„TU odmawia mi zwrotu kosztów za wynajem pojazdu zastępczego powołując się na art. 361 K.c. Wypłaty odszkodowania jeszcze nie otrzymałam jedynie decyzję o zakwalifikowaniu szkody jako całkowitej 23.03.2021 r. Towarzystwo daje pojazd zastępczy mi od tego czasu plus 7 dni tj. do 30.03.2021 r. Napisałam reklamację. Według Polskiej Izby Ubezpieczeń – dopiero dzień wypłaty należnego odszkodowania uważa się za koniec okresu upoważniającego do zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Wyjątek – wypłata nastąpiła przed upływem 7 dni od przekazania informacji o szkodzie całkowitej i wycenie wraku. W takim przypadku końcem okresu zasadnego zwrotu kosztów jest 7 dzień od otrzymania w/w informacji. Powołanie się przez Państwa na art. 361 Kodeksu cywilnego jest ogólne i dopiero w wyniku interpretacji PIU staje się kompletne. Dodam jeszcze, ze w tym samym dniu otrzymałem pismo o niedotrzymaniu przez Pastwa firmę ustawowego 30 dniowego terminu wypłaty odszkodowania. Próba przeniesienia kosztów najmu na poszkodowanego jest niezgodna z prawem, przytoczę tu powoływany przez Państwa artykuł 361 K.c. ust. 2”. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”. Niemniej jednak TU podtrzymało swoje stanowisko i co teraz można z tym zrobić?”

Z treści zapytania Czytelnika nie wynika pełen stan faktyczny sprawy, dlatego Autor odniesie się do ogólnych zasad i orzecznictwa dotyczących pojazdu zastępczego z OC sprawcy w przypadku szkody całkowitej w pojeździe.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia …

(…) 22.11.2013 r. (sygn. akt: III CZP 76/13) odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę, a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna (tzw. szkoda całkowita).

W bogatym jak do tej pory orzecznictwie sądów powszechnych przyjęło się, że odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w przypadku szkody całkowitej należy się do dnia wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą w pojeździe, lecz jeżeli strona powodowa wykaże, iż nabyła inny pojazd w miejsce tego, który uległ szkodzie całkowitej, wówczas uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego kończy się wraz z dniem nabycia tego pojazdu.

Zdarzają się orzeczenia sądów, które doliczają np. dodatkowe 7 dni od dnia wypłaty odszkodowania za szkodę całkowitą, mimo braku udowodnienia przez stronę powodową, iż zakupiła inny pojazd w miejsce uszkodzonego, jednakże w większości przypadków, po zaskarżeniu apelacją takiego wyroku sądu I instancji, sąd odwoławczy dokonuje zmiany takiego wyroku na korzyść niezadowolonego ubezpieczyciela, biorąc pod uwagę, iż nie wykazano nabycia innego pojazdu w myśl art. 6 Kodeksu cywilnego.

Oczywiście należy mieć jednak na względzie, że również strona powodowa (zazwyczaj poszkodowany, ale też firmy/podmioty nabywające prawo do dochodzenia roszczeń na podstawie zawartych z poszkodowanymi umów cesji) musi wykazać zasadność i wysokość swojego roszczenia. Oznacza to, że powód musi wykazać, iż faktycznie wynajmował pojazd zastępczy, w jakim okresie i ile wyniósł ogólny koszt najmu (liczba dni najmu razy stawka dobowa najmu). Rzecz jasna, całkowity koszt najmu nie oznacza, że jest on w całości uzasadniony. Sąd uwzględni jedynie uzasadniony okres najmu, który może, lecz nie musi pokrywać się z rzeczywistym kosztem najmu.

Czytelnik wskazał, iż ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania za najem pojazdu zastępczego na podstawie art. 361 K.c., a zatem ubezpieczyciel upatruje się braku związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zdarzeniem szkodowym a najmem pojazdu zastępczego. Pytanie brzmi dlaczego? Czy poszkodowany posiadał inny wolny pojazd, z którego mógł korzystać z miejsce uszkodzonego i dlatego podjął decyzję o odmowie uznania swojej odpowiedzialności i wypłaty odszkodowania?

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dn. 17.11.2011 r. (sygn. akt: III CZP 5/11) odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. Zdaniem SN najem pojazdu zastępczego nie jest celowy i ekonomicznie uzasadniony, jeżeli poszkodowany posiada inny, wolny i nadający się do wykorzystania pojazd mechaniczny lub wynajmując pojazd zastępczy nie zamierza z niego korzystać lub nie korzystał w okresie naprawienia szkody.

Jeżeli zatem poszkodowany w toku likwidacji szkody wykazał ubezpieczycielowi zasadność i wysokość poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z zaistniałą szkodą całkowitą z OC sprawcy oraz wykazał, iż samochód zastępczy był mu niezbędny do załatwiania spraw życia codziennego i w dacie szkody poszkodowany nie posiadał innego, wolnego pojazdu w miejsce uszkodzonego, stąd konieczność najmu pojazdu zastępczego, a mimo to pozwany roszczenia nie uwzględnił, wówczas poszkodowanemu pozostaje jedynie dochodzenie swojego roszczenia na drodze sądowej.

Wielu poszkodowanych pisze skargi do Rzecznika Finansowego, jednakże nie przerywają one biegu terminu przedawnienia roszczenia i niekoniecznie muszą przynieść spodziewany przez poszkodowanego efekt, dlatego też zaleca się Czytelnikowi skorzystanie z drogi procesu cywilnego, jeżeli dojście do porozumienia z ubezpieczycielem nie jest możliwe.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny – tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740.