Od 1 stycznia 2018 r. obowiązuje rozdział 6 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (u.f.z.o.), zatytułowany „Dotacja celowa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego”, w którym zawarto przepisy dotyczące udzielania j.s.t. dotacji celowej z budżetu państwa przeznaczonej na rozwój wychowania przedszkolnego.

Zgodnie zatem z art. 53 ust. 1 u.f.z.o. jednostka samorządu terytorialnego otrzymuje dotację celową z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego uczniów objętych wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat. Ustawodawca zastrzega, że dotacja ta może być wykorzystana wyłącznie na dofinansowanie wydatków bieżących związanych z realizacją tych zadań. Podziału środków pomiędzy poszczególne j.s.t. dokonuje MEN.

Przez wydatki bieżące należy w tym wypadku rozumieć wydatki bieżące, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy z dn. 27.08.2009 r. o finansach publicznych.

Naliczanie dotacji

Sposób naliczania dotacji określa art. 53 ust. 3 u.f.z.o. Zgodnie z tym przepisem wysokość dotacji dla danej j.s.t. jest obliczana jako iloczyn kwoty rocznej oraz liczby uczniów, którzy w roku bazowym kończą 5 lat lub mniej, w placówkach wychowania przedszkolnego:

• prowadzonych przez tę j.s.t.,
• dla których ta j.s.t. jest organem rejestrującym

–   ustalonej na podstawie danych SIO według stanu na 30 września roku bazowego.

Jak wynika z powyższego przepisu, dotację nalicza się według organu rejestrującego lub organu prowadzącego placówkę wychowania przedszkolnego, a nie według położenia tej placówki. To oznacza, że dotacja jest naliczana nie tylko dla gmin, na terenie których położone są placówki wychowania przedszkolnego, ale dla wszystkich j.s.t., które prowadzą lub są organem rejestrującym dla takich placówek. Ustawa rozszerzyła więc grupę j.s.t. będących beneficjentami dotacji m.in. o gminy wiejskie, które mają przedszkola na terenie gmin miejskich, oraz o powiaty, które prowadzą oddziały przedszkolne przy specjalnych szkołach podstawowych.

Kwota roczna dotacji na każdego ucznia, bez względu na czas przebywania w placówce wychowania przedszkolnego, wynosi 1506 zł. Podlega ona corocznie waloryzacji prognozowanym średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, określonym w ustawie budżetowej.

Wysokość dotacji jest pomniejszana w przypadku gmin o liczbę dzieci nieprzyjętych do placówki wychowania przedszkolnego – sposób pomniejszania określa art. 53 ust. 6 u.f.z.o.

Przy pomniejszaniu dotacji brana jest pod uwagę liczba dzieci, które w roku bazowym kończą 5 lat lub mniej, którym gmina ma obowiązek zapewnić możliwość korzystania z wychowania przedszkolnego, nieprzyjętych w danym roku szkolnym do:

• publicznej placówki wychowania przedszkolnego lub
• do niepublicznego przedszkola, o którym mowa w art. 17 ust. 1 u.f.z.o.,
• oddziału przedszkolnego w niepublicznej szkole podstawowej, o której mowa w art. 19 ust. 1 u.f.z.o., lub
• niepublicznej innej formy wychowania przedszkolnego, o której mowa w art. 21 ust. 1 u.f.z.o.

–   którym wójt (burmistrz, prezydent miasta), wbrew obowiązkowi, nie wskazał miejsca korzystania z wychowania przedszkolnego, zgodnie z art. 31 ust. 10 u.p.o.

Pomniejszenie dotacji nie zwalnia gminy z obowiązku zapewnienia dzieciom warunków do realizacji prawa, o którym mowa w art. 31 ust. 6 u.p.o. Przepis ten stanowi, że dzieci w wieku 3–5 lat mają prawo do korzystania z wychowania przedszkolnego w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub innej formie wychowania przedszkolnego.

Jeżeli liczba uczniów uwzględniona do obliczenia dotacji na dany rok budżetowy dla danej j.s.t. jest większa niż średnioroczna liczba uczniów, którzy kończą 5 lat lub mniej odpowiednio w roku bazowym oraz w roku budżetowym w placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez tę j.s.t. oraz w placówkach wychowania przedszkolnego, dla których ta j.s.t. jest organem rejestrującym, w roku budżetowym, na który została udzielona dotacja, część dotacji pobrana w nadmiernej wysokości podlega zwrotowi do budżetu państwa.

Udzielanie dotacji

Zgodnie z art. 53 ust. 9 u.f.z.o. dotacji udzielają wojewodowie. Dotację przekazuje się w 12 częściach w terminie do 15. dnia każdego miesiąca, z wyjątkiem pierwszej części, którą przekazuje się niezwłocznie po zwiększeniu wydatków w części budżetu państwa będącej w dyspozycji wojewody, z wyrównaniem za okres od początku roku budżetowego.

Szczegółowo tryb udzielania i sposób rozliczania dotacji określa rozp. MEN z dn. 14.12.2017 r. w sprawie udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 2425). Wskazany akt wykonawczy określa również:

• sposób ustalania wysokości dotacji podlegającej zwrotowi,
• sposób ustalania średniorocznej liczby uczniów, którzy kończą 5 lat lub mniej odpowiednio w roku bazowym oraz w roku budżetowym w placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez tę j.s.t. oraz w placówkach wychowania przedszkolnego, dla których ta j.s.t. jest organem rejestrującym,
• wzór formularza rocznego rozliczenia wykorzystania dotacji,
• sposób i terminy ustalania informacji o liczbie dzieci, którym nie wskazano miejsca korzystania z wychowania przedszkolnego; informacje te przekazuje się w postaci elektronicznej i papierowej albo
  w postaci elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Przepis przejściowy § 6 cyt. rozp. stanowi, że do pomniejszenia kwoty dotacji naliczanej na rok 2018 zgodnie z art. 53 ust. 6 u.f.z.o. bierze się pod uwagę liczbę dzieci ustaloną na podstawie § 3 rozp. MEN z dn. 25.04.2017 r. w sprawie udzielania gminom dotacji celowej z budżetu państwa na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego (Dz.U. poz. 875).