Dotowanie publicznych przedszkoli, szkół i placówek oświatowych

Od 1 stycznia 2018 r. kwestie związane z finansowaniem niesamorządowych przedszkoli, szkół i placówek publicznych regulują przepisy rozdziału 3 ustawy z dn. 27.10.2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2203) – dalej: „u.f.z.o.”. Publiczne placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki oświatowe nienależące do sektora finansów publicznych otrzymują – na dofinansowanie realizacji zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej – dotacje z budżetu gminy lub powiatu. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na pokrycie wydatków enumeratywnie określonych w art. 35 ust. 1 u.f.z.o.

Regulacja art. 47 u.f.z.o. przesądza o tym, że przyznanie dotacji stanowi czynność z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dn. 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 1369, ze zm.).

Regulacje dotyczące dotowania z budżetów samorządów placówek wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oświatowych zostały po raz pierwszy uporządkowane i doprecyzowane jeszcze w ustawie o systemie oświaty – 1 stycznia 2017 r. Powodem był duży poziom ogólności poprzednich przepisów regulujących obszar udzielania i rozliczania dotacji oświatowych, w tym brak definicji ważnych pojęć, co przysparzało organom dotującym i jednostkom dotowanym poważnych wątpliwości i trudności, kiedy przychodziło do ich stosowania. Te znowelizowane przepisy u.s.o. zostały, wraz z reformą edukacji i uchwaleniem nowej ustawy dotyczącej finansowania oświaty, w dużej części przeniesione do u.f.z.o. Jednocześnie wprowadzono do nich zmiany, które mają zagwarantować jeszcze bardziej adekwatne ustalanie wysokości dotacji – ma temu służyć m.in. odejście od pojęcia rodzaju szkoły przy wyliczaniu dotacji dla szkół i wprowadzenie definicji wskaźnika zwiększającego.

W obecnym stanie prawnym, obowiązującym od 1 stycznia 2018 r., mamy więc następujące rozwiązania:

słownik pojęć ustawowych (art. 2 u.f.z.o.), zawierający definicje następujących pojęć: gmina miejska, gmina wiejska, gmina miejsko-wiejska, rok budżetowy, rok bazowy, organ rejestrujący, liczba mieszkańców, środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie oraz wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w powiecie;
zdefiniowane w przepisach pojęcia: najbliższa gmina i najbliższy powiat, wskazujące sposób ustalania najbliższej j.s.t., co jest konieczne, jeżeli organ zobowiązany do udzielenia dotacji nie prowadzi odpowiednio przedszkola czy szkoły (placówki) danego typu
i w procesie ustalania wysokości dotacji musi oprzeć się na wydatkach bieżących zaplanowanych na jednego ucznia w najbliższej j.s.t.;
definicję wydatków bieżących będących podstawą do wyliczenia dotacji;
definicję parametrów wpływających na wysokość dotacji: podstawowej kwoty dotacji (w odniesieniu do konkretnych jednostek organizacyjnych systemu oświaty), statystycznej liczby uczniów oraz wskaźnika zwiększającego;
zasady aktualizacji wysokości dotacji w trakcie roku budżetowego, co umożliwi dostosowywanie wysokości dotacji do zmieniających się warunków w zakresie organizacji oświaty na terenie jednostki samorządu terytorialnego w trakcie roku budżetowego.

Podstawowe pojęcia i zasady

Poniżej omówiono najważniejsze pojęcia i zasady stosowane w procesie ustalania wysokości dotacji oświatowych, zawarte w przepisach art. 9–14 u.f.z.o.

Najbliższa gmina i powiat

Przed zmianami porządkującymi obszar dotacji oświatowych pojęcie najbliższej gminy (powiatu) nie było zdefiniowane w ustawie, co prowadziło do dowolności wyboru j.s.t., na której wydatkach należy się oprzeć przy ustalaniu wysokości dotacji, jeżeli w gminie (powiecie) nie ma określonej jednostki oświatowej (przedszkola, szkoły, placówki). Najczęściej wybierano bowiem j.s.t. z najniższymi wydatkami bieżącymi. Rozbudowane przepisy art. 10 u.f.z.o. usuwają te wątpliwości.

Ustawowe regulacje różnicują gminy ze względu na typ (wiejska, miejska, miejsko-wiejska, miasto na prawach powiatu), a miasta na prawach powiatu – ze względu na wielkość mierzoną liczbą mieszkańców (do i powyżej 150 tys. mieszkańców). Powiaty zostały natomiast zróżnicowane ze względu na posiadanie statusu miasta na prawach powiatu, a powiaty mające taki status – dodatkowo na mniejsze (do 150 tys. mieszkańców) i większe (powyżej 150 tys. mieszkańców).

Zgodnie z art. 10 ust. 1 u.f.z.o. ilekroć jest mowa o najbliższej gminie prowadzącej przedszkole, należy przez to rozumieć w przypadku odpowiednio gminy wiejskiej, miejsko-wiejskiej, miejskiej, miasta na prawach powiatu do 150 tys. mieszkańców albo miasta na prawach powiatu powyżej 150 tys. mieszkańców gminę graniczącą:

będącą odpowiednio gminą wiejską, miejsko-wiejską, miejską, miastem na prawach powiatu do 150 tys. mieszkańców albo miastem na prawach powiatu powyżej 150 tys. mieszkańców oraz
prowadzącą co najmniej jedno przedszkole, w którym zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej nie przekraczają 50% jego zaplanowanych wydatków bieżących, niebędące przedszkolem specjalnym, oraz
o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie, przez który należy rozumieć najmniejszą wartość bezwzględną różnicy pomiędzy wskaźnikiem dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie dotującej i wskaźnikiem dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie spełniającej warunki określone w pkt 1 i 2.

Jednakże, w przypadku braku gminy spełniającej warunki, o których mowa w pkt 1 lub 2, przez najbliższą gminę prowadzącą przedszkole należy rozumieć w przypadku odpowiednio gminy wiejskiej, miejsko-wiejskiej, miejskiej, miasta na prawach powiatu do 150 tys. mieszkańców albo miasta na prawach powiatu powyżej 150 tys. mieszkańców gminę:

będącą odpowiednio gminą wiejską, miejsko-wiejską, miejską, miastem na prawach powiatu do 150 tys. mieszkańców albo miastem na prawach powiatu powyżej 150 tys. mieszkańców oraz
prowadzącą co najmniej jedno przedszkole, w którym zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej nie przekraczają 50% jego zaplanowanych wydatków bieżących, niebędące przedszkolem specjalnym, oraz
o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie, przez który należy rozumieć najmniejszą wartość bezwzględną różnicy pomiędzy wskaźnikiem dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie dotującej i wskaźnikiem dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie spełniającej warunki określone w pkt 1 i 2

– położoną na terenie tego samego powiatu co gmina dotująca, a w przypadku braku gminy położonej na terenie tego samego powiatu co gmina dotująca – na terenie tego samego województwa co gmina dotująca, a w przypadku braku gminy położonej na terenie tego samego województwa co gmina dotująca – na terenie innego województwa niż gmina dotująca.

Redakcja powyższego przepisu ustanawia pewną hierarchię, którą należy się kierować przy ustalaniu najbliższej gminy. W pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę gminę graniczącą o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na jednego mieszkańca. Jeżeli żadna gmina granicząca będąca tym samym typem gminy co gmina dotująca nie prowadzi danej szkoły (przedszkola, placówki), to najbliższej gminy – czyli gminy o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na jednego mieszkańca – należy szukać na terenie tego samego powiatu co dana gmina, a w dalszej kolejności, jeżeli to nie przyniesie skutku – na terenie tego samego województwa. Dopiero w ostatniej kolejności najbliższą gminą będzie gmina o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na jednego mieszkańca zlokalizowana na terenie innego województwa. W praktyce oznacza to więc, że nie może zostać uznana za najbliższą gmina położona na terenie innego powiatu, jeżeli na terenie tego samego powiatu funkcjonuje gmina spełniająca warunki konieczne do uznania ją za najbliższą.

Kolejne ustępy art. 10 (3–6) u.f.z.o. definiują najbliższą gminę prowadzącą szkołę, w której zorganizowano oddział przedszkolny, oraz szkołę danego typu – rozwiązania tu przyjęte są analogiczne do wyżej opisanych. Należy jednak zwrócić uwagę, że tylko w przypadku najbliższej gminy prowadzącej przedszkole i szkołę podstawową, w której zorganizowano oddział przedszkolny, wprowadzono ograniczenie, zgodnie z którym wydatki bieżące w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych, na podstawie których jest ustalana wysokość dotacji, nie mogą być finansowane ze środków pochodzących z budżetu UE w stopniu wyższym niż 50%. Oznacza to, że gmina prowadząca te jednostki oświatowe nie może zostać uznana za najbliższą, jeżeli w tych jednostkach zaplanowano wydatki z udziałem środków pochodzących z budżetu UE w wysokości wyższej niż 50%. Celem tego ograniczenia jest doprecyzowanie podstawy dotacji dla przedszkola i oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej (zob. na ten temat dalej – podstawowa kwota dotacji).

W przepisach art. 10 ust. 7–8 i 13–14 u.f.z.o. zdefiniowano pojęcie najbliższego powiatu prowadzącego szkołę danego typu oraz placówkę danego rodzaju, o której mowa w art. 2 pkt 7 i 8 u.p.o. (czyli młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, realizację odpowiednio obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania).

Odrębnie, na potrzeby udzielania dotacji, zdefiniowano pojęcie najbliższej gminy i najbliższego powiatu prowadzących szkołę danego typu będącą szkołą specjalną (art. 10 ust. 9–12 u.f.z.o.) oraz prowadzących szkołę, w której zorganizowano internat (art. 10 ust. 15–18 u.f.z.o.).

Aby ułatwić ustalenie najbliższej gminy i najbliższego powiatu, MEN udostępnia na swojej stronie internetowej narzędzie pomocnicze w postaci elektronicznej aplikacji przedstawiającej wykaz gmin i powiatów, z wyszczególnieniem prowadzonych przez nie przedszkoli, szkół w podziale na typy oraz placówek, ustalony na podstawie danych SIO według stanu na dzień 30 września roku bazowego, uszeregowanych pod względem najbardziej zbliżonego wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca.

Najbliższa gmina lub powiat, o których mowa w art. 10 ust. 1–18 u.f.z.o., przekazują gminie dotującej lub powiatowi dotującemu dane niezbędne do wyliczenia podstawowej kwoty dotacji oraz wskaźnika zwiększającego w terminie 30 dni od dnia wystąpienia przez gminę dotującą lub powiat dotujący o przekazanie tych danych (art. 10 ust. 20 u.f.z.o.).

Podstawowa kwota dotacji

Kluczową rolę w ustalaniu wysokości dotacji, która przysługuje przedszkolom, szkołom i placówkom, odgrywa pojęcie podstawowej kwoty dotacji. W art. 12 ust. 1–4 i art. 13 ust. 1–4 u.f.z.o. zostało ono zdefiniowane w odniesieniu do konkretnych jednostek oświatowych: przedszkoli, szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, placówek danego rodzaju, o których mowa w art. 2 pkt 7 i 8 u.p.o., szkół, w których zorganizowano internat, szkół artystycznych danego typu, szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne, szkół artystycznych realizujących wyłącznie kształcenie artystyczne, szkół artystycznych, w których zorganizowano internat.

Przykładowo przez podstawową kwotę dotacji dla przedszkoli należy rozumieć kwotę wydatków bieżących zaplanowanych na rok budżetowy na prowadzenie przez gminę przedszkoli, z wyłączeniem przedszkoli specjalnych i przedszkoli, w których zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu UE przekraczają 50% ich zaplanowanych wydatków bieżących, pomniejszonych o:

zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w tych przedszkolach, stanowiące dochody budżetu gminy;
zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy opłaty za wyżywienie w tych przedszkolach, stanowiące dochody budżetu gminy;
sumę iloczynów odpowiednich kwot przewidzianych na rok budżetowy w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy na uczniów niepełnosprawnych z danymi rodzajami niepełnosprawności w przedszkolach oraz statystycznej liczby uczniów niepełnosprawnych z danymi rodzajami niepełnosprawności w tych przedszkolach – oznacza to, że z podstawy dotacji dla przedszkola należy wyłączyć kwoty przysługujące na uczniów niepełnosprawnych;
zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu UE na prowadzenie tych przedszkoli – oznacza to, że do podstawy dotacji nie wlicza się środków pochodzących z budżetu UE zaangażowanych w kwocie wydatków bieżących;
iloczyn kwoty przewidzianej na rok budżetowy w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy na dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w przedszkolu oraz statystycznej liczby dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju w tych przedszkolach – oznacza to, że do podstawy dotacji nie wlicza się kwoty przewidzianej na realizację wczesnego wspomagania rozwoju dziecka;
iloczyn kwoty przewidzianej na rok budżetowy w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy na uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w przedszkolu oraz statystycznej liczby uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w tych przedszkolach – oznacza to, że do podstawy dotacji nie wlicza się kwoty przewidzianej na uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych;
zaplanowane na rok budżetowy w budżecie gminy wydatki bieżące na realizację programów rządowych, o których mowa w art. 90u u.s.o., w tych przedszkolach – oznacza to, że do podstawy dotacji nie wlicza się wydatków na te programy

– i podzielonych przez statystyczną liczbę uczniów w tych przedszkolach pomniejszoną o statystyczną liczbę uczniów niepełnosprawnych w tych przedszkolach.

Analogiczny sposób postępowania obowiązuje w przypadku szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny – zob. art. 12 ust. 2 u.f.z.o. W przepisie tym podkreślono, że podstawę dotacji stanowią wydatki bieżące zaplanowane na rok budżetowy na prowadzenie przez gminę szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, z przeznaczeniem na ten oddział przedszkolny.

W art. 12 ust. 3 u.f.z.o. jest mowa o podstawowej kwocie dotacji dla placówek danego rodzaju, o których mowa w art. 2 pkt 7 i 8 u.p.o. – ustawodawca zastrzega, że przepis ten nie dotyczy szkół funkcjonujących w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych.

W art. 12 ust. 4 u.f.z.o. jest mowa o podstawowej kwocie dotacji dla szkół, w których zorganizowano internat – ważne jest tu przede wszystkim wyłączenie z podstawy dotacji opłat za korzystanie z pobytu i wyżywienie w tych internatach.

Dotację dla publicznej innej formy wychowania przedszkolnego ustala się poprzez sięgnięcie do podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli (zob. dalej).

Wskaźnik zwiększający dla szkół danego typu

Nowością jest wskaźnik zwiększający dla szkół danego typu. Jego definicja w odniesieniu do szkół niebędących szkołami specjalnymi znajduje się w art. 14 ust. 1 u.f.z.o., a w odniesieniu do szkół będących szkołami specjalnymi – w art. 14 ust. 2 u.f.z.o.

Wprowadzenie wskaźnika zwiększającego wiąże się z nową zasadą określania wysokości dotacji dla szkół publicznych danego typu (zrezygnowano z pojęcia „rodzaj szkoły”). Dotacja ta jest określana na każdego ucznia w wysokości równej kwocie przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t. na takiego ucznia i przemnażana przez wskaźnik zwiększający dla szkół danego typu. Wskaźnik pozwala odpowiednio zwiększyć kwotę na ucznia przeznaczoną w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t., uwzględniając wszystkie wydatki ponoszone przez samorząd na szkoły danego typu.

Do ustalenia wskaźnika służą wzory podane w powołanych wyżej przepisach oraz zasady sformułowane w dalszych ustępach art. 14 u.f.z.o.

Wydatki bieżące i ich zakres

Kolejnym kluczowym pojęciem w procesie ustalania wysokości dotacji są wydatki bieżące.

Zgodnie z art. 9 u.f.z.o. ilekroć w rozdziale 3 tej ustawy jest mowa o wydatkach bieżących – należy przez to rozumieć wydatki bieżące, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy z dn. 27.08.2009 r.
o finansach publicznych (t. jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2077), na prowadzenie przez j.s.t. odpowiednio przedszkoli, szkół podstawowych,
w których zorganizowano oddział przedszkolny, z przeznaczeniem na ten oddział przedszkolny, innych form wychowania przedszkolnego, szkół danego typu lub placówek danego rodzaju lub na finansowanie działalności internatów w szkołach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego, w tym w jednostkach organizujących wspólną obsługę administracyjną, finansową i organizacyjną przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, odpowiednio zaplanowane na rok budżetowy w budżecie j.s.t. lub poniesione w roku budżetowym z budżetu j.s.t., bez uwzględnienia wydatków odpowiednio zaplanowanych na wydzielonym rachunku, o którym mowa w art. 223 ustawy o finansach publicznych, lub poniesionych ze środków zgromadzonych na tym rachunku, z zastrzeżeniem art. 13 ust. 5 i art. 35 ust. 2 u.f.z.o.

Jak zatem widać, definicja wydatków bieżących została określona poprzez odniesienie się do art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym przez wydatki bieżące budżetu j.s.t. rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi. Ponadto, by rozwiać wątpliwości, które rodziły się na gruncie poprzedniego stanu prawnego, wprowadzono doprecyzowanie, że:

do wydatków bieżących wlicza się wydatki zaplanowane w jednostkach organizujących wspólną obsługę,
do wydatków bieżących nie wlicza się wydatków zaplanowanych na wydzielonym rachunku.

Statystyczna liczba uczniów

W art. 11 ust. 1 u.f.z.o. zdefiniowano pojęcie statystycznej liczby uczniów (dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych) dla potrzeb obliczania wysokości dotacji. Brak tej definicji prowadził często do zaniżania dotacji przez j.s.t., ponieważ rodziły się wątpliwości, na jaki dzień należy ustalić liczbę uczniów oraz jak często trzeba ją aktualizować.

Obecne regulacje mówią, że przez statystyczną liczbę uczniów należy rozumieć liczbę uczniów ustaloną na podstawie danych SIO według stanu na dzień 30 września roku bazowego. To samo dotyczy dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. W październiku każdego roku budżetowego j.s.t. mają obowiązek dokonać aktualizacji tej liczby według reguł określonych w ust. 2 ww. regulacji – w tym celu należy sięgnąć do dwóch stanów z SIO, tj. 30 września roku bazowego (2/3 liczby uczniów) i 30 września roku budżetowego (1/3 liczby uczniów). Zaktualizowana liczba jest sumą tych liczb cząstkowych.

Do obliczania statystycznej liczby uczniów niepełnosprawnych oraz statystycznej liczby uczniów niepełnosprawnych z danymi rodzajami niepełnosprawności stosuje się odpowiednio art. 11 ust. 1–3 u.f.z.o.

Aktualizacja wysokości dotacji w trakcie roku budżetowego

Zgodnie z art. 43 ust. 1 u.f.z.o. kwota dotacji ulega aktualizacji:

w wyniku aktualizacji podstawowej kwoty dotacji, dokonanej na podstawie art. 44 ust. 1 u.f.z.o.,
w wyniku zmiany kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t., dokonanej na podstawie art. 45 u.f.z.o.,
w wyniku zmiany wskaźnika zwiększającego dla szkół danego typu, dokonanej na podstawie art. 14 ust. 8 u.f.z.o.,
w szczególnie uzasadnionych przypadkach (np. w razie błędnego wyliczenia).

Aktualizacji, o której mowa w pkt 1–3, dokonuje się w miesiącu roku budżetowego następującym po miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej na rok budżetowy, zwanym dalej „miesiącem pierwszej aktualizacji” – a więc po ogłoszeniu ustawy budżetowej i określeniu ostatecznych kwot części oświatowej subwencji ogólnej (nowa kwota obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu pierwszej aktualizacji). Ponadto, aktualizacji, o której mowa w pkt 1, dokonuje się także w październiku roku budżetowego (nowa kwota obowiązuje od pierwszego dnia listopada roku budżetowego). Natomiast aktualizacji, o której mowa w pkt 4, dokonuje się w dowolnym miesiącu roku budżetowego (nowa kwota obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu aktualizacji).

Zgodnie z art. 43 ust. 4 i 5 u.f.z.o. jeżeli wysokość dotacji uległa zmianie, to suma kolejnych przekazywanych części dotacji, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, stanowi różnicę pomiędzy wysokością dotacji według stanu na pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji a sumą części dotacji przekazanych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji.
W przypadku wyrównywania kwoty dotacji zgodnie z powyższym przepisem, średnia arytmetyczna kolejnych przekazywanych części dotacji, począwszy od pierwszego dnia obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji, może zwiększyć się maksymalnie o 50% albo zmniejszyć się maksymalnie o 25% średniej arytmetycznej części dotacji przekazanych od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji. Określony w tym przepisie procent ma uniemożliwić zbyt duży spadek lub wzrost miesięcznej kwoty dotacji na ucznia, tak by zapewnić podmiotom dotowanym stabilność finansową.

Zgodnie z art. 44 ust. 1 u.f.z.o. aktualizacji podstawowej kwoty dotacji dokonuje się w trzech przypadkach: w miesiącu pierwszej aktualizacji; w październiku roku budżetowego; w dowolnym miesiącu roku budżetowego – w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W aktualizacji dokonywanej w październiku roku budżetowego i obowiązującej od 1 listopada roku budżetowego uwzględnia się m.in. zaktualizowaną statystyczną liczbę uczniów.

Postępując według zasad określonych powyżej, należy pamiętać, że dotacja przysługuje na każdego ucznia, tj. na rzeczywistą liczbę uczniów – ta zasada się nie zmieniła. Stan na 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji jest tylko informacją dla j.s.t. pozwalającą zaplanować budżet na rok następny.

Obowiązek informacyjny organów dotujących

W art. 46 ust. 1 u.f.z.o. ustawodawca nałożył na j.s.t. (organy dotujące) obowiązek publikowania w Biuletynie Informacji Publicznej kilku istotnych informacji, tj. o:

podstawowej kwocie dotacji oraz jej aktualizacji;
statystycznej liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz jej aktualizacji;
wskaźniku zwiększającym dla danego typu szkół;
najbliższej gminie lub najbliższym powiecie przekazujących dane niezbędne do wyliczenia podstawowej kwoty dotacji.

Zapewnienie publicznej dostępności powyższych informacji jest szczególnie istotne dla organów prowadzących przedszkola, szkoły i inne placówki dotowane. Poza tym mogą być one interesujące dla rodziców uczniów tych przedszkoli, szkół i placówek.

Dotowanie przedszkoli, szkół i placówek publicznych

Zasady przyznawania dotacji dla placówek przedszkolnych, szkół i placówek oświatowych uregulowano w przepisach art. 15–31 u.f.z.o.

Dotacje dla przedszkoli

Zgodnie z art. 16 ust. 1 u.f.z.o. publiczne przedszkola niebędące przedszkolami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

W przypadku braku na terenie gminy przedszkola prowadzonego przez gminę, w którym zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu UE nie przekraczają 50% jego zaplanowanych wydatków bieżących, niebędącego przedszkolem specjalnym, kwotę dotacji określa się w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli w najbliższej gminie prowadzącej przedszkole, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Należy zauważyć, że powyższe przepisy wskazują, jak obliczyć wysokość dotacji dla ucznia pełnosprawnego i ucznia niepełnosprawnego, w przypadku gdy:

w gminie istnieje przedszkole samorządowe,
w gminie nie istnieje przedszkole samorządowe.

W pierwszym przypadku dotacja na pełnosprawnego ucznia przedszkola jest równa podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli – należy postępować zgodnie z art. 12 ust. 1 u.f.z.o., a więc krótko mówiąc: ustalić kwotę wydatków bieżących zaplanowanych na prowadzenie przez gminę przedszkoli (pamiętać o wyłączeniach), następnie pomniejszyć te wydatki o kwoty wskazane w tym przepisie i ustaloną w ten sposób kwotę wydatków bieżących podzielić przez statystyczną liczbę uczniów w tych przedszkolach pomniejszoną o statystyczną liczbę uczniów niepełnosprawnych w tych przedszkolach. Dotacja na niepełnosprawnego ucznia przedszkola jest ustalana inaczej – jej wysokość nie może być niższa niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy. Ten przepis gwarantuje uczniowi niepełnosprawnemu dofinansowanie na poziomie przewidzianym w części oświatowej subwencji ogólnej.

W drugim przypadku (w gminie nie ma przedszkola samorządowego) dotacja na pełnosprawnego ucznia jest równa podstawowej kwocie dotacji dla przedszkoli w najbliższej gminie prowadzącej przedszkole (ustalenie najbliższej gminy przebiega zgodnie z zasadami określonymi w art. 10 ust. 1 u.f.z.o.), natomiast na ucznia niepełnosprawnego – nie niższa niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Zasady zwrotu kosztów w przypadku, gdy z wychowania przedszkolnego korzysta mieszkaniec innej gminy, reguluje rozdział 4 u.f.z.o. (zob. Dz. III Rozdz. II pkt 7 nin. zbioru).

Dotacje dla przedszkoli specjalnych

Przepis art. 16 ust. 3 u.f.z.o. określa wysokość dotacji dla przedszkoli specjalnych. Stanowi on, że publiczne przedszkola specjalne otrzymują na każdego ucznia z budżetu gminy dotację w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia niepełnosprawnego przedszkola w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Dotacje dla innych form wychowania przedszkolnego

Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.f.z.o. dotację z budżetu gminy otrzymuje również osoba prowadząca wychowanie przedszkolne w publicznej innej formie wychowania przedszkolnego – na każdego ucznia objętego tą formą wychowania przedszkolnego w wysokości równej 50% podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego innej formy wychowania przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

W przypadku braku na terenie gminy przedszkola prowadzonego przez gminę, w którym zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu UE nie przekraczają 50% jego zaplanowanych wydatków bieżących, niebędącego przedszkolem specjalnym, kwotę dotacji określa się w wysokości równej 50% podstawowej kwoty dotacji dla przedszkoli w najbliższej gminie prowadzącej przedszkole, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego innej formy wychowania przedszkolnego w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Jak zatem widać, sam mechanizm dotowania w tym przypadku jest analogiczny do tego, który przyjęto dla przedszkoli.

Zasady zwrotu kosztów w przypadku, gdy z wychowania przedszkolnego korzysta mieszkaniec innej gminy, reguluje rozdział 4 u.f.z.o.

Dotacje dla placówek prowadzących wczesne wspomaganie rozwoju

Zgodnie z art. 15 u.f.z.o. publiczne przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, specjalne ośrodki wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne, które zgodnie z art. 127 ust. 5 u.p.o. prowadzą wczesne wspomaganie rozwoju dziecka, otrzymują na każde dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, niezależnie od dotacji, o których mowa w art. 16–21, art. 25 ust. 1 i 2, art. 26 ust. 1 i art. 28–30 u.f.z.o., dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości równej kwocie przewidzianej na takie dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu.

Dotacje dla oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych

Odrębnie określono zasady obliczania dotacji dla publicznych szkół podstawowych, w których funkcjonuje oddział przedszkolny. Zgodnie z art. 18 ust. 1 u.f.z.o. publiczne szkoły podstawowe, w których zorganizowano oddział przedszkolny, niebędące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia oddziału przedszkolnego z budżetu gminy dotację w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

W przypadku braku na terenie gminy szkoły podstawowej prowadzonej przez gminę, w której zorganizowano oddział przedszkolny, w którym zaplanowane wydatki bieżące finansowane z udziałem środków pochodzących z budżetu UE nie przekraczają 50% jego zaplanowanych wydatków bieżących, niebędącej szkołą specjalną, kwotę dotacji określa się w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół podstawowych, w których zorganizowano oddział przedszkolny, w najbliższej gminie prowadzącej szkołę podstawową, w której zorganizowano oddział przedszkolny, z tym że na ucznia niepełnosprawnego w wysokości nie niższej niż kwota przewidziana na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla gminy.

Zasady zwrotu kosztów w przypadku, gdy z wychowania przedszkolnego korzysta mieszkaniec innej gminy, reguluje rozdział 4 u.f.z.o. (zob. Dz. III Rozdz. II pkt 7 nin. zbioru).

Dotacje dla oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych

Zgodnie z art. 18 ust. 3 u.f.z.o. publiczne szkoły podstawowe specjalne, w których zorganizowano oddział przedszkolny, otrzymują na każdego ucznia oddziału przedszkolnego z budżetu powiatu dotację w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia niepełnosprawnego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu.

Dotacje dla szkół, w których realizowany jest obowiązek szkolny lub obowiązek nauki

Zgodnie z art. 25 ust. 1 u.f.z.o. publiczne szkoły, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, niebędące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu j.s.t. będącej dla tych szkół organem rejestrującym – w wysokości stanowiącej iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t. oraz wskaźnika zwiększającego, o którym mowa w art. 14 ust. 1 u.f.z.o.

Z kolei publiczne szkoły, w których jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki, będące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu j.s.t. będącej dla tych szkół organem rejestrującym – w wysokości stanowiącej iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t. oraz wskaźnika zwiększającego, o którym mowa w art. 14 ust. 2 u.f.z.o.

Dotacja, o której mowa, przysługuje także na absolwentów w okresie wakacji. Zgodnie z art. 25 ust. 7 u.f.z.o. w przypadku szkół, w których zajęcia dydaktyczno-wychowawcze w klasach (semestrach) programowo najwyższych kończą się w kwietniu lub czerwcu, dotacja przysługuje również na każdego absolwenta szkoły do końca roku szkolnego, w którym absolwent ukończył szkołę.

Dotacje dla placówek

Zgodnie z art. 28 ust. 1 u.f.z.o. publiczne placówki, o których mowa w art. 2 pkt 7 i 8 u.p.o., czyli: młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze umożliwiające dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, realizację odpowiednio obowiązkowego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, a także placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania – otrzymują na każdego wychowanka dotację z budżetu powiatu w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla ww. placówek danego rodzaju, nie niższej niż kwota przewidziana na takiego wychowanka w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu.

W przypadku braku na terenie powiatu placówki danego rodzaju, o której mowa w art. 2 pkt 7 i 8 u.p.o., prowadzonej przez powiat kwotę dotacji określa się w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego wychowanka w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu.

Zgodnie z art. 28 ust. 3 u.f.z.o. wysokość dotacji, o której mowa w ust. 1, dla publicznych placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, będących domami wczasów dziecięcych, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 123 ust. 1 pkt 1 u.p.o., jest ustalana jako iloczyn podstawowej kwoty dotacji dla placówek danego rodzaju, o których mowa w art. 2 pkt 7 i 8 u.p.o., nie niższej niż kwota przewidziana na takiego wychowanka w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu, oraz liczby dni pobytu tego wychowanka w tej placówce pomniejszonej o jeden dzień i podzielonej przez liczbę dni w roku budżetowym.

Ponadto, zgodnie z art. 28 ust. 4 u.f.z.o., publiczne młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii i specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze, posiadające w swoich strukturach szkołę, a w przypadku specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych – także przedszkole lub szkołę podstawową, w której zorganizowano oddział przedszkolny, otrzymują, niezależnie od dotacji, o której mowa w ust. 1, na każdego ucznia tej szkoły, tego przedszkola lub tego oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej dotację z budżetu powiatu w wysokości, o której mowa w art. 16 ust. 3, art. 18 ust. 3 lub art. 25 ust. 2 u.f.z.o.

Dotacje na uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych

Zgodnie z art. 30 u.f.z.o. publiczne przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły oraz placówki, o których mowa w art. 2 pkt 6 i 7 u.p.o., które prowadzą zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze, otrzymują na każdego uczestnika tych zajęć dotację z budżetu odpowiednio gminy lub powiatu w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu.

Dotacje dla szkół z internatem

Zgodnie z art. 25 ust. 8 u.f.z.o. publiczne szkoły, o których mowa w art. 25 ust. 1 i 2 u.f.z.o., w których zorganizowano internat, otrzymują, niezależnie od dotacji, o której mowa w ust. 1 i 2, na każdego wychowanka tego internatu dotację z budżetu j.s.t. będącej dla tych szkół organem rejestrującym, w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół, w których zorganizowano internat, nie niższej niż kwota przewidziana na takiego wychowanka internatu w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t.

W przypadku braku na terenie odpowiednio gminy lub powiatu szkoły, w której zorganizowano internat, prowadzonej odpowiednio przez gminę lub powiat, kwotę dotacji określa się w wysokości równej podstawowej kwocie dotacji dla szkół, w których zorganizowano internat, odpowiednio w najbliższej gminie prowadzącej szkołę, w której zorganizowano internat, lub najbliższym powiecie prowadzącym szkołę, w której zorganizowano internat, nie niższej niż kwota przewidziana na takiego wychowanka internatu w części oświatowej subwencji ogólnej odpowiednio dla gminy lub powiatu.

Dotacje dla szkół, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny ani obowiązek nauki

Zgodnie z art. 25 ust. 3 u.f.z.o. publiczne szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny ani obowiązek nauki, niebędące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu j.s.t. będącej dla tych szkół organem rejestrującym – w wysokości równej kwocie przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t.

Natomiast publiczne szkoły, w których nie jest realizowany obowiązek szkolny ani obowiązek nauki, będące szkołami specjalnymi otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu j.s.t. będącej dla tych szkół organem rejestrującym – w wysokości stanowiącej iloczyn kwoty przewidzianej na takiego ucznia w części oświatowej subwencji ogólnej dla j.s.t. oraz wskaźnika zwiększającego, o którym mowa w art. 14 ust. 2 u.f.z.o.

Dotacje na słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych

Zgodnie z art. 31 ust. 1 u.f.z.o. publiczne szkoły ponadpodstawowe prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe otrzymują na każdego słuchacza kursu, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji, dotację z budżetu powiatu w wysokości stanowiącej sumę kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu na takiego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego, który uczestniczył w kursie, oraz kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej dla powiatu na takiego słuchacza kwalifikacyjnego kursu zawodowego, który zdał ten egzamin, pod warunkiem że organ prowadzący szkołę:

przekaże powiatowi informację o planowanej liczbie słuchaczy kwalifikacyjnego kursu zawodowego nie później niż do 30 września roku bazowego;
przekaże dane do systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego; przepisy art. 33 ust. 3 i 4 u.f.z.o. stosuje się odpowiednio;
udokumentuje uzyskanie świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchacza kursu w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia wyników egzaminu przez o.k.e.; na wniosek organu prowadzącego szkołę o.k.e. wydaje niezwłocznie zaświadczenie o uzyskaniu świadectwa potwierdzającego kwalifikację w zawodzie w zakresie danej kwalifikacji przez słuchacza kursu.

Dotacja jest wypłacana jednorazowo, w terminie 30 dni od dnia złożenia powiatowi przez organ prowadzący szkołę zaświadczenia, o którym wyżej mowa, i może być wykorzystana także na refundację wydatków związanych z realizacją zadań szkoły, o których mowa w art. 35 ust. 1 u.f.z.o., poniesionych przez szkołę w okresie roku budżetowego poprzedzającego rok wypłacenia dotacji.

Zakres wydatków finansowanych z dotacji

Dotacje, o których mowa w rozdziale 3 u.f.z.o., przysługują wskazanym w tym przepisie podmiotom z mocy samej ustawy. Ustawodawca nałożył na samorząd gminny i powiatowy obowiązek dofinansowania bieżącej działalności przedszkoli, szkół i placówek publicznych prowadzonych przez osoby prawne niebędące j.s.t. lub osoby fizyczne.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 u.f.z.o. dotacje, o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–30 i art. 32 u.f.z.o., są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na:

pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, w tym na:

a) wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce oraz osoby fizycznej prowadzącej przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełni funkcję dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki albo prowadzi zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego – w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie:

250% średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 KN – w przypadku publicznych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz niepublicznych przedszkoli, o których mowa w art. 17 ust. 1 u.f.z.o., oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych, o których mowa w art. 19 ust. 1 u.f.z.o., i niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 21 ust. 1 u.f.z.o.,
150% średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 pkt 4 KN – w przypadku niepublicznych przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych i niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego, niewymienionych w tiret pierwszym, oraz niepublicznych szkół i placówek,

b) sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego, o których mowa w art. 10 ust. 1 u.p.o.;

zakup środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmujących:

a) książki i inne zbiory biblioteczne,

b) środki dydaktyczne służące procesowi dydaktyczno-wychowaw-czemu realizowanemu w placówkach wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach,

c) sprzęt rekreacyjny i sportowy dla dzieci i młodzieży,

d) meble,

e) pozostałe środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne
o wartości nieprzekraczającej wielkości określonej zgodnie z art. 16f 3 ustawy z dn. 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, dla których odpisy amortyzacyjne są uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartości w momencie oddania do używania.

Przez wydatki bieżące, o których mowa w ust. 1 pkt 1, należy rozumieć wydatki bieżące, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy z dn. 27.08.2009 r. o finansach publicznych.

Dotacja, o której mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–30 i art. 32 u.f.z.o., może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań określonych w ust. 1, poniesionych w roku budżetowym, na który dotacja została udzielona, niezależnie od tego, którego roku dotyczą te zadania.

Odrębne rozliczanie wydatków na kształcenie specjalne i zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze

Od 1 stycznia 2019 r. obowiązują przepisy art. 35 ust. 4 i 5 u.f.z.o., które zastrzegają, że dotacja otrzymywana na uczniów niepełnosprawnych może być wykorzystania wyłącznie na potrzeby tych uczniów.

Zgodnie z tymi regulacjami dotacja, o której mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–30 i art. 32 u.f.z.o., przekazana na uczniów i wychowanków posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 u.p.o., oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 u.p.o.

Oznacza to, że placówki ogólnodostępne, które przyjmują dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego, muszą odrębnie rozliczać dotację w części przeznaczonej na kształcenie specjalne (wydatkowanej tylko na realizację zadań wynikających z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, a także w orzeczeniach o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, w indywidualnych programach zajęć oraz w indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych) oraz w części naliczonej jak na zdrowe dzieci (pozostałe wydatki wymienione w art. 35 ust. 1 u.f.z.o.). Mechanizm dwuczęściowego rozliczania dotacji został określony w art. 35 ust. 4 i ust. 5 pkt 2–4 u.f.z.o.

Powyższy obowiązek nie dotyczy przedszkoli specjalnych, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, szkół specjalnych oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 7 u.p.o. – w ich przypadku bowiem wydatki związane z realizacją zadań wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy dla dzieci i młodzieży to wszystkie wydatki na prowadzenie tych placówek, które mogą być rozliczone z dotacji (art. 35 ust. 5 pkt 1 u.f.z.o.).

Obowiązki jednostek dotowanych

Zgodnie z art. 33 ust. 1 u.f.z.o. dotacje, o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–30 i art. 32 tej ustawy, są przekazywane, pod warunkiem że organ prowadzący przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę oraz placówkę, o której mowa w art. 2 pkt 6, 7 i 8 u.p.o., przekaże:

organowi dotującemu informację o planowanej liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych nie później niż do 30 września roku bazowego – w przypadku dotacji, o których mowa w art. 15, art. 17, art. 19, art. 21, art. 26 ust. 1, 2, 5 i 8, art. 29 i art. 30 u.f.z.o.;
dane do systemu informacji oświatowej według stanu na dzień 30 września roku bazowego – w przypadku dotacji, o których mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–30 i art. 32 u.f.z.o.

Wypłacenie dotacji uzależnione jest więc nie tylko od podania planowanej liczby uczniów do 30 września roku bazowego, ale także od przekazania danych do SIO według stanu na dzień 30 września roku bazowego. Podanie planowanej liczby dotowanych uczniów na kolejny rok umożliwia zaplanowanie odpowiednich wydatków na dotacje w budżecie samorządu.

Przepisu art. 33 ust. 1 u.f.z.o. nie stosuje się do dotacji, o których mowa w art. 17 ust. 1, art. 19 ust. 1 lub art. 21 ust. 1 tej ustawy, w roku, w którym dotacja została przyznana. Natomiast warunku przekazania danych do SIO nie stosuje się do placówek wychowania przedszkolnego, szkół oraz placówek, o których mowa w art. 2 pkt 6, 7 i 8 u.p.o., które rozpoczynają działalność po 30 września roku bazowego i uzyskały wpis do ewidencji, o której mowa w art. 168 ust. 1 u.p.o., lub zezwolenie, o którym mowa w art. 88 ust. 4 pkt 1 lub art. 90 ust. 1 u.p.o., do 30 września roku bazowego.

Na wniosek organu prowadzącego odpowiednio przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę, o której mowa w art. 2 pkt 6, 7 i 8 u.p.o., organ wykonawczy j.s.t. właściwej do udzielenia dotacji, o której mowa w art. 15, art. 17, art. 19, art. 21, art. 26 ust. 1, 2, 5 i 8, art. 29 i art. 30 u.f.z.o., może wyrazić zgodę na odstąpienie od terminów, o których mowa na wstępie lub na udzielenie dotacji w terminie wcześniejszym niż od początku następnego roku budżetowego.

Dotacji, o której mowa w art. 16–21 u.f.z.o., nie udziela się na ucznia placówki wychowania przedszkolnego, który odbywa roczne przygotowanie przedszkolne poza tą placówką, zgodnie z art. 37 ust. 1 u.p.o. (tzw. edukacja domowa).

Dotowanie tylko jednego przedszkolaka lub ucznia

Nowa ustawa wprowadziła też zasadę dotowania tylko jednej placówki wychowania przedszkolnego lub szkoły, w której nie jest realizowany obowiązek szkolny lub obowiązek nauki – chodzi o przypadki, gdy dany przedszkolak lub uczeń jest zapisany do więcej niż jednej dotowanej placówki wychowania przedszkolnego lub szkoły. Ma to zapobiec przekazywaniu dotacji na tego samego przedszkolaka lub ucznia dla więcej niż jednej dotowanej placówki lub szkoły.

Zgodnie z art. 24 u.f.z.o. jeżeli j.s.t. uzyskała informację, że uczeń placówki wychowania przedszkolnego, o której mowa w art. 16–21 tej ustawy, jest uczniem więcej niż jednej takiej placówki dotowanej przez tę j.s.t., występuje do tych placówek o uzyskanie od rodzica ucznia pisemnego oświadczenia wskazującego jedną z tych placówek jako placówkę, do której uczeń uczęszcza w danym roku szkolnym, i przekazanie go tej j.s.t., w terminie 30 dni od dnia tego wystąpienia. Dotację, o której mowa w art. 16–21 u.f.z.o., od miesiąca następującego po miesiącu otrzymania oświadczenia otrzymuje placówka wychowania przedszkolnego wskazana w oświadczeniu. Jeżeli j.s.t. nie otrzymała tego oświadczenia dotację otrzymuje, do miesiąca poprzedzającego miesiąc udzielenia dotacji jednej placówce wychowania przedszkolnego, ta placówka wychowania przedszkolnego, w której uczeń jest wpisany na dany miesiąc do dziennika zajęć placówki wychowania przedszkolnego jako pierwszy.

Zgodnie z art. 27 u.f.z.o. jeżeli j.s.t. uzyskała informację, że uczeń szkoły, o której mowa w art. 25 ust. 3 i 4 oraz art. 26 ust. 2 tej ustawy, jest uczniem więcej niż jednej takiej szkoły dotowanej przez tę jednostkę, występuje do tych szkół o uzyskanie od rodzica ucznia albo pełnoletniego ucznia pisemnego oświadczenia wskazującego jedną z tych szkół jako szkołę, do której uczeń uczęszcza w danym roku szkolnym, i przekazanie go tej jednostce samorządu terytorialnego, w terminie 30 dni od dnia tego wystąpienia. Dotację od miesiąca następującego po miesiącu otrzymania oświadczenia otrzymuje szkoła wskazana w tym oświadczeniu. Jeżeli j.s.t. nie otrzymała oświadczenia, dotację otrzymuje, do miesiąca poprzedzającego miesiąc udzielenia dotacji jednej szkole, ta szkoła, w której uczeń jest wpisany na dany miesiąc do księgi uczniów jako pierwszy.

Tryb udzielania i kontrola prawidłowości pobrania i wykorzystania dotacji

Środki wypłacane z budżetów samorządów podlegają szczegółowemu rozliczeniu. Regulacje u.f.z.o. dają organom dotującym podstawy do podejmowania czynności kontrolnych w związku z udzieloną dotacją.

Zgodnie z art. 36 ust. 1 i 2 u.f.z.o. organ dotujący, o którym mowa w art. 15–21, art. 25, art. 26, art. 28–30 i art. 32 tej ustawy, może kontrolować prawidłowość pobrania i wykorzystania dotacji udzielonych zgodnie z tymi przepisami. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli mają zatem prawo wstępu do przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek oraz prawo wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej (m.in. statut i akt założycielski), finansowej (m.in. księgi rachunkowe) i dokumentacji przebiegu nauczania (przede wszystkim księga uczniów) w związku z przekazaną dotacją, a w przypadku szkół, o których mowa w art. 26 ust. 2 u.f.z.o. – także prawo wglądu do list obecności, o których mowa w art. 26 ust. 3, oraz ich weryfikacji. Dana jednostka udostępnia tę dokumentację oraz listy obecności w terminie 14 dni od dnia zwrócenia się przez osobę upoważnioną do przeprowadzenia kontroli o udostępnienie tej dokumentacji.

W związku z przeprowadzaną kontrolą organ dotujący może przetwarzać – w tym także z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych służących do gromadzenia danych osobowych – dane osobowe:

dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych tych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, znajdujące się w udostępnionej mu dokumentacji,
osób fizycznych zatrudnionych, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej, w tych przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, szkołach lub placówkach oraz osób fizycznych prowadzących przedszkole, inną formę wychowania przedszkolnego, szkołę lub placówkę, jeżeli odpowiednio pełnią funkcję dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki albo prowadzą zajęcia w innej formie wychowania przedszkolnego, w związku z przeprowadzaniem kontroli w zakresie przeznaczania dotacji na wynagrodzenia, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 1 lit. a u.f.z.o.

Nowością jest przepis, zgodnie z którym kontrola może obejmować okres 5 lat budżetowych poprzedzających rok budżetowy, w którym jest ona przeprowadzana.

Organ stanowiący j.s.t., na podstawie art. 38 ust. 1 u.f.z.o., podejmuje uchwałę, w której ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania, w tym: zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, termin przekazania informacji o liczbie dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków lub uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji. Organ dotujący, w związku z udzielaniem i rozliczaniem wykorzystania dotacji, może przetwarzać dane osobowe dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków i uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół i placówek, w tym z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych służących do gromadzenia danych osobowych.

Wydana na podstawie ww. przepisu uchwała stanowi akt prawa miejscowego. Przez pojęcie „rozliczanie” należy rozumieć czynności z zakresu księgowości i rachunkowości, zaś przez pojęcie „tryb udzielania i rozliczania” – przede wszystkim wymagania formalne ciążące na ubiegającym się o dotację (m.in. forma wniosku) oraz zasady i terminy zgłaszania korekty danych stanowiących podstawę naliczania dotacji.

Terminy i sposób wypłaty dotacji

Zgodnie z art. 34 ust. 1 u.f.z.o. dotacje, o których mowa w art. 15–21, art. 25 ust. 1–4 i 8, art. 26 ust. 1, 2 i 8 oraz art. 28–30 tej ustawy, są przekazywane na rachunek bankowy przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki, o której mowa w art. 2 pkt 6, 7 i 8 u.p.o., lub zespołu szkół lub placówek, w 12 częściach w terminie do ostatniego dnia każdego miesiąca, z tym że części za styczeń i za grudzień są przekazywane w terminie odpowiednio do 20 stycznia oraz do 15 grudnia roku budżetowego.

Dalsze przepisy precyzują, że dotacje są przekazywane na każde dziecko objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju, każdego ucznia, wychowanka lub uczestnika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, będącego w danym miesiącu roku budżetowego dzieckiem objętym wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniem, wychowankiem lub uczestnikiem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w placówce wychowywania przedszkolnego, szkole lub placówce, o której mowa w art. 2 pkt 6, 7 i 8 u.p.o.

Oznacza to, że dotacja przysługuje na faktyczną liczbę uczniów w danym miesiącu. Stan na 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji jest tylko informacją dla j.s.t. pozwalającą jej zaplanować budżet na rok następny oraz służy do naliczenia subwencji oświatowej dla j.s.t. Natomiast ani liczba uczniów podawana w informacji, ani liczba uczniów przekazywana do SIO w roku bazowym nie jest liczbą uczniów, na których przysługuje dotacja w ciągu roku. Jeżeli w trakcie roku budżetowego do dotowanej szkoły przybędzie uczeń, j.s.t. musi przekazywać na niego dotację, choć nie był uwzględniony w planowanej liczbie uczniów ani w SIO w roku poprzednim (podobnie w przypadku ucznia niepełnosprawnego, który uzyskał orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego – konieczność dotowania ucznia od momentu otrzymania takiego orzeczenia przez szkołę).

Publiczne przedszkole lub szkoła przekazana do prowadzenia osobie prawnej niebędącej j.s.t. oraz osobie fizycznej na podstawie umowy, o której mowa w art. 9 ust. 1 u.p.o., otrzymuje dotacje, o których mowa odpowiednio w art. 15, art. 16 ust. 1 i 3, art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1, art. 25 ust. 1–5 i 8 oraz art. 30 u.f.z.o., od dnia przekazania tego przedszkola lub szkoły. Przepis ten gwarantuje automatyczne przyznanie dotacji, aby zabezpieczyć ciągłość finansowania, a tym samym funkcjonowania szkoły i przedszkola już od dnia ich przekazania.

Zgodnie z art. 48 u.f.z.o. jednostka samorządu terytorialnego, która mimo ustawowego obowiązku nie przekazuje – ze swej winy – dotacji w terminie, jest zobowiązana do wypłaty ustawowych odsetek za każdy dzień zwłoki. Odsetki nalicza się w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, począwszy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin przekazania dotacji. Tego przepisu nie stosuje się w przypadku aktualizacji kwoty dotacji oraz w przypadku wstrzymania dotacji (to ostatnie dotyczy szkół niepublicznych).

Dotacje nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadku stwierdzenia, na podstawie ustawy o finansach publicznych, obowiązku zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, pobranej nienależnie lub w nadmiernej wysokości (art. 49 u.f.z.o.).

Możliwość podwyższenia wysokości dotacji

Zgodnie z art. 39 ust. 1 u.f.z.o. organ stanowiący j.s.t., w drodze uchwały, może wyrazić zgodę na udzielenie dotacji, o której mowa w:

16 ust. 1, art. 17 ust. 1, art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1, art. 21 ust. 1, art. 25 ust. 3 i 8 oraz art. 28 ust. 1 i 3, w odniesieniu do kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej – w wysokości wyższej niż określona w tych przepisach, w odniesieniu do kwoty przewidzianej w części oświatowej subwencji ogólnej;
15, art. 16 ust. 3, art. 17 ust. 3 i 5, art. 18 ust. 3, art. 19 ust. 3 i 5, art. 20 ust. 1, art. 21 ust. 3, art. 25 ust. 5, art. 26 ust. 1, 2, 5 i 8, art. 29 ust. 1 i 2, art. 30 oraz art. 31 ust. 1 – w wysokości wyższej niż określona w tych przepisach;
16 ust. 1, art. 17 ust. 1 i 3, art. 18 ust. 1 oraz art. 19 ust. 1 i 3, w odniesieniu do ucznia przedszkola integracyjnego, ucznia oddziału integracyjnego w przedszkolu z oddziałami integracyjnymi lub ucznia oddziału przedszkolnego integracyjnego zorganizowanego w szkole podstawowej – w wysokości wyższej niż określona w tych przepisach.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach organ stanowiący j.s.t., w drodze uchwały, może wyrazić zgodę na udzielenie dotacji, o której mowa w:

16 ust. 1, art. 17 ust. 1, art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1, art. 21 ust. 1, art. 25 ust. 8 i art. 28 ust. 1 i 3 u.f.z.o., w odniesieniu do podstawowej kwoty dotacji – w wysokości wyższej niż określona w tych przepisach, w odniesieniu do podstawowej kwoty dotacji;
25 ust. 1, 2 i 4 – w wysokości wyższej niż określona w tych przepisach.

W tym przypadku w tej samej uchwale organ stanowiący j.s.t. ustala okres udzielania tej dotacji w wyższej wysokości.

Publiczne placówki, o których mowa w art. 2 pkt 3–6 i 10 u.p.o., mogą otrzymywać dotacje z budżetu powiatu w wysokości i na zasadach ustalonych przez radę powiatu (art. 32 ust. 1 u.f.z.o.).