Czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 r.) zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

 Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 16.10.2013 r. (II UZP 6/13, Biuletyn 1/2014)

Ubezpieczony urodzony przed dniem 31 grudnia 1948 r., który po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r., ma prawo do jej wyliczenia na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), niezależnie od tego czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą.

 Uchwała SN z 04.07.2013 r. (II UZP 4/13, Biuletyn 7/2013)

Okresy bezpłatnego urlopu dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi a następnie urlopu wychowawczego – wykorzystane przed dniem 1 stycznia 1999 r. — są od dnia 28 stycznia 1972 r. okresem podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pozostawania w stosunku pracy w rozumieniu art. 29 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 18.05.2011 r. (I UZP 1/11, OSNAPiUS 2012/1–2/14)

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są — bez względu na status własnościowy pracodawcy — prace wymienione w § 4-8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 kutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 13.02.2002 r. (III ZP 30/01, OSNAPiUS 2002/10/243)

Okres nauczania religii w katechizacji parafialnej w ramach stosunku pracy, przed dniem 25 października 1990 r. jest okresem pracy nauczycielskiej w rozumieniu art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN z 13.06.2001 r.
(III ZP 32/00, OSNAPiUS 2002/7/165)

Przy ustalaniu okresów zatrudnienia warunkujących nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy w szczególnym charakterze do okresów pracy w szczególnych warunkach (§ 15 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze — Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Uchwała SN z 29.09.2005 r. (II UZP 10/05, Biuletyn Nr 9/2005)

Do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.), wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadającego po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450, ze zm.).

Uchwała SN z 27.11.2003 r. (III UZP 10/03, Biuletyn 12/2003)

Kobieta urodzona przed dniem 1 stycznia 1949 r. ubezpieczona przez okres 30 lat z tytułu działalności twórczej lub artystycznej, może skorzystać z prawa do emerytury na podstawie art. 33 w związku z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) po osiągnięciu 55 lat życia.

Uchwała SN z 22.10.2003 r. (II UZP 9/03, OSNAPiUS 2003/3/49)

Osoba, która spełniała wszystkie warunki do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.), jednak uprawnień tych nie uzyskała na skutek błędnej decyzji organu rentowego, może skutecznie ubiegać się o to prawo, mimo że dziecko zmarło w toku postępowania odwoławczego. Zakres przyznanego świadczenia podlega ustaleniu z uwzględnieniem przepisu art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162 poz. 1118, ze zm.).

Uchwała SN z 28.11.2002 r. (III UZP 9/02, OSNAPiUS 2003/12/296)

Wykładowca wyższego seminarium duchownego może w świetle art. 21 ust. 1 i art. 23 ust. 4 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154, ze zm.) nabyć prawo do emerytury na podstawie art. 88 ustawy z dnia 25 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 3, poz. 19, ze zm.).

Uchwała SN z 28.05.1996 r. (II UZP 11/96, OSNAPiUS 1996/20/309)

1. Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, lecz rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Decydujące znaczenie w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość zakwalifikowania jej pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki (np. w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich lub niskich temperaturach, na dużych wysokościach).

2. Okres nauki zawodu połączonej z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Z założenia uczeń przyuczany do wykonywania prac określonych o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej, ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Inaczej jednak przedstawia się kwestia stażu służącego przygotowaniu dorosłego pracownika (nie ucznia) do wykonywania prac specjalistycznych, wymagających pewnego doświadczenia i wprawy. Okres zatrudnienia w charakterze stażysty może być wliczony do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wymaganego do nabycia przez pracownika prawa do wcześniejszej emerytury, gdy w tym okresie wykonywał on faktycznie prace objęte załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wyrok SN z 15.11.2019 r. (I UK 294/17, Biuletyn SN 5/2019)

Braku zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, jako przesłanki wcześniejszej emerytury (15 lat), nie kompensuje dłuższy okres takiego zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Wyrok SN z 06.11.2019 r. (II UK 137/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

Nie ma możliwości zaliczenia służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych, gdy pracownik wprawdzie zatrudnił się w ciągu 30 dni od zwolnienia ze służby wojskowej (stawił się do pracy i ją wykonywał), lecz w tym terminie nie podjął pracy w warunkach szczególnych.

Wyrok SN z 13.11.2019 r. (III UK 343/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

Okres obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej odbytej po 1 września 1979 r. podczas zatrudnienia w szczególnych warunkach podlega zaliczeniu do stażu pracy wymaganego do nabycia emerytury w niższym wieku emerytalnym z uwzględnieniem przepisów ustawy o powszechnym obowiązku obrony, które obowiązywały w okresie takiej służby, po której pracownik powrócił do wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, choćby utraciły moc lub nie obowiązywały akty wykonawcze potwierdzające przysługujące ubezpieczonemu ustawowe prawo podmiotowe.

Wyrok SN z 22.08.2019 r. (I UK 144/18, Biuletyn SN 10/2019)

„Oddziałem” w rozumieniu poz. 25 wykazu A Działu XIV jest wyodrębniona ze względu na ciąg technologii część zakładu, a nie sam budynek, w którym wykonywane są prace w warunkach szczególnych.

Wyrok SN z 11.07.2019 r. (I UK 124/18, Biuletyn SN 10/2019)

Osoba, która przed 1 stycznia 2009 r. nie wykonywała pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, w celu uznania jej za pracownika wykonującego pracę o szczególnym charakterze po dniu wejścia w życie ustawy, była zobligowana w myśl art. 3 ust. 5 tej ustawy, do udowodnienia wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 r. takiej pracy w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej miesiąca.

Wyrok SN z 13.11.2018 r. (III UK 170/17 Biuletyn SN 8–9/2018)

Aby prace wykonywane przez konkretnego pracownika mogły zostać uznane za wymienione w dziale XIV, poz. 24 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., muszą polegać na kontroli procesu produkcyjnego (międzyoperacyjnej bądź odnoszącej się do już wytworzonych produktów) lub na specjalistycznym dozorze nad tym procesem produkcji. Sprawowanie tak rozumianej kontroli lub dozoru jest zatem możliwe wówczas, gdy mieści się w zakresie obowiązków pracownika, to znaczy wynika z zajmowanego przez niego stanowiska (kontrolnego lub kierowniczego), z którym wiążą się uprawnienia do kontroli lub dozoru.

Wyrok SN z 08.08.2018 r. (I UK 193/17, Biuletyn SN 7/2018)

Poz. 23 załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze „wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów” dotyczy tylko tych zakładów pracy, w których znajdowały się piece odlewnicze do odlewania staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur oraz odnosi się wyłącznie do prac związanych z ciągiem technologicznym odlewania.

Wyrok SN z 05.07.2018 r. (I UK 84/17, Biuletyn SN 4/2018)

Okres służby wojskowej podlega zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych także wtedy, gdy praca wykonywana przez wnioskodawcę została zakwalifikowana jako uprawniająca do emerytury w wieku obniżonym już po odbyciu tej służby (art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej).

Wyrok SN z 20.06.2018 r. (I UK 102/17, Biuletyn SN 5–6/2018)

Rekompensata, o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, nie przysługuje osobie, która ex lege nabyła prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, chociażby nie złożyła wniosku o to świadczenie i nie uzyskała prawa do niego potwierdzonego decyzją organu rentowego.

Wyrok SN z 16.05.2018 r. (III UK 88/17, Biuletyn SN 5–6/2018)

Chybiona jest teza, że dla uznania za uprawniającą do emerytury pomostowej z art. 49 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2017 r. poz. 1383, ze zm.) można zaliczyć tylko taką pracę pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o jakiej mowa pod pozycją 20 załącznika nr 2 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz. 43, ze zm.), która polegała na uczestniczeniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w akcjach ratowniczych. Tak rozumiany warunek kwalifikacji wymienionych prac jest w zasadzie niemożliwy do spełnienia, i to nie tylko przez pracownika zakładowej straży pożarnej, ale także funkcjonariusza Państwowej Straży Pożarnej.

Wyrok SN z 17.04.2018 r. (I UK 76/17, Biuletyn SN 5–6/2018)

Występująca obecnie konieczność ścisłej wykładni art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 i ust. 4. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przemawia za zaliczeniem do prac w szczególnych warunkach tylko pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., a nieuwzględnieniu stanowisk pomocników.

Wyrok SN z 15.02.2018 r. (I UK 544/16, Biuletyn SN 3/2018)

Wykładnia desygnatu „prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia”, zawartego w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, powinna uwzględniać analizę zmian tego pojęcia od dnia 1 stycznia 2009 r., wynikającą z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, a także wykazu, stanowiącego załącznik do tej ustawy. Brak danego stanowiska w nowym wykazie prac w szczególnych warunkach powinien implikować ścisłą interpretację tych desygnatów na gruncie poprzednich unormowań, również w aspekcie ich szkodliwego wpływu na organizm pracownika.

Wyrok SN z 23.01.2018 r. (III UK 22/17, Biuletyn SN 3/2018)

O ile wszystkie prace zaliczane do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1978 r. są na podstawie par. 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., pracami w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to taki sam charakter można przypisać jedynie tym pracom zaliczanym do I kategorii zatrudnienia rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r., które zostały następnie wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1978 r.

Wyrok SN z 10.01.2018 r. (I UK 497/16, Biuletyn SN 3/2018)

Wykonywana do dnia 1 stycznia 2009 r. praca polegająca na dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm. – dział XIV, poz. 24 tego wykazu) może być kwalifikowana jako praca o szczególnym charakterze polegająca na bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego (poz. 13 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r. poz. 664, ze zm.), co stanowi jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej z art. 49 tej ustawy.

Wyrok SN z 26.12.2017 r. (II UK 30/17, Biuletyn SN 4/2018)

Wyrok sądu pracy ustalający, że pracownik wykonywał zatrudnienie w warunkach szczególnych, jest dowodem (dokumentem urzędowym korzystający z domniemania prawdziwości) w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych o emeryturę w wieku obniżonym (art. 244 § 1 k.p.c.). Domniemanie to jest wzruszalne, a ciężar jego obalenia spoczywa na stronie, która zaprzecza prawdziwości dokumentu (art. 252 k.p.c.).</>

Wyrok SN z 01.02.2017 r. (III UK 52/16, Biuletyn SN 3/2017)

Brak jest podstaw do przyjęcia, że w każdym przypadku prace wykonywane w wykopach o głębokości poniżej 3 m nie mogą być zaliczone jako wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych. W takich przypadkach konieczne jest rozstrzygnięcie czy praca w takich wykopach cechowała się znaczną szkodliwością dla zdrowia, znacznym stopniem uciążliwości lub wymagała wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Wyrok SN z 16.01.2017 r. (III UK 16/17, Biuletyn SN 4/2018)

1. Możliwość zaliczenia okresu pozostawania bez pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych musi jednoznacznie wynikać z obowiązującego przepisu prawa ubezpieczeń społecznych.

2. Okres pozostawania bez pracy z powodu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn określonych w art. 1 ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o przywróceniu praw pracowniczych osobom pozbawionym zatrudnienia za działalność związkową, samorządową, przekonania polityczne i religijne (Dz.U. z 1989 r. Nr 32, poz. 172 ze zm.) nie może być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Wyrok SN z 31.01.2017 r. (II UK 674/16, Biuletyn SN 4/2018)

Pracownik zatrudniony w przemyśle maszynowym na stanowisku tokarza i spawacza obrabiarek zespołowych, który wytacza w tokarce części zamienne z dostarczonego do jego zakładu pracy odlewu, nie wykonuje pracy warunkach w szczególnych, o której mowa w wykazie A, dziale III, poz. 23 (wykańczanie odlewu) lub dział III, poz. 78 (szlifierz) stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 4 ze zm.).

Wyrok SN z 13.12.2016 r. (III UK 40/16, Biuletyn SN 1/2017)

Warunek przewidziany w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wypełnia świadczenie pracy wymienionej w wykazie stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia u kilku pracodawców, jeżeli łączny czas pracy odpowiada czasowi pracy obowiązującemu na danym stanowisku.

Wyrok SN z 23.11.2016 r. (II UK 179/16, Biuletyn SN 1/2017)

Wymaga wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.) ocena, czy pracownik wykonywał prace na „instalacjach doświadczalnych w przemyśle chemicznym” (dział IV, poz. 41 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Wyrok SN z 05.12.2016 r. (III UK 35/16, Biuletyn SN 1/2017)

Jeśli czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały i uboczny w stosunku do czynności podstawowych kwalifikowanych jako praca w szczególnych warunkach, to nie ma podstaw, aby tej pracy nie zaliczać do okresu uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

Wyrok SN z 12.04.2012 r. (II UK 233/11, OSNAPiUS 2013/7–8/86)

Nie ma przeszkód, aby sąd ubezpieczeń społecznych przyznał prawo do emerytury z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), w razie spełnienia warunku rozwiązania stosunku pracy w trakcie postępowania sądowego, po stwierdzeniu spełnienia pozostałych przesłanek tego prawa.

Wyrok SN z 12.04.2012 r. (II UK 235/11, OSNAPiUS 2013/7–8/87)

Wydanie przez organ rentowy na podstawie art. 114 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) decyzji odmawiającej prawa do wcześniejszej emerytury, nawet po wielu latach pobierania tego świadczenia, w sytuacji, w której prawo do niego zostało przyznane na podstawie przedstawionego organowi rentowemu dowodu zawierającego nieprawdziwe dane, nie jest sprzeczne z prawidłową wykładnią tych przepisów, uwzględniającą zasady wynikające z art. 2 Konstytucji RP oraz wskazania zawarte w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 września 2008 r., skarga nr 10373/05, w sprawie Moskal przeciwko Polsce.

Wyrok SN z 09.01.2012 r. (III UK 223/10, OSNAPiUS 2012/21–22/272)

Warunek nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), aby ubezpieczony ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę był pracownikiem, ma zastosowanie również do ubezpieczonego, który uprawniony jest do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wyrok SN z 04.10.2011 r. (I UK 101/11, OSNAPiUS 2012/19–20/250)

Pracownikiem w rozumieniu art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) jest również ubezpieczony podlegający na zasadach dobrowolności ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy (art. 7 pkt 3 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.).

Wyrok SN z 12.07.2011 r. (II UK 382/10, OSNAPiUS 2012/17–18/221)

Urlopu bezpłatnego, udzielonego w związku ze skierowaniem do pracy za granicą, nie wlicza się do okresu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej u macierzystego pracodawcy, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku na podstawie art. 184 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

Wyrok SN z 18.11.2011 r. (I UK 127/11, OSNAPiUS 2012/21–22/268)

Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy w wieku przedemerytalnym (art. 39 k.p.) przysługuje pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Taka ochrona nie może być wywiedziona w odniesieniu do przesłanek nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, ze zm.).

Wyrok SN z 05.07.2011 r. (I PK 15/11, OSNAPiUS 2012/15–16/194)

Ubezpieczonemu, który w dniu zgłoszenia wniosku o wcześniejszą emeryturę na podstawie art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy z innego niż pracowniczy tytuł ubezpieczenia społecznego, nie przysługuje prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym, chyba że przez cały okres wymagany do przyznania emerytury podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy (art. 29 ust. 3 tej ustawy).

Wyrok SN z 03.09.2010 r. (I UK 106/10, OSNAPiUS 2012/1–2/19)

Przepis art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) uznaje okres zatrudnienia obywateli polskich za granicą w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej, za okres składkowy, a więc jeśli w tym okresie wykonywana była praca wymieniona w wykazach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.), to jest on uwzględniany przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach przysługującej na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach.

Wyrok SN z 09.06.2010 r. (II UK 41/10, OSNAPiUS 2011/23–24/303)

Okresy wykonywania pracy za granicą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na podstawie umów o pracę zawartych bezpośrednio z pracodawcami zagranicznymi mogą być uznane za okresy zatrudnienia w rozumieniu art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), pod warunkiem opłacania składek w Polsce, również na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 6 ust. 1 i 2 tej ustawy w związku z art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.), chyba że na podstawie umów o zatrudnieniu lub umów międzynarodowych pracownik został objęty ubezpieczeniem w trybie i na zasadach obowiązujących w państwie zatrudnienia lub określonych w umowach międzynarodowych.

Wyrok SN z 27.04.2010 r. (II UK 328/09, OSNAPiUS 2011/19–20/261)

Okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach u pracodawcy zagranicznego na podstawie skierowania upoważnionej polskiej instytucji kierującej pracowników do pracy za granicą, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w Polsce, mogą być uznane za składkowe okresy ubezpieczenia na podstawie art. 6 ust. 2 pkt 1c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), natomiast począwszy od tej daty, okresy zatrudnienia u pracodawców zagranicznych mogą być uznane za składkowe okresy podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w Polsce, jeżeli zostały opłacone składki (art. 6 ust. 2 pkt 1d tej ustawy).

Wyrok SN z 27.04.2010 r. (II UK 329/09, OSNAPiUS 2011/19–20/262)

Okres wykonywania za granicą pracy w szczególnych warunkach u pracodawcy zagranicznego podlega wliczeniu do okresu takiej pracy wymaganego przez § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.), jeżeli został uznany za okres składkowy z mocy art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

Wyrok SN z 05.11.2009 r. (II UK 108/09, OSNAPiUS 2011/11–12/163)

Nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika.

Wyrok SN z 04.06.2008 r. (II UK 306/07, OSNAPiUS 2009/21–22/290)

Wypowiedzenie umowy o pracę uzasadnione wyłącznie nabyciem przez kobietę prawa do emerytury kolejowej w wieku 55 lat (art. 40 w związku z art. 50 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) jest nieuzasadnione (art. 45 § 1 k.p.) i narusza zakaz dyskryminacji ze względu na płeć i wiek (art. 11³ k.p.).

 Wyrok SN z 19.03.2008 r. (I PK 219/07, OSNAPiUS 2009/13–14/173)

Okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) może obejmować również czas krótkotrwałych, koniecznych szkoleń pracownika, zwłaszcza wstępnych.

Wyrok SN z 22.01.2008 r. (I UK 210/07, OSNAPiUS 2009/5–6/75)

Obowiązujący od dnia 1 lipca 2004 r. przepis art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) nie ma zastosowania do nauczyciela, który przed tym dniem spełnił wszystkie warunki określone w art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.), nawet jeżeli wniosek o emeryturę złożył po tej dacie.

Wyrok SN z 30.01.2008 r. (I UK 204/07, OSNAPiUS 2009/7–8/106)

Prawo do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki nie podlega dziedziczeniu.

Wyrok SN z 10.01.2007 r. (III UK 112/06, OSNP 2008/3-4/42)

Ubezpieczona, która nawiązała stosunek pracy po osiągnięciu 55 lat może przejść na emeryturę na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) w brzmieniu sprzed jego zmiany dokonanej ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264). Występujący o wcześniejszą emeryturę musi być pracownikiem tuż przed zgłoszeniem wniosku.

Wyrok SN z 16.05.2006 r. (I UK 284/05, OSNP 2007/9-10/144)

Prawo do wcześniejszej emerytury pracownicy urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., spełniającej warunki określone w art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), nie powstaje przed dniem rozwiązania z nią stosunku pracy (art. 46 tej ustawy).

Wyrok SN z 07.04.2006 r. (I UK 229/05, OSNP 2007/7-8/110)

Pobieranie świadczenia przyznanego przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w drodze wyjątku (art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) nie jest równoważne ze spełnieniem warunku pozostawania w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy w ostatnich 24 miesiącach podlegania ubezpieczeniu przed zgłoszeniem wniosku o wcześniejszą emeryturę (art. 29 ust. 2 pkt 2 tej ustawy).

Wyrok SN z 10.10.2006 r. (I UK 96/06, OSNAPiUS 2007/21–22/324)

Ochrona wynikająca z art. 72 § 3 w związku z art. 72 § 2 k.p. nie dotyczy nabycia prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 09.02.2006 r. (II PK 159/05, OSNP 2007/1–2/3)

Okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia.

Wyrok SN z 06.04.2006 r. (III UK 5/06, OSNP 2007/7–8/108)

Podjęcie prowadzenia przez ubezpieczonego działalności gospodarczej po nabyciu prawa do emerytury na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) nie jest przeszkodą do wydania decyzji o przyznaniu tego prawa, chyba że uniemożliwia sprawowanie stałej opieki nad dzieckiem.

Wyrok SN z 10.01.2006 r. (I UK 117/05, OSNAPiUS 2006/21-22/339)

Prawo do emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) może nabyć także ubezpieczony, który w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego nie pozostawał w ubezpieczeniu pracowniczym.

Wyrok SN z 13.01.2006 r. (I UK 145/05, OSNAPiUS 2006/23-24/367)

Okres pracy w charakterze instruktora praktycznej nauki zawodu może być uznany za okres pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.) dopiero od dnia 1 września 1988 r., to jest od wejścia w życie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 1988 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych przepisów Karty Nauczyciela na instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz na niektórych innych pracowników uspołecznionych zakładów pracy, prowadzących prace pedagogiczne i wychowawcze (Dz.U. Nr 34, poz. 261, ze zm.).

Wyrok SN z 10.01.2006 r. (I UK 129/05, OSNAPiUS 2006/23-24/365)

Prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) nie przysługuje ubezpieczonemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą.

Postanowienie SN z 08.02.2006 r. (III UZP 3/05, OSNP 2007/5-6/84)

1.  Określenie „szkolnictwo specjalne” odnoszone jest tylko do tych instytucji, w których realizowany jest obowiązek przedszkolny, szkolny lub obowiązek nauki.

2.  Nauczyciele (psycholodzy i pedagodzy) zatrudnieni w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych (art. 1 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela) nie są nauczycielami wykonującymi pracę w szkolnictwie specjalnym (art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela).

Wyrok SN z 11.10.2005 r. (I UK 28/05, Monitor Pr. Pracy 3/2006)

Prawo do emerytury nabytej na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.) podlega zawieszeniu z mocy art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) także wówczas, gdy kontynuowanie zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy dotyczy stosunku pracy, który nie stanowił podstawy nabycia tego prawa.

Wyrok SN z 03.08.2005 r. (I UK 358/04, OSNP 2006/7-8/121)

Umowa o pracę zawarta wbrew elementarnym zasadom uczciwego obrotu prawnego w celu uzyskania za wszelką cenę możliwości skorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury jest nieważna jako czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p.) i nie może stanowić podstawy nabycia prawa do emerytury na mocy art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 14.07.2005 r. (II UK 278/04, OSNP 2006/7-8/116)

1. Przepis § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) określa minimalne wymagania, jakim powinna odpowiadać treść zaświadczenia o stanie zdrowia dziecka, ze względu na który wymaga ono stałej opieki. Wskazanie w tym zaświadczeniu choroby dziecka, która nie jest schorzeniem określonym w § 1 ust. 3 pkt 1-3 tego rozporządzenia, bez poświadczenia, że ta choroba znacznie upośledza sprawność organizmu (§ 1 ust. 3 pkt 4 tego rozporządzenia), nie stanowi dowodu na spełnienie warunku powstania prawa do wcześniejszej emerytury.

2. Ujawnienie po uprawomocnieniu się decyzji uchybienia formalnego organu rentowego polegającego na pominięciu jednego z warunków wymaganych do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury jest podstawą do ponownego ustalenia z urzędu prawa do tego świadczenia na niekorzyść ubezpieczonego (art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 05.05.2005 r. (III UK 242/04, OSNP 2006/3-4/54)

Określanie dla celów emerytalnych stanowisk pracy jako „pracy wykonywanej w szczególnych warunkach” w rozumieniu wykazów stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) nie należy do kompetencji pracodawcy.

Wyrok SN z 22.06.2005 r. (I UK 351/04, OSNAPiUS 2006/5–6/90)

Do okresu pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze zm.) wlicza się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa oraz okresy urlopu udzielanego dla poratowania zdrowia sprzed 1 lipca 2004 r., to jest sprzed dnia wejścia w życie art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), dodanego ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264).

Wyrok SN z 05.05.2005 r. (II UK 219/04, OSNAPiUS 2005/22/361)

Prawo do wcześniejszej emerytury dla pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki nie ma charakteru nieutracalnego. Wypłata tej emerytury może zostać wstrzymana, jeżeli ustanie przesłanka niemożliwości kontynuowania zatrudnienia z powodu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem wymagającym stałej opieki ze względu na jego stan zdrowia (art. 134 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm. oraz w związku z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki, Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.).

Wyrok SN z 03.03.2005 r. (I UK 189/04, OSNP 2006/1-2/23)

Przepis art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), dodany od dnia 1 lipca 2004 r. ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 121, poz. 1264), nie ma zastosowania do oceny nabycia przed tą datą prawa do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.).

Wyrok SN z 05.05.2005 r. (II UK 215/04, OSNAPiUS 2005/22/360)

Nie traci statusu nauczyciela w rozumieniu art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.) instruktor praktycznej nauki zawodu, który po zakończeniu działalności dydaktycznej, zajmuje się przez pewien czas sprawami związanymi z likwidacją dotychczasowej placówki nauczania.

Wyrok SN z 16.02.2005 r. (I UK 184/04, OSNP 2006/1–2/22)

1. Praca w charakterze członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie daje prawa do przejścia na emeryturę w wieku niższym niż podstawowy wiek emerytalny z uwagi na zatrudnienie w szczególnych warunkach, o których mowa w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

2. Przedstawione w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach ograniczenia prawa do wcześniejszej emerytury jedynie do wypadków świadczenia pracy w charakterze pracownika nie jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równego traktowania (art. 32 Konstytucji RP).

Wyrok SN z 25.01.2005 r. (I UK 142/04, OSNAPiUS 2005/17/272)

Urlop bezpłatny udzielony nauczycielowi przez szkołę na pełnienie z wyboru funkcji burmistrza lub jego zastępcy nie podlega na podstawie art. 1741 § 2 k.p. wliczeniu do okresu pracy w szczególnym charakterze nauczyciela, warunkującego uprawnienie do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.).

Wyrok SN z 13.01.2005 r. (II UK 122/04, OSNAPiUS 2005/15/232)

Przepisy § 4 pkt 1 i 3 oraz § 15 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) nie przewidują możliwości zaliczenia nauczycielom do okresów pracy w szczególnym charakterze jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia poza pracą nauczycielską.

Wyrok SN z 18.01.2005 r. (II UK 137/04, OSNAPiUS 2005/15/234)

Okres wykonywania czynności na podstawie umowy agencyjnej, mimo że objęty ubezpieczeniem, nie jest wliczany do okresu pracy w szczególnych warunkach, od osiągnięcia którego uzależnione jest uprawnienie do wcześniejszej emerytury.

Wyrok SN z 12.02.2004 r. (II UK 246/03, OSNAPiUS 2004/20/358)

Skutki prawne wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze określone są w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) i utrzymanym jej przepisami w mocy rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Wyrok SN z 21.04.2004 r. (II UK 337/03, OSNAPiUS 2004/22/292)

Okres korzystania z urlopu wychowawczego bez prawa do zasiłku przez matkę dziecka wymagającego stałej opieki z przyczyn wskazanych w § 1 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) może być uznany za okres niemożności kontynuowania zatrudnienia w rozumieniu § 1 ust. 1 tego rozporządzenia.

Wyrok SN z 28.01.2004 r. (II UK 221/03, OSNAPiUS 2004/18/322)

Sprawowanie stałej opieki przez osobę korzystającą z wcześniejszej emerytury na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) oznacza wykonywanie tej opieki w sposób ciągły, codziennie, bez przerwy i w zasadzie przez całą dobę, co wyklucza możliwość równoczesnego świadczenia pracy na podstawie stosunku pracy

Wyrok SN z 27.04.2004 r. (II UK 297/03, OSNAPiUS 2005/1/11)

Podjęcie działalności gospodarczej, po spełnieniu przed dniem 1 stycznia 1999 r. wszystkich przesłanek nabycia prawa do emerytury na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.), nie prowadzi do utraty tego prawa.

Wyrok SN z 18.11.2004 r. (II UK 40/04, OSNAPiUS 2005/10/150)

1. Sąd oddala odwołanie od decyzji organu rentowego, uznając, że nie wystąpiły wskazane w niej podstawy odmowy przyznania prawa do świadczenia w wyniku jego ponownego ustalenia (art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), jeżeli w postępowaniu sądowym zostały ujawnione inne okoliczności, istniejące przed wydaniem decyzji, uzasadniające brak prawa do świadczenia.

2. Ujawnienie, że stanowisko pracy wskazane w zaświadczeniu pracodawcy jako wymienione w Dziale III wykazu B stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) nie figuruje w tym wykazie, jest podstawą odmowy prawa do wcześniejszej emerytury, przyznanego uprzednio w oparciu o to zaświadczenie.

Wyrok SN z 23.11.2004 r. (I UK 15/04, OSNAPiUS 2005/11/16)

Warunkiem nabycia prawa do emerytury określonej w § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) jest niemożność podjęcia pracy albo konieczność jej zaprzestania ze względu na stan zdrowia dziecka i konieczność sprawowania nad nim stałej (ciągłej) opieki. Zaprzestanie pracy powinno nastąpić do dnia 31 grudnia 1998 r., a więc nie może nabyć prawa do tej emerytury matka, która w tej dacie pozostawała w zatrudnieniu, mimo stanu zdrowia dziecka wymagającego stałej opieki, jeżeli ustanie zatrudnienia uzależniała od pozytywnej decyzji organu rentowego przyznającego emeryturę.

Wyrok SN z 06.05.2004 r. (II UK 350/03, OSNAPiUS 2004/23/408)

Jeżeli ustalenie stażu pracy w szczególnych warunkach, stanowiącego przesłankę nabycia prawa do świadczenia, następuje w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych, to 30-dniowy termin określony w art. 118 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), po upływie którego organ rentowy obowiązany jest do zapłaty odsetek, należy liczyć od daty wyroku sądu, którym prawomocnie ustalono prawo do tego świadczenia.

Wyrok SN z 22.04.2004 r. (III UA 1/04, OSNAPiUS 2004/23/406)

Prawo do emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) nabywa osoba, która w dniu rozwiązania stosunku pracy posiadała wymagany tym przepisem pracowniczy staż emerytalny oraz ustalone prawo do renty i w czasie pobierania tej renty osiągnęła wiek emerytalny.

Wyrok SN z 24.09.2004 r. (II UK 471/03, OSNAPiUS 2005/6/88)

Przepis art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353), określający warunki uzyskania prawa do emerytury korzystniejsze od ogólnych, dotyczy wyłącznie ubezpieczonych będących pracownikami w dacie, z jaką mogą przejść na emeryturę, a więc po spełnieniu ostatniego z wymaganych warunków.

Wyrok SN z 12.02.2004 r. (II UK 239/03, OSNAPiUS 2004/20/356)

Osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne nie traci statusu „ubezpieczonego będącego pracownikiem” w rozumieniu art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 12.08.2004 r. (III UK 77/04, OSNAPiUS 2005/6/86)

Okres pracy nauczyciela za granicą w szkole przyzakładowej zagranicznego pracodawcy, uznany za okres składkowy, nie jest okresem pracy wykonywanej w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.).

Wyrok SN z 21.09.2004 r. (II UK 42/04, OSNAPiUS 2005/6/87)

Warunkiem otrzymywania wcześniejszej emerytury jest występowanie przesłanek określonych w § 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) przez cały okres pobierania świadczenia.

Wyrok SN z 02.12.2003 r. (II UK 199/03, OSNAPiUS 2004/18/319)

Przedmiotem sporu w sprawie o wcześniejszą emeryturę na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) jest uprawnienie do tego świadczenia z uwagi na warunki pracy, co oznacza — szczególnie przy braku stosownych zaświadczeń — konieczność poczynienia ustaleń dotyczących rodzaju i wymiaru zatrudnienia w warunkach szczególnych. Nie czyni temu zadość odniesienie się tylko do zatrudnienia zasadniczego, bez zbadania czy dodatkowo wykonywane czynności, które także warunkują to prawo, nie były wykonywane stale i w odpowiednim wymiarze czasu.

Wyrok SN z 07.10.2003 r. (II UK 87/03, OSNAPiUS 2004/14/248)

Nie nabywa prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 15.05.1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149, ze zm.) osoba, która w dacie wystąpienia u dziecka stanu chorobowego powodującego konieczność stałej opieki, pobiera rentę z tytułu własnej niezdolności do pracy.

Wyrok SN z 07.05.2003 r. (II UK 261/02, OSN 2004/1/10)

Okres świadczenia pracy w ramach nieważnej umowy o pracę zawartej przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną z jej członkiem w celu obejścia przepisów umożliwiających wcześniejsze nabycie pracowniczych uprawnień emerytalnych, za który zostały opłacone składki na ubezpieczenie społeczne, nie jest okresem składkowym z tytułu pracowniczego ubezpieczenia społecznego, ale pozostaje okresem składkowym ubezpieczenia członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej.

Wyrok SN z 28.10.2003 r. (II UK 144/03, OSNAPiUS 2004/16/288)

Podleganie rolniczemu ubezpieczeniu społecznemu w dacie składania wniosku o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wyłącza możliwości ubiegania się o prawo do świadczenia emerytalnego przysługującego w niższym wieku emerytalnym, przez ubezpieczonego, który legitymuje się ustawowo wymaganymi okresami ubezpieczenia, w tym co najmniej okresem 15 lat pracowniczego zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wyrok SN z 19.09.2003 r. (II UK 47/03, OSNAPiUS 2004/12/233)

Do okresu pracy w szczególnych warunkach wymaganego w § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) wlicza się okresy wykonywania za granicą u zagranicznych pracodawców prac wymienionych w wykazach stanowiących załącznik do tego rozporządzenia, jeżeli są one uznane za okresy składkowe w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 lub 6 ust. 2 pkt 1 lit. d ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Wyrok SN z 05.03.2003 r. (II UK 196/02, OSNAPiUS 2004/8/144)

Do okresu 20 lat pracy nauczycielskiej, wymaganego do przyznania emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, wlicza się okresy nieobecności w pracy spowodowanej czasową niezdolnością do pracy, urlopem macierzyńskim i urlopem dla poratowania zdrowia.

Wyrok SN z 30.07.2003 r. (II UK 323/02, OSNAPiUS 2004/11/197)

Przy ustalaniu prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest możliwe zliczenie okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymienionych odrębnie w wykazie A i w wykazie B, stanowiących załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Wyrok SN z 08.02.2002 r. (II UKN 53/01, OSNAPiUS 2003/23/576)

Zatrudnienie na stanowisku instruktora szkolenia lotniczego w Aeroklubie Polskim nie jest wykonywaniem pracy nauczyciela w rozumieniu art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.).

Wyrok SN z 20.08.2002 r. (II UKN 524/01, OSNAPiUS 2004/4/68)

Przez okres zatrudnienia wymagany do przyznania emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dn. 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela (t. jedn.: Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.) rozumie się okresy składkowe i nieskładkowe oraz okresy pracy w gospodarstwie rolnym wymienione w art. 6, 7 i 10 ust. 1 ustawy z dn. 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.), które uwzględnia się w warunkach określonych w tych przepisach.

Wyrok SN z 17.04.2002 r. (II UKN 337/01, OSN 2004/1/8)

Osoba objęta niepracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może nabyć prawa do wcześniejszej emerytury, mimo posiadania wymaganego stażu i wieku emerytalnego, przewidzianych w art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Wyrok SN z 07.12.2001 r. (II UKN 646/00, OSNAPiUS 2003/18/445)

O uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach.

Wyrok SN z 21.11.2001 r. (II UKN 598/00, OSNAPiUS 2003/17/419)

Rozwiązanie stosunku pracy z mianowanym nauczycielem na jego wniosek, stanowiące przesłankę nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela, może nastąpić w każdym uzgodnionym terminie, a nie tylko z końcem roku szkolnego, po uprzednim trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia (art. 24 ust. 3 pkt 1 Karty Nauczyciela).

Wyrok SN z 30.08.2001 r. (II UKN 525/00, OSNAPiUS 2003/12/298)

Oceny uprawnień ojca dziecka do przejścia na wcześniejszą emeryturę na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149) należy dokonać z pominięciem § 2 tego rozporządzenia jako niezgodnego z art. 33 Konstytucji i wykraczającego poza upoważnienie z art. 27 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

Wyrok SN z 20.01.2000 r. (II UKN 326/99, OSNAPiUS 2001/11/391)

Pracownica, której dziecko wymaga szczególnej i stałej opieki, nabywa prawo do emerytury na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki (Dz.U. Nr 28, poz. 149), także wówczas, gdy została zwolniona z pracy z przyczyn ekonomicznych.

Wyrok SN z 24.05.2000 r. (II UKN 572/99, OSNAPiUS 2001/22/679)

Do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być wliczone także okresy zatrudnienia u prywatnych pracodawców na podstawie umów o pracę na czas określony.

Wyrok SN z 15.11.2000 r. (II UKN 39/00, OSNAPiUS 2002/11/272)

Może nabyć prawo do wcześniejszej emerytury przewidzianej w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) osoba, która legitymuje się określonym przez ten przepis stażem ubezpieczeniowym, mimo że wymagany wiek osiągnęła i wniosek o świadczenie złożyła w czasie, gdy nie była pracownikiem i podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Wyrok SN z 30.03.2000 r. (II UKN 443/99, OSNAPiUS 2001/17/542)

Może nabyć prawo do wcześniejszej emerytury przewidzianej w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) osoba, która legitymuje się określonym przez ten przepis stażem ubezpieczeniowym, mimo że wymagany wiek osiągnęła i wniosek o świadczenie złożyła w czasie, gdy nie była pracownikiem i podlegała ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Wyrok SN z 30.03.2000 r. (II UKN 443/99, OSNAPiUS 2001/17/542)

Wobec niewydania, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej (w porozumieniu z Prezesem Urzędu Kultury Fizycznej) w sprawie rozciągnięcia na trenerów, przepisów tej ustawy lub niektórych jej postanowień, brak jest podstawy prawnej do uwzględnienia pracy trenera przy ustalaniu uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 86 i następne tej Karty, także wówczas, gdy pracę wykonywał z dziećmi i młodzieżą.

Wyrok SN z 29.09.2000 r. (II UKN 729/99, OSNAPiUS 2002/10/244)

Nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela powinno być oceniane według stanu prawnego istniejącego w dacie złożenia wniosku.

Wyrok SN z 08.02.2000 r. (II UKN 376/99, OSNAPiUS 2001/14/467)

Nauczanie religii w punktach katechetycznych prowadzonych przez osoby prawne Kościoła Katolickiego (parafie) przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 154, ze zm.) oraz zarządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 kwietnia 1996 r. w sprawie szczegółowego zakresu uprawnień i obowiązków nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w szkołach (placówkach) prowadzonych przez osoby prawne Kościoła Katolickiego (M.P. Nr 30, poz. 316) było pracą nauczycielską w rozumieniu art. 1 ust. 1 w związku z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) oraz art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329, ze zm.).

Wyrok SN z 03.08.2000 r. (II UKN 661/99, OSNAPiUS 2002/4/93)

Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.) mają zastosowanie również do pracowników zatrudnionych przez prywatnych pracodawców.

Wyrok SN z 07.07.1999 r. (III RN 25/99, OSNAPiUS 2000/12/453)

Uzyskanie przez pracownika prawa do wcześniejszej emerytury może uzasadniać jego wybór do rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, jeżeli następuje ograniczenie zatrudnienia w wyniku połączenia dwóch stanowisk pracy.

Wyrok SN z 08.06.1999 r. (I PKN 105/99, OSNAPiUS 2000/17/641)

Jeżeli umowa o pracę — jako pozorna czynność prawna — jest nieważna (art. 83 § 1 k.c), to nie można domagać się wcześniejszej emerytury na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 stycznia 1990 r. w sprawie wcześniejszych emerytur dla pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 27).

Wyrok SN z 11.09.1998 r. (II UKN 199/98, OSNAPiUS 1999/18/591)

Umowa o pracę zawarta wyłącznie w celu nabycia prawa do wcześniejszej emerytury jest pozorna.

Wyrok SN z 17.03.1998 r. (II UKN 568/97, OSNAPiUS 1999/5/187)

Nie korzysta z uprawnienia do emerytury przy niższym wieku emerytalnym, pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43, ze zm.).

Wyrok SN z 15.12.1997 r. (II UKN 417/97, OSNAPiUS 1998/21/638)