Dnia 29.06.2020 r. w Rządowym Centrum Legislacji upubliczniony został …

(…) rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, modyfikujący poza KN także u.s.o. i u.P.o.

Jego głównym celem ma być – jak podaje projektodawca – udoskonalenie dotychczasowych rozwiązań w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli, w tym rozwiązań, które do KN wprowadziła ustawa z dn. 13.06.2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1287). Te kwestie były przedmiotem prac Zespołu ds. Statusu Zawodowego Pracowników Oświaty, złożonego z przedstawicieli strony rządowej, związków zawodowych zrzeszających nauczycieli oraz korporacji samorządowych.

Powiadamianie rzecznika dyscyplinarnego

Rząd proponuje wydłużenie do 14 dni czasu na zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego o podejrzeniu popełnienia przez nauczyciela czynu naruszającego prawa i dobro dziecka oraz doprecyzowanie, w jakim przypadku nie dochodzi do zawiadomienia.

Obecnie, począwszy od 01.09.2019 r., przepisy KN obligują dyrektora szkoły do poinformowania rzecznika dyscyplinarnego o ww. fakcie nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o popełnieniu takiego czynu.

Uważa się jednak, że dyrektor szkoły, zanim powiadomi rzecznika dyscyplinarnego, powinien mieć więcej czasu na zapoznanie się z okolicznościami sprawy. Z danych przekazanych przez rzeczników dyscyplinarnych przy wojewodach wynika, że w 2019 r. w porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił znaczący wzrost liczby zawiadomień w sprawie uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela, w tym popełnienia czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, w przypadku których podjęto decyzję o niewszczynaniu postępowania wyjaśniającego (z 65 w 2018 roku do 167 w 2019 roku).

Dlatego w projekcie wydłużono do 14 dni czas na zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego, a także doprecyzowano, że o podejrzeniu popełnienia takiego czynu nie zawiadamia się rzecznika dyscyplinarnego, jeżeli okoliczności bezspornie wskazują, że do tego nie doszło. Do takiej zmiany przekonani są również sami rzecznicy dyscyplinarni powołani przy komisjach dyscyplinarnych I instancji.

Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego

W tym zakresie rząd proponuje ustalenie terminu na złożenie wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego oraz zmianę okresu, w którym może być wszczęte postępowanie dyscyplinarne.

Obowiązujące teraz przepisy stanowią, że postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna I instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN, oraz po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu. Jednakże, jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka, postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna I instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN.

Rząd chce doprecyzować rozwiązania dotyczące przedawnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli w następujący sposób:

• określić maksymalny termin na złożenie przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – wniosek taki składany będzie nie później niż w ciągu 4 miesięcy od wszczęcia postępowania wyjaśniającego; to samo dotyczy wydania postanowienia o umorzeniu postępowania wyjaśniającego;
• wprowadzić zasadę, że postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 6 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna I instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 KN – z wyłączeniem czynów stanowiących przestępstwo;
• uchylić przepis, zgodnie z którym jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna I instancji, wiadomości o popełnieniu ww. czynu;
• skrócić z 3 lat do 2 lat okres od popełnienia czynu, po upływie którego nie może być wszczęte postępowanie dyscyplinarne – z wyłączeniem czynów stanowiących przestępstwo.

Zawieszenie nauczyciela lub dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków

Obecnie, zgodnie z art. 85t KN, dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka.

Oznacza to, że dyrektor szkoły jest zobowiązany do zawieszenia w pełnieniu obowiązków nauczyciela, który dopuścił się czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, nawet jeżeli waga tych czynów jest mało istotna i nie jest celowe odsunięcie nauczyciela od pełnienia obowiązków, a rzecznik dyscyplinarny we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wnioskuje o wymierzenie kary nagany z ostrzeżeniem.

Jednocześnie art. 85t ust. 5 i 7 KN stanowi, że od decyzji o zawieszeniu w pełnieniu obowiązków odpowiednio nauczycielowi albo nauczycielowi pełniącemu funkcję dyrektora szkoły przysługuje odwołanie do komisji dyscyplinarnej I instancji, która wydaje postanowienie o utrzymaniu w mocy lub uchyleniu decyzji. Przy czym w art. 85t ust. 8 KN wskazuje się na okoliczności przemawiające za uchyleniem przez komisję dyscyplinarną I instancji decyzji o zawieszeniu w pełnieniu obowiązków, m.in. w sytuacji gdy rzecznik dyscyplinarny przy komisji dyscyplinarnej I instancji wnosi o wymierzenie kary nagany z ostrzeżeniem i jednocześnie ze względu na powagę i wiarygodność zarzutów niecelowe jest odsunięcie odpowiednio nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły od wykonywania obowiązków w szkole.

Rząd proponuje doprecyzowanie tego rozwiązania poprzez dookreślenie, że dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy czynu naruszającego prawa i dobro dziecka, chyba że we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego rzecznik dyscyplinarny wnosi o orzeczenie kary nagany z ostrzeżeniem i jednocześnie ze względu na powagę i wiarygodność zarzutów niecelowe jest odsunięcie odpowiednio nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły od wykonywania obowiązków w szkole.

Wprowadzenie tych przepisów ma zapobiec sytuacjom, gdy dyrektor szkoły lub organ prowadzący zawiesza odpowiednio nauczyciela albo nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków również w przypadku, gdy waga popełnionego przez nich czynu była mało istotna i nie było celowe odsuwanie ich od pełnienia obowiązków, co znajdowało odzwierciedlenie we wnioskowanej przez rzecznika dyscyplinarnego karze nagany z ostrzeżeniem, a następnie komisja dyscyplinarna uchylała tę decyzję ze względu na zaistniałe okoliczności.

Finansowanie dodatkowych form doskonalenia dla nauczycieli zajęć edukacyjnych artystycznych w szkołach artystycznych

Propozycja zmiany dotyczy art. 70a ust. 3a KN. Przepis ten wymienia rodzaje działań w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli, które mogą być finansowane ze środków wskazanych w art. 70a KN. Nie ujęto jednak w tym katalogu możliwości bezpośredniego zlecania przez szkołę artystyczną autorytetom artystycznym danej dyscypliny sztuki zajęć doskonalących, podnoszących kwalifikacje artystyczne bądź dydaktyczne nauczycieli organizowanych w formule mistrz – uczeń.

Zdaniem projektodawcy uzupełnienie katalogu form doskonalenia zawodowego nauczycieli podniesie jakość edukacji artystycznej. Pozwoli nauczycielom zajęć edukacyjnych artystycznych nawiązać współpracę merytoryczno-artystyczną i metodyczną z autorytetami w danym zakresie sztuki, m.in. artystami o znaczącym dorobku artystycznym lub dydaktycznym czy specjalistami w danym zakresie sztuki albo nauki.

Zmiany w innych ustawach

W regulacjach u.s.o. zaproponowano zmiany porządkujące lub doprecyzowujące zadania realizowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i okręgowe komisje egzaminacyjne – w zakresie organizowania oraz prowadzenia badań i analiz egzaminów, organizowania testów diagnostycznych mierzących poziom przygotowania uczniów do egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego, opracowywania nowych rozwiązań dotyczących egzaminowania.

Kolejna zmiana w u.s.o. ma dać CKE możliwość publikowania listy jawnych zadań egzaminacyjnych do części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego, języka mniejszości narodowej, języka mniejszości etnicznej i języka regionalnego. Od roku szkolnego 2022/2023 na maturze ustnej z tych przedmiotów zdający będzie udzielał odpowiedzi na dwa zadania egzaminacyjne. Jedno będzie dotyczyło znajomości treści oraz problematyki lektur obowiązkowych (język polski) lub innych utworów literackich (język mniejszości narodowej, język mniejszości etnicznej, język regionalny). Zadania egzaminacyjne w tym zakresie będą jawne, ogłaszane przez dyrektora CKE w formie komunikatu. Zadania te wyłącza się zatem spod klauzuli tajności.

W u.s.o. proponuje się także dodać przepis, na mocy którego minister edukacji będzie zlecał Instytutowi Badań Edukacyjnych – jednostce przez siebie nadzorowanej – wykonywanie zadań z zakresu oświaty i wychowania, w tym wynikających ze statutowej działalności oraz krajowych i międzynarodowych zobowiązań MEN. Minister mógłby także zlecić IBE wykonanie zadań w zakresie oświaty i wychowania w ramach programów UE, po zapewnieniu środków na ich realizację. Projektodawca przypomina, że MEN prowadzi działalność na poziomie organizacji międzynarodowych, w wyniku czego Polska uczestniczy w różnych badaniach oraz przedsięwzięciach, np. w PISA.

W u.P.o. projektodawca proponuje wprowadzić przepis umożliwiający ministrowi edukacji prowadzenie działań inicjujących, koordynujących i wspierających prowadzenie działalności innowacyjnej i eksperymentalnej w systemie oświaty – m.in. poprzez organizację konkursów, w których będą nagradzane najciekawsze i najbardziej efektywne innowacje pedagogiczne. Ma to też pozwolić na badanie możliwości włączenia rozwiązań innowacyjnych realizowanych w pojedynczych szkołach do rozwiązań systemowych.

Inna zmiana w u.P.o. ma dotyczyć udostępniania j.s.t. narzędzia informatycznego wspierającego ich działania w celu tworzenia optymalnych warunków realizacji działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej. Chodzi o narzędzie informatyczne i e-zasoby zamieszczone na stronie epodreczniki.pl, które są publiczne i korzystanie z nich jest bezpłatne.

Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela – Dz.U. z 2019 r. poz. 2215.