W związku z projektem podniesienia kwoty wolnej od podatku, do Ministerstwa Finansów została skierowana interpelacja w tej sprawie. Przypomnijmy, że w dniu 6 lutego 2015 Sejm odrzucił projekt podniesienia kwoty wolnej od podatku, która wynosi aktualnie 3091 zł i jest kwotą dwukrotnie niższą od dwunastokrotności minimum egzystencji (zgodnie z definicją przyjętą przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych).

Polska ma najniższy poziom kwoty wolnej od podatku w Europie. Dla porównania oraz wykazania skali problemu należy wskazać, iż w pozostałych krajach UE kwota ta wynosi w przybliżeniu:

• Wielka Brytania 48 000 zł,
• Niemcy: 34 000 zł,
• Chorwacja 14 000 zł,
• Hiszpania 74 000 zł,
• Cypr 81 000 zł.

Dlatego też do Kancelarii Sejmu wpływają kolejne projekty zakłądające m.in. podwyższenie kwoty wolnej od podatku z obecnego poziomu nieco ponad 3 tys. zł do ok. 6700 zł oraz coroczne jej indeksowanie.

W związku z powyższym do MF skierowano następujące pytania:

Jakie są argumenty przeciwko podniesieniu kwoty wolnej od podatku?
Czy w perspektywie wieloletniej istnieje możliwość uwzględnienia tego projektu w budżecie?
W odpowiedzi na powyższe podsekretarz stanu w MF Jarosław Neneman zauważył, że zgodnie z konstytucyjną zasadą wyrażoną w art. 84 ustawy zasadniczej, każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Regulacja ta nie tylko obliguje wszystkich obywateli do płacenia podatków, ale również wskazuje, iż te świadczenia publiczne muszą wynikać z przepisów ustawowych. Oznacza to, że tego rodzaju obciążenia w państwie demokratycznym mogą być nakładane tylko w drodze ustawy, a więc w wyniku działalności ustawodawczej Sejmu i Senatu.

Wskazać należy, iż podatek dochodowy od osób fizycznych pełni przede wszystkim funkcje fiskalne, tj. generuje dochody budżetowe państwa, a poprzez udziały we wpływach z tego podatku, także jednostek samorządu terytorialnego. Z dochodów tych pokrywane są wydatki publiczne.

Obecna dwustopniowa skala podatkowa ze stawkami podatkowymi w wysokości 18% i 32%, kwotą zmniejszającą podatek określoną w pierwszym przedziale skali podatkowej w wysokości 556,02 zł oraz jednym progiem dochodowym 85 528 zł, obowiązuje od 2009 r. Jej wprowadzenie spowodowało ubytek dochodów sektora finansów publicznych w wysokości 8,6 mld zł.

Kwota zmniejszająca podatek ma charakter stały (556,02 zł) i oznacza, że dochód do wysokości 3 091 zł nie powoduje obowiązku zapłaty podatku (podatek wynosi 0 zł).

Przedstawiciel resortu podkreślił również, że harmonizacja polityki podatkowej w ramach Unii Europejskiej nie obejmuje podatków dochodowych. A zatem, poszczególne państwa w sposób suwerenny kształtują właściwą dla siebie politykę podatkową w tym obszarze. Stąd porównywanie „kwot wolnych od podatku” bądź samych stawek podatkowych obowiązujących w różnych krajach nie daje pełnego obrazu faktycznych obciążeń podatkowych. System podatku dochodowego od osób fizycznych jest o wiele bardziej złożony. Na wysokość obciążeń podatkowych podatników wpływają bowiem zarówno parametry skali podatkowej, tj. stawki podatku, progi dochodu oraz kwota zmniejszająca podatek, jak również preferencje podatkowe, w tym dotyczące sposobu opodatkowania dochodów przez małżonków albo osoby samotnie wychowujące dzieci, ulgi odliczane od dochodu (np. składki na ubezpieczenia społeczne, darowizny) lub podatku (składki na ubezpieczenie zdrowotne, ulga na dzieci), a także szeroki katalog dochodów zwolnionych od podatku, które zwiększają realny dochód podatnika, a nie są opodatkowane.

Zatem koncentrowanie się na wysokości kwoty zmniejszającej podatek nie daje pełnego obrazu faktycznych obciążeń podatkowych. Pomimo bowiem stosunkowo niskiej kwoty zmniejszającej podatek, według danych z zeznań podatkowych za 2013 r. średnia efektywna stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wyniosła 8,24%, w tym 7,13% w pierwszym przedziale dochodu (do kwoty 85 528 zł) i 15,73% w drugim przedziale dochodu (powyżej 85 528 zł). Zatem efektywna stawka opodatkowania dochodów z pierwszego przedziału skali jest ponad dwuipółkrotnie niższa od stawki określonej w ustawie, zaś dla dochodów z drugiego przedziału skali dwukrotnie.

Należy mieć na uwadze, że podwyższenie kwoty zmniejszającej podatek wpłynęłoby na zmniejszenie dochodów sektora finansów publicznych (tj. budżetu państwa jak i jednostek samorządu terytorialnego) z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

W przypadku podwyższenia kwoty zmniejszającej podatek do kwoty odpowiadającej iloczynowi stawki podatku określonej w I przedziale skali podatkowej i 12-krotności „minimum egzystencji” (ogłoszonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych za 2013 r. dla jednoosobowego gospodarstwa w wysokości 541,91 zł), tj. z kwoty 556,02 zł do kwoty 1 170,53 zł (o 614,51 zł) skutkowałoby zmniejszeniem dochodów sektora finansów publicznych z tytułu tego podatku o 12,8 mld zł1), w tym dochodów budżetu państwa o 6,5 mld zł, a dochodów jednostek samorządu terytorialnego o 6,3 mld zł (przyjmując udział jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości 49,52%).

Zatem przyjęcie takiego rozwiązania doprowadziłoby do zwiększenia nierównowagi fiskalnej, a wskazać należy, że Polska, pomimo zawieszenia przez Komisję Europejską procedury nadmiernego deficytu (EDP), rygorystycznie realizuje podjęte lub ogłoszone działania mające na celu zmniejszenie deficytu. Jednym z działań strukturalnych realizujących ten cel jest niezmienianie skali podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych. Realizację tych zobowiązań stanowi przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 22 kwietnia 2014 r. Wieloletni Plan Finansowy Państwa na lata 2014-2017, który przewiduje utrzymanie na obecnym poziomie: kwoty zmniejszającej podatek (556,02 zł), progu podatkowego (85 528 zł rocznie) oraz pracowniczych kosztów uzyskania przychodu.

Stąd też, obecnie w resorcie finansów nie są prowadzone prace zmierzające do zmiany paramentów skali podatkowej.

źródło: sejm.gov.pl

oprac. G. Rompel