„W naszym regulaminie ZFŚS, osobami uprawnionymi do korzystania z funduszu są miedzy innymi dzieci własne, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej do czasu ukończenia studiów lub osiągnięcia samodzielności finansowej (podjecie pracy), nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia. Sytuację materialną osoby ubiegającej się o ulgowe świadczenie socjalne ustala się na podstawie kryterium dochodowego. Dochód na osobę oblicza się na podstawie sumy przychodów brutto osiągniętych w roku ubiegłym ( na podstawie PIT za ub. rok) przez wszystkich członków rodziny, pomniejszonych o składki na ubezpieczenia społeczne, podzielonych przez 12 miesięcy i przez ilość osób w rodzinie. Czy w związku z takimi zapisami komisja może odmówić wliczenia do członków rodziny osoby (dorosłego dziecka), które zamieszkuje z rodzicami i pozostaje na ich wyłącznym utrzymaniu, uczy się i nie posiada własnego dochodu? Czy dochód na jednego członka rodziny powinien być wyliczony z jego uwzględnieniem, przy czym ta osoba nie będzie korzystała z ulgowych świadczeń finansowanych z funduszu?”

W ocenie Autora komisja …

(…) nie może odmówić wliczenia do członków rodziny osoby tj. dorosłego dziecka, które zamieszkuje z rodzicami i pozostaje na ich wyłącznym utrzymaniu, uczy się i nie posiada własnego dochodu. Warto wiedzieć, że ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, określając ogólne zasady tworzenia Funduszu i wydatkowania jego środków, nie reguluje sposobu ustalania sytuacji materialnej osób uprawnionych do korzystania z Funduszu. Wprowadza jedynie ogólny obowiązek przyznawania świadczeń ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w oparciu o kryterium socjalne. Co więcej, pracodawca podejmując decyzję o przyznaniu świadczenia musi brać pod uwagę całokształt sytuacji materialno-bytowej uprawnionego (na którą niewątpliwie wpływa liczba osób pozostających realnie na jego utrzymaniu).

Z treści pytania wynika jednoznacznie, że członek rodziny – dorosłe dziecko zamieszkuje wspólnie i pozostaje na wyłącznym utrzymaniu swoich rodziców. Należy też podkreślić, że cyt. ustawa nie określa, według jakich kryteriów należy ustalać tę sytuację. Dlatego w praktyce najczęściej spotykanym jest kryterium dochodowe, gdzie brany jest pod uwagę średni dochód na członka rodziny osoby uprawnionej. Przy ustalaniu tego dochodu powinno się uwzględniać liczbę osób pozostających na utrzymaniu uprawnionego (najczęściej pracownika), uzyskiwanie przez niego dochodów z innych źródeł, jak też wysokość przychodów osiąganych przez pozostałych członków rodziny.

Warto też wyjaśnić, że zgodnie z definicją przedmiotowej ustawy, uprawnionym jest m.in. dziecko pracownika, za które co prawda potocznie uznaje się osobę niepełnoletnią i pozostającą na utrzymaniu pracownika, jednakże pojęcie dziecka pracownika może być jednak rozumiane nieco szerzej, na mocy odpowiednich zapisów w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Z zapisem szerszego rozumienia pojęcia dziecka mamy do czynienia w opisanym w pytaniu stanie faktycznym, gdzie jako dziecko traktuje się również osobę pełnoletnią i uczącą się, do ukończenia 24 roku życia. Taki zapis regulaminowy jest prawnie dopuszczalny.

Reasumując, w opisanej sytuacji (z uwagi na pozostawanie dorosłego dziecka we wspólnym gospodarstwie domowym i na wyłącznym utrzymaniu swoich rodziców), taką osobę należy uwzględniać przy ustalaniu średniego dochodu na członka danego gospodarstwa domowego.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 04.03.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych – Dz.U. z 2018 r. poz. 1316.