Uprawnienia pracownicze członków komisji wyborczych – zwolnienia od pracy oraz zryczałtowane diety.

W związku ze zbliżającym się terminem wyborów samorządowych warto poświęcić nieco uwagi regulacjom, jakie obowiązują w zakresie uprawnień pracowniczych członków komisji wyborczych, dotyczących w szczególności zwolnień od pracy oraz zryczałtowanych diet należnych z tytułu wykonywania zadań przez członka komisji.

W dniu 16.11.br. odbędą się wybory samorządowe, czyli wybory do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Niezbędnym elementem przeprowadzenia procesu wyborczego jest m.in. powołanie komisji wyborczych (okręgowych, rejonowych i obwodowych). W komisjach tych będą zasiadać osoby będące pracownikami, którym, w związku z uczestniczeniem w pracach komisji, przysługują określone uprawnienia. Na szczeblu ustawowym powyższe kwestie regulują zapisy art. 154 ustawy z dn. 05.01.2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112, z późn. zm.), zwanej dalej „k.w.”. Zgodnie z art. 154 § 1 powołanego aktu prawnego członkom komisji wyborczych przysługują:
1) diety oraz zwrot kosztów podróży i noclegów;
2) zryczałtowane diety za czas związany z wykonywaniem zadań członka komisji w przypadku członków okręgowych, rejonowych i terytorialnych komisji wyborczych oraz za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania w przypadku członków obwodowych komisji wyborczych.

W przypadku gdy członek okręgowej, rejonowej lub terytorialnej komisji wyborczej nie brał udziału we wszystkich posiedzeniach komisji, należna mu dieta, o której mowa w art. 154 § 1 pkt 2 k.w., ulega obniżeniu proporcjonalnie do liczby posiedzeń komisji, w których nie brał udziału.

Jeśli chodzi o zwolnienia od pracy członka komisji wyborczej, to odpowiednie unormowania zostały zawarte w art. 154 § 4 k.w. Oznacza to, że członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w związku z wykonywaniem zadań przysługuje do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.
Ponadto członkom komisji wyborczych przysługuje na podstawie przepisów ustawy z dn. 30.10.2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (Dz.U. z 2013 r. poz. 737) zaopatrzenie z tytułu wypadku przy wykonywaniu zadań tych komisji.
Realizacja uprawnień pracowniczych, o których mowa w art. 154 k.w., następuje w trybie i na zasadach określonych w uchwale Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) z dn. 14.03.2011 r. w sprawie należności pieniężnych przysługujących członkom komisji wyborczych i osobom powołanym w skład inspekcji w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Parlamentu Europejskiego oraz sposobu dokumentowania dni zwolnienia od pracy (M.P. Nr 23, poz. 252), zwanej dalej „uchwałą PKW”. Wspomniana uchwała określa m.in.:

• wysokość oraz zasady, na których przysługują zryczałtowane diety:

a) członkom okręgowych i rejonowych komisji wyborczych za czas związany z wykonywaniem zadań członka komisji,
b) członkom obwodowych komisji wyborczych za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania;

• sposoby dokumentowania dni zwolnienia od pracy na czas udziału w pracach obwodowych komisji wyborczych.

Stosownie do brzmienia § 8 ust. 1 uchwały PKW członkom okręgowych, rejonowych i obwodowych komisji wyborczych przysługuje zryczałtowana dieta za czas związany z wykonywaniem czynności, o których mowa w § 1 pkt 2 lit. a i b uchwały PKW, w następującej wysokości:
1) dla członków okręgowych komisji wyborczych:
a) w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej — 500 zł,
b) w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej — 380 zł,
c) w wyborach do Parlamentu Europejskiego — 400 zł;
2) dla członków rejonowych komisji wyborczych — 250 zł;
3) dla przewodniczących obwodowych komisji wyborczych — 200 zł;
4) dla zastępców przewodniczących obwodowych komisji wyborczych — 180 zł;
5) dla członków obwodowych komisji wyborczych — 160 zł.

Jeżeli głosowanie jest przeprowadzane w wyborach odbywających się w ciągu 2 dni, wysokość zryczałtowanej diety ulega zwiększeniu o 100%, przy czym w razie gdy członek obwodowej komisji wyborczej, w przypadku głosowania przeprowadzanego w ciągu 2 dni, uczestniczył w czynnościach, o których mowa w § 1 pkt 2 lit b uchwały PKW, tylko jednego dnia, przysługująca mu zryczałtowana dieta nie ulega zwiększeniu o 100%.
Zryczałtowana dieta nie przysługuje, jeżeli członek komisji wyborczej nie uczestniczył w czynnościach wskazanych w § 1 pkt 2 lit. a i b uchwały PKW. Jeżeli członek okręgowej lub rejonowej komisji wyborczej nie uczestniczył w posiedzeniu lub posiedzeniach danej komisji, wysokość zryczałtowanej diety jest obniżana proporcjonalnie do liczby odbytych posiedzeń komisji. Wysokość takiej diety oblicza się przez podzielenie kwoty, o której mowa odpowiednio w § 8 ust. 1 pkt 1 lub 2 uchwały PKW, przez liczbę wszystkich odbytych przez komisję posiedzeń, a następnie mnoży się otrzymany iloraz przez liczbę posiedzeń komisji, w których dany członek komisji uczestniczył.
Podstawą wypłaty i ustalenia wysokości zryczałtowanej diety jest pisemne potwierdzenie udziału w czynnościach, o których mowa w § 1 pkt 2 lit. a i b uchwały PKW, wystawione przez przewodniczącego albo, z jego upoważnienia, przez zastępcę przewodniczącego właściwej komisji.

Należności z tytułu zryczałtowanych diet wypłacają:
1) członkom okręgowych komisji wyborczych oraz osobom powołanym w skład inspekcji okręgowych komisji wyborczych – dyrektor właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego (KBW),
2) członkom rejonowych komisji wyborczych oraz osobom powołanym w skład inspekcji rejonowych komisji wyborczych – dyrektor właściwej miejscowo delegatury KBW,
3) członkom obwodowych komisji wyborczych – właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo konsul, z zastrzeżeniem pkt 4,
4) członkom obwodowych komisji wyborczych na polskich statkach morskich – dyrektor delegatury KBW właściwej dla siedziby armatora statku, za pośrednictwem armatora.

Członkom komisji, o których mowa w pkt 3 i 4, zryczałtowane diety wypłacane są po przyjęciu protokołów głosowania w obwodach przez właściwą komisję wyborczą wyższego stopnia.

Jak stanowi § 9 ust. 1 uchwały PKW członkowie obwodowych komisji wyborczych w razie zamiaru skorzystania ze zwolnienia od pracy, o którym mowa w art. 154 § 4 k.w., są obowiązani – co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy – uprzedzić, w formie pisemnej, pracodawcę o przyczynie i planowanym okresie nieobecności w pracy, a w dalszej kolejności, nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy wykonywaniem zadań w komisji. Powyższe zaświadczenie powinno zawierać:

• imię i nazwisko osoby wchodzącej w skład danej komisji wyborczej;
• wskazanie podstawy prawnej zwolnienia od pracy;
• przyczynę i czas nieobecności w pracy.

Zaświadczenie opatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej podpisuje przewodniczący danej komisji wyborczej, a dla przewodniczącego komisji – jego zastępca. Wspomniane zaświadczenie jest sporządzane w 2 egzemplarzach, z których jeden otrzymuje zainteresowany członek komisji, zaś drugi pozostaje w dokumentacji komisji.

Przepisy uchwały PKW regulują również uprawnienia członków komisji wyborczych w zakresie wysokości diet oraz zwrotu kosztów podróży i noclegów oraz zasad, na jakich należności te przysługują członkom komisji. Szczegółowe rozwiązania w tym obszarze zawarto w § 3–6 uchwały PKW.

Maciej Ofierski – specjalista prawa pracy

Redakcja Prawopl

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 05.01.2011 r. Kodeks wyborczy – Dz.U. z 2011 r. Nr 21, poz. 112 z późn. zm.