„Od 6 lat prowadzę niepubliczną szkołę podstawową z uprawnieniami publicznej. Ze względów finansowych jestem zmuszona zrezygnować z działalności „dziennej” pełnowymiarowej szkoły. Rozważam jej przekształcenie w centrum edukacji domowej, gdzie uczniowie będą w wyznaczonych terminach zgłaszać się na zajęcia fakultatywne i warsztaty, Będą mieli dostęp do platformy on line, w której znajdą materiały edukacyjne. A następnie będą przystępowali do egzaminów ze wskazanych przedmiotów i otrzymywali promocję do następnej klasy. Jakie są zasady funkcjonowania takiej szkoły? W jakich aktach prawnych czy np. można znaleźć wytyczne dot. funkcjonowania takiej edukacji. Czy zmieniając profil działalności z niepublicznej szkoły podstawowej na edukację domową należy wyrejestrować dotychczasową szkołę i zarejestrować nową czy szkoła dalej funkcjonuje z nazwy i w ramach tego samego wpisu, a tylko zajmuje się edukacją w inny sposób? Dodatkowo chciałabym zająć się w ramach tego centrum edukacji domowej/szkoły prowadzeniem warsztatów edukacyjnych dla młodzieży i warsztatów szkoleniowych dla nauczycieli. Jak połączyć te pomysły?”

Edukacja domowa (określana jako „spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą”) jest rozwiązaniem dopuszczonym w polskim systemie prawnym, choć praktykowanym przez niewielką liczbę polskich rodzin. Dziś edukację domową w Polsce umożliwia …

(…) art. 37 ustawy Prawo oświatowe. Edukacja domowa jest formą kształcenia, w której odpowiedzialność za proces nauczania dziecka w miejsce szkoły biorą na siebie rodzice lub prawni opiekunowie. Tworząc program i wybierając metody kształcenia swoich pociech, organizują ich edukację w sposób zindywidualizowany – adekwatnie do wieku, potrzeb, predyspozycji i zainteresowań, przy zachowaniu zgodności z wymaganym na danym poziomie kształcenia zakresem wiedzy. Takie rozwiązanie pozwala na pełne wykorzystanie potencjału dziecka już od pierwszych lat jego ścieżki edukacyjnej i dobór metod pedagogicznej pracy, które w tej ścieżce okażą się najowocniejsze. Polski system edukacji daje trzy możliwości na spełnianie „obowiązku szkolnego”: stacjonarnie, indywidualnie i w trybie kształcenia domowego.

W każdym z tych trybów dziecko zostaje uczniem konkretnej szkoły, realizuje podstawę programową, a na zakończenie roku szkolnego otrzymuje świadectwo po uprzednim zdaniu egzaminów – jeśli takowe są wymagane. Pamiętać należy, że dzieci uczące się w edukacji domowej są zapisane do konkretnej szkoły, jednak spełniają swój obowiązek szkolny poza szkołą. Dzieci w domu mogą się uczyć samodzielnie lub pod opieką rodziców, krewnych, starszego rodzeństwa, guwernerów lub nauczycieli prywatnych, a w szkole muszą zdawać jedynie egzaminy z poszczególnych przedmiotów. Dzieci korzystające z trybu nauczania domowego zostają zapisane do stacjonarnej szkoły, w której formalnie są uczniami, jednak nie uczęszczają na tradycyjne lekcje. Zamiast nich biorą udział w zajęciach poza systemem szkolnym, zaś jakość oraz cele tych zajęć określają rodzice bądź opiekunowie.

Innymi słowy, edukacja domowa jest to forma kształcenia dziecka, w której odpowiedzialność za cały proces nauczania biorą na siebie rodzice (lub prawni opiekunowie), a nie szkoła. Dziecko musi być zapisane do szkoły, pod której nadzorem przebiega nauczanie domowe, ale nie jest obecne na lekcjach, bo cały proces kształcenia organizują mu rodzice.

W związku z powyższym, w powszechnie obowiązujących przepisach prawa oświatowego nie znajdziemy przepisów odnoszących się do przekształcenia niepublicznej placówki oświatowej (np. szkoły podstawowej) w tzw. centrum edukacji domowej, które w istocie rzeczy nie może być szkołą, w rozumieniu przepisów oświatowych. Są to dwa wykluczające się w istocie rzeczy byty prawne.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 z późn. zm.