Różne są dodatki mieszkaniowe dla różnych pracowników, nauczycieli, z pomocy społecznej i również odmienne formy poboru podatku dochodowego. W poniższej publikacji szczegółowo wyjaśniamy wszystkie przypadki z osobna.

 „Czy dodatek mieszkaniowy jest opodatkowany w całości w części? Jeśli tak, to jak go wyliczyć? Czy należy go oskładkować i opodatkować? Od jakiej kwoty?”

Pytanie Czytelnika nie jest precyzyjne. Nie wiadomo, o który dokładnie dodatek mieszkaniowy chodzi. Tak więc, rozpatrzymy kompleksowo po kolei każdy z nich. I tak: …

I. Dodatek mieszkaniowy dla pracownika

Jeśli chodzi o dodatek mieszkaniowy dla pracownika to zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (u-PIT), który za przychód ze stosunku pracy uznaje wszelkiego rodzaju dodatki do zasadniczego wynagrodzenia, otrzymane przez pracowników dodatki mieszkaniowe stanowią przychód ze stosunku pracy i podlegają opodatkowaniu, a tym samym na zakładzie pracy ciążą obowiązki płatnika z tego tytułu. Przy czym dodatki te mogą korzystać w pewnych okolicznościach ze zwolnienia z opodatkowania do wysokości 500 zł na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 19 tej ustawy (więcej w dwóch interpretacjach indywidualnych z dn. 29.09.2016 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach sygn. akt: IBPB-2-2/4511-653/16-1/NG oraz sygn. akt: IBPB-2-2/4511-731/16-1/NG).

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 u-PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem PIT podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 u-PIT – źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 19 u-PIT, wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników, z zastrzeżeniem ust. 14 – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 500 zł. Stosownie do art. 21 ust. 14 cyt. ustawy, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 19, ma zastosowanie do pracowników, których miejsce zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie korzysta z kosztów uzyskania przychodów określonych w art. 22 ust. 2 pkt 3 i 4 ww. ustawy.

II. Nauczycielski dodatek mieszkaniowy wypłacany nauczycielom zatrudnionym na terenie wiejskim na podstawie art. 54 ustawy Karta Nauczyciela

Na podstawie art. 54 ust. 1 Karty Nauczyciela, nauczyciel zatrudniony na terenie wiejskim oraz w mieście liczącym do 5.000 mieszkańców ma prawo do lokalu mieszkalnego na terenie gminy, w której położona jest szkoła. Obok prawa do lokalu mieszkalnego, ust. 3 tego artykułu przewiduje także prawo nauczyciela do dodatku mieszkaniowego, którego wysokość uzależniona jest od stanu rodzinnego nauczyciela. Wysokość dodatku może być także zróżnicowana w zależności od miejscowości, w której nauczyciel jest zatrudniony.

Wysokość nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego i tryb jego przyznawania powinien być uregulowany w przepisach płacowych – regulaminie wynagradzania nauczycieli, o którym mowa w art. 30 ust. 6 KN.

Dodatek mieszkaniowy jest obligatoryjnym składnikiem wynagrodzenia za pracę nauczyciela i organ prowadzący szkołę nie może w drodze regulaminu uzależnić ich przyznania od posiadania odpowiednich środków pieniężnych (zob. wyrok NSA z dn. 11.12.2002 r., sygn. akt: II SA/Lu 923/01, Pr. Pracy 2004/1/38).

Nauczycielski dodatek mieszkaniowy jest wypłacany razem z wynagrodzeniem za pracę, za okresy wykonywania pracy, a także za okresy:

– niewykonywania pracy, za które przysługuje wynagrodzenie (np. za okres choroby, gdy wypłacane jest wynagrodzenie chorobowe),

– pobierania zasiłku z ubezpieczenia społecznego (np. chorobowego, chorobowego z tytułu wypadku przy pracy),

– odbywania zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego, okresowej służby wojskowej,

– korzystania z urlopu wychowawczego.

Dodatek przysługuje nauczycielowi niezależnie od tytułu prawnego do zajmowanego przez niego lokalu mieszkalnego, ale wypłacany jest tylko przez jedną szkołę lub placówkę oświatową, wskazaną przez nauczyciela – w sytuacji gdy nauczyciel zatrudniony jest w kilku szkołach.

Zasadą jest, że dodatek mieszkaniowy powinien być wliczany do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (tak za Sąd Najwyższy w uchwale z dn. 26.04.2006 r., sygn. akt: III UZP 1/06, OSNP 2006/21-22/333). Dodatek mieszkaniowy stanowi dochód opodatkowany (przepisy o podatku PIT nie przewidują zwolnienia tego dodatku z opodatkowania).

III. Dodatek mieszkaniowy jako świadczenie z pomocy społecznej

Kwoty otrzymane ze środków pomocy społecznej i z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, mimo iż nie pochodzą bezpośrednio z działalności zarobkowej, podlegają regulacji ustawy o podatku dochodowym PIT, jako dochód uzyskiwany przez podatnika. Zgodnie z art. 9 ust. 1 tej ustawy, opodatkowaniu podlegają bowiem wszelkiego rodzaju dochody, poza tymi, które zostały zwolnione od podatku, oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Szczególny charakter świadczeń z tych dwóch źródeł zadecydował jednak o szerokim uregulowaniu przez ustawodawcę obejmujących je zwolnień podatkowych.

Świadczenia z pomocy społecznej, których listę zawiera art. 36 ustawy o pomocy społecznej, zostały w całości zwolnione od podatku dochodowego na mocy art. 21 ust. 1 pkt 79 u-PIT. Dotyczy to zatem przede wszystkim zasiłków: stałego okresowego, celowego i specjalnego zasiłku celowego, zasiłku i pożyczki na ekonomiczne usamodzielnienie oraz świadczeń niepieniężnych, których ogólnie zakreślonym celem jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych. W art. 21 ust. 1 pkt 97 u-PIT, uregulowane zostało również zwolnienie dodatków mieszkaniowych i ryczałtu na zakup opału.

Dorota Stangreciak-Karpierz – radca prawny

Abistema Kancelaria Prawna Stangreciak, Karpierz sp.k. Kraków

www.abistema.pl

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 12.03.2004 r. o pomocy społecznej – Dz.U. z 2017 r. poz. 1769.
2. Ustawa z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. z 2016 r. poz. 2032; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 1530.
3. Ustawa z dn. 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela – Dz.U. z 2017 r. poz. 1189 ze zm.