W obecnym stanie prawnym zasady udzielania pracodawcom, którzy zawarli z młodocianymi umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, regulują zapisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 910, z późn. zm.).

Z kolei warunki wynagradzania pracowników młodocianych określono w rozp. RM z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. z 2018 r. poz. 2010, ze zm.).

Dofinansowanie kosztów kształcenia pracowników młodocianych

Kwestie dotyczące dofinansowania kosztów kształcenia młodocianych pracowników uregulowano w przepisach art. 122 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2020 r. poz. 910, z późn. zm.), zwanej dalej „Prawem oświatowym”.

Zgodnie z art. 122 ust. 1 Prawa oświatowego pracodawcom, którzy zawarli z młodocianymi pracownikami umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, przysługuje dofinansowanie kosztów kształcenia, jeżeli:

1)  pracodawca lub osoba prowadząca zakład w imieniu pracodawcy albo osoba zatrudniona u pracodawcy posiada kwalifikacje wymagane do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych, określone w przepisach w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania;

2)  młodociany pracownik ukończył naukę zawodu i zdał:

• w przypadku młodocianego zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy będącego rzemieślnikiem – egzamin czeladniczy zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz.U. z 2020 r. poz. 2159),
• w przypadku młodocianego zatrudnionego w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem – egzamin zawodowy,
• młodociany pracownik ukończył przyuczenie do wykonywania określonej pracy i zdał egzamin, zgodnie z przepisami, o których wyżej mowa w pkt 1.

 

Dofinansowanie jest przyznawane na wniosek pracodawcy złożony w terminie 3 miesięcy od dnia zdania przez młodocianego pracownika egzaminu czeladniczego lub egzaminu zawodowego albo egzaminu zgodnie z przepisami w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (art. 122 ust. 7 Prawa oświatowego).

Do wspomnianego wniosku należy dołączyć kopie:

• dokumentów potwierdzających spełnienie warunku, o którym wyżej mowa w pkt 1,
• umowy o pracę z młodocianym pracownikiem zawartej w celu przygotowania zawodowego,
• odpowiednio dyplomu, certyfikatu lub świadectwa, potwierdzającego zdanie egzaminu, o którym mowa wyżej w pkt 2, albo zaświadczenie potwierdzające zdanie tego egzaminu.

 

Wysokość dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego zależy od okresu kształcenia wynikającego z umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. Aktualnie obowiązujące kwoty dofinansowania zostały określone w art. 122 ust. 2 Prawa oświatowego.

Wysokość kwot dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego pracownika wyszczególniono w poniższej tabeli.

 

Rodzaj przygotowania zawodowego	Kwota dofinansowania oraz okres kształcenia
nauka zawodu	do 8081 zł – przy okresie kształcenia wynoszącym 36 miesięcy; jeżeli okres kształcenia jest krótszy niż 36 miesięcy, kwotę dofinansowania wypłaca się w wysokości proporcjonalnej do okresu kształcenia
przyuczenie do wykonywania określonej pracy	do 254 zł – za każdy pełny miesiąc kształcenia

 

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami Prawa oświatowego w przypadku nauki zawodu prowadzonej w zawodach wskazanych przez ministra właściwego ds. oświaty i wychowania w prognozie, o której mowa w art. 46b ust. 1 Prawa oświatowego, wysokość kwoty dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego pracownika wynosi do 10 000 zł (art. 122 § 2a Prawa oświatowego).

Wspomniana prognoza jest ustalana przez MEN i dotyczy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy. Powyższa prognoza jest ustalana w oparciu o dane Instytutu Badań Edukacyjnych w Warszawie w szczególności na podstawie statystyki publicznej, w tym na podstawie badania dotyczącego zapotrzebowania rynku pracy na absolwentów szkół prowadzących kształcenie w zawodach szkolnictwa branżowego prowadzonego przez GUS, oraz danych z ZUS w zakresie ubezpieczeń społecznych i danych systemu informacji oświatowej, o którym mowa w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1942, z późn. zm.), oraz po zasięgnięciu opinii sektorowych rad do spraw kompetencji i Rady Programowej do spraw kompetencji, a także ministrów właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego.

Omawianą prognozę MEN ogłasza, w drodze w obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”, w terminie do dnia 1 lutego danego roku.

Nową, aktualnie obowiązującą prognozą, o której wyżej była mowa, jest prognoza zawarta w obwieszczeniu MEiN z dnia 27 stycznia 2021 r. w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy (M.P. z dnia 1 lutego 2021 r. poz. 122).

W części II obwieszczenia określono prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy. W niniejszej prognozie ujęto zawody, dla których, ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa, jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy, uzasadniające zwiększenie kwot podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego na rok 2022 oraz zwiększenie wysokości kwoty dofinansowania kosztów kształcenia młodocianego pracownika. W porównaniu do poprzedniej prognozy – nowa obejmuje cztery nowo wprowadzone zawody, zostały one uwzględnione w niżej zamieszczonym wykazie (patrz: zawody oznaczone pogrubioną czcionką).

Aktualnie obowiązujący wykaz zawodów, o których mowa, zamieszczono poniżej – w porządku alfabetycznym oraz z podaniem symbolu cyfrowego dla danego zawodu. W katalogu wspomnianych profesji wskazano następujące zawody:

• automatyk – 731107,
• dekarz – 712101,
• elektromechanik – 741201,
• elektronik – 742117,
• elektryk – 741103,
• kierowca mechanik – 832201,
• mechanik-monter maszyn i urządzeń – 723310,
• mechatronik – 742118,
• monter nawierzchni kolejowej – 711603,
• murarz-tynkarz – 711204,
• operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych – 814209,
• operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych – 834209,
• operator obrabiarek skrawających – 722307,
• ślusarz – 722204,
• technik automatyk – 311909,
• technik automatyk sterowania ruchem kolejowym – 311407,
• technik budowy dróg – 311216,
• technik dekarstwa – 311221,
• technik elektroenergetyk transportu szynowego – 311302,
• technik elektronik – 311408,
• technik elektryk – 311303,
• technik energetyk – 311307,
• technik mechanik – 311504,
• technik mechatronik – 311410,
• technik programista – 351406,
• technik robotyk – 311413,
• technik spawalnictwa – 311516,
• technik transportu kolejowego – 311928.

 

W części III omawianego obwieszczenia MEN z dnia 27 stycznia 2021 r. określono prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na wojewódzkim rynku pracy, dla których jest prognozowane istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy.

Zgodnie z art. 122 ust. 3 Prawa oświatowego kwoty dofinansowania podlegają waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli wskaźnik ten w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, w którym następuje wypłata dofinansowania – wynosi co najmniej 105%; niniejszy wskaźnik ogłaszany jest przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim, na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS.

Jeżeli umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z przyczyn niezależnych od pracodawcy, a młodociany pracownik podjął naukę zawodu na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego u innego pracodawcy – należną kwotę dofinansowania dzieli się między wszystkich pracodawców, proporcjonalnie do liczby miesięcy prowadzonej przez nich nauki zawodu. Dofinansowanie nie przysługuje temu pracodawcy, z którym umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana z winy pracodawcy (art. 122 ust. 5 Prawa oświatowego).

Dofinansowanie przyznaje wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania młodocianego pracownika, w drodze decyzji, po stwierdzeniu spełniania warunków określonych w art. 122 ust. 1 Prawa oświatowego.

Dofinansowanie, o którym mowa w art. 122 ust. 1 Prawa oświatowego, udzielane podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 pkt 17 ustawy z dnia 30.04.2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 708), stanowi pomoc de minimis udzielaną zgodnie z warunkami określonymi w rozp. Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18.12.2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013, s. 1) lub rozp. Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18.12.2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz.Urz. UE L 352 z 24.12.2013, s. 9).

Dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianych pracowników jest finansowane ze środków FP. Wskazane środki są przekazywane na wyodrębniony rachunek bankowy urzędu wojewódzkiego.

Wojewoda otrzymane środki na dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianych pracowników przekazuje na wyodrębniony rachunek bankowy gminy.

Zasady wynagradzania młodocianych

Kwestie ustalania wysokości wynagrodzenia przysługującego młodocianym uregulowano w rozdziale 4 rozp. RM z dnia 28.05.1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. z 2018 r. poz. 2010, ze zm.).

Zgodnie z § 19 ust. 1 rozp. RM z dnia 28.05.1996 r. młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS w Dz.Urz. RP „Monitor Polski”.

Stosunek procentowy wynagrodzenia, o którym wyżej mowa, wynosi:

• nie mniej niż 5% – w pierwszym roku nauki,
• nie mniej niż 6% – w drugim roku nauki,
• nie mniej niż 7% – w trzecim roku nauki.

Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy przysługuje nie mniej niż 4% wynagrodzenia, o którym mowa w § 19 ust. 1 cyt. rozp.

Oznacza to zatem, że w okresie od dnia 01 września 2021 r. do dnia 30 listopada 2021 r. minimalne wynagrodzenie młodocianych wynosi:

• 275,23 zł –   w pierwszym roku pracy,
• 330,27 zł –   w drugim roku pracy,
• 385,32 zł –   w trzecim roku pracy,
• 220,18 zł –   w odniesieniu do młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy.

OHP jako jednostka upoważniona do refundacji

Ochotnicze Hufce Pracy są jednostką upoważnioną do refundacji kosztów poniesionych przez pracodawcę na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 12 ust. 5 pkt 5 ustawy z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – Dz.U. z 2020 r. poz. 1409, z późn. zm.).

Ponadto OHP mogą dokonywać zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z uwzględnieniem wykazu zawodów określonych przez samorząd województwa, w których za przygotowanie zawodowe pracowników może być dokonywana powyższa refundacja (wykaz taki podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym). Zwrot kosztów, o których mowa, może być dokonany do wysokości najniższych stawek, określonych w odrębnych przepisach (patrz: kwoty wskazane powyżej) w okresie, za który jest dokonywana refundacja na podstawie umowy zawartej z pracodawcą lub organizacją zrzeszającą pracodawców. Wskazana refundacja stanowi pomoc udzielaną zgodnie z

Maciej Ofierski