„Czy jest możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości dla spółki wodnej (osoba prawna, bez szczególnej formy prawnej)? Jeśli tak, czy jest jakiś limit przychodowy i czy taka spółka może być zwolniona z podatku VAT, jeśli się nie przekroczy limitu?”

Wbrew pozorom zagadnienie przedstawione przez Czytelnika nie jest proste i jednoznaczne, wręcz przeciwnie – przysparza wielu problemów na gruncie interpretacji podatkowych.

Przedstawiona przez Czytelnika tematyka była nawet przedmiotem interpelacji nr …

(…) 44 posła Eugeniusza Kłopotka do Ministerstwa Finansów, która dotyczyła opodatkowania podatkiem VAT spółek wodnych i prośby o jednolite w kraju stosowanie tych przepisów. W odpowiedzi Ministerstwo Finansów stwierdziło, że generalnej zasady sformułować się nie da, zaś opodatkowanie każdej takiej spółki trzeba ustalać indywidualnie, analizując jej działalność.

Zachodzi zatem konieczność każdorazowego zwracania się o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej do Dyrektora KIS w sprawie każdej spółki wodnej, która winna dokładnie opisać zakres swojej działalności, by prawidłowa analiza była w ogóle możliwa.

Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że spółki wodne są formami organizacyjnymi, które zrzeszają osoby fizyczne lub prawne i mają na celu zaspokajanie wskazanych ustawą Prawo wodne potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami. Zaspokajając potrzeby zrzeszonych w nich osób w dziedzinie gospodarowania wodami, spółki wodne mogą podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto. Zysk ten przeznacza się wyłącznie na cele statutowe spółki.

Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług (u-VAT) opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. Są one opodatkowane niezależne od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków i form wymaganych przepisami prawa. Warunkiem ich opodatkowania jest jedynie to, by zostały dokonane przez podatnika działającego w takim charakterze, tj. osobę wykorzystującą towary lub wartości niematerialne i prawne w sposób ciągły do celów zarobkowych, bez względu na rezultat tej działalności.

Dlatego właśnie nie jest możliwe formułowanie generalnych i uniwersalnych ocen w odniesieniu do spółek wodnych bez wnikliwego zbadania konkretnych sytuacji. Opodatkowanie VAT czynności podejmowanych przez tego rodzaju spółki może się różnie kształtować w zależności od konkretnego stanu faktycznego.

Warto również odwołać się do artykułu autorstwa dr Marcina Marszałka pt. „Spółka wodna oraz związek spółek wodnych jako podatnik podatku od towarów i usług niebędący przedsiębiorcą” (Finanse Komunalne 1–2/2017 ). Warto w tym miejscu przytoczyć wnioski płynące z powyższego artykułu:

„Podjęte rozważania pozwalają na sformułowanie dwóch wniosków w odniesieniu do kwalifikacji czynności wykonywanych przez spółki wodne lub związki spółek wodnych na podstawie art. 164 ust. 1 Prawa wodnego, na rzecz swoich członków oraz w przypadku finansowania realizacji zadań ze środków publicznych, z uwzględnieniem celów publicznych osiąganych przez podmioty finansujące (podmioty administrujące):

• Po pierwsze, spółki wodne i ich związki wykonują zadania publiczne i przysługuje im swoisty prawno-administracyjny monopol realizacji tych zadań na podstawie prawa wodnego;
• Po drugie, działalność podejmowana przez spółki wodne lub związki spółek wodnych w sferze zadań publicznych nie podlega ustawie VAT.

To ostatnie spostrzeżenie ma kluczowe znaczenie ze względu na uchylenie zwolnienia działalności wykonywanej przez spółkę wodną i związek spółek wodnych – unormowanego w załączniku nr 4 do ustawy o VAT – na podstawie przywołanej ustawy z 29.10.2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, z mocą obowiązującą od 01.01.2011 r. Dlatego nie ma podstawy do kwalifikowania usług, a szerzej – wszystkich zadań realizowanych przez spółkę wodną jako czynności podlegających podatkowi VAT. Wątpliwe byłoby przyjęcie prostego rozumowania a contrario, że de lege lata czynności te są w całości opodatkowane podatkiem VAT.

Dlatego należy stanąć na stanowisku, że polski prawodawca poprzednio zbyt szeroko unormował w ustawie o podatku od towarów i usług katalog czynności, które wymagały zwolnienia na podstawie dyrektywy 2006/112/WE – i tylko tyle. Zharmonizowanie przepisów ustawy o VAT z prawem Unii Europejskiej w zakresie podatku VAT, z mocą obowiązującą od 01.01.2011 r., powinno mieć charakter neutralny dla sytuacji prawno-podatkowej spółki wodnej i związku spółek wodnych.”

Należy jednak wskazać, iż w aktualnym stanie prawnym załącznik nr 4 do u-VAT jest uchylony.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 20.07.2017 r. Prawo wodne – Dz.U. z 2021 r. poz. 624 z późn. zm.