruchomościami władają, mają obowiązek umieszczenia w widocznym miejscu — na ścianie frontowej budynku albo ogrodzeniu tabliczki z numerem porządkowym w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o ustaleniu tego numeru.

2. (uchylony)

3. Rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić obowiązek umieszczania na tabliczce, o której mowa w ust. 1, nazwy miejscowości lub nazwy dzielnicy, osiedla, zespołu urbanistycznego, a także nazwy ulicy lub placu.

4. (uchylony)

5. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres informacji gromadzonych w bazach danych ewidencji miejscowości, ulic i adresów, organizację i tryb tworzenia, aktualizacji i udostępniania tych baz, a także wzór wniosku, o którym mowa w art. 47a ust. 6, mając na uwadze zachowanie w jak najszerszym zakresie dotychczasowych danych adresowych, zasadę interoperacyjności, o której mowa w przepisach o infrastrukturze informacji przestrzennej, potrzebę harmonizacji zbiorów danych tej ewidencji ze zbiorami innych rejestrów publicznych, o których mowa w art. 4 ust. 1a, a także usprawnienie obsługi obywateli.

Rozdział 9

Przepisy karne i kary pieniężne

Art. 48.

1. Kto:

1) wbrew przepisom art. 12 ust. 1 nie zgłasza prac geodezyjnych do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej lub wbrew przepisom art. 12a nie przekazuje do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej wyników zgłoszonych prac geodezyjnych,

2) wbrew przepisom art. 13 ust. 1 pkt 1 utrudnia lub uniemożliwia osobie wykonującej prace geodezyjne i kartograficzne wejście na grunt lub do obiektu budowlanego i dokonanie niezbędnych czynności związanych z wykonywaną pracą,

3) wbrew przepisom art. 15 niszczy, uszkadza, przemieszcza znaki geodezyjne, grawimetryczne lub magnetyczne i urządzenia zabezpieczające te znaki oraz budowle triangulacyjne, a także nie zawiadamia właściwych organów o zniszczeniu, uszkodzeniu lub przemieszczeniu znaków geodezyjnych, grawimetrycznych lub magnetycznych, urządzeń zabezpieczających te znaki oraz budowli triangulacyjnych,

4) (uchylony)

5) wbrew przepisom art. 22 ust. 2, będąc obowiązany do zgłoszenia zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, nie zgłosi ich do właściwego organu w ciągu 30 dni od dnia powstania zmian,

6) (uchylony)

7) wbrew przepisom art. 42 bez wymaganych uprawnień zawodowych wykonuje samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii

— podlega karze grzywny.

1a. Kto wbrew przepisom art. 47b ust. 1, będąc obowiązanym do umieszczenia tabliczki z numerem porządkowym, nie umieści jej w widocznym miejscu — na ścianie frontowej budynku albo ogrodzeniu w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o ustaleniu tego numeru podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

2. W wypadkach określonych w ust. 1 i 1a orzekanie następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Art. 48a.

1. Kto wykorzystuje materiały zasobu bez wymaganej licencji lub niezgodnie z warunkami licencji lub udostępnia je wbrew postanowieniom licencji osobom trzecim, podlega karze pieniężnej w wysokości dziesięciokrotności opłaty za udostępnienie tych materiałów.

1a. Kto wykorzystuje materiały zasobu niezgodnie z art. 12 ust. 8, podlega karze pieniężnej w wysokości dziesięciokrotności opłaty zryczałtowanej wniesionej w związku ze zgłoszeniem prac i jego uzupełnieniem, do których udostępnione zostały te materiały.

2. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 1 i 1a, nakładają w drodze decyzji administracyjnej:

1) Główny Geodeta Kraju, jeżeli naruszenie dotyczy wykorzystywania materiałów centralnego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

2) wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, jeżeli naruszenie dotyczy wykorzystywania materiałów wojewódzkiego lub powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

3. Kary pieniężne stanowią dochód budżetu państwa.

4. W przypadku uchylenia albo stwierdzenia nieważności decyzji oraz uwzględnienia skargi przez sąd administracyjny uiszczona kara pieniężna podlega zwrotowi.

Rozdział 10

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 49.

1. (pominięty)

2. W stosunku do osób wykonujących prace geodezyjne i kartograficzne nie mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. z 2020 r. poz. 2159).

Art. 50.

1. Dokumenty stwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych, uzyskane w trybie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy, są jednoznaczne z uprawnieniami zawodowymi, o których mowa w art. 42.

2. Osoby nieposiadające uprawnień zawodowych, zatrudnione w istniejących jednostkach gospodarki uspołecznionej na stanowiskach, do których zajmowania jest wymagane posiadanie tych uprawnień, są obowiązane do ich uzyskania w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 51.

(uchylony)

Art. 52.

Postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości, wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy, prowadzi się według przepisów dotychczasowych.

Art. 53.

1. Nieruchomości państwowe, wydzielone w związku z usytuowaniem na nich znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych, urządzeń zabezpieczających te znaki i budowli triangulacyjnych, przechodzą w zarząd właściwych starostów.

2. W okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2016 r., w przypadku nieutworzenia baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, 3 i 10 oraz ust. 1b, mapa zasadnicza może być prowadzona w postaci wektorowej na zasadach stosowanych przed 1 stycznia 2014 r. lub w postaci rastrowej uzupełnianej systematycznie danymi wektorowymi.

Art. 53a.

Do czasu przekształcenia ewidencji gruntów i budynków w kataster nieruchomości przez użyte w niniejszej ustawie pojęcie „kataster” rozumie się tę ewidencję.

Art. 53b.

1. Organ administracji może prowadzić mapę zasadniczą w postaci analogowej do czasu jej przekształcenia do postaci cyfrowej i utworzenia baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, 3 i 10 oraz ust. 1b, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2013 r.

2. W okresie od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2024 r., w przypadku nieutworzenia baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, 3, 10 i 12, mapa zasadnicza może być prowadzona w postaci wektorowej lub w postaci rastrowej uzupełnianej systematycznie danymi wektorowymi, na zasadach stosowanych przed dniem 1 stycznia 2014 r.

Art. 54.

Ustawa nie narusza przepisów:

1) art. 1 i 4 dekretu z dnia 6 września 1951 r. o obszarach szczególnie ważnych dla obrony kraju (Dz. U. poz. 341 oraz z 2001 r. poz. 725)*;

2) dekretu z dnia 6 maja 1953 r. – Prawo górnicze (Dz. U. z 1978 r. poz. 12, z późn. zm);**

3) art. 5 i art. 18 ust. 2 pkt 4 dekretu z dnia 23 marca 1956 r. o ochronie granic państwowych (Dz. U. poz. 51, z 1959 r. poz. 168, z 1969 r. poz. 95, z 1977 r. poz. 162 oraz z 1990 r. poz. 198);***

4) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 i 2245);

5) ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo budowlane (Dz. U. poz. 229, z póżn. zm.);****

6) ustawy z dnia 24 października 1974 r. – Prawo wodne (Dz. U. poz. 229, z późn. zm.);*****

7) ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1915).

[* Dekret utracił moc z dniem 27.12.2012 r. na podstawie art. 1 ustawy z dnia 12 października 2012 r. o uchyleniu dekretu o obszarach szczególnie ważnych dla obrony kraju oraz o zmianie ustawy – Kodeks morski (Dz. U. poz. 1398)]

[** Dekret utracił moc z dniem 02.09.1994 r. stosownie do art. 158 pkt 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. poz. 96)]

[*** Dekret utracił moc z dniem 19.11.1990 r. stosownie do art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz. U. poz. 461)]

[**** Ustawa utraciła moc z dniem 01.01.1995 r. stosownie do art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. poz. 414)]

[***** Ustawa utraciła moc z dniem 01.01.2002 r. przez art. 219 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz. U. poz. 1229)]

Art. 55.–57.

(pominięte)

Art. 58.

Tracą moc:

1) dekret z dnia 13 września 1946 r. o rozgraniczeniu nieruchomości (Dz. U. poz. 298 i 382);

2) dekret z dnia 25 kwietnia 1948 r. o prawie dokonywania zdjęć aerofotogrametrycznych (Dz. U. poz. 160);

3) dekret z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. poz. 32);

4) dekret z dnia 13 czerwca 1956 r. o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej (Dz. U. poz. 115, z 1983 r. poz. 200, z 1987 r. poz. 180 oraz z 1988 r. poz. 170.).

Art. 59.

Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie pozostają w mocy dotychczasowe przepisy, jeżeli nie są z nią sprzeczne.

Art. 60.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 1989 r.



Ostatnia zmiana Dz.U. 2024.834


Ustawa

z dnia 18 października 2006 r.

o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2024 r. poz. 273, poz. 834

Ostatnie zmiany (Dz.U. z 2024 r. poz. 834), zaznaczone w tekście na czerwono — weszły w życie dnia 01.07.2024 r. — dotyczą art. 8.

Stwierdzamy, że praca albo służba w organach bezpieczeństwa państwa komunistycznego, lub pomoc udzielana tym organom przez osobowe źródło informacji, polegające na zwalczaniu opozycji demokratycznej, związków zawodowych, stowarzyszeń, kościołów i związków wyznaniowych, łamaniu prawa do wolności słowa i zgromadzeń, gwałceniu prawa do życia, wolności, własności i bezpieczeństwa obywateli, była trwale związana z łamaniem praw człowieka i obywatela na rzecz komunistycznego ustroju totalitarnego. Mając na względzie powyższe, a także konieczność zapewnienia obsady funkcji, stanowisk i zawodów wymagających zaufania publicznego przez osoby, które swoim dotychczasowym postępowaniem dają i dawały w przeszłości gwarancje uczciwości, szlachetności, poczucia odpowiedzialności za własne słowa i czyny, odwagi cywilnej i prawości, oraz ze względu na konstytucyjne gwarancje zapewniające obywatelom prawo do informacji o osobach pełniących takie funkcje, zajmujących takie stanowiska i wykonujących takie zawody, stanowi się, co następuje:*

[* Preambuła w zakresie obejmującym wyrazy „przez osobowe źródło informacji” utraciła moc z dniem 15.05.2007 r. na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa zasady i tryb ujawniania informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa oraz treści tych dokumentów, znajdujących się w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zwanego dalej „Instytutem Pamięci Narodowej”, tryb składania oraz oceny zgodności z prawdą oświadczeń dotyczących pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r.

Art. 2.

1. Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:

1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego;

2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego;

4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1–3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;

5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;

6) Akademia Spraw Wewnętrznych;

7) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza;

8) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki;

9) Informacja Wojskowa;

10) Wojskowa Służba Wewnętrzna;

11) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;

12) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych;

13)–14) (utraciły moc)*

2. (utracił moc)*

3. Jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 3.

1. Dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:

1) wszelkie nośniki informacji, niezależnie od formy przechowywania informacji, w tym w szczególności: akta, kartoteki, rejestry, pliki komputerowe, pisma, mapy, plany, filmy i inne nośniki obrazu, nośniki dźwięku i wszelkich innych form zapisu, a także kopie, odpisy i inne duplikaty tych nośników informacji;

2) niezbędne do analizy informacji środki pomocnicze, a w szczególności programy na użytek zautomatyzowanego przetwarzania danych

— podlegające przekazaniu do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2023 r. poz. 102).

2. Dokumentami organów bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu niniejszej ustawy, są również podlegające przekazaniu do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej akta sądowe oraz orzeczenia wydane przez sądy w każdej sprawie, która toczyła się w związku z dokumentami, o których mowa w ust. 1.

3. Dokument dotyczy danej osoby, w rozumieniu niniejszej ustawy, jeżeli zawiera informacje, w szczególności dane osobowe, które pozwalają na identyfikację tej osoby na podstawie tego lub innych dokumentów.

Art. 3a.

1. Współpracą w rozumieniu ustawy jest świadoma i tajna współpraca z ogniwami operacyjnymi lub śledczymi organów bezpieczeństwa państwa w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji.

2. Współpracą w rozumieniu ustawy jest również świadome działanie, którego obowiązek wynikał z ustawy obowiązującej w czasie tego działania w związku z pełnioną funkcją, zajmowanym stanowiskiem, wykonywaną pracą lub pełnioną służbą, jeżeli informacje przekazywane były organom bezpieczeństwa państwa w zamiarze naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela.

3. Służbą w rozumieniu ustawy nie jest pełnienie jej w organach, o których mowa w art. 2, której obowiązek wynikał z ustawy obowiązującej w tym czasie.

Art. 4.

Osobami pełniącymi funkcje publiczne w rozumieniu ustawy są:

1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;

2) poseł, senator, poseł do Parlamentu Europejskiego;

3) osoba zajmująca kierownicze stanowisko państwowe w rozumieniu ustawy z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 624);

4) członek Rady Polityki Pieniężnej;

5) członek Zarządu Narodowego Banku Polskiego;

5a) członek Państwowej Komisji Wyborczej, o którym mowa w art. 157 § 2 pkt 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2023 r. poz. 2408);

6) członek Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej;

6a) komisarz wyborczy;

7) Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia i jego zastępcy;

8) Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i jego zastępcy;

9) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i jego zastępcy;

10) Przewodniczący, Zastępcy Przewodniczącego oraz członkowie Komisji Nadzoru Finansowego;

10a) członkowie korpusu służby cywilnej;

10b) urzędnicy państwowi oraz inni pracownicy, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1917);

11) osoby wchodzące w skład służby zagranicznej w rozumieniu ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 85);

11a) niebędące członkami służby zagranicznej w rozumieniu ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej osoby:

a) o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej,

b) zatrudnione w placówce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy o pracę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465),

c) zatrudnione w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw zagranicznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych,

d) zatrudnione w jednostkach organizacyjnych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych

— o ile osoby te są obywatelami polskimi;

11b) (uchylony)

12) osoby powołane lub mianowane na podstawie przepisów innych ustaw na inne, niż wymienione w pkt 3–11 i 14, stanowiska przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm, Prezydium Sejmu, Senat, Prezydium Senatu, Sejm i Senat, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu lub Prezesa Rady Ministrów;

13) prezes sądu;

14) sędzia i prokurator;

15) kierownik powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury;

16) radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej;

17) organ i członek organu jednostki samorządu terytorialnego, organu związku jednostek samorządu terytorialnego oraz organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy;

17a) członek zarządu związku metropolitalnego;

18) członek rady uczelni, rektor, członek kolegium elektorów, członek senatu, osoba będąca członkiem organu w rozumieniu art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742, z późn. zm.), osoba pełniąca funkcję organu w rozumieniu tego przepisu, prezydent federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, członek zgromadzenia federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, osoba ubiegająca się o tytuł profesora, członek Rady Doskonałości Naukowej, członek Polskiej Komisji Akredytacyjnej, członek Komisji Ewaluacji Nauki oraz członek Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego;

18a) Dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej i jego zastępcy;

18b) członkowie Rady Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej;

18c) Prezes i Wiceprezesi Centrum Łukasiewicz;

19) członek rady nadzorczej, członek zarządu, dyrektor programu i jego zastępcy, wydawca lub autor audycji publicystycznej lub informacyjnej oraz dyrektor terenowego oddziału i agencji „Telewizji Polskiej — Spółka Akcyjna”, „Polskiego Radia — Spółka Akcyjna”, a także członek Zarządu, członek Rady Nadzorczej oraz członek Rady Programowej „Polskiej Agencji Prasowej — Spółka Akcyjna”, dyrektor oddziału, dyrektor biura, redaktor naczelny „Polskiej Agencji Prasowej — Spółka Akcyjna” oraz członek rady nadzorczej, członek zarządu, dyrektor i jego zastępcy w spółce radiofonii regionalnej;

20)–21) (utraciły moc)*

22) dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli oraz pracownicy Najwyższej Izby Kontroli nadzorujący lub wykonujący czynności kontrolne;

23) (utracił moc)*

24) osoby zajmujące kierownicze stanowiska:

a) w urzędach organów władzy publicznej, w tym naczelnych i centralnych organach administracji państwowej: dyrektora generalnego, dyrektora departamentu lub jednostki równorzędnej, jego zastępcy oraz naczelnika wydziału lub jednostki równorzędnej,

b) w administracji rządowej w województwie: dyrektora generalnego, dyrektora i jego zastępcy, kierownika zespolonej służby, inspekcji lub straży i jego zastępcy, kierownika w organie administracji niezespolonej i jego zastępcy;

25) osoba zajmująca wysokie stanowisko państwowe w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych (Dz. U. poz. 1217, z późn. zm.),** inne niż wymienione w pkt 3, 7, 11 i 24;

26) pracownicy Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego zajmujący stanowiska dyrektora pionu i jego zastępcy, dyrektora departamentu lub jednostki równorzędnej i jego zastępcy oraz naczelnika wydziału lub jednostki równorzędnej;

27) pracownicy Narodowego Banku Polskiego zajmujący stanowiska dyrektora departamentu lub jednostki równorzędnej, jego zastępcy oraz naczelnika wydziału lub jednostki równorzędnej, jego zastępcy oraz doradcy prezesa, terenowego koordynatora inspekcji, głównego specjalisty kierującego zespołem, kierownika zespołu, kierownika sekcji i głównego specjalisty;

28) pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej;

29) członek Rady Narodowego Funduszu Zdrowia, dyrektor i zastępcy dyrektora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, dyrektor i zastępcy dyrektora departamentów (komórek równorzędnych) w centrali Narodowego Funduszu Zdrowia oraz główny księgowy Narodowego Funduszu Zdrowia;

29a) kontrolerzy w rozumieniu art. 61e ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146);

30) dyrektor (kierownik) komórki organizacyjnej w centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dyrektor oddziału w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i ich zastępcy;

31) dyrektor biura centrali Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, dyrektor oddziału regionalnego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i ich zastępcy;

32) skarbnik województwa, powiatu lub gminy oraz sekretarz powiatu lub gminy;

32a) skarbnik związku metropolitalnego oraz sekretarz związku metropolitalnego;

33) prezes, wiceprezes i członkowie samorządowych kolegiów odwoławczych;

34) pracownicy regionalnych izb obrachunkowych zajmujący stanowiska: prezesa, członka kolegium, naczelnika wydziału oraz inspektora do spraw kontroli;

35) (uchylony)

36) członek zarządu, członek rady nadzorczej banku państwowego;

37) dyrektor przedsiębiorstwa państwowego, jego zastępca oraz osoba zarządzająca przedsiębiorstwem na podstawie umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym;

38) (uchylony)

39) członek zarządu, członek rady nadzorczej spółki handlowej z udziałem Skarbu Państwa, w której udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji;

40) członek zarządu, członek rady nadzorczej w spółce handlowej z udziałem jednostki samorządu terytorialnego, w której udział jednostki samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby akcji;

41) (uchylony)

42) osoba będąca przedstawicielem Skarbu Państwa w radzie nadzorczej spółki handlowej innej niż wymieniona w pkt 39;

43) osoba będąca przedstawicielem jednostki samorządu terytorialnego w radzie nadzorczej spółki handlowej, innej niż wymieniona w pkt 40;

44) pracownicy nauki i szkolnictwa wyższego:

a) (utraciła moc)*

b) osoba pełniąca funkcję kierowniczą albo głównego księgowego w uczelni publicznej,

c) osoba zajmująca stanowisko dyrektora instytutu, wicedyrektora instytutu, kanclerza, głównego księgowego, prezesa, wiceprezesa, sekretarza naukowego w Polskiej Akademii Nauk lub w instytucie badawczym,

d) osoba zajmująca w instytucie działającym w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz stanowisko dyrektora lub zastępcy dyrektora,

e) członek Akademii Kopernikańskiej posiadający obywatelstwo polskie oraz dyrektor Centrum Badawczego Mikołaja Kopernika i dyrektor Biura Akademii Kopernikańskiej;

45)*** dyrektor szkoły publicznej lub niepublicznej;

46) dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej i dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej;

47) adwokat, radca prawny, notariusz;

48) komornik;

49)–50) (utraciły moc)*

51) audytor wewnętrzny w rozumieniu ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. poz. 2104, z późn. zm.);****

52)–53) (utraciły moc)*

54) dyrektor i zastępcy dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju;

55) żołnierze zawodowi zajmujący stanowiska służbowe o stopniach etatowych pułkowników (komandorów) i generałów (admirałów) oraz zajmujący stanowiska służbowe Szefa Centralnego Wojskowego Centrum Rekrutacji oraz szefów wojskowych centrów rekrutacji;

56) dyrektor i zastępcy dyrektora Narodowego Centrum Nauki;

57) dyrektor Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego;

58) osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej w rozumieniu art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 615, z późn. zm.) albo funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej;

59) Szef Krajowej Administracji Skarbowej i jego zastępcy;

60) członek zarządu polskiego związku sportowego;

61) Dyrektor Narodowego Instytutu Wolności — Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i jego zastępcy, członkowie Rady Narodowego Instytutu Wolności — Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego;

61a) Dyrektor Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka i jego zastępcy;

61b) Dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego i jego zastępcy;

61c) Dyrektor Instytutu Europy Środkowej i jego zastępcy;

61d) Dyrektor Instytutu Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego i jego zastępca;

62) osoba zatrudniona w Straży Marszałkowskiej i funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej;

63) Komendant Straży Marszałkowskiej i jego zastępcy;

64) osoby pełniące funkcje organów albo wchodzące w skład organów Polskiego Związku Łowieckiego;

65) członkowie zarządu koła łowieckiego lub komisji rewizyjnej koła łowieckiego;

66) Prezes i zastępcy Prezesa Agencji Badań Medycznych oraz osoba pełniąca obowiązki Prezesa Agencji Badań Medycznych;

67) członkowie Rady Agencji Badań Medycznych;

68) Prezes Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, Zastępca Prezesa Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego oraz członkowie Rady Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego;

68a) Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych oraz jego zastępcy;

69) państwowi inspektorzy sanitarni;

70) Dyrektor Państwowego Instytutu Medycznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji i jego zastępcy.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

[** Ustawa utraciła moc na podstawie art. 214 ustawy z dnia 21.11.2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. poz. 1505), która weszła w życie z dniem 24.03.2009 r.]

[*** Utracił moc w zakresie, w jakim dotyczy dyrektora szkoły niepublicznej, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

[**** Ustawa utraciła moc z dniem 01.01.2010 r. na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27.08.2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. poz. 1241), która weszła w życie z dniem 01.01.2010 r.]

Art. 5.–6.

(uchylone)

Rozdział 2

Oświadczenia i rejestr oświadczeń

Art. 7.

1. Obowiązek złożenia oświadczenia, dotyczącego pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r., zwanego dalej „oświadczeniem lustracyjnym”, mają osoby, o których mowa w art. 4, urodzone przed dniem 1 sierpnia 1972 r.

2. Oświadczenie lustracyjne składa się w chwili wyrażenia zgody na kandydowanie lub zgody na objęcie lub wykonywanie funkcji, a w przypadku żołnierza zawodowego przed doręczeniem mu decyzji o wyznaczeniu na stanowisko służbowe.

3. Złożenie oświadczenia lustracyjnego powoduje wygaśnięcie obowiązku jego powtórnego złożenia w przypadku późniejszego kandydowania lub wykonywania funkcji publicznej, z którą związany jest obowiązek złożenia oświadczenia.

3a. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, osoba zobowiązana do złożenia oświadczenia lustracyjnego składa organowi właściwemu do przedłożenia oświadczenia informację o uprzednim złożeniu oświadczenia lustracyjnego.

3b. W przypadku późniejszego kandydowania lub wykonywania funkcji publicznej, z którą związany jest obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego przez osobę, która złożyła oświadczenie lustracyjne na zasadach określonych w art. 11 ust. 4, osoba ta może powtórnie złożyć oświadczenie lustracyjne.

4. Tryb składania oświadczeń przez osoby, o których mowa w art. 4 pkt 1, 2 i 17, pochodzące z wyborów powszechnych, określają przepisy odpowiednich ustaw regulujących zasady przeprowadzania wyborów.

5. Organy, którym składane są oświadczenia lustracyjne, przekazują je niezwłocznie do Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej celem rozpoznania w trybie określonym w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, chyba że z przepisów odrębnych wynika obowiązek przekazania oświadczenia do oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej, z zastrzeżeniem art. 21c.

Art. 7a.

1. Osoby zobowiązane do złożenia oświadczenia lustracyjnego, które pełnią służbę w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo Służbie Wywiadu Wojskowego i wykonywały lub wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze poza granicami państwa w celu ochrony jego bezpieczeństwa, obronności lub bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, w oświadczeniu lustracyjnym nie podają informacji o pracy lub służbie w organach bezpieczeństwa państwa.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, równocześnie ze złożeniem oświadczenia lustracyjnego składają, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, deklarację zawierającą informacje o pracy lub służbie w organach bezpieczeństwa państwa.

3. Wzór deklaracji, o której mowa w ust. 2, stanowi załącznik nr 3 do ustawy.

4. Deklarację składa się odpowiednio Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Służby Wywiadu Wojskowego.

5. Organ, któremu składana jest deklaracja, przekazuje ją niezwłocznie Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej.

6. Do deklaracji znajdujących się w Instytucie Pamięci Narodowej nie może mieć dostępu żadna inna osoba poza przedstawicielami wyznaczonymi przez odpowiednio Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu oraz — w zakresie deklaracji przekazanych przez Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Szefa Służby Wywiadu Wojskowego — przez Ministra Obrony Narodowej, a także przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w celu realizacji czynności, o których mowa w art. 52a pkt 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Przepis art. 39a ustawy wymienionej w zdaniu pierwszym stosuje się odpowiednio.

Art. 8.

Właściwym organem do przedłożenia oświadczenia lustracyjnego jest w stosunku do osób kandydujących na funkcję publiczną, o której mowa w art. 4:

1) pkt 1 i 2 — Państwowa Komisja Wyborcza;

2) pkt 3:

a) w stosunku do osoby desygnowanej na stanowisko Prezesa Rady Ministrów — Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

b) w stosunku do kandydata na kierownicze stanowisko państwowe, na które powołuje lub mianuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Rady Ministrów — powołujący lub mianujący,

c) w stosunku do kandydata na kierownicze stanowisko państwowe, na które powołuje, wybiera lub mianuje Sejm, Prezydium Sejmu, Sejm i Senat lub Marszałek Sejmu — Marszałek Sejmu,

d) w stosunku do kandydata na kierownicze stanowisko państwowe, na które powołuje lub mianuje Senat lub Marszałek Senatu — Marszałek Senatu,

e) w stosunku do kandydata na kierownicze stanowisko państwowe, na które powołuje lub mianuje organ inny niż wymienione w lit. b–d — organ powołujący lub mianujący;

3) pkt 4 — Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej;

4) pkt 5 — Prezes Narodowego Banku Polskiego;

4a) pkt 5a – Marszałek Sejmu;

5) pkt 6 — właściwy organ wybierający lub powołujący;

5a) pkt 6a – minister właściwy do spraw wewnętrznych;

6) pkt 7 — minister właściwy do spraw zdrowia;

7) pkt 8 — Prezes Rady Ministrów;

8) pkt 9 — minister właściwy do spraw rozwoju wsi;

9) pkt 10 — właściwy organ powołujący, wyznaczający lub delegujący;

9a) pkt 10a i 10b — kierownik urzędu, a w odniesieniu do kierownika urzędu — właściwy organ powołujący;

10) pkt 11 i 11a — minister właściwy do spraw zagranicznych;

10a) (uchylony)

11) pkt 12 — właściwy organ powołujący lub mianujący;

12) pkt 13:

a) w stosunku do kandydata na funkcję prezesa sądu powszechnego oraz prezesa sądu wojskowego — Minister Sprawiedliwości,

b) w stosunku do kandydata na funkcję prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego — Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego;

13) pkt 14:

a) w stosunku do kandydata na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego lub sędziego Trybunału Stanu — Marszałek Sejmu,

b) w stosunku do osoby niebędącej sędzią, ubiegającej się o stanowisko sędziego Sądu Najwyższego — Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego,

c) w stosunku do osoby niebędącej sędzią, ubiegającej się o stanowisko sędziego sądu administracyjnego — Krajowa Rada Sądownictwa,

d) w stosunku do kandydata na stanowisko sędziego sądu powszechnego lub wojskowego — Krajowa Rada Sądownictwa,

e) w stosunku do kandydata na stanowisko prokuratora — Prokurator Generalny;

14) pkt 15 — Prokurator Generalny;

15) pkt 16 — Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej;

16) pkt 17 — w stosunku do osoby ubiegającej się o funkcję organu lub członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz członka organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy, pochodzącego z wyborów powszechnych — właściwa komisja wyborcza; w stosunku do pozostałych osób — właściwy wojewoda;

16a) pkt 17a — właściwy wojewoda;

17) pkt 18 i 18a:

a) w stosunku do kandydata na członka rady uczelni, członka kolegium elektorów, członka senatu, członka organu w rozumieniu art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz do kandydata do pełnienia funkcji organu w rozumieniu tego przepisu — właściwy rektor,

b) w stosunku do osoby ubiegającej się o tytuł profesora — przewodniczący Rady Doskonałości Naukowej,

c) w stosunku do kandydata na rektora, prezydenta federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, członka zgromadzenia federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki, członka Rady Doskonałości Naukowej, członka Polskiej Komisji Akredytacyjnej, członka Komisji Ewaluacji Nauki, członka Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Dyrektora Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej i na jego zastępcę — właściwy podmiot powołujący lub dokonujący wyboru;

17a) pkt 18b — właściwy organ powołujący;

17b) pkt 18c — minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki;

18) pkt 19 — organ lub podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa, a w stosunku do członków rad nadzorczych jednostek publicznej radiofonii i telewizji — właściwy organ powołujący;

19) pkt 20* — właściwy organ koncesyjny;

20) pkt 21*:

a) w stosunku do członka zarządu lub rady nadzorczej wydawcy, wspólnika spółki osobowej będącej wydawcą lub osoby fizycznej będącej wydawcą w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe — właściwy organ rejestracyjny,

b) (utraciła moc)*

21) pkt 22 — Prezes Najwyższej Izby Kontroli;

22) pkt 23* — Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego;

23) pkt 24:

a) lit. a — odpowiednio właściwy minister lub kierownik urzędu,

b) lit. b — właściwy wojewoda;

24) pkt 25 — właściwy organ powołujący;

25) pkt 26 — Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego;

26) pkt 27 — Prezes Narodowego Banku Polskiego;

27) pkt 28 — Prezes Instytutu Pamięci Narodowej;

28) pkt 29 — minister właściwy do spraw zdrowia;

28a) pkt 29a — Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia;

29) pkt 30 — Prezes Rady Ministrów;

30) pkt 31 — minister właściwy do spraw rozwoju wsi;

31) pkt 32 — właściwy organ powołujący;

31a) pkt 32a — właściwy wojewoda;

32) pkt 33 — Prezes Rady Ministrów;

33) pkt 34 — w stosunku do kandydata na prezesa regionalnej izby obrachunkowej — Prezes Rady Ministrów; w stosunku do kandydata na członka kolegium regionalnej izby obrachunkowej, a także naczelnika wydziału lub inspektora do spraw kontroli w regionalnej izbie obrachunkowej — prezes tej izby;

34) (uchylony)

35) pkt 36 — Prezes Rady Ministrów;

36) pkt 37 — właściwy organ założycielski;

37) pkt 39 — organ lub podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa;

38) pkt 40 — właściwy wojewoda;

39) pkt 42 — organ lub podmiot uprawniony do wykonywania praw z akcji lub udziałów należących do Skarbu Państwa;

40) pkt 43 — właściwy wojewoda;

41) pkt 44 — właściwy rektor lub kierownik jednostki zatrudniającej;

42) pkt 45 — właściwy kurator oświaty;

43) pkt 46 — minister właściwy do spraw oświaty i wychowania;

44) pkt 47:

a) w stosunku do osoby ubiegającej się o wpis na listę adwokatów lub radców prawnych — właściwa okręgowa rada adwokacka lub okręgowa izba radców prawnych,

b) w stosunku do osoby ubiegającej się o powołanie do wykonywania zawodu notariusza — Minister Sprawiedliwości;

45) pkt 48 — Minister Sprawiedliwości;

46) pkt 49* — Krajowa Rada Biegłych Rewidentów;

47) pkt 50* — Krajowa Rada Doradców Podatkowych;

48) pkt 51 — kierownik jednostki sektora finansów publicznych;

49) (utracił moc)*

50) (uchylony)

51) pkt 54 i 56 — minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki;

52) pkt 55 — Minister Obrony Narodowej;

53) pkt 57 — minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

54) pkt 58 — kierownik jednostki organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej;

55) pkt 59 — minister właściwy do spraw finansów publicznych;

56) pkt 60 — minister właściwy do spraw kultury fizycznej;

57) pkt 61 — Przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego;

57a) pkt 61a i 61c — Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów;

57aa) pkt 61b — minister właściwy do spraw finansów publicznych;

57b) pkt 61d — minister właściwy do spraw oświaty i wychowania;

58) pkt 62 — Komendant Straży Marszałkowskiej;

59) pkt 63 — Szef Kancelarii Sejmu;

60) pkt 64:

a) w stosunku do kandydata na delegata na okręgowy zjazd delegatów Polskiego Związku Łowieckiego, kandydata na delegata na Krajowy Zjazd Delegatów Polskiego Związku Łowieckiego lub kandydata do Naczelnej Rady Łowieckiej — właściwy zarząd okręgowy,

b) w stosunku do innych osób – właściwy organ powołujący;

61) pkt 65 — właściwy organ wybierający;

62) pkt 66 i 67 — minister właściwy do spraw zdrowia;

63) pkt 68 — właściwy organ powołujący;

63a) pkt 68a — minister właściwy do spraw wewnętrznych;

64) pkt 69 — właściwy organ powołujący;

65) pkt 70 – minister właściwy do spraw wewnętrznych.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 9.

Osoby składające oświadczenie lustracyjne, w zakresie jego treści, są zwolnione z mocy prawa z obowiązku zachowania w tajemnicy informacji niejawnych.

Art. 10.

1. Wzór oświadczenia lustracyjnego stanowi załącznik nr 1a do ustawy, z zastrzeżeniem art. 11 ust. 5.

2. Wzór informacji o złożeniu oświadczenia lustracyjnego, o której mowa w art. 7 ust. 3a, stanowi załącznik nr 2a do ustawy.

Art. 11.

1.–3. (utraciły moc)*

4. Złożenie oświadczenia lustracyjnego w związku z pełnieniem w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego albo Centralnym Biurze Antykorupcyjnym funkcji publicznej, o której mowa w art. 4 pkt 24, następuje z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych. Przepisów ust. 1–3* nie stosuje się.

5. Wzór oświadczenia lustracyjnego składanego na zasadach określonych w ust. 4 stanowi załącznik nr 4 do ustawy.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 12.

(uchylony)

Art. 13.

Treść oświadczenia lustracyjnego kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, posła lub senatora, posła do Parlamentu Europejskiego oraz kandydata na pochodzący z wyborów powszechnych organ i członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz członka organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy, stwierdzającego fakt ich pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi, w części A określonej wzorem stanowiącym załącznik nr 1a do ustawy, podaje się do publicznej wiadomości również w obwieszczeniu wyborczym.

Art. 14.–16.

(uchylone)

Rozdział 3

Postępowanie lustracyjne

Art. 17.

W sprawach zgodności z prawdą oświadczeń lustracyjnych orzeka, w składzie 3 sędziów, sąd okręgowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie lustracyjne.

Art. 18.

1. Rozprawa w postępowaniu lustracyjnym odbywa się jawnie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.

2. Sąd może wyłączyć jawność części rozprawy:

1) na wniosek osoby lustrowanej, w zakresie, w jakim mogą zostać ujawnione okoliczności dotyczące tej osoby, o których mowa w art. 22 ust. 3 pkt 1, albo

2)* z urzędu, w zakresie, w jakim mogą zostać ujawnione okoliczności, o których mowa w art. 22 ust. 3 pkt 1, dotyczące innej osoby lub innych osób, chyba że były one pracownikami lub funkcjonariuszami organów bezpieczeństwa państwa.

2a. Sąd może wyłączyć jawność całości albo części rozprawy również na żądanie prokuratora Biura Lustracyjnego lub prokuratora oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej, jeżeli zachodzi obawa ujawnienia informacji niejawnych.

3. Akta zakończonych postępowań lustracyjnych, przeprowadzonych bez wyłączenia jawności rozprawy, są jawne.

4. W terminie 7 dni od dnia wydania orzeczenia sąd wydaje postanowienie w sprawie jawności akt postępowania lustracyjnego w zakresie, w jakim postępowanie prowadzono z wyłączeniem jawności, albo odmawia ich ujawnienia. Sąd postanawia o jawności akt w przypadku, gdy nie zostały w nich ujawnione okoliczności, o których mowa w ust. 2 lub 2a. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

5. Każdy ma prawo wystąpić z wnioskiem do Instytutu Pamięci Narodowej o udostępnienie do wglądu kopii akt sprawy lustracyjnej zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu. Przepis art. 22 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

[* Utracił moc w zakresie, w jakim dotyczy pracowników lub funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 19.

W zakresie nieuregulowanym przepisami niniejszej ustawy do postępowania lustracyjnego, w tym odwoławczego oraz kasacyjnego, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.

Art. 20.

1. Wszczęcie postępowania lustracyjnego następuje, z zastrzeżeniem ust. 3–5 i art. 21c, na wniosek prokuratora Biura Lustracyjnego lub prokuratora oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej.

2. Prokurator Biura Lustracyjnego lub prokurator oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej występuje z wnioskiem do sądu w przypadku powstania wątpliwości co do zgodności oświadczenia lustracyjnego z prawdą. Czynności związane z rozpoznawaniem oświadczeń lustracyjnych i kierowaniem do sądu wniosków o wszczęcie postępowania lustracyjnego określa ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

3. Sąd wszczyna postępowanie na wniosek osoby, która złożyła oświadczenie lustracyjne, stwierdzające fakt jej pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi, a domaga się ustalenia, że jej praca, służba lub współpraca była wymuszona poprzez groźbę utraty życia lub zdrowia przez nią lub osoby jej najbliższe w rozumieniu Kodeksu karnego.

4. (utracił moc)*

5.** Wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć do sądu również osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy pełniła funkcję publiczną, o której mowa w art. 4, która została publicznie pomówiona o fakt pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r., i złożyła oświadczenie lustracyjne.

5a.*** W przypadkach, o których mowa w ust. 3–5, sąd przekazuje oświadczenie lustracyjne do Biura Lustracyjnego lub oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej w celu przygotowania postępowania lustracyjnego oraz przedstawienia stanowiska w sprawie zgodności oświadczenia z prawdą.

6. W przypadku, gdy osoba, o której mowa w ust. 4* i 5, przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania nie składała oświadczenia lustracyjnego w związku z pełnieniem funkcji publicznej, o której mowa w art. 4, oświadczenie lustracyjne składane jest do sądu wraz z wnioskiem. Sąd niezwłocznie przekazuje kopię oświadczenia lustracyjnego do Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej, celem zamieszczenia w rejestrze, o którym mowa w art. 11 ust. 1.*

7. Informacje o wszczęciu postępowania lustracyjnego oraz o sposobie jego zakończenia, w tym treść orzeczeń sądu kończących postępowanie w każdej instancji, zamieszczane są w rejestrze, o którym mowa w art. 11 ust. 1*, jako załącznik do elektronicznej (cyfrowej) kopii oświadczenia lustracyjnego.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

[** Utracił moc w zakresie obejmującym wyrazy „która przed dniem wejścia w życie ustawy pełniła funkcję publiczną, o której mowa w art. 4”, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

[*** Utracił moc w zakresie, w jakim nie określa terminu przedstawienia stanowiska w sprawie zgodności oświadczenia z prawdą przez biuro lustracyjne Instytutu Pamięci Narodowej, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 21.

1. Do osoby poddanej postępowaniu lustracyjnemu, zwanej dalej „osobą lustrowaną”, mają zastosowanie przepisy dotyczące oskarżonego w postępowaniu karnym.

2. Do prokuratora Biura Lustracyjnego i prokuratora oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej w postępowaniu lustracyjnym mają zastosowanie przepisy dotyczące oskarżyciela publicznego w postępowaniu karnym. Udział prokuratora Biura Lustracyjnego lub prokuratora oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej w postępowaniu lustracyjnym jest obowiązkowy.

Art. 21a.

1. Postępowanie lustracyjne w pierwszej instancji kończy się wydaniem orzeczenia na piśmie. Do orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wyroku.

2. Sąd wydaje orzeczenie stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego albo stwierdzające, że oświadczenie było prawdziwe.

2a. Wydając orzeczenie stwierdzające fakt złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, sąd orzeka utratę prawa wybieralności w wyborach do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach powszechnych organu i członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy, na okres od 3 do 10 lat.

2b. Wydając orzeczenie stwierdzające fakt złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, sąd orzeka zakaz pełnienia funkcji publicznej, o której mowa w art. 4 pkt 2–57 i 61, na okres od 3 do 10 lat.

2c. Orzeczenie sądu wymaga uzasadnienia.

3.* W przypadku gdy w trakcie postępowania lustracyjnego zostanie stwierdzone, iż osoba lustrowana, podejmując pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa państwa albo współpracę z nimi, działała pod przymusem w obawie utraty życia lub zdrowia przez nią lub przez osoby dla niej najbliższe w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, fakt ten podawany jest w orzeczeniu sądu.

[* Utracił moc w zakresie, w jakim ma zastosowanie do niego art. 21h, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 21b.

1. Orzeczenie sądu wraz z uzasadnieniem doręcza się niezwłocznie stronie.

2. W terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia stronie przysługuje apelacja, w której może ona również złożyć wnioski dowodowe.

3. Apelację rozpoznaje się na rozprawie.

4. Sąd wyznacza termin rozprawy nie później niż na 30 dzień od dnia przyjęcia apelacji.

5. Orzeczenie sądu wydane w drugiej instancji jest prawomocne. Uzasadnienie orzeczenia sporządza się z urzędu w terminie 30 dni od daty wydania orzeczenia.

6.* W postępowaniu lustracyjnym kasację od prawomocnego orzeczenia sądu mogą wnieść wyłącznie Prokurator Generalny oraz Rzecznik Praw Obywatelskich z urzędu lub na wniosek osoby lustrowanej. Kasacja może być wniesiona:

1) z powodu rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia;

2) jeżeli utrzymanie orzeczenia w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe.

7. Do wniosku osoby lustrowanej, o którym mowa w ust. 6, załącza się prawomocne orzeczenie wraz z uzasadnieniem.

8. Termin do wniesienia kasacji wynosi 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

9. Kasacja w stosunku do tej samej osoby lustrowanej i tego samego orzeczenia może być przez ten sam uprawniony podmiot wniesiona tylko raz.

10. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w terminie 3 miesięcy od daty jej wniesienia.

[* Utracił moc w zakresie, w jakim pozbawia osobę lustrowaną prawa do wniesienia kasacji od prawomocnego orzeczenia sądu, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 21c.

Po otrzymaniu od Państwowej Komisji Wyborczej oświadczenia kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej lub informacji, o których mowa w art. 297 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, sąd wydaje orzeczenie w pierwszej instancji w terminie 21 dni, a w drugiej instancji w terminie 14 dni. Orzeczenie sądu niezwłocznie doręcza się Państwowej Komisji Wyborczej.

Art. 21d.

1. Do wznowienia postępowania lustracyjnego, w zakresie nieuregulowanym przepisami niniejszej ustawy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.

2. Postępowanie lustracyjne zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się, jeżeli:

1) w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa, które zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że przestępstwo to mogło mieć wpływ na treść orzeczenia;

2) po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to, że prawomocne orzeczenie z powodu nowych faktów i dowodów jest oczywiście niesłuszne.

3. Postępowania na niekorzyść osoby lustrowanej nie wznawia się po upływie 10 lat od uprawomocnienia się orzeczenia.

4. Postępowanie lustracyjne może być wznowione z urzędu, na wniosek osoby, w sprawie której wydano prawomocne orzeczenie, lub na wniosek dyrektora Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej.

5. W razie śmierci osoby, w sprawie której wydano prawomocne orzeczenie, wniosek o wznowienie postępowania lustracyjnego na jej korzyść może także złożyć osoba najbliższa zmarłego w rozumieniu art. 115 § 11 Kodeksu karnego.

Art. 21e.

1. Prawomocne orzeczenie sądu, stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, traktuje się jako obligatoryjną przesłankę pozbawienia tej osoby pełnionej przez nią funkcji publicznej, o której mowa w art. 4 pkt 2–54, 56, 57 i 61, z zastrzeżeniem art. 21f.

2. Orzeczenie sądu, o którym mowa w ust. 1, prezes sądu przesyła podmiotowi właściwemu w sprawie pozbawienia osoby lustrowanej pełnienia funkcji publicznej.

3.* Pozbawienie osoby lustrowanej pełnionej przez nią funkcji publicznej następuje z mocy prawa z dniem doręczenia podmiotowi, o którym mowa w ust. 2, orzeczenia sądu, o którym mowa w ust. 1.

4. Przepisów ust. 1 i 3 nie stosuje się w stosunku do osób, wobec których przepisy odrębne przewidują pozbawienie pełnionej funkcji, w szczególności odwołanie lub skreślenie z właściwej listy albo rejestru, w przypadku złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu.

[* Utracił moc w zakresie, w jakim dotyczy osób wymienionych w art. 4 pkt 13–16, 47 i 48, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 21f.

1. Przepisy art. 21e ust. 1 i 3 nie dotyczą sędziów, prokuratorów, radców Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i komorników, którzy w tym zakresie podlegają sądownictwu dyscyplinarnemu. Przepis art. 21e ust. 2 stosuje się odpowiednio.

2. Za złożenie przez osoby pełniące funkcje wymienione w ust. 1 niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, sąd dyscyplinarny orzeka karę złożenia z urzędu lub inną przewidzianą w odpowiednich ustawach karę dyscyplinarną skutkującą pozbawieniem pełnionej funkcji publicznej.* Przepisów o przedawnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym nie stosuje się.

3. Z żądaniem wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w sprawach określonych w ust. 2, może wystąpić także prokurator Biura Lustracyjnego lub prokurator oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej.

[* Zdanie pierwsze utraciło moc z dniem 29.04.2011 r. w zakresie, w jakim dotyczy sędziów oraz w zakresie, w jakim dotyczy pozostałych zawodów, o których mowa w art. 21f ust. 1, na podstawie wyroku TK z dnia 19.04.2011 r. sygn. akt K 19/08 (Dz. U. poz. 514)]

Art. 21g.

Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego powoduje pozbawienie tej osoby na lat 10 biernego prawa wyborczego na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 21h.

(uchylony)

Art. 21i.

Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające fakt złożenia przez osobę lustrowaną niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego prezes sądu niezwłocznie przesyła do Państwowej Komisji Wyborczej w celu ujęcia danych tej osoby w wykazie, o którym mowa w art. 160 § 1 pkt 2a ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy.

Rozdział 4

Dostęp do informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa dotyczących niektórych osób pełniących funkcje publiczne

Art. 22.

1. Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji zawartych w dokumentach organów bezpieczeństwa państwa, znajdujących się w Instytucie Pamięci Narodowej, dotyczących:

1) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

2) Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu;

3) posłów i senatorów oraz posłów do Parlamentu Europejskiego;

4) Prezesa Rady Ministrów i członków Rady Ministrów;

5) Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa Sądu Najwyższego oraz sędziów Sądu Najwyższego;

6) Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego oraz sędziów Trybunału Konstytucyjnego;

7) Prezesa i wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego;

8) Przewodniczącego Trybunału Stanu, zastępców przewodniczącego Trybunału Stanu oraz członków Trybunału Stanu;

8a) Rzecznika Praw Obywatelskich;

8b) Rzecznika Praw Dziecka;

8c) Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych;

8d) Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców;

9) Prezesa Najwyższej Izby Kontroli i wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli;

10) Prezesa i wiceprezesów Prokuratorii Generalnej;

11) Prezesa Narodowego Banku Polskiego i wiceprezesów Narodowego Banku Polskiego;

11a) członka Rady Polityki Pieniężnej;

12) prezesa sądu apelacyjnego, prezesa wojskowego sądu okręgowego oraz prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego;

13) członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji;

14) Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej oraz członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej;

15) Prokuratora Generalnego oraz prokuratorów Prokuratury Krajowej, prokuratora regionalnego oraz prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej;

16) Szefa Kancelarii Prezydenta, Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Szefa Kancelarii Sejmu i Szefa Kancelarii Senatu;

17) osób pełniących funkcje sekretarza stanu i podsekretarza stanu;

18)–19) (utraciły moc)*

20) wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz członków zarządów powiatów i województw;

21) członków zarządu związku metropolitalnego.

2. Przepis ust. 1 stosuje się do osób, które wyraziły zgodę na kandydowanie lub zgodę na objęcie funkcji, o których mowa w ust. 1.

3. Prawo dostępu do informacji, o którym mowa w ust. 1 i 2, podlega wyłączeniu w zakresie dotyczącym:

1)** informacji ujawniających pochodzenie etniczne lub rasowe, przekonania religijne, przynależność wyznaniową oraz danych o stanie zdrowia i życiu seksualnym;

2) danych osobowych innych osób, chyba że były one pracownikami lub funkcjonariuszami organów bezpieczeństwa państwa;

3) danych adresowych i numerów PESEL.

3a. Osoby, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą wyrazić pisemną zgodę na ujawnienie informacji, o których mowa w ust. 3 pkt 1.

4. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do osób, które pełniły funkcje publiczne, o których mowa w ust. 1, począwszy od dnia 24 sierpnia 1989 r. Udostępnianie informacji następuje na zasadach określonych w art. 25–28.

5. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do osób, o których mowa w art. 52a pkt 8 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Udostępnianie informacji następuje na zasadach określonych w art. 25–28.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

[** Uznany za niezgodny z Konstytucją z dniem 15.05.2007 r. w zakresie, w jakim pomija inne dane, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. poz. 926 i 1271, z 2004 r. poz. 219 i 285 oraz z 2006 r. poz. 708 i 711), na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, o którym mowa w odnośniku 1; przepis art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych utracił moc w określonym w ustawie zakresie z dniem 25.05.2018 r. na podstawie art. 175 ustawy z dnia 10.05.2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. poz. 1000), a w pozostałym zakresie z dniem 06.02.2019 r. na podstawie art. 107 ustawy z dnia 14.12.2018 r. o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości (Dz. U. z 2019 r. poz. 125)]

Art. 23.

1. Informacje, dotyczące osoby, o której mowa w art. 22, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej udostępnia w Biuletynie Informacji Publicznej nie później niż po upływie 30 dni od dnia objęcia przez nią funkcji publicznej albo wyrażenia zgody na kandydowanie lub objęcie funkcji publicznej.

2. W przypadku, gdy pisemna zgoda na ujawnienie informacji, o których mowa w art. 22 ust. 3, została wyrażona po udostępnieniu informacji w Biuletynie Informacji Publicznej, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej zamieszcza je niezwłocznie w Biuletynie Informacji Publicznej.

3. W okresie udostępniania informacji dotyczących osoby, o której mowa w art. 22 ust. 1 lub 2, w Biuletynie Informacji Publicznej, prawo dostępu do informacji dotyczących tej osoby przysługuje również na zasadach określonych w art. 25–28.

Art. 24.

1. Informacje dotyczące osób, o których mowa w art. 22 ust. 1, są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej przez okres pełnienia funkcji publicznej osoby, której dotyczą.

2. Informacje dotyczące osób, o których mowa w art. 22 ust. 2, są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej przez okres poprzedzający objęcie funkcji publicznej.

3. Po upływie okresów, o których mowa w ust. 1 i 2, prawo dostępu do informacji dotyczących osób, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2, przysługuje na zasadach określonych w art. 25–28.

Art. 25.

1. Informacje, o których mowa w art. 22, udostępnia się na wniosek złożony w formie pisemnej, skierowany do dyrektora oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której dotyczą informacje.

2. Wniosek o udostępnienie informacji powinien zawierać:

1) oznaczenie organu, do którego wniosek jest skierowany;

2) oznaczenie wnioskodawcy poprzez podanie: imienia, nazwiska, adresu zamieszkania, imion rodziców, daty i miejsca urodzenia oraz numeru PESEL;

3) informacje umożliwiające identyfikację osoby pełniącej funkcję publiczną, której mają dotyczyć dokumenty, z którymi wnioskodawca chce się zapoznać; w szczególności: imię i nazwisko tej osoby, a także funkcję publiczną, o której mowa w art. 22 ust. 1, pełnioną przez daną osobę;

4) podpis wnioskodawcy.

3. W przypadku osoby, o której mowa w art. 22 ust. 2, we wniosku wskazuje się funkcję publiczną, której dotyczyło wyrażenie zgody na kandydowanie lub objęcie funkcji.

4. Wniosek składa się osobiście we właściwym oddziale Instytutu Pamięci Narodowej lub za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 1640), pod warunkiem poświadczenia podpisu wnioskodawcy przez notariusza lub inną osobę uprawnioną do uwierzytelniania podpisów zgodnie z prawem państwa, w którym czynność ta zostanie dokonana.

5. W przypadku stwierdzenia przez organ braków formalnych wniosku przepisy art. 64 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.

Art. 26.

1. Udostępnienie informacji następuje poprzez umożliwienie wnioskodawcy zapoznania się z treścią dokumentów będących nośnikami takich informacji.

2. Udostępnienie dokumentów wnioskodawcy powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki.

3. Dokumenty udostępnia się wnioskodawcy wyłącznie w siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej lub jego oddziału, po uprzednim zawiadomieniu wnioskodawcy o terminie i miejscu ich udostępnienia.

4. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 3, powinno nastąpić nie później niż na 7 dni przed wskazanym w tym zawiadomieniu terminem udostępnienia dokumentów.

Art. 27.

1. Organ odmawia udostępnienia informacji w przypadku, gdy udostępnienie informacji nie jest możliwe, a także gdy złożony wniosek odnosi się do informacji zawartych w dokumentach niedotyczących osoby, o której mowa w art. 22.

2. Odmowa udostępnienia informacji, o których mowa w art. 22, a także umorzenie postępowania o udostępnienie informacji następują w drodze decyzji wydawanej przez właściwego dyrektora oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

3. Organ umarza postępowanie w przypadku cofnięcia wniosku przez wnioskodawcę lub śmierci wnioskodawcy.

4. Do decyzji, o których mowa w ust. 2, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

5. Organem odwoławczym od decyzji, o których mowa w ust. 2, jest Prezes Instytutu Pamięci Narodowej.

Art. 28.

1. Na decyzje wydane przez organ odwoławczy stronie służy skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

2. W postępowaniu przed sądami administracyjnymi prowadzonym na skutek wniesienia skargi, o której mowa w ust. 1, stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634, 1705 i 1860), z tym że:

1) przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie 14 dni od dnia otrzymania skargi;

2) skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę.

Rozdział 5

Przepisy karne

Art. 29.

1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu lustracyjnym, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził osobę, o której mowa w ust. 1, o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania lub odebrał od niej przyrzeczenie.

3. Nie podlega karze, kto nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

4. Jeżeli czyn, określony w ust. 1, został popełniony przez osobę, która pełniła służbę zawodową lub pracowała w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

5. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w ust. 1 lub 4, sąd orzeka środek karny w postaci zakazu pełnienia funkcji publicznych, o których mowa w art. 4, na okres 10 lat.

Art. 29a.

1. Kto posiadając bez tytułu prawnego dokumenty organów bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu art. 3, nie wydaje ich Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

2. Jeżeli dokumenty, o których mowa w ust. 1, zostały wytworzone przez sprawcę lub przy jego udziale w ramach czynności wykonywanych w związku z jego pracą lub służbą w organach bezpieczeństwa państwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Rozdział 6

Zmiany w przepisach obowiązujących

Art. 30.–55.

(pominięte)

Rozdział 7

Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 56.

1. Osoba urodzona przed dniem 1 sierpnia 1972 r., która w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy pełni funkcję publiczną wymienioną w art. 4, ma obowiązek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia powiadomienia, o którym mowa w ust. 2.

2. Właściwy organ, o którym mowa w art. 8, w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, powiadamia osobę, o której mowa w ust. 1, o obowiązku przedłożenia temu organowi oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, oraz informuje o skutku niedopełnienia tego obowiązku, z zastrzeżeniem ust. 2a.

2a. W stosunku do osób pełniących funkcje organu lub członka organu jednostki samorządu terytorialnego lub organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy, pochodzących z wyborów powszechnych, organem właściwym do dokonania czynności, o których mowa w ust. 2, jest wojewoda.

3. W stosunku do osób, o których mowa w ust. 1, jeżeli pełnią więcej niż jedną funkcję publiczną wymienioną w art. 4, obowiązek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, uznaje się za spełniony, jeżeli złożą one to oświadczenie jednemu z organów właściwych do przedłożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 8. Pozostałym organom właściwym należy przedłożyć informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a.

4. Osoba, która po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nadal kandyduje lub ubiega się o objęcie funkcji publicznej, wymienionej w art. 4, ma obowiązek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1, przed objęciem tej funkcji.

Art. 57.

1.* W przypadku niezłożenia w terminie oświadczenia lustracyjnego przez osobę, zobowiązaną do jego złożenia na podstawie art. 56 ust. 1, następuje skutek określony w art. 21e ust. 1.

2.* Pozbawienie funkcji publicznej osoby, o której mowa w ust. 1, następuje z mocy prawa z dniem, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia. Fakt pozbawienia funkcji publicznej stwierdza podmiot właściwy w sprawie pozbawienia lub stwierdzenia wygaśnięcia funkcji publicznej.

3. Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do sędziego, który w przypadku niezłożenia oświadczenia w terminie, podlega w tym zakresie sądownictwu dyscyplinarnemu. Za niezłożenie przez sędziego oświadczenia, sąd dyscyplinarny orzeka karę złożenia sędziego z urzędu. Przepisów o przedawnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym nie stosuje się.

4. Z żądaniem wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w sprawach określonych w ust. 3, występują podmioty, o których mowa w art. 114 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.

[* Utracił moc w zakresie, w jakim dotyczy osób wymienionych w art. 4 pkt 1, 2 i 17, wybranych w wyborach powszechnych przed wejściem w życie ustawy, oraz w zakresie, w jakim dotyczy osób wymienionych w art. 4 pkt 13–16, 47 i 48 oraz art. 57 ust. 3, na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 57a.

Do dnia 31 grudnia 2007 r. przepisy art. 4 pkt 23* i art. 8 pkt 22 stosuje się odpowiednio do członka organu zarządzającego, nadzorczego lub kontrolnego podmiotu podlegającego nadzorowi Komisji Nadzoru Bankowego.

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 58.

W terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Prezes Instytutu Pamięci Narodowej utworzy rejestr oświadczeń, o którym mowa w art. 11 ust. 1.

Art. 59.

1.* W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Instytut Pamięci Narodowej rozpocznie publikację katalogów, o których mowa w art. 52a pkt 5–8 ustawy wymienionej w art. 39.

2. (utracił moc)**

[* Utracił moc w zakresie, w jakim dotyczy art. 52a pkt 5 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. poz. 424), na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

[** Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Art. 60.

1. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy kończy się kadencja Rzecznika Interesu Publicznego i jego zastępców.

2. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy mienie i dokumenty będące we władaniu Rzecznika Interesu Publicznego przechodzą z mocy prawa we władanie Instytutu Pamięci Narodowej.

2a. Należności i zobowiązania Biura Rzecznika Interesu Publicznego stają się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy należnościami i zobowiązaniami Instytutu Pamięci Narodowej.

2b. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy Instytut Pamięci Narodowej wstępuje w prawa i obowiązki wynikające z umów i porozumień zawartych przez Biuro Rzecznika Interesu Publicznego.

3. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy pracownicy Biura Rzecznika Interesu Publicznego stają się z mocy prawa pracownikami Instytutu Pamięci Narodowej.

4. Stosunki pracy z pracownikami, o których mowa w ust. 3, wygasają z upływem 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli przed upływem 2 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie ich nieprzyjęcia przed upływem 2 miesięcy i 2 tygodni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

5. Pracodawca jest obowiązany powiadomić na piśmie pracownika odpowiednio o terminie wygaśnięcia stosunku pracy albo o skutkach nieprzyjęcia nowych warunków pracy lub płacy.

6. Wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę może nastąpić za wypowiedzeniem. Przepis art. 411 Kodeksu pracy stosuje się odpowiednio.

7. Pracownicy, o których mowa w ust. 3, zachowują uprawnienia pracownicze wynikające z aktów, na których podstawie powstał ich stosunek pracy przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, do dnia:

1) upływu 2 miesięcy i 2 tygodni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli przyjęli proponowane warunki pracy lub płacy na dalszy okres, albo

2) wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w ust. 4, albo

3) wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 6.

8. W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy, o którym mowa w ust. 4, lub wypowiedzenia, o którym mowa w ust. 6, pracownikom:

1) mianowanym — przysługuje świadczenie pieniężne przewidziane w art. 131 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych;

2) innym niż wymienieni w pkt 1 — przysługuje odprawa, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2024 r. poz. 61).

Art. 61.

W terminie, o którym mowa w art. 63b ust. 2, Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie przekaże Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej dokumenty, o których mowa w art. 3.

Art. 62.

1. Nie później niż w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy minister właściwy do spraw wewnętrznych oraz Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu przekażą do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej dokumenty organów bezpieczeństwa państwa, a także akta funkcjonariuszy i żołnierzy wytworzone lub gromadzone w okresie do dnia 31 lipca 1990 r.

2. Nie później niż w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Minister Obrony Narodowej przekaże do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej dokumenty organów bezpieczeństwa państwa, a także akta funkcjonariuszy i żołnierzy tych służb wytworzone lub gromadzone w okresie do dnia 31 grudnia 1990 r.

3. Nie później niż w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dyrektorzy Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych przekażą do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej dokumenty, o których mowa w art. 25 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy wymienionej w art. 39.

4. Nie później niż w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy dyrektorzy Archiwum Akt Nowych oraz innych archiwów państwowych przygotują do udostępnienia pracownikom i prokuratorom Instytutu Pamięci Narodowej dokumenty wytworzone lub zgromadzone przez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk oraz wojewódzkie i miejskie urzędy kontroli prasy, publikacji i widowisk, Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk oraz okręgowe urzędy, a także przez Urząd do Spraw Wyznań oraz terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej do spraw wyznań stopnia wojewódzkiego.

4a. W terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu oraz Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z Prezesem Instytutu Pamięci Narodowej, ustalą, czy w odniesieniu do dokumentów przekazywanych do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w trybie określonym w ust. 1–3, nie zachodzą przesłanki do zastrzeżenia dostępu, o którym mowa w art. 39 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 39. Wniosek o zatwierdzenie zastrzeżenia dostępu do określonych dokumentów, o którym mowa w art. 39 ust. 3 ustawy wymienionej w art. 39, powinien zostać złożony przed przekazaniem dokumentów do Instytutu Pamięci Narodowej.

5. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej może, w każdym czasie, zażądać od organów, o których mowa w ust. 1–3, dokumentów nieprzekazanych. Przekazanie dokumentów następuje w terminie wyznaczonym przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

5a. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio do innych instytucji i organów władzy publicznej.

6. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Obrony Narodowej oraz Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu mogą wykonać dla potrzeb urzędu kopie akt funkcjonariuszy pozostających w służbie, które powstały w okresach, o których mowa odpowiednio w ust. 1 lub 2.

Art. 63.

1. Wnioski i pytania, o których mowa w art. 30 ustawy wymienionej w art. 39, w brzmieniu dotychczasowym, niezrealizowane do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, traktuje się jako wniosek, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 39, w brzmieniu ustalonym niniejszą ustawą.

2. Do spraw, o których mowa w ust. 1, wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu ustalonym niniejszą ustawą.

3. W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy pokrzywdzony w rozumieniu art. 6 ustawy, o której mowa w art. 39, w brzmieniu dotychczasowym, który uzyskał prawo wglądu do dotyczących go dokumentów i nie zrealizował tego prawa przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, może uzyskać wgląd do dotyczących go dokumentów na zasadach określonych w ustawie, o której mowa w art. 39, w brzmieniu dotychczasowym, po złożeniu oświadczenia, o którym mowa w art. 7 ust. 1 albo informacji, o której mowa w art. 7 ust. 3a, do Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej lub oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej, właściwego miejscowo ze względu na realizację prawa wglądu do dokumentów.

Art. 63a.

1. Postępowania lustracyjne wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, toczą się według przepisów dotychczasowych, z zastrzeżeniem ust. 2–6.

2. W postępowaniach, o których mowa w ust. 1, uprawnienia i obowiązki Rzecznika Interesu Publicznego przejmuje dyrektor Biura Lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej lub wyznaczony przez niego prokurator Biura Lustracyjnego albo oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej.

3. W postępowaniach, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy art. 18.

4. Postępowania lustracyjne wszczęte i niezakończone w pierwszej instancji przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, rozpatruje sąd okręgowy, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie lustracyjne.

5. Postępowania lustracyjne wszczęte i niezakończone w drugiej instancji przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, rozpatruje sąd apelacyjny, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie lustracyjne.

6. Sprawy, o których mowa w ust. 4 i 5, Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie niezwłocznie przekaże właściwym sądom do rozpoznania.

7. Sąd okręgowy w przypadku, o którym mowa w ust. 4, oraz sąd apelacyjny w przypadku, o którym mowa w ust. 5, prowadzi rozprawę od początku.

Art. 63b.

1. Akta zakończonych postępowań lustracyjnych, przeprowadzonych na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. poz. 428, z późn. zm.), są jawne, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

2. W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Sąd Apelacyjny w Warszawie w składzie jednego sędziego wydaje postanowienie w sprawie jawności akt, o których mowa w ust. 1, albo odmawia ich ujawnienia. Na postanowienie sądu osobie lustrowanej oraz prokuratorowi Biura Lustracyjnego lub prokuratorowi oddziałowego biura lustracyjnego Instytutu Pamięci Narodowej, przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego.

3. Sąd rozpatruje sprawy, o których mowa w ust. 1, według kolejności wpływu wniosków Rzecznika Interesu Publicznego do Wydziału Lustracyjnego Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

4. Sąd postanawia o jawności akt w przypadku, gdy nie zostały w nich ujawnione okoliczności, o których mowa w art. 18 ust. 2 lub 2a.

5. Niezwłocznie po rozpoznaniu zażalenia, o którym mowa w ust. 2, albo po upływie terminu do jego wniesienia, Prezes Sądu Apelacyjnego w Warszawie przekazuje akta, o których mowa w ust. 1, Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej.

6. Do akt, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepis art. 18 ust. 5.

Art. 63c.

W terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, Państwowa Komisja Wyborcza przekaże Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej będące w jej posiadaniu oświadczenia lustracyjne, złożone na podstawie ustawy, o której mowa w art. 66.

Art. 64.

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu i Minister Obrony Narodowej, w porozumieniu z Prezesem Instytutu Pamięci Narodowej, w odniesieniu do dokumentów przekazanych do Instytutu Pamięci Narodowej, dokonają w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy ich przeglądu w celu podjęcia decyzji o ich zastrzeżeniu, o którym mowa w art. 39 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 39.

Art. 65.

1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych dokona, na uzgodniony wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych Rzecznika Interesu Publicznego, odpowiednio do treści art. 60.

2. Rada Ministrów zapewni sfinansowanie w roku 2006 realizacji przez Instytut Pamięci Narodowej zadań określonych w niniejszej ustawie.

Art. 66.

Traci moc ustawa z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. poz. 428, z późn. zm.), z wyjątkiem art. 30.

Art. 67.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 15 marca 2007 r., z wyjątkiem:

1) art. 39 pkt 7 i art. 57, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia; [tj. dnia 15.12.2006 r. — przyp. redakcji]

2) (uchylony)

3) (utracił moc)*

[* Na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571)]

Uwaga!

Załączniki 1 i 2 utraciły moc na podstawie wyroku TK z dnia 11.05.2007 r. sygn. akt K 2/07 (Dz. U. poz. 571).



Ostatnia zmiana Dz.U. 2022.1079


Ustawa

z dnia 30 maja 2008 r.

o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2021 r. poz. 706; z 2022 r. poz. 1079

Ostatnia zmiana (Dz.U. z 2022 r. poz. 1079), zaznaczona w tekście na czerwono — weszła w życie dnia 21.05.2022 r. — dotyczy art. 8.

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa zasady wspierania działalności innowacyjnej poprzez:

1) udzielanie kredytu technologicznego przez banki kredytujące i premii technologicznej przez Bank Gospodarstwa Krajowego;

2) nadawanie przedsiębiorcy statusu centrum badawczo-rozwojowego;

3) pomoc udzielaną w ramach programów w obszarze innowacyjności gospodarki, ustanawianych przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

Art. 2.

1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) badania — badania naukowe w rozumieniu art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85, 374, 695, 875 i 1086 oraz z 2021 r. poz. 159);

2) bank kredytujący — bank udzielający kredytu technologicznego w związku z umową zawartą z Bankiem Gospodarstwa Krajowego;

3) działalność innowacyjna — działalność polegającą na opracowaniu nowej technologii i uruchomieniu na jej podstawie wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług;

4) inwestycja technologiczna — inwestycję polegającą na:

a) zakupie nowej technologii, jej wdrożeniu oraz uruchomieniu na jej podstawie wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych produktów, procesów lub usług oraz zapewnieniu warunków dla prowadzenia produkcji tych produktów, procesów lub usług albo

b) wdrożeniu własnej nowej technologii oraz uruchomieniu na jej podstawie wytwarzania nowych lub znacząco ulepszonych produktów oraz zapewnieniu warunków dla prowadzenia produkcji tych produktów, procesów lub usług;

5) jednostka naukowa — podmiot, o którym mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–7 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce;

6) kredyt technologiczny — kredyt udzielany przedsiębiorcy przez bank kredytujący na realizację inwestycji technologicznej, który jest częściowo spłacany w formie premii technologicznej, do wysokości i na warunkach określonych w ustawie;

6a) rozporządzenie Komisji nr 651/2014 — rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1);

7) mały przedsiębiorca — małe przedsiębiorstwo w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji nr 651/2014;

8) mikroprzedsiębiorca — mikroprzedsiębiorstwo w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji nr 651/2014;

9) nowa technologia — technologię w postaci prawa własności przemysłowej lub wyników prac rozwojowych, lub wyników badań aplikacyjnych, lub nieopatentowanej wiedzy technicznej, która umożliwia wytwarzanie nowych lub znacząco ulepszonych, produktów, procesów lub usług;

10) prace rozwojowe — prace rozwojowe w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce;

11) premia technologiczna — kwotę przyznawaną przedsiębiorcy przez Bank Gospodarstwa Krajowego, na zasadach określonych w ustawie, na spłatę części kapitału kredytu technologicznego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020;

12) przedsiębiorca — przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 1 załącznika I do rozporządzenia Komisji nr 651/2014;

13) średni przedsiębiorca — średnie przedsiębiorstwo w rozumieniu załącznika I do rozporządzenia Komisji nr 651/2014;

14) udział własny — udział przedsiębiorcy w finansowaniu inwestycji technologicznej pochodzący ze środków własnych lub zewnętrznych źródeł finansowania, w postaci wolnej od wszelkiego publicznego wsparcia finansowego;

15) środki trwałe — środki trwałe w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217);

16) (uchylony)

17) przychody netto — przychody bez podatku od towarów i usług.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o fakturach, należy przez to rozumieć także inne dowody księgowe o równoważnej wartości dowodowej.

Rozdział 2

Udzielanie kredytu technologicznego i premii technologicznej

Art. 3.

1. Kredyt technologiczny jest udzielany przez bank kredytujący mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy posiadającemu zdolność kredytową.

2. Udzielanie kredytu technologicznego oraz premii technologicznej następuje zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji nr 651/2014 oraz zgodnie z przepisami dotyczącymi wydatkowania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Premia technologiczna stanowi regionalną pomoc inwestycyjną w rozumieniu art. 14 rozporządzenia Komisji nr 651/2014, pomoc na usługi doradcze na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw w rozumieniu art. 18 rozporządzenia Komisji nr 651/2014 oraz pomoc dla MŚP na wspieranie innowacyjności w rozumieniu art. 28 rozporządzenia Komisji nr 651/2014.

3. Kredyt technologiczny nie może być udzielany:

1)–4) (uchylone)

5) beneficjentowi pomocy publicznej w przypadku, o którym mowa w art. 25 ust. 3 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2020 r. poz. 708 i 2377).

4. Kredyt technologiczny nie może być udzielany na zakup, leasing lub wynajem środka trwałego, w którym została wdrożona nowa technologia będąca przedmiotem inwestycji technologicznej finansowanej za pomocą kredytu technologicznego.

5.–5a. (uchylone)

6. Oprocentowanie kredytu technologicznego nie może być wyższe niż średnie oprocentowanie pozostałych kredytów inwestycyjnych udzielanych przez bank kredytujący.

7. Warunki udzielania kredytu technologicznego, w szczególności prowizje i opłaty, nie mogą być mniej korzystne niż warunki proponowane przy udzielaniu przez bank kredytujący innych kredytów inwestycyjnych.

8. (uchylony)

Art. 4.

1. Udział własny przedsiębiorcy realizującego inwestycję technologiczną w finansowaniu tej inwestycji nie może stanowić mniej niż 25% wydatków, o których mowa w art. 10 ust. 5 i 6.

2. Rozpoczęcie realizacji inwestycji technologicznej może nastąpić po dniu wpływu wniosku o przyznanie premii technologicznej do Banku Gospodarstwa Krajowego.

3. (uchylony)

4. Inwestycja technologiczna jest utrzymywana na obszarze, na którym została zrealizowana, przez co najmniej 3 lata od dnia jej zakończenia, pod rygorem zwrotu przez przedsiębiorcę wypłaconej premii technologicznej wraz z odsetkami, o których mowa w art. 14 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 83 z 27.03.1999, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 8, t. 1, str. 339, z późn. zm.). Przez obszar, na którym inwestycja technologiczna została zrealizowana, należy rozumieć obszar należący do województwa lub podregionu lub do m.st. Warszawy według podziału określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

Art. 5.

1. Wniosek o udzielenie kredytu technologicznego przedsiębiorca składa do banku kredytującego.

Bank kredytujący zawiera z przedsiębiorcą warunkową umowę kredytu technologicznego albo przyznaje promesę kredytu technologicznego. Bank kredytujący uzależnia zawarcie warunkowej umowy kredytu technologicznego albo wystawienie promesy kredytu technologicznego od posiadania przez przedsiębiorcę zdolności kredytowej na potrzeby kredytu technologicznego.

3. Przedsiębiorca składa do Banku Gospodarstwa Krajowego wniosek o przyznanie premii technologicznej, do którego dołącza warunkową umowę kredytu technologicznego albo promesę kredytu technologicznego. Wniosek o przyznanie premii technologicznej jest równocześnie wnioskiem o dofinansowanie projektu, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (Dz. U. z 2020 r. poz. 818).

4. (uchylony)

Art. 6.

(uchylony)

Art. 7.

1.–2. (uchylone)

3. Bank Gospodarstwa Krajowego przyznaje promesy premii technologicznej do wyczerpania środków przewidzianych na udzielanie premii technologicznych określonych w Programie Operacyjnym Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020.

4. (uchylony)

Art. 8.

1. Bank kredytujący zawiera z przedsiębiorcą, któremu przyznano promesę kredytu technologicznego, umowę o udzielenie kredytu technologicznego po otrzymaniu informacji z Banku Gospodarstwa Krajowego o uzyskaniu przez przedsiębiorcę promesy premii technologicznej.

2. (uchylony)

3. Bank Gospodarstwa Krajowego zawiera z przedsiębiorcą umowę o wypłatę premii technologicznej, która jest równocześnie umową o dofinansowanie projektu w rozumieniu art. 2 pkt 26 lit. a ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020.

3a. Bank Gospodarstwa Krajowego zawiera umowę o wypłatę premii technologicznej nie później niż do końca okresu obowiązywania mapy pomocy regionalnej na lata 2022–2027, określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

4.–11. (uchylone)

Art. 9.

1. (uchylony)

2. Kredyt technologiczny jest częściowo spłacany w formie premii technologicznej udzielanej na zasadach określonych w ustawie.

2a. Spłata, o której mowa w ust. 2, następuje na wskazany przez bank kredytujący rachunek służący do spłaty kredytu technologicznego udzielonego przedsiębiorcy, do wysokości części kapitału kredytu pozostającej do spłaty na dzień wypłaty premii technologicznej.

3.–6. (uchylone)

7. Premia technologiczna dla celów podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych jest traktowana jako zwrot przedsiębiorcy wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Art. 10.

1. Wysokość premii technologicznej nie może przekroczyć:

1) (uchylony)

2) limitów pomocy publicznej na inwestycję dla mikroprzedsiębiorcy lub małego przedsiębiorcy, lub średniego przedsiębiorcy, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej w odniesieniu do wydatków, o których mowa w ust. 5, oraz 50% wartości wydatków, o których mowa w ust. 6, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Premią technologiczną mogą być objęte, pomniejszone o podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, udokumentowane zapłaconymi fakturami, wydatki, o których mowa w ust. 5 i 6, poniesione po dniu wpływu wniosku o przyznanie premii technologicznej do Banku Gospodarstwa Krajowego.

3. Premia technologiczna przeznaczona na pokrycie wydatków, o których mowa w ust. 5, wraz z wszelką inną pomocą, w tym pomocą de minimis, udzielaną na pokrycie tych samych wydatków, oraz pomocą na tworzenie miejsc pracy w ramach inwestycji technologicznej, nie może przekroczyć limitów pomocy publicznej na inwestycję określonych dla mikroprzedsiębiorcy, małego przedsiębiorcy lub średniego przedsiębiorcy w przepisach wydanych na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

4. Premia technologiczna przeznaczona na pokrycie wydatków, o których mowa w ust. 6, wraz z wszelką inną pomocą, w tym pomocą de minimis, udzielaną na pokrycie tych samych wydatków, nie może przekroczyć 50% wartości tych wydatków.

4a. Premia technologiczna przeznaczona na pokrycie wydatków, o których mowa w ust. 6a, wraz z wszelką inną pomocą, w tym pomocą de minimis, udzielaną na pokrycie tych samych wydatków, nie może przekroczyć 50% wartości tych wydatków.

5. Wydatkami przeznaczonymi na realizację inwestycji technologicznej są ponoszone przez przedsiębiorcę realizującego tę inwestycję, niezbędne do jej realizacji, wydatki na:

1) zakup nieruchomości niezabudowanej lub zabudowanej, w tym zakup prawa użytkowania wieczystego, pod warunkiem że:

a) przedsiębiorca przedstawi operat szacunkowy sporządzony przez uprawnionego rzeczoznawcę majątkowego potwierdzający, że cena nabycia nie przekracza wartości rynkowej tej nieruchomości określonej na dzień nabycia,

b) przedsiębiorca przedstawi opinię rzeczoznawcy budowlanego potwierdzającą, że nieruchomość zabudowana może być używana w określonym celu, zgodnym z celami projektu objętego wsparciem, lub określającą zakres niezbędnych zmian lub ulepszeń,

c) w okresie 10 lat poprzedzających datę nabycia tej nieruchomości, jej zakup nie był współfinansowany ze środków unijnych ani z krajowych środków pomocy publicznej lub pomocy de minimis,

d) nieruchomość będzie używana wyłącznie do celów inwestycji technologicznej;

2) zakup, wytworzenie, a także koszty transportu, montażu i uruchomienia nowych środków trwałych innych niż określone w pkt 1, z wyłączeniem środków transportu nabywanych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w sektorze transportu;

3) zakup używanych środków trwałych, a także koszty transportu, montażu i uruchomienia używanych środków trwałych innych niż określone w pkt 1, z wyłączeniem środków transportu nabywanych przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w sektorze transportu, pod warunkiem że:

a) cena nabycia używanych środków trwałych nie przekracza ich wartości rynkowej określonej na dzień nabycia i jest niższa od ceny podobnych nowych środków trwałych,

b) sprzedający złoży oświadczenie określające podmiot, od którego nabył środki trwałe, oraz miejsce i datę ich zakupu,

c) w okresie 7 lat poprzedzających datę nabycia środków trwałych ich zakup nie był współfinansowany ze środków unijnych ani z krajowych środków pomocy publicznej lub pomocy de minimis;

4) zakup robót i materiałów budowlanych w celu budowy lub rozbudowy budynków, budowli lub ich części;

5) zakup wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how oraz nieopatentowanej wiedzy technicznej, jeżeli wartości niematerialne i prawne spełniają łącznie następujące warunki:

a) będą wykorzystywane wyłącznie do celów inwestycji technologicznej,

b) będą podlegać amortyzacji zgodnie z odrębnymi przepisami,

c) będą nabyte na warunkach rynkowych od osób trzecich niepowiązanych z nabywcą,

d) będą stanowić aktywa przedsiębiorcy, który zrealizował inwestycję technologiczną, oraz będą przez niego wykorzystywane przez co najmniej 3 lata od dnia jej zakończenia;

6) pokrycie kosztów związanych z najmem lub dzierżawą gruntów, budynków i budowli lub ich części, poniesionych do dnia zakończenia realizacji inwestycji technologicznej, pod warunkiem że umowa najmu lub dzierżawy będzie zawarta na okres co najmniej 3 lat od przewidywanego terminu zakończenia realizacji inwestycji technologicznej.

6. Do wydatków na realizację inwestycji technologicznej zalicza się także wydatki ponoszone na wykonane przez doradców zewnętrznych studia, ekspertyzy, koncepcje i projekty techniczne, niezbędne do realizacji inwestycji technologicznej.

6a. Do wydatków na realizację inwestycji technologicznej zalicza się także koszty związane z uzyskiwaniem, walidacją i obroną patentów i innych wartości niematerialnych i prawnych, związanych z inwestycją technologiczną.

7. Środki trwałe, o których mowa w ust. 5, muszą być powiązane ze sobą funkcjonalnie i służyć do realizacji inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym.

8. Łączna wartość wydatków, o których mowa w ust. 5 pkt 1 i 6, nie może przekroczyć 10% łącznej wartości wydatków, o których mowa w ust. 5 i 6.

Art. 11.

1. Bank Gospodarstwa Krajowego przekazuje premię technologiczną na spłatę części kapitału kredytu technologicznego na wskazany przez bank kredytujący w umowie kredytu technologicznego rachunek służący do spłaty kredytu technologicznego udzielonego przedsiębiorcy. Rachunek ten wskazany jest również w umowie o wypłatę premii technologicznej.

2.–7. (uchylone)

Art. 11a.

Bankowi Gospodarstwa Krajowego z tytułu przyznania premii technologicznej w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020 przysługuje zwrot kosztów określonych przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego jako Instytucję Zarządzającą dla Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój na lata 2014–2020 oraz Instytucję Zarządzającą dla Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna na lata 2014–2020.

Art. 12.

1. Bank Gospodarstwa Krajowego zawiera umowę z bankiem kredytującym, określającą zasady współpracy, zgodną z wzorem zatwierdzonym przez ministra właściwego do spraw gospodarki, w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania.

2. Umowa, o której mowa w ust. 1, przewiduje w szczególności obowiązek przekazywania przez bank kredytujący informacji i dokumentów niezbędnych do wypełnienia przez Bank Gospodarstwa Krajowego obowiązków sprawozdawczych i kontrolnych wynikających z przepisów dotyczących udzielania pomocy publicznej oraz przepisów dotyczących wydatkowania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.

Art. 12a.

Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, warunki udzielania kredytu technologicznego oraz premii technologicznej przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie budownictwa okrętowego, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia zgodności udzielanej pomocy z prawem Unii Europejskiej.

Art. 13.

1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale do udzielania kredytu technologicznego oraz czynności związanych z wykonywaniem umowy kredytu technologicznego, w tym do ustanawiania zabezpieczeń, stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1896, 2320 i 2419 oraz z 2021 r. poz. 432).

2. Nie narusza tajemnicy bankowej, o której mowa w art. 104 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, udostępnianie przez Bank Gospodarstwa Krajowego informacji stanowiących tajemnicę bankową, związanych z przyznawaniem i wypłatą przez Bank Gospodarstwa Krajowego premii technologicznej, instytucjom uprawnionym do przeprowadzania kontroli oraz organom ochrony prawnej uprawnionym do uzyskania takich informacji na podstawie odrębnych przepisów.

Rozdział 3

(uchylony)

Rozdział 4

Status centrum badawczo-rozwojowego

Art. 17.

1. Przedsiębiorca prowadzący badania lub prace rozwojowe, z wyłączeniem instytutu badawczego, Centrum Łukasiewicz i instytutu działającego w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, może uzyskać status centrum badawczo-rozwojowego, z zastrzeżeniem ust. 2.

2. Status centrum badawczo-rozwojowego może uzyskać przedsiębiorca, o którym mowa w ust. 1, zwany dalej „przedsiębiorcą”:

1) którego przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej:

a) 5 000 000 złotych oraz którego przychody netto ze sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, stanowią co najmniej 20% przychodów netto albo

b) 2 500 000 złotych i są niższe niż 5 000 000 złotych oraz którego przychody netto ze sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, stanowią co najmniej 70% przychodów netto;

2) który stosuje przepisy o rachunkowości;

3) który nie zalega z zapłatą podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

3. Spełnienie kryteriów, o których mowa w ust. 2 pkt 1, ustala się na podstawie sprawozdania z badania oraz zatwierdzonego przez organ zatwierdzający sprawozdania finansowego za rok obrotowy poprzedzający rok złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 5.

4. Organem uprawnionym do nadawania przedsiębiorcy statusu centrum badawczo-rozwojowego jest minister właściwy do spraw gospodarki.

5. Przedsiębiorca ubiegający się o nadanie statusu centrum badawczo-rozwojowego składa wniosek do ministra właściwego do spraw gospodarki. Wniosek powinien zawierać:

1) nazwę firmy, siedzibę i adres przedsiębiorcy;

2) oznaczenie formy prawnej przedsiębiorcy;

3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);

4) numer REGON;

4a) numer w rejestrze przedsiębiorców;

5) dane dotyczące przychodów netto, o których mowa w ust. 2 pkt 1;

6) opis badań lub prac rozwojowych prowadzonych przez przedsiębiorcę, w tym opis zadań badawczo-rozwojowych zrealizowanych w ostatnim roku obrotowym oraz ich wyników, a także wykaz uzyskanych akredytacji, patentów lub zastosowań w praktyce.

6. Do wniosku, o którym mowa w ust. 5, przedsiębiorca dołącza następujące dokumenty:

1) (uchylony)

2) zatwierdzone, na podstawie odrębnych przepisów, sprawozdanie finansowe przedsiębiorcy za rok obrotowy poprzedzający złożenie wniosku wraz z wyszczególnieniem przychodów netto z tytułu sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, udzielonych przedsiębiorcy przez urząd właściwy do spraw własności przemysłowej;

3) sprawozdanie z badania sprawozdania finansowego, o którym mowa w pkt 2, zawierające informację o przychodach z tytułu sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, udzielonych przedsiębiorcy przez urząd właściwy do spraw własności przemysłowej;

4) oświadczenie o niezaleganiu z zapłatą podatków dochodowych za rok obrotowy poprzedzający rok złożenia wniosku;

5) oświadczenie o niezaleganiu z zapłatą podatku akcyzowego na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku;

6) oświadczenie o niezaleganiu z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku;

7) oświadczenie o niezaleganiu z zapłatą podatków i opłat lokalnych na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku;

8) w przypadku spółki handlowej powstałej w wyniku komercjalizacji lub prywatyzacji instytutu badawczego — informację o wysokości ulg podatkowych przysługujących temu instytutowi badawczemu w ostatnim roku obrotowym jego działalności;

9) sprawozdanie z działalności badawczej i rozwojowej za ostatni rok kalendarzowy, przekazane do Głównego Urzędu Statystycznego.

7. Spółka handlowa powstała w wyniku komercjalizacji lub prywatyzacji instytutu badawczego otrzymuje status centrum badawczo-rozwojowego na okres do dnia rozpatrzenia jej wniosku o nadanie tego statusu, bez konieczności zachowania warunków określonych w ust. 2.

8. Przepis ust. 7 stosuje się pod warunkiem złożenia przez spółkę wniosku w terminie 15 miesięcy od dnia przekształcenia. W przypadku gdy wniosek nie zostanie uwzględniony, spółka jest obowiązana do zapłaty podatków i opłat należnych za okres zwolnienia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się decyzji w sprawie wniosku.

Art. 18.

Minister właściwy do spraw gospodarki odmawia, w drodze decyzji administracyjnej, nadania przedsiębiorcy statusu centrum badawczo-rozwojowego, w przypadku gdy przedsiębiorca ten nie spełnia warunków, o których mowa w art. 17 ust. 2.

Art. 19.

1. Przedsiębiorca, który uzyskał status centrum badawczo-rozwojowego, składa ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, nie później niż w terminie 2 miesięcy od zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy:

1) dokumenty, o których mowa w art. 17 ust. 6 pkt 4–9;

2) zatwierdzone, na podstawie przepisów o rachunkowości, sprawozdanie finansowe przedsiębiorcy za ostatni rok obrotowy, z wyszczególnieniem:

a) przychodów netto z tytułu sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych, klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej,

b) różnicy w stosunku do poprzedniego roku obrotowego w zakresie:

— przychodów, o których mowa w lit. a,

— wydatków na prowadzenie badań i prac rozwojowych,

— stanu zatrudnienia na stanowiskach pracy związanych z prowadzeniem badań i prac rozwojowych;

3) sprawozdanie z badania sprawozdania, o którym mowa w pkt 2, zawierające informację o przychodach netto z tytułu sprzedaży wytworzonych przez siebie usług badawczo-rozwojowych klasyfikowanych do usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, w rozumieniu przepisów w sprawie polskiej klasyfikacji wyrobów i usług lub praw własności przemysłowej, udzielonych przedsiębiorcy przez urząd właściwy do spraw własności przemysłowej;

4) opis badań lub prac rozwojowych prowadzonych przez przedsiębiorcę, w tym opis zadań badawczo-rozwojowych zrealizowanych w ostatnim roku obrotowym oraz ich wyników, a także wykaz uzyskanych akredytacji, patentów lub zastosowań w praktyce.

2. (uchylony)

Art. 20.

1. Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję o pozbawieniu przedsiębiorcy statusu centrum badawczo-rozwojowego, w przypadku gdy:

1) przedsiębiorca nie spełni obowiązku, o którym mowa w art. 19 ust. 1;

2) analiza dokumentów złożonych na podstawie art. 19 ust. 1 wykaże, że przedsiębiorca nie spełnia warunków, o których mowa w art. 17 ust. 2.

2. Minister właściwy do spraw gospodarki ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” komunikaty o wydanych decyzjach w sprawie nadania i pozbawienia przedsiębiorcy statusu centrum badawczo-rozwojowego.

Art. 21.

(uchylony)

Rozdział 4a

Pomoc udzielana w ramach programów w obszarze innowacyjności

Art. 21a.

Minister właściwy do spraw gospodarki ustanawia programy w obszarze innowacyjności gospodarki realizujące politykę innowacyjną państwa, dotyczące w szczególności:

1) innowacyjnych produktów, usług i rynków;

2) kompetencji proinnowacyjnych społeczeństwa;

3) kompetencji kadr w tworzeniu i zarządzaniu innowacjami;

4) umiejętności przedsiębiorców w zakresie ochrony własności intelektualnej;

5) internacjonalizacji działalności innowacyjnej;

6) powiązań między nauką a gospodarką.

Art. 21b.

Minister właściwy do spraw gospodarki udziela pomocy finansowej, w ramach programów ustanowionych zgodnie z art. 21a, z przeznaczeniem na:

1) pomoc dla przedsiębiorców na projekty badawczo-rozwojowe;

2) wspieranie innowacji procesowych i organizacyjnych prowadzonych przez przedsiębiorców;

3) wspieranie innowacyjności;

4) wspieranie klastrów innowacyjnych;

5) usługi doradcze;

6) wspieranie udziału przedsiębiorców w targach i misjach gospodarczych;

7) pomoc szkoleniową dla przedsiębiorców;

8) pomoc dla małych przedsiębiorców rozpoczynających działalność.

Art. 21c.

Pomoc finansowa, o której mowa w art. 21b, jest udzielana:

1) osobom fizycznym rozpoczynającym działalność w obszarze innowacyjności gospodarki;

2) przedsiębiorcom;

3) podmiotom statutowo działającym na rzecz innowacyjności gospodarki;

4) klastrom innowacyjnym;

5) partnerom społecznym i gospodarczym w rozumieniu art. 5 pkt 7 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2019 r. poz. 1295 i 2020 oraz z 2020 r. poz. 1378 i 2327).

Art. 21d.

1. Pomoc finansowa, o której mowa w art. 21b, nie może być udzielona:

1) podmiotowi określonemu w art. 21c pkt 1 lub przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną, jeżeli został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo składania fałszywych zeznań, przekupstwa, przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, obrotowi gospodarczemu, systemowi bankowemu, karno-skarbowe albo inne związane z wykonywaniem działalności gospodarczej lub popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowych;

2) podmiotowi określonemu w art. 21c pkt 2–5, niebędącemu osobą fizyczną, jeżeli członek jego organów zarządzających bądź wspólnik spółki osobowej został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa, o których mowa w pkt 1;

3) podmiotowi określonemu w art. 21c pkt 2–5, który:

a) posiada zaległości z tytułu należności publicznoprawnych lub

b) pozostaje pod zarządem komisarycznym bądź znajduje się w toku likwidacji albo postępowania upadłościowego;

4) podmiotowi zbiorowemu, wobec którego sąd orzekł zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia finansowego środkami publicznymi.

2. Minister właściwy do spraw gospodarki może odmówić udzielenia pomocy finansowej podmiotom, o których mowa w art. 21c, jeżeli poweźmie uzasadnioną wątpliwość co do prawidłowego jej wykorzystania.

3. Minister właściwy do spraw gospodarki może odmówić udzielenia pomocy finansowej podmiotom, o których mowa w art. 21c, jeżeli prowadziłoby to do obejścia zasad udzielania pomocy, w szczególności dotyczących warunków podmiotowych, przeznaczenia, intensywności lub kwoty tej pomocy.

Art. 21e.

Pomoc finansowa, o której mowa w art. 21b, jest udzielana w formie:

1) bezzwrotnego wsparcia finansowego;

2) pożyczek;

3) finansowania kosztów usług świadczonych przez usługodawców bezpłatnie lub za odpłatnością niższą od ceny rynkowej.

Art. 21f.

1. Pomoc finansowa, o której mowa w art. 21b, może być udzielana również przez podmiot działający na rzecz rozwoju innowacyjności, posiadający potencjał kadrowy, techniczny i finansowy do realizacji programów ustanowionych zgodnie z art. 21a oraz doświadczenie w świadczeniu usług w zakresie innowacyjności.

2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, jest wybierany w drodze konkursu organizowanego przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

3. Ogłoszenie o konkursie, o którym mowa w ust. 2, zamieszcza się na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw gospodarki.

4. W ogłoszeniu o konkursie, o którym mowa w ust. 2, określa się:

1) miejsce, formę i termin składania wniosków, który nie może być krótszy niż miesiąc, licząc od dnia opublikowania ogłoszenia o konkursie,

2) tryb przeprowadzenia konkursu,

3) szczegółowe wymagania, o których mowa w ust. 1,

4) przedmiot konkursu, w tym zadania przewidziane do realizacji,

5) kwotę przeznaczoną na finansowanie konkursu

— mając na uwadze potrzebę zapewnienia sprawnej organizacji i cele ustanowionych programów zgodnie z art. 21a.

5. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, otrzymuje środki finansowe na organizowanie i finansowanie programów ustanowionych zgodnie z art. 21a.

Art. 21g.

1. Środki finansowe przeznaczone na organizowanie i finansowanie programów ustanowionych zgodnie z art. 21a są przekazywane podmiotowi działającemu na rzecz rozwoju innowacyjności, o którym mowa w art. 21f ust. 1, na podstawie umowy.

2. Umowa, o której mowa w ust. 1, określa w szczególności:

1) szczegółowy opis zadania, w tym cel, na jakie środki finansowe zostały przyznane, i termin wykonania zadania;

2) wysokość przekazanych środków finansowych i tryb płatności;

3) warunki przekazania i rozliczenia środków finansowych;

4) zobowiązanie do poddania się kontroli;

5) zobowiązanie do zwrotu niewykorzystanej części środków.

Art. 21h.

1. Do wyboru podmiotów, którym zostanie udzielona pomoc finansowa, o której mowa w art. 21b, stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 13 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, z wyłączeniem art. 45 ust. 5 i art. 47 tej ustawy.

2. Przepis ust. 1 może być odpowiednio stosowany w przypadku pomocy finansowej udzielanej ze środków innych niż pochodzące z budżetu Unii Europejskiej.

Art. 21i.

Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe przeznaczenie oraz szczegółowe warunki udzielania pomocy finansowej, o której mowa w art. 21b, uwzględniając efektywne i skuteczne jej wykorzystanie oraz zapewnienie przejrzystości jej udzielania, a także cele programów ustanowionych zgodnie z art. 21a.

Rozdział 5

Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe

Art. 22.–28.

(pominięte)

Art. 29.

Środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej stanowią środki pieniężne Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie art. 14. ust. 1 niniejszej ustawy.

Art. 30.

Fundusz Kredytu Technologicznego utworzony na podstawie art. 14 ust. 1 niniejszej ustawy, przejmuje aktywa i zobowiązania Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej.

Art. 31.

1. Spłaty rat kapitałowych, odsetki od udzielonych kredytów technologicznych, odsetki od lokat środków Funduszu w bankach oraz inne wpływy składające się na środki Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej są przychodami Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie art. 14 ust. 1 niniejszej ustawy.

2. Wydatki określone dla Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej są wpływami i wydatkami Funduszu Kredytu Technologicznego utworzonego na podstawie art. 14 ust. 1 niniejszej ustawy.

Art. 32.

Bank Gospodarstwa Krajowego dokonuje, w imieniu ministra właściwego do spraw gospodarki, umorzeń kredytów technologicznych udzielonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego do dnia wejścia w życie ustawy ze środków Funduszu Kredytu Technologicznego, działającego na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Umorzeń dokonuje się na zasadach określonych w art. 33 i 34.

Art. 33.

1. Bank Gospodarstwa Krajowego dokonuje umorzenia części kredytu technologicznego w ratach w wysokości odpowiadającej 20% wartości netto wykazanej na przedkładanych, nie częściej niż dwa razy w roku, przez kredytobiorcę fakturach dokumentujących dokonanie sprzedaży towarów lub usług powstałych w wyniku inwestycji technologicznej finansowanej z kredytu technologicznego wraz z potwierdzeniem dokonania zapłaty.

2. Całkowita kwota umorzenia kredytu technologicznego nie może przekroczyć:

1) równowartości w złotych 1 mln euro przeliczonej według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień dokonania umorzenia;

2) 50% kwoty wykorzystanego kapitału kredytu technologicznego;

3) w danym roku kalendarzowym — iloczynu 10% kwoty kapitału wykorzystanego kredytu technologicznego i liczby lat, które upłynęły od dnia udzielenia przedsiębiorcy kredytu technologicznego;

4) 30% wydatków, o których mowa w ust. 7, w przypadku inwestycji technologicznej realizowanej w Warszawie lub Poznaniu, z zastrzeżeniem ust. 3–6;

5) 40% wydatków, o których mowa w ust. 7, w przypadku inwestycji technologicznej realizowanej we Wrocławiu, Krakowie lub Gdańsku-Gdyni-Sopocie, z zastrzeżeniem ust. 3–6;

6) 50% wydatków, o których mowa w ust. 7, w przypadku inwestycji technologicznej realizowanej na obszarach niewymienionych w pkt 4 i 5, z zastrzeżeniem ust. 3–6.

3. Pomoc w formie umorzenia, o którym mowa w ust. 1, podlega sumowaniu z inną pomocą publiczną uzyskaną przez przedsiębiorcę w innych formach oraz z innych źródeł, przeznaczoną na inwestycję technologiczną będącą przedmiotem kredytu technologicznego lub na tworzenie nowych miejsc pracy związanych z tą inwestycją, i nie może łącznie przekroczyć limitów, o których mowa w ust. 2 pkt 4–6 oraz w ust. 4–6.

4. W przypadku gdy umorzenie dotyczy kredytu technologicznego udzielonego na inwestycję technologiczną w sektorze motoryzacyjnym, maksymalna wielkość pomocy publicznej wynosi 30% limitów, o których mowa w ust. 2 pkt 4–6, jeżeli wartość całkowitej pomocy publicznej brutto, o której mowa w ust. 3, przekracza równowartość 5 mln euro.

5. W przypadku gdy umorzenie dotyczy kredytu technologicznego udzielonego na inwestycje technologiczne w sektorze budownictwa okrętowego, maksymalny limit pomocy publicznej wynosi 22,5% wydatków, o których mowa w ust. 7.

6. W przypadku gdy umorzenie kredytu technologicznego dotyczy przedsiębiorcy będącemu mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu rozporządzenia Komisji (WE) nr 70/2001/WE z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001), zmienionego rozporządzeniem nr 364/2004/WE z dnia 25 lutego 2004 r. (Dz. Urz. WE L 63 z 28.02.2004), zwanego dalej „rozporządzeniem nr 70/2001”, maksymalną wysokość limitów, o których mowa w ust. 2 pkt 4–6, podwyższa się o 15 punktów procentowych brutto, z wyłączeniem przedsiębiorcy działającego w sektorze transportu.

7. Umorzeniem mogą być objęte, pomniejszone o należny podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, następujące wydatki poniesione w związku z realizacją inwestycji technologicznej, udokumentowane zapłaconymi fakturami:

1) na zakup, na warunkach rynkowych, nowych lub używanych środków trwałych, z wyłączeniem środków transportu, w przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie transportu;

2) na rozbudowę lub modernizację istniejących środków trwałych;

3) na instalację i uruchomienie środków trwałych;

4) na prace przedrealizacyjne, w tym niezbędne studia, ekspertyzy, koncepcje, projekty techniczne bezpośrednio i wyłącznie związane z wdrożeniem nowej technologii, w oparciu o którą jest realizowana inwestycja technologiczna finansowana kredytem technologicznym, oraz koszty produkcyjne niezbędne do legalizacji technologicznej produktu (wyrobu lub usługi) powstałego w wyniku tej inwestycji;

5) na zakup wartości niematerialnych i prawnych w formie: patentów, licencji, nieopatentowanej wiedzy technicznej, technologicznej lub z zakresu organizacji i zarządzania, które w przypadku przedsiębiorcy niebędącego mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu rozporządzenia nr 70/2001 nie mogą przekroczyć 25% wydatków, o których mowa w pkt 1 i 2, pod warunkiem że:

a) będą stanowić własność kredytobiorcy i będą przez niego wykorzystywane wyłącznie w podregionie w rozumieniu przepisów o Nomenklaturze Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), w którym została zrealizowana inwestycja technologiczna finansowana kredytem technologicznym, przez okres co najmniej 5 lat od dnia zakończenia inwestycji,

b) zostały nabyte od osób trzecich na warunkach rynkowych,

c) podlegają amortyzacji zgodnie z przepisami podatkowymi.

8. Umorzenie części kredytu technologicznego dla celów podatku dochodowego jest traktowane jako zwrot przedsiębiorcy wydatków na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w ust. 7 pkt 5.

Art. 34.

Umorzenie następuje pod warunkiem, że kredytobiorca przedłoży następujące dokumenty:

1) faktury dokumentujące wydatki, o których mowa w art. 33 ust. 7;

2) faktury dokumentujące sprzedaż towarów lub usług powstałych w wyniku inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym odpowiednio za okres od zakończenia tej inwestycji do dnia umorzenia lub okres od dnia ostatniego umorzenia do dnia kolejnego umorzenia;

3) opinię sporządzoną przez jednostkę naukową, centrum badawczo-rozwojowe lub stowarzyszenie naukowo-techniczne o zasięgu ogólnopolskim, których zakres działania jest związany z inwestycją technologiczną finansowaną kredytem technologicznym, potwierdzającą zastosowanie nowej technologii, na którą został udzielony kredyt technologiczny;

4) informację o pomocy publicznej udzielonej na realizację inwestycji technologicznej finansowanej kredytem technologicznym odpowiednio za okres do dnia pierwszego umorzenia lub okres od dnia ostatniego umorzenia do dnia kolejnego umorzenia;

5) zobowiązanie, że działalność gospodarcza związana z inwestycją technologiczną finansowaną kredytem technologicznym będzie prowadzona przez co najmniej 5 lat od dnia jej zakończenia, pod rygorem zwrotu umorzonej kwoty kredytu technologicznego;

6) zaświadczenie wydane przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego o niezaleganiu z zapłatą podatków odpowiednio za okres od zakończenia tej inwestycji do dnia umorzenia lub okres od dnia ostatniego umorzenia do dnia kolejnego umorzenia;

7) zaświadczenie właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o niezaleganiu z zapłatą podatków i opłat lokalnych;

8) zaświadczenie właściwego miejscowo oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne odpowiednio za okres od zakończenia tej inwestycji do dnia umorzenia lub okres od dnia ostatniego umorzenia do dnia kolejnego umorzenia.

Art. 35.

1.–2. (uchylone)

3. Przedsiębiorcy, którzy uzyskali status centrum badawczo-rozwojowego na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, zachowują status centrum badawczo-rozwojowego na podstawie ustawy.

Art. 36.

Do spraw wszczętych i niezakończonych, w tym wniosków o przyznanie statusu centrum badawczo-rozwojowego złożonych przed dniem wejścia w życie ustawy i nierozpatrzonych, mają zastosowanie przepisy niniejszej ustawy.

Art. 37.

Traci moc ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. poz. 1484 oraz z 2006 r. poz. 723), z wyjątkiem art. 9–11, które tracą moc z dniem 31 grudnia 2008 r.

Art. 38.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia [tj. dnia 17.07.2008 r. — przyp. redakcji], z wyjątkiem art. 14–16 oraz art. 29–31, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.