Dz.U. 2004.29.255

Konwencja MOP Nr 148

dotycząca środowiska pracy (zanieczyszczenie powietrza, hałas, wibracja)

przyjęta w Genewie dnia 20 czerwca 1977 r.

Konwencja (148) MOP została ratyfikowana przez Polskę dnia 8 stycznia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 29, poz. 255) i weszła w życie w stosunku do RP dnia 12 marca 2004 r. — przyp. redakcji.

Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy,

zwołana do Genewy przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy i zebrana tam w dniu 1 czerwca 1977 r. na sześćdziesiątej trzeciej sesji,

wziąwszy pod uwagę postanowienia właściwych międzynarodowych konwencji i zaleceń, w szczególności Zalecenia dotyczącego ochrony zdrowia pracowników, z 1953 r., Zalecenia dotyczącego pracowniczych służb zdrowia, z 1959 r., Konwencji i Zalecenia dotyczących ochrony przed promieniowaniem, z 1960 r., Konwencji i Zalecenia dotyczących zabezpieczenia maszyn, z 1963 r., Konwencji dotyczącej świadczeń w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych, z 1964 r., Konwencji i Zalecenia dotyczących higieny (handel i biura), z 1964 r., Konwencji i Zalecenia dotyczących benzenu, z 1971 r., oraz Konwencji i Zalecenia dotyczących raka zawodowego, z 1974 r.,

postanowiwszy przyjąć niektóre wnioski dotyczące środowiska pracy: zanieczyszczenia powietrza, hałasu i wibracji, która to sprawa stanowi czwarty punkt porządku dziennego sesji,

postanowiwszy, że wnioski te zostaną ujęte w formę konwencji międzynarodowej,

przyjmuje dnia dwudziestego czerwca tysiąc dziewięćset siedemdziesiątego siódmego roku następującą Konwencję, która otrzyma nazwę: Konwencja dotycząca środowiska pracy (zanieczyszczenie powietrza, hałas i wibracja), z 1977 r.

Część I

ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE

Artykuł 1

1. Niniejsza Konwencja ma zastosowanie do wszystkich gałęzi działalności gospodarczej.

2. Członek ratyfikujący niniejszą Konwencję może po konsultacji z reprezentatywnymi zainteresowanymi organizacjami pracodawców i pracowników, jeśli takie istnieją, wyłączyć stosowanie Konwencji w odniesieniu do niektórych gałęzi działalności gospodarczej, jeżeli stosowanie jej powodowałoby powstanie szczególnych problemów mających istotne znaczenie.

3. Każdy Członek, który ratyfikuje niniejszą Konwencję, powinien w pierwszym sprawozdaniu z jej stosowania, jakie zobowiązany jest przedłożyć zgodnie z art. 22 Konstytucji Międzynarodowej Organizacji Pracy, wskazać — wraz z uzasadnieniem — gałęzie, które zostały wyłączone w myśl ust. 2 niniejszego artykułu i przedstawić w następnych sprawozdaniach stan swojego ustawodawstwa i praktyki w odniesieniu do tych gałęzi, określając, w jakim zakresie zastosował lub zamierza zastosować postanowienia Konwencji w stosunku do tych gałęzi.

Artykuł 2

1. Każdy Członek, po konsultacji z reprezentatywnymi organizacjami pracodawców i pracowników, jeśli takie istnieją, może przyjąć zobowiązania przewidziane w niniejszej Konwencji, odrębnie w odniesieniu do:

a) zanieczyszczenia powietrza;

b) hałasu;

c) wibracji.

2. Członek, który nie przyjmie zobowiązań przewidzianych w Konwencji dla jednego lub kilku rodzajów zagrożeń, określi to w swym dokumencie ratyfikacyjnym i przedstawi tego przyczyny w pierwszym sprawozdaniu, jakie zobowiązany jest przedłożyć zgodnie z art. 22 Konstytucji Międzynarodowej Organizacji Pracy. W następnych sprawozdaniach przedstawi on stan swojego ustawodawstwa i praktyki w odniesieniu do tych rodzajów zagrożenia, które stanowią przedmiot wyłączenia, określając, w jakim zakresie zastosował lub zamierza zastosować postanowienia Konwencji w odniesieniu do każdego z tych rodzajów zagrożenia.

3. Każdy Członek, który przy ratyfikacji nie przyjął zobowiązań przewidzianych w niniejszej Konwencji co do wszystkich rodzajów zagrożenia, powinien następnie, gdy uzna, że pozwalają na to okoliczności, poinformować Dyrektora Generalnego Międzynarodowego Biura Pracy, że przyjmuje zobowiązania przewidziane w Konwencji w odniesieniu do jednego lub kilku rodzajów zagrożenia, które uprzednio wyłączył.

Artykuł 3

Dla celów niniejszej Konwencji:

a) określenie „zanieczyszczenie powietrza” oznacza wszelkie skażenie powietrza przez substancje, które są szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne z innych przyczyn, bez względu na ich postać fizyczną;

b) określenie „hałas” oznacza każdy dźwięk, który może doprowadzić do utraty słuchu, albo być szkodliwy dla zdrowia lub niebezpieczny z innych względów;

c) określenie „wibracje” oznacza wszelkie przenoszone na ciało ludzkie przez ciała stałe drgania, szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne z innych względów.

Część II

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 4

1. Ustawodawstwo krajowe będzie przewidywać środki, jakie należy podejmować w celu zapobiegania zagrożeniom zawodowym w miejscu pracy, spowodowanym zanieczyszczeniem powietrza, hałasem i wibracją, ich ograniczenie oraz ochronę pracowników przed tymi zagrożeniami.

2. Sposoby praktycznej realizacji zarządzeń, wydanych w tym trybie, zostaną ustalone przez wprowadzenie norm technicznych, instrukcji praktycznych lub też za pomocą innych stosownych metod.

Artykuł 5

1. W zakresie wykonywania postanowień niniejszej Konwencji, właściwa władza będzie działać w konsultacji z najbardziej reprezentatywnymi, zainteresowanymi organizacjami pracodawców i pracowników.

2. Przedstawiciele pracodawców i pracowników będą uczestniczyć przy opracowywaniu sposobów praktycznej realizacji działań ustalonych zgodnie z art. 4.

3. Zostanie podjęta możliwie najbardziej ścisła współpraca pracodawców i pracowników na wszystkich szczeblach, w zakresie stosowania zarządzeń wprowadzonych zgodnie z niniejszą Konwencją.

4. Przedstawiciele pracodawcy i pracowników w przedsiębiorstwie będą mieli możliwość towarzyszenia inspektorom w czasie przeprowadzania kontroli stosowania zarządzeń wprowadzonych zgodnie z niniejszą Konwencją, chyba że inspektorzy uznają, w świetle ogólnych wytycznych właściwej władzy, że może to zaszkodzić skuteczności ich kontroli.

Artykuł 6

1. Pracodawcy będą odpowiedzialni za stosowanie ustanowionych zarządzeń.

2. W każdym przypadku podjęcia przez kilku pracodawców równoczesnej działalności w tym samym miejscu pracy, będą oni obowiązani do współpracy w celu stosowania ustalonych środków, bez naruszenia odpowiedzialności każdego z nich za zdrowie i bezpieczeństwo zatrudnionych przez niego pracowników. W odpowiednich przypadkach właściwa władza ustali ogólne zasady postępowania w zakresie tej współpracy.

Artykuł 7

1. Pracownicy będą zobowiązani do przestrzegania przepisów bezpieczeństwa, mających na celu zapobieganie zagrożeniu zawodowemu w miejscu pracy, spowodowanemu zanieczyszczeniem powietrza, hałasem i wibracją, jego ograniczeniu i zapewnieniu ochrony przed tym zagrożeniem.

2. Pracownicy lub ich przedstawiciele będą mieli prawo do zgłaszania propozycji, otrzymywania informacji i szkolenia oraz do odwoływania się do właściwej instancji, w celu zapewnienia ochrony przed zagrożeniami zawodowymi spowodowanymi zanieczyszczeniem powietrza, hałasem oraz wibracją w miejscach pracy.

Część III

ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE I OCHRONNE

Artykuł 8

1. Właściwa władza ustali kryteria pozwalające na określenie stopnia niebezpieczeństwa narażenia pracowników na działanie zanieczyszczenia powietrza, hałasu i wibracji w miejscach pracy, i w razie potrzeby określi na podstawie tych kryteriów granice narażenia.

2. Przy opracowywaniu kryteriów i określaniu granic narażenia, właściwa władza będzie brała pod uwagę opinię osób posiadających kwalifikacje techniczne, wyznaczonych przez najbardziej reprezentatywne, zainteresowane organizacje pracodawców i pracowników.

3. Kryteria i granice narażenia będą ustalane, uzupełniane i rewidowane w regularnych odstępach czasu, w świetle wiedzy oraz aktualnych krajowych i międzynarodowych danych, przy uwzględnieniu, w miarę możliwości, wzrostu zagrożeń zawodowych wynikających z jednoczesnego narażenia na działanie kilku szkodliwych czynników w miejscu pracy.

Artykuł 9

W miarę możliwości, każde zagrożenie spowodowane zanieczyszczeniem powietrza, hałasem i wibracją w miejscu pracy będzie eliminowane:

a) przez środki techniczne w nowych urządzeniach lub w nowych procesach produkcyjnych w czasie ich projektowania lub instalowania, albo przez usprawnienia techniczne wprowadzane do istniejących już urządzeń lub procesów produkcyjnych; lub też, jeżeli okaże się to niemożliwe;

b) przez dodatkowe środki natury organizacyjnej.

Artykuł 10

Jeżeli środki podjęte zgodnie z art. 9 nie zmniejszą stopnia zanieczyszczenia powietrza, nie zredukują hałasu i wibracji w miejscach pracy do granic określonych zgodnie z art. 8, pracodawca dostarczy i będzie utrzymywał w dobrym stanie odpowiednie, indywidualne wyposażenie ochronne. Pracodawca nie może zobowiązywać pracownika do wykonywania pracy bez indywidualnego wyposażenia ochronnego, dostarczanego w myśl niniejszego artykułu.

Artykuł 11

1. Stan zdrowia pracowników, którzy są lub mogą być narażeni na zagrożenia zawodowe, spowodowane zanieczyszczeniem powietrza, hałasem lub wibracją w miejscu pracy, będzie poddawany kontroli w odpowiednich odstępach czasu, na warunkach i w sposób ustalony przez właściwą władzę. Kontrola ta powinna obejmować wstępne badanie lekarskie przed przydziałem pracy, oraz badania okresowe, na zasadach określonych przez właściwą władzę.

2. Kontrola przewidziana w ust. l niniejszego artykułu nie będzie pociągać żadnych wydatków ze strony zainteresowanego pracownika.

3. Jeżeli dalsze zatrudnianie pracownika na stanowisku, które powoduje narażenie go na działanie zanieczyszczenia powietrza, hałasu i wibracji jest nie wskazane ze względów zdrowotnych, należy podjąć wszelkie kroki, zgodnie z praktyką i warunkami krajowymi, w celu przesunięcia go do innej, odpowiedniej pracy lub zapewnienia mu zachowania jego dochodów, przez przyznanie świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego lub w jakikolwiek inny sposób.

4. Kroki podejmowane w celu wykonywania niniejszej Konwencji nie mogą oddziaływać niekorzystnie na prawa pracowników, z jakich korzystają z tytułu zabezpieczenia społecznego lub ubezpieczenia społecznego.

Artykuł 12

O stosowaniu procesów produkcyjnych, substancji, maszyn i materiałów, które określi właściwa władza, pociągających za sobą narażenie pracowników na zagrożenia zawodowe, spowodowane zanieczyszczeniem powietrza, hałasem i wibracją w miejscu pracy, będzie zawiadomiona właściwa władza, która będzie mogła, stosownie do okoliczności, zezwolić na ich stosowanie na określonych warunkach lub zakazać ich stosowania.

Artykuł 13

Wszystkie zainteresowane osoby będą:

a) informowane, w sposób odpowiedni i właściwy, o potencjalnych zagrożeniach zawodowych, jakie mogą występować w miejscu pracy, ze względu na zanieczyszczenie powietrza, hałas i wibrację;

b) instruowane, również w sposób odpowiedni i właściwy, o dostępnych środkach mających na celu zapobieganie tym zagrożeniom, ich ograniczenie i ochronę pracowników przed nimi.

Artykuł 14

W celu popierania badań w dziedzinie zapobiegania i ograniczania zagrożeń w miejscu pracy, spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza, hałasem i wibracjami, zostaną podjęte odpowiednie środki, z uwzględnieniem warunków i zasobów krajowych.

Część IV

ŚRODKI STOSOWANIA

Artykuł 15

Na warunkach i w okolicznościach, ustalonych przez właściwą władzę, pracodawca będzie zobowiązany wyznaczyć kompetentną osobę lub korzystać z usług kompetentnej służby spoza zakładu pracy albo służby wspólnej dla kilku przedsiębiorstw, do zajmowania się sprawami dotyczącymi zapobiegania lub ograniczenia stopnia zanieczyszczenia powietrza, hałasu i wibracji w miejscu pracy.

Artykuł 16

Każdy Członek będzie:

a) podejmował niezbędne kroki w drodze ustawodawstwa lub w każdy inny sposób zgodny z praktyką i warunkami krajowymi, w tym odpowiednie sankcje, w celu wykonania postanowień niniejszej Konwencji;

b) powierzał odpowiednim służbom inspekcji sprawowanie kontroli stosowania postanowień niniejszej Konwencji lub będzie sprawdzał, czy właściwa kontrola jest przeprowadzana.

Artykuły 17–24

Standardowe postanowienia końcowe¹, z wyjątkiem art. 19, który przewiduje wypowiedzenie Konwencji „w całości lub w odniesieniu do jednego albo kilku rodzajów zagrożeń wymienionych w art. 2”. Wypowiedzenie musi być jednak dokonane zgodnie ze standardowym postanowieniem końcowym, dotyczącym wypowiedzenia.

¹ Patrz Załącznik I.