Od 1 stycznia 2014 r. zmianie ulega wysokość minimalnego wynagrodzenia pracowników. Najniższa ustawowo gwarantowana pensja osób zatrudnionych w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy wzrośnie z 1600 zł do 1680 zł brutto. Minimalne wynagrodzenie będzie zatem wyższe o 80 zł, czyli o 5% od obowiązującego w 2013 r. Wzrosną także dodatki do pensji i inne obowiązkowe świadczenia ze stosunku pracy. Jakie koszty poniesie pracodawca w związku z podwyżką płacy minimalnej? Jakie obowiązki rodzi po jego stronie wzrost najniższego wynagrodzenia?

Wysokość przyszłorocznej płacy minimalnej ogłoszona została w rozp. RM z dn. 11.09.2013 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2014 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1074).

W związku z podwyższeniem kwoty minimalnego wynagrodzenia od 01.01.2014 r.:

• pracodawcy powinni zwiększyć wynagrodzenia najmniej zarabiającym pracownikom, tak aby ich pensja nie była niższa niż 1680 zł na pełnym etacie (wyjątek stanowią pracownicy w 1. roku pracy, o czym piszemy w dalszej części artykułu),
• wzrasta najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych – jeżeli podstawa wyliczona jako średnie wynagrodzenie z 12 lub mniej miesięcy jest niższa niż podstawa minimalna, wówczas płatnik jest zobowiązany do uwzględnienia w obliczeniach świadczeń chorobowych tej wyższej podstawy,
• zmienia się minimalna kwota nadpłaty, która może być zwracana przez ZUS, zamiast zaliczania na poczet składek bieżących lub przyszłych,
• wzrasta dodatek za pracę w porze nocnej,
• zmieniają się kwoty wynagrodzenia wolne od potrąceń,
• wzrasta maksymalna kwota odprawy z tytułu zwolnień grupowych lub indywidualnych dokonywanych na podstawie ustawy z dn. 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844, z późn. zm.),
• wzrasta odszkodowanie za mobbing.

Minimalna pensja do wypłaty

Wynagrodzenie netto to kwota wypłacana pracownikowi po dokonaniu odliczeń składkowo-podatkowych. Na jej wysokość mają wpływ koszty uzyskania przychodu oraz kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek dochodowy.

Składki ubezpieczeniowe są finansowane częściowo przez pracownika i w części przez pracodawcę. Dla ustalenia wysokości wynagrodzenia do wypłaty istotne znaczenie mają składki potrącane z pensji pracownika. W 2014 roku nie ulegają zmianie procentowe stawki składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne – w części finansowanej przez pracownika wynoszą one:

• składka emerytalna – 9,76%,
• składki rentowe – 1,5%,
• składka chorobowa – 2,45%,
• składka zdrowotna do pobrania z pensji – 9%,
• składka zdrowotna odliczana od podatku – 7,75%.

Nie ulegają zmianie również koszty uzyskania przychodu. W 2014 roku – tak jak w ubiegłym – będą wynosiły:

• 111,25 zł miesięcznie – gdy podatnik uzyskuje przychody od jednego zakładu pracy (są to tzw. koszty podstawowe),
• 139,06 zł miesięcznie – gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie otrzymuje dodatku za rozłąkę (są to tzw. koszty podwyższone).

W roku 2014 nie zmieni się także skala podatkowa. Osoby osiągające w roku podatkowym dochody nieprzekraczające kwoty 85 528 zł zapłacą podatek w wysokości 18% minus kwota zmniejszająca podatek – 556,02 zł, natomiast osoby osiągające w roku podatkowym dochody przekraczające 85 528 zł zapłacą podatek w wysokości 14 839,02 zł plus 32% nadwyżki ponad 85 528 zł.

Poniżej zamieszczamy wyliczenie wysokości minimalnego wynagrodzenia do wypłaty dla pracownika zatrudnionego na pełnym etacie, który złożył oświadczenie na formularzu PIT-2, upoważniające pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek w wysokości 46,33 zł (556,02 ´ 1/12), przy zastosowaniu podstawowych kosztów uzyskania przychodów.

Aby ustalić wynagrodzenie netto dla pracownika otrzymującego minimalną pensję w wysokości 1680 zł brutto, należy od tej kwoty odliczyć:

» 163,97 zł składki na ubezpieczenie emerytalne, czyli 1680 zł x 9,76%,

» 25,20 zł składki na ubezpieczenie rentowe, czyli 1680 zł x 1,5%,

» 41,16 zł składki na ubezpieczenie chorobowe, czyli 1680 zł x 2,45%,

co razem daje 230,33 zł,

» 130,47 zł składki na ubezpieczenie zdrowotne, czyli (1680 zł – 230,33 zł) x 9%,

» 82 zł zaliczki podatkowej od najniższego wynagrodzenia (po odliczeniu składki zdrowotnej i zaokrągleniu), ustalonej w następujący sposób:

• 1449,67 zł (podstawa opodatkowania) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodu) = 1338,42 zł; po zaokrągleniu 1338 zł;
• 1338 zł x 18% – 46,33 zł = 194,51 zł;
• 194,51 zł – 112,35 zł (składka zdrowotna stanowiąca 7,75% podstawy wymiaru) = 82,16 zł; po zaokrągleniu 82 zł.

Wynagrodzenie netto wyniesie:
1680 zł – (230,33 zł + 130,47 zł + 82 zł) = 1237,20 zł 

Wynagrodzenie minimalne w 1. roku pracy

Minimalne wynagrodzenie dla pracowników w pierwszym roku ich pracy może być niższe niż płaca minimalna – mianowicie może wynosić 80% kwoty „ogólnego” wynagrodzenia minimalnego. Zapis pozwalający na wypłacanie niższej pensji osobom rozpoczynającym pracę zawarto w art. 6 ust. 2 ustawyz dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.).

Kwota minimalnego wynagrodzenia dla tej grupy pracowników wzrasta w 2014 roku o 64 zł, co oznacza, że wyniesie 1344 zł brutto (w roku 2013 było to 1280 zł).

Poniżej zamieszczamy wyliczenie pensji netto dla pracownika w pierwszym roku pracy, przy zastosowaniu analogicznych założeń do tych, które przedstawione zostały powyżej.

Aby ustalić wynagrodzenie netto dla pracownika otrzymującego minimalną pensję w wysokości 1344 zł brutto, należy od tej kwoty odliczyć:

» 131,17 zł składki na ubezpieczenie emerytalne, czyli 1344 zł x 9,76%,

» 20,16 zł składki na ubezpieczenie rentowe, czyli 1344 zł x 1,5%,

» 32,93 zł składki na ubezpieczenie chorobowe, czyli 1344 zł x 2,45%,

co razem daje 184,26 zł,

» 104,38 zł składki na ubezpieczenie zdrowotne, czyli (1344 zł – 184,26 zł) x 9%,

» 52 zł zaliczki podatkowej od najniższego wynagrodzenia (po odliczeniu składki zdrowotnej i zaokrągleniu), ustalonej w następujący sposób:

• 1159,74 zł (podstawa opodatkowania) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodu) = 1048,49 zł; po zaokrągleniu 1048 zł;
• 1048 zł x 18% – 46,33 zł = 142,31 zł;
• 142,31 zł – 89,88 zł (składka zdrowotna, stanowiąca 7,75% podstawy wymiaru) = 52,43 zł; po zaokrągleniu 52 zł.

Wynagrodzenie netto dla pracownika w 1. roku pracy:
1344 zł – (184,26 zł + 104,38 zł + 52 zł) = 1003,36 zł

Minimalna podstawa zasiłku chorobowego

W związku z ogłoszeniem wyższej kwoty minimalnego uposażenia od przyszłego roku wzrastają najniższe świadczenia chorobowe.

Wysokość najniższych zasiłków związanych z chorobą lub macierzyństwem pracownika ustalana jest w oparciu o art. 45 ust. 1 oraz art. 47 ustawy z dn. 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t. jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512, z późn. zm.) – podstawa wymiaru tych świadczeń to 86,29% minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli kwota podstawy wymiaru wynikająca z obliczenia przeciętnego wynagrodzenia z okresu 12 lub mniej miesięcy jest mniejsza niż najniższa podstawa – wówczas sumę wynikającą z obliczeń należy skorygować do wysokości podstawy minimalnej. Nie będzie miał w tym przypadku zastosowania przepis art. 43 ustawy chorobowej (o nieobliczaniu ponownym podstawy, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe).

Minimalna podstawa wymiaru świadczeń chorobowych, zgodnie z podanymi wyżej regulacjami w 2014 roku wynosi:

• 1159,74 zł – w 1. roku pracy (1680 zł ´ 80% minus składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika, tj. 13,71%).
• 1449,67 zł – dla pozostałych pracowników (1680 zł minus składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika, tj. 13,71%).

Minimalna podstawa świadczenia rehabilitacyjnego

W związku z waloryzacją płacy minimalnej wyższa będzie również kwota minimalnej podstawy świadczenia rehabilitacyjnego. Od dnia 01.01.2014 r. wyniesie ona odpowiednio:

• 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, czyli co najmniej 1304,70 zł,
• 75% tej podstawy za pozostały okres, czyli 1087,25 zł,
• 100% tej podstawy – jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży lub spowodowana została wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową, czyli co najmniej 1449,67 zł.

Zwrot nadpłaconych składek

Zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia powoduje, że wzrasta najniższa kwota nadpłaty, którą ZUS zwraca płatnikowi (na wniosek). Zgodnie z art. 24 ust. 6b ustawy z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442) kwota ta stanowi równowartość 5% najniższego wynagrodzenia – czyli od 01.01.2014 r. wynosi 84,00 zł (w roku 2013 było to 80,00zł). Niższe nadpłaty ulegają zaliczeniu z urzędu na poczet składek obecnych lub przyszłych – nie ma możliwości wnioskowania o ich zwrot przez ZUS.

Dodatek za pracę w porze nocnej

Na mocy art. 151⁸ § 1 k.p. pracownikom wykonującym pracę w porze nocnej (8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00) przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia – wynosi on 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę – za każdą godzinę pracy w porze nocnej.

Podstawa naliczania dodatku w roku 2013 wynosiła 320,00zł, od 01.01.2014 r. wzrasta do 336,00 zł. Oznacza to, że w miesiącach, w których wymiar czasu pracy wynosi 168 godzin, czyli np. w marcu 2014 roku, dodatek ten wyniesie 2,00 zł za każdą godzinę pracy w nocy, a w miesiącach liczących 160 godzin, np. w lutym – 2,10 zł.

W poniższej tabeli przedstawiamy kwoty dodatku za jedną godzinę pracy w porze nocnej w poszczególnych miesiącach 2014 roku:

Kwota wolna od potrąceń

Przepisy Kodeksu pracy przewidują szczególną ochronę wynagrodzenia pracowników przed potrąceniem, ustanawiając tzw. kwotę wolną od potrąceń. Wysokość tej kwoty zależna jest od minimalnego wynagrodzenia, dlatego z dniem 01.01.2014 r. ulega ona zmianie.

Zgodnie z zapisem art. 87¹ § 1 k.p. wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• wynagrodzenia minimalnego, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• 75% wynagrodzenia minimalnego – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% wynagrodzenia minimalnego – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.

Wolna od potrąceń w 2014 roku jest kwota minimalnej pensji po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki podatkowej (wyliczenia podano wyżej, ustalając kwotę wynagrodzenia netto). Podstawowa kwota wolna od potrąceń w przyszłym roku wyniesie:

1680 zł – (230,33 zł + 130,47 zł + 82 zł) = 1237,20 zł

Dla osób, których minimalne wynagrodzenie jest niższe w 1. roku pracy, kwota wolna od potrąceń w 2014 r. obliczana analogicznie wyniesie:

1344 zł – (184,26 zł + 104,38 zł + 52 zł) = 1003,36zł

Należy też pamiętać, że zgodnie z zapisem art. 22 ust. 2 ustawy z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), jeżeli miejscem zamieszkania podatnika jest inna miejscowość niż ta, w której znajduje się zakład pracy, wówczas ryczałtowe, miesięczne koszty uzyskania przychodu są wyższe niż koszty podstawowe – wynoszą bowiem 139,06 zł zamiast 111,25 zł.

Niższa zaliczka podatkowa dla pracowników pełnoetatowych zamieszkujących w miejscowości innej niż zakład pracy spowoduje, że dla tej grupy osób kwota wolna od potrąceń będzie wyższa – wyniesie 1242,20 zł. Natomiast dla pracowników w pierwszym roku pracy przy podwyższonych kosztach uzyskania przychodu kwota wolna ukształtuje się na poziomie 1008,36 zł.

W poniższej tabeli przedstawiamy kwoty wynagrodzeń wolne od potrąceń, w zależności od:

• miejsca zamieszkania podatnika oraz
• rodzaju potrącenia.

Kwoty wolne od potrąceń w 2014 r.

Maksymalna kwota odprawy z tytułu zwolnień grupowych lub indywidualnych

Pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi odprawę w przypadku rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron z przyczyn niedotyczących pracownika. W zależności od stażu pracy u danego pracodawcy pracownikowi przysługuje odprawa w wysokości:

• jednomiesięcznego wynagrodzenia – gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 2 lata,
• dwumiesięcznego wynagrodzenia – gdy pracownik był zatrudniony od 2 do 8 lat,
• trzymiesięcznego wynagrodzenia – gdy pracownik był zatrudniony ponad 8 lat.

Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Jej wysokość nie może jednak przekraczać kwoty 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli od 01.01.2014 r. 25 200 zł.

Odszkodowanie za mobbing

Mobbing – stosownie do definicji zawartej w Kodeksie pracy – to działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Zgodnie z art. 94³ § 4 k.p. pracownik, który wskutek tego typu działań rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Oznacza to, że w przyszłym roku wysokość odszkodowania za mobbing nie może być niższa niż 1680 zł.

Beata Opar