„W mojej najbliższej rodzinie zmarł mąż, żona spłaciła jednorazowo resztę kredytu 20 tysięcy zł i chce odzyskać zwrot prowizji, a bank twierdzi, że się nie należy, ale to nie prawda moim zdaniem, bo jak wcześniej spłaca się kredyt to prowizję zwracają. Proszę o pomoc, co można zrobić i jak tego żądać? Był to zwykły kredyt konsumpcyjny, wzięty tylko na męża, a reszta spłacona po śmierci męża.”

Zgodnie z przepisami …

(…) art. 48 – 52 ustawy o kredycie konsumenckim, konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. Wcześniejsza spłata kredytu gotówkowego nie może być uzależniana przez bank od tego, czy konsument wcześniej poinformuje kredytodawcę o takim zamiarze.

W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą.

Niektórzy kredytodawcy mogą zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed terminem.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 52 ustawy o kredycie konsumenckim kredytodawca jest zobowiązany do rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu w całości.

Zatem w przypadku zwrotu prowizji bank ma obowiązek zwrócić kwotę, która wynika z proporcji ilości rat, o które skrócona będzie spłata, do ilości rat, jakie uwzględniała pierwotnie umowa. Oznacza to, że spłacający kredyt, który uregulował zobowiązanie finansowe przed terminem, może zwrócić się do banku z wnioskiem o zwrot części poniesionych kosztów, które pobrane zostały z góry (czyli np. prowizja).

W przypadku śmierci kredytobiorcy kredyt konsumencki należy spłacać według harmonogramu ustalonego wcześniej ze zmarłym, przy czym osoba dziedzicząca zobowiązanie ma takie same prawa co pierwotny kredytobiorca, co oznacza m.in. możliwość wcześniejszej spłaty kredytu.

Warto zapoznać się z umową podpisaną z kredytodawcą, jakie warunki wcześniejszej całościowej lub częściowej spłaty kredytu zakłada bank, m.in. czy z tego tytułu przewidziane są dodatkowe opłaty.

Należy nadmienić, iż 16.05.2016 roku UOKiK i Rzecznik Finansowy zajęli stanowisko, iż w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego, kredytodawca ma obowiązek proporcjonalnie obniżyć i zwrócić wszystkie koszty takiego kredytu.

Celem wydania takiego stanowiska było zdyscyplinowanie banków, które odmawiały klientom zwrotu.

W stanowisku przedstawiono pogląd, iż art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim należy rozumieć w ten sposób, że:

• w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę.
• redukcja ta ma charakter proporcjonalny, tj. odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim – Dz.U. z 2019 r. poz. 1083.