Wraz ze wzrostem świadomości społecznej na kwestie ochrony środowiska, przedsiębiorcy coraz częściej pracują nad rozwiązaniami umożliwiającymi recykling odpadów, które dotychczas były nieprzetwarzane. Drugie życie dla opon czy kartridżów do drukarek to tylko nieliczne przykłady na innowacyjne podejście polskich firm, wspartych z Funduszy Europejskich, w konkursach prowadzonych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości.

Pojęcie recyklingu jest bardzo dobrze znane już chyba każdemu. Media pokazują coraz więcej drastycznych zdjęć zanieczyszczonych mórz i oceanów, a organizacje pozarządowe tworzą kolejne kampanie edukacyjne, mające zachęcić nas, konsumentów do proekologicznych postaw. Wydaje się, że jako społeczeństwo jesteśmy bardzo świadomi w tej kwestii. Jednak pojedyncze działania, mimo, że bardzo ważne, nie wystarczą, żeby napędzać machinę recyklingu.

Według danych GUS z 2020 r. gospodarstwa domowe produkują łącznie 10,4 mln ton odpadów komunalnych rocznie, zaś przemysł w tym samym czasie wytwarza aż 109,5 mln ton śmieci. Wniosek nasuwa się sam: przemysł musi przetwarzać więcej odpadów.

Główny Urząd Statystyczny (GUS) definiuje odpady nadające się do recyklingu jako użyteczne materiały odpadowe, powstające w procesach produkcyjnych (odpady poprodukcyjne), wyroby zużyte (odpady poużytkowe) oraz wstępnie wysortowane (wysegregowane) frakcje odpadów komunalnych (bez ich przetworzenia) nieprzydatne do bezpośredniego wykorzystania w przetwórstwie przemysłowym. Struktura zużycia materiałów wskazuje, że największym ich odbiorcą jest przemysł, który zużywa 70–100 proc. większości badanych materiałów.

Zgodnie z danymi przedstawionymi w publikacji Gospodarka materiałowa w 2020 r. GUS i Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, w roku 2020 r. nastąpił znaczny wzrost pozyskania odpadów metalicznych przez jednostki produkcyjne i dotyczył przede wszystkim odpadów stalowych i żeliwnych (o 48,8 proc.) oraz odpadów cyny (o 62 proc.), w porównaniu do roku 2019.

Ponowne użycie materiałów

Świadomość społeczna na temat recyklingu jest bardzo ważna. Wiele surowców nadaje się do ponownego wykorzystania. Szkło, papier i tworzywa sztuczne, jeśli są odpowiednio posortowane, nie trafiają na wysypiska, tylko do sortowni. Następnie są transportowane do przetwórni, w których zostają przerobione na nowe produkty. Zastosowanie odpowiedniej technologii czy urządzeń, pozwala, aby z pozoru bezwartościowe materiały dostały „drugie życie”. Doskonale wiemy, jak recyklingować szkło czy plastik, jednak niektóre materiały wymagają odpowiednich badań i innowacji, żeby mogły trafić do ponownego obiegu.

– Coraz więcej firm szuka rozwiązań przyjaznych dla ochrony środowiska. Recykling – nazwijmy to – „trudnych” odpadów wymaga szeregu prac badawczych oraz ogromnego nakładu czasu. Firmy inwestują i wprowadzają technologie, pozwalające na wykorzystanie odpadów, nadających się do recyklingu jako surowców wtórnych. Już teraz widać, że czynimy ogromne postępy w kwestii ponownego wykorzystywania materiałów. Od 2010 r. do 2020 r. wskaźnik recyklingu w Polsce zwiększył się z 15 proc. do 26 proc. Jesteśmy pewni, że kolejne lata przyniosą jeszcze większe wzrosty – powiedział Dariusz Budrowski, Prezes PARP.

Dobre przykłady z kraju

Do kompleksowego poradzenia sobie z ponownym wykorzystywaniem odpadów, potrzebne jest wspólne zaangażowanie firm, instytucji oraz ośrodków badawczych. W Polsce coraz więcej przedsiębiorstw wprowadza takie działania. Część z nich jest możliwa do zrealizowania dzięki wsparciu finansowemu Funduszy Europejskich.

Jedynym z takich przykładów jest projekt firmy Hartika, która zauważyła potencjał w niepozornym i dotychczas niewykorzystywanym materiale. Mowa o pyle drzewnym – wcześniej traktowany jako bezwartościowy odpad podczas produkcji mebli. Hartika opatentowała biokompozytor WPC, a także opracowała sposób jego wytwarzania i zastosowanie. Produkt jest obecnie wykorzystywany do produkcji mebli. To rozwiązanie doceniono nie tylko na rodzimym rynku, ale również w całej Europie. Firma otrzymała ponad 11 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich w ramach poddziałania 3.2.1 Badania na rynek Programu Inteligentny Rozwój (POIR).

Recykl Organizacja Odzysku zainwestowała natomiast w prace badawczo-rozwojowe, których skutkiem było wynalezienie innowacji na skalę światową – poliestrowego dodatku stabilizującego nawierzchnie asfaltowe, który jest pozyskiwany w wyniku recyklingu zużytych opon. Jak podają wyniki, zawarte w wyżej wspomnianym raporcie GUS, w 2020 r. struktura przychodów odpadów niemetalicznych, gumowych nadających się do recyklingu w jednostkach produkcyjnych, wynosiła 65 proc. w ramach przychodu z własnej działalności, skupu – 28,4 proc., importu – 6,6 proc. Produkcja dodatku stabilizującego wymaga m.in. zastosowania efektywnych metod rozdrabniania opon i oddzielania kordu tekstylnego od gumy oraz opracowania konstrukcji noży tnąco-rozcierających. Firma otrzymała 20 mln zł dofinansowania w ramach konkursu 3.2.1 Badania na rynek Programu Inteligentny Rozwój.

Dobrym przykładem na działania związane z recyklingiem jest również projekt zrealizowany przez firmę Elektro Bogusław Bargieł. Przedsiębiorstwo stanęło przed wyzwaniem opracowania i zbudowania filtra przydomowej oczyszczalni ścieków. Innowacja jest dedykowana indywidualnym gospodarstwom domowym, zwłaszcza na terenie o rozproszonej zabudowie. Współfinansowane ze środków unijnych przedsięwzięcie firmy ELEKTRO Bogusław Bargieł przyczyniło się bez wątpienia do wzrostu konkurencyjności i innowacyjności beneficjenta na rynku lokalnym oraz krajowym. Dofinansowanie wyniosło niemalże 198 tys. zł i zostało zrealizowane w ramach poddziałania 2.3.2 Bony na innowacje dla MŚP, finansowanego z Programu Inteligentny Rozwój.

Trudne do recyklingu są przedmioty złożone z kilku różnych tworzyw sztucznych. Problem jest jeszcze większy, gdy zawartością odpadów jest substancja szkodliwa dla środowiska. Z takich komponentów składają się m.in. kartridże do drukarek. Firma Green Office Ecologic opracowała system unieszkodliwiania toksycznego proszku tonerowego poprzez odciąganie i filtracje powietrza. Opracowana przez spółkę technologia ma skuteczność zbliżoną do 100 proc. i jest pierwszym tego typu rozwiązaniem w Europie. Projekt otrzymał finansowanie z środków unijnych w wysokości prawie 1,4 mln zł w ramach konkursu 1.3.1 Wdrażanie innowacji przez MŚP Programu Polska Wschodnia.

Źródło: parp.gov.pl