Dz.U. 2005.9.62

Konwencja MOP Nr 170

dotycząca bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy

przyjęta w Genewie dnia 25 czerwca 1990 r.

Konwencja (170) MOP została ratyfikowana przez Polskę dnia 19 listopada 2004 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 9, poz. 62) i weszła w życie w stosunku do RP dnia 29 stycznia 2005 r. — przyp. redakcji.

Konferencja Ogólna Międzynarodowej Organizacji Pracy,

zwołana do Genewy przez Radę Administracyjną Międzynarodowego Biura Pracy i zebrana tam w dniu 6 czerwca 1990 r. na siedemdziesiątej siódmej sesji,

biorąc pod uwagę odpowiednie międzynarodowe konwencje i zalecenia dotyczące pracy, w szczególności Konwencję i Zalecenie dotyczące benzenu, z 1971 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące raka zawodowego, z 1974 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące środowiska pracy (zanieczyszczenie powietrza, hałas i wibracja), z 1977 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, z 1981 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące pracowniczych służb zdrowia, z 1985 r., Konwencję i Zalecenie dotyczące azbestu, z 1986 r. oraz listę chorób zawodowych, zrewidowaną, w 1980 r. stanowiącą załącznik do Konwencji dotyczącej świadczeń w razie wypadku przy pracy i chorób zawodowych, z 1964 r.,

biorąc pod uwagę, iż ochrona pracowników przed szkodliwym oddziaływaniem substancji chemicznych zwiększa także ochronę ogółu ludności i środowiska,

biorąc pod uwagę, że pracownicy mają potrzebę i prawo do informacji dotyczących substancji chemicznych używanych w pracy,

zważywszy, że niezbędne jest zapobieganie chorobom zawodowym lub ograniczenie zakresu występowania chorób zawodowych, spowodowanych substancjami chemicznymi przez:

a) upewnienie się, iż wszystkie substancje chemiczne podlegają ocenie, w celu określenia niebezpieczeństw, które stwarzają,

b) udostępnienie pracodawcom systemu mającego na celu uzyskanie od dostawców informacji o substancjach chemicznych używanych w pracy, tak aby mogli oni wprowadzać skuteczne programy ochrony pracowników przed niebezpieczeństwami związanymi z substancjami chemicznymi,

c) dostarczenie pracownikom informacji o substancjach chemicznych używanych w miejscu pracy oraz o stosowanych środkach zapobiegawczych, by mogli oni skutecznie uczestniczyć w programach ochrony,

d) ustanowienie zasad tych programów w celu zapewnienia bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych,

powołując się na potrzebę współpracy w ramach Międzynarodowego Programu Bezpieczeństwa Chemicznego między Międzynarodową Organizacją Pracy, Programem Narodów Zjednoczonych do Spraw Środowiska, Światową Organizacją Zdrowia, Organizacją Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa oraz Organizacją Narodów Zjednoczonych do Spraw Rozwoju Przemysłowego i biorąc pod uwagę odpowiednie instrumenty, kodeksy i wskazówki przyjęte przez te organizacje,

postanowiwszy przyjąć niektóre wnioski dotyczące bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy, która to sprawa stanowi piąty punkt porządku dziennego sesji,

postanowiwszy, że wnioski te zostaną ujęte w formę konwencji międzynarodowej,

przyjmuje dnia dwudziestego piątego czerwca tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego roku następującą Konwencję, która otrzyma nazwę: Konwencja dotycząca substancji chemicznych, z 1990 r.

Część I

ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE

Artykuł 1

1. Niniejsza Konwencja ma zastosowanie do wszystkich gałęzi działalności gospodarczej, w których używane są substancje chemiczne.

2. Właściwa władza Członka ratyfikującego niniejszą Konwencję, po konsultacji z najbardziej reprezentatywnymi organizacjami zainteresowanych pracodawców i pracowników, oraz na podstawie oceny zagrażających niebezpieczeństw, a także środków ochronnych, które należy zastosować:

a) może wyłączyć ze stosowania Konwencji lub niektórych jej postanowień poszczególne gałęzie działalności gospodarczej, przedsiębiorstwa lub produkty, jeżeli:

i) istnieją szczególne problemy istotnej wagi; i

ii) ogólna ochrona przyznana zgodnie z ustawodawstwem krajowym i praktyką nie jest mniejsza od ochrony wynikającej z postanowień niniejszej Konwencji;

b) wyda specjalne postanowienia mające na celu ochronę poufnych informacji, których ujawnienie konkurentowi może narazić interes pracodawcy na szkodę, pod warunkiem, że nie zagraża to bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników.

3. Niniejsza Konwencja nie ma zastosowania do produktów, które w normalnych lub rozsądnie przewidzianych warunkach nie powodują narażenia pracownika na niebezpieczną substancję chemiczną.

4. Niniejsza Konwencja nie ma zastosowania do organizmów, ale ma zastosowanie do substancji chemicznych, które od nich pochodzą.

Artykuł 2

Dla celów niniejszej Konwencji:

a) określenie „substancje chemiczne” oznacza pierwiastki chemiczne, ich związki i preparaty, zarówno naturalne, jak i syntetyczne;

b) określenie ,,niebezpieczna substancja chemiczna” obejmuje każdą substancję chemiczną, która została sklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z art. 6, lub co do której istnieją odpowiednie informacje wskazujące, że taka substancja chemiczna jest niebezpieczna;

c) określenie „używanie substancji chemicznych w pracy” oznacza każdą działalność zawodową, która może powodować narażenie pracownika na substancję chemiczną, w tym;

i) produkcję substancji chemicznych;

ii) posługiwanie się substancjami chemicznymi;

iii) składowanie substancji chemicznych;

iv) przewóz substancji chemicznych;

v) usuwanie i przetwarzanie substancji chemicznych;

vi) emisję substancji chemicznych wynikającą z działalności zawodowej;

vii) konserwację, naprawę i czyszczenie sprzętu i pojemników używanych do substancji chemicznych;

d) określenie „gałęzie działalności gospodarczej” oznacza wszystkie gałęzie, w których zatrudnieni są pracownicy, włączając w to służby publiczne;

e) określenie „produkt” oznacza przedmiot wyprodukowany w celu uzyskania pewnego kształtu lub wzoru albo istniejący w jego naturalnej postaci, którego używanie w tej postaci jest zależne w całości lub w części od jego kształtu lub wzoru;

f) określenie „przedstawiciele pracowników” oznacza osoby uznane za takie przez ustawodawstwo lub praktykę krajową, zgodnie z Konwencją dotyczącą przedstawicieli pracowników, z 1971 r.

Część II

ZASADY OGÓLNE

Artykuł 3

Środki, jakie mają być podjęte w celu wprowadzania w życie postanowień niniejszej Konwencji, będą konsultowane z najbardziej reprezentatywnymi zainteresowanymi organizacjami pracodawców i pracowników.

Artykuł 4

W świetle warunków i praktyki krajowej oraz w konsultacji z najbardziej reprezentatywnymi organizacjami pracodawców i pracowników, każdy Członek będzie opracowywać, stosować i dokonywać okresowego przeglądu spójnej polityki w zakresie bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy.

Artykuł 5

Właściwa władza będzie miała możliwość, jeśli jest to uzasadnione ze względów bezpieczeństwa i zdrowia, zakazać lub ograniczyć używanie pewnych niebezpiecznych substancji chemicznych, albo wymagać wcześniejszego zawiadomienia i zezwolenia przed używaniem tych substancji.

Część III

KLASYFIKACJA I ŚRODKI Z NIĄ ZWIĄZANE

Artykuł 6

Systemy klasyfikacji

1. Właściwa władza lub organ zatwierdzony albo uznany przez właściwą władzę, zgodnie z normami krajowymi lub międzynarodowymi, ustanowi systemy oraz specjalne kryteria właściwe dla klasyfikacji wszystkich substancji chemicznych, według typu i stopnia ich niebezpieczeństwa fizycznego oraz zagrożenia dla zdrowia oraz dla oceny stosownych informacji wymaganych dla określenia, czy substancja chemiczna jest niebezpieczna.

2. Niebezpieczne właściwości preparatów, w których skład wchodzą dwie lub więcej substancji chemicznych, mogą być określone w drodze oceny opartej na niebezpieczeństwie właściwym dla każdej substancji chemicznej wchodzącej w skład preparatu.

3. W przypadku transportu, takie systemy i kryteria będą brały pod uwagę Zalecenia Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie transportu niebezpiecznych towarów.

4. Systemy klasyfikacji i ich stosowanie będą stopniowo rozszerzane.

Artykuł 7

Etykietowanie i oznakowanie

1. Wszystkie substancje chemiczne będą oznaczone w sposób umożliwiający ich identyfikację.

2. Niebezpieczne substancje chemiczne będą ponadto etykietowane w taki sposób, by były łatwo zrozumiałe dla pracowników, a także by były dostarczone podstawowe informacje na temat ich kwalifikacji, niebezpieczeństw, jakie stwarzają, oraz środków ostrożności, których należy przestrzegać.

3. 1) Wymagania dotyczące oznakowania lub etykietowania substancji chemicznych stosownie do ustępów 1 i 2 niniejszego artykułu będą określone przez właściwą władzę lub organ zatwierdzony albo uznany przez właściwą władzę, zgodnie z normami krajowymi lub międzynarodowymi.

2) W przypadku transportu wymagania te będą brały pod uwagę Zalecenia Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie transportu niebezpiecznych towarów.

Artykuł 8

Arkusze danych bezpieczeństwa chemicznego

1. W odniesieniu do niebezpiecznych substancji chemicznych będą dostarczane pracodawcom arkusze danych bezpieczeństwa chemicznego, zawierające szczegółowe podstawowe informacje o tożsamości tych substancji, ich dostawcach, klasyfikacji, niebezpieczeństwach, środkach ostrożności i procedurach stosowanych w nagłych wypadkach.

2. Kryteria sporządzania arkuszy danych bezpieczeństwa chemicznego będą ustalone przez właściwą władzę lub przez organ uprawniony przez właściwą władzę, zgodnie z normami krajowymi lub międzynarodowymi.

3. Nazwa chemiczna lub zwyczajowa używana do identyfikacji substancji chemicznej w arkuszach danych bezpieczeństwa chemicznego będzie taka sama jak stosowana na etykiecie.

Artykuł 9

Odpowiedzialność dostawców

1. Dostawcy substancji chemicznych, zarówno producenci, importerzy, jak też dystrybutorzy, zapewnią, aby:

a) takie substancje chemiczne były klasyfikowane zgodnie z art. 6, na podstawie wiedzy o ich właściwościach oraz analizy informacji dostępnych lub oszacowanych zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu;

b) takie substancje chemiczne były oznakowane w sposób umożliwiający ich identyfikację, zgodnie z ust. 1 art. 7;

c) niebezpieczne substancje chemiczne były etykietowane, zgodnie z ust. 2 art. 7;

d) zostały opracowane i przekazane pracodawcom arkusze danych bezpieczeństwa chemicznego dla takich niebezpiecznych substancji chemicznych, zgodnie z ust. 1 art. 8.

2. Dostawcy niebezpiecznych substancji chemicznych zapewnią, aby zrewidowane etykiety i arkusze danych bezpieczeństwa chemicznego były opracowane i dostarczone pracodawcom, według metody zgodnej z ustawodawstwem i praktyką krajową, każdorazowo, gdy dostępne są nowe istotne informacje dla ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.

3. Dostawcy substancji chemicznych, które nie zostały jeszcze sklasyfikowane zgodnie z art. 6, będą zobowiązani do identyfikacji takich substancji chemicznych, które dostarczą, do oceny ich właściwości na podstawie dostępnych informacji w celu określenia, czy są to niebezpieczne substancje chemiczne.

Część IV

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACODAWCÓW

Artykuł 10

Identyfikacja

1. Pracodawcy zapewnią, aby wszystkie substancje chemiczne używane w pracy były etykietowane lub znakowane zgodnie z wymogami art. 7 i aby arkusze danych bezpieczeństwa chemicznego były dostarczane zgodnie z wymogami art. 8 i udostępnione pracownikom i ich przedstawicielom.

2. Pracodawcy otrzymujący substancje chemiczne, które nie zostały zaopatrzone w etykiety lub oznakowane zgodnie z wymogami art. 7, lub których arkusze danych bezpieczeństwa chemicznego nie zostały dostarczone, tak jak przewiduje art. 8, otrzymają odpowiednie informacje od dostawcy lub z innych możliwie dostępnych źródeł i nie będą stosować tych substancji chemicznych przed otrzymaniem takich informacji.

3. Pracodawcy zapewnią, aby były używane jedynie te substancje chemiczne, które zostały sklasyfikowane zgodnie z art. 6 lub zidentyfikowane i ocenione zgodnie z ust. 3 art. 9 i zaopatrzone w etykiety lub oznakowane zgodnie z art. 7, oraz aby były przy ich użyciu podjęte wszelkie niezbędne środki ostrożności.

4. Pracodawcy będą prowadzić rejestr niebezpiecznych substancji chemicznych używanych w miejscu pracy, z odniesieniem do odpowiednich arkuszy danych bezpieczeństwa chemicznego. Rejestr ten będzie dostępny dla wszystkich zainteresowanych pracowników i ich przedstawicieli.

Artykuł 11

Przenoszenie substancji chemicznych

Pracodawcy zapewnią, aby przy przenoszeniu substancji chemicznych i innych pojemników lub urządzeń, ich zawartość została zidentyfikowana w sposób, który pozwala pracownikom poznać ich identyczność, wszelkie niebezpieczeństwa związane z ich używaniem oraz zachować wszelkie niezbędne środki ostrożności.

Artykuł 12

Narażenie

Pracodawcy:

a) zapewnią, aby pracownicy nie byli narażeni na działanie substancji chemicznych w stopniu, który przekracza limity narażenia lub inne kryteria narażenia dla oceny i kontroli środowiska pracy ustalone przez właściwą władzę lub przez organ zatwierdzony albo uznany przez właściwą władzę, zgodnie z normami krajowymi lub międzynarodowymi;

b) będą oceniać narażenie pracowników na niebezpieczne substancje chemiczne;

c) będą kontrolować i rejestrować stopień narażenia pracowników na działanie niebezpiecznych substancji chemicznych, gdy jest to niezbędne dla ochrony ich bezpieczeństwa i zdrowia lub jeśli właściwa władza to określiła;

d) zapewnią, aby rejestry kontroli środowiska pracy oraz narażenia pracowników używających niebezpiecznych substancji chemicznych były zachowane przez czas określony przez właściwą władzę oraz aby były dostępne dla pracowników i ich przedstawicieli.

Artykuł 13

Kontrola działania

1. Pracodawcy będą oceniać ryzyko wynikające z używania substancji chemicznych w pracy i chronić pracowników przed takim ryzykiem za pomocą odpowiednich środków, takich jak:

a) wybór substancji chemicznych eliminujących lub zmniejszających takie ryzyko do minimum;

b) wybór technologii eliminujących lub zmniejszających takie ryzyko do minimum;

c) stosowanie odpowiednich technicznych środków kontroli;

d) przyjęcie systemów i praktyki pracy eliminujących lub zmniejszających takie ryzyko do minimum;

e) przyjęcie odpowiednich środków w zakresie higieny pracy;

f) w przypadkach gdy wyżej wymienione środki nie wystarczają, dostarczenie bezpłatnie pracownikom i utrzymanie sprzętu ochrony osobistej i odzieży ochronnej oraz wprowadzenie środków w celu zapewnienia ich używania.

2. Pracodawcy będą:

a) ograniczać narażenie na niebezpieczne substancje chemiczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników;

b) zapewniać pierwszą pomoc;

c) podejmować środki przeciwdziałania w nagłych przypadkach.

Artykuł 14

Usuwanie

Niebezpieczne substancje chemiczne, które nie są dłużej potrzebne, oraz pojemniki, które zostały opróżnione, ale mogą zawierać resztki niebezpiecznych substancji chemicznych, będą przemieszczone lub usunięte w taki sposób, aby wyeliminować lub zmniejszyć ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia oraz dla środowiska, zgodnie z ustawodawstwem i praktyką krajową.

Artykuł 15

Informacja i szkolenie

Pracodawcy będą:

a) informować pracowników o niebezpieczeństwach związanych z narażeniem na działanie substancji chemicznych używanych w miejscu pracy;

b) instruować pracowników o sposobie uzyskania i używania informacji dostarczonych na etykietach oraz w arkuszach danych bezpieczeństwa chemicznego;

c) używać arkuszy danych bezpieczeństwa chemicznego łącznie z inną informacją specyficzną dla miejsca pracy, jako podstawy do przygotowania instrukcji dla pracowników, pisemnych, jeśli to właściwe;

d) szkolić nieprzerwanie pracowników w zakresie praktyki i procedur postępowania dla zapewnienia bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy.

Artykuł 16

Współpraca

Pracodawcy wypełniający swe obowiązki będą współpracować tak ściśle, jak to jest możliwe, z pracownikami lub ich przedstawicielami w zakresie bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy.

Część V

OBOWIĄZKI PRACOWNIKÓW

Artykuł 17

1. Pracownicy będą współpracować, tak ściśle, jak to jest możliwe, ze swoimi pracodawcami w wypełnianiu przez pracodawców ich obowiązków oraz przestrzegać wszystkich sposobów postępowania i praktyk związanych z bezpiecznym używaniem substancji chemicznych w pracy.

2. Pracownicy będą podejmować wszelkie rozsądne kroki w celu wyeliminowania lub zmniejszenia do minimum ryzyka, jakie stwarza im oraz innym używanie substancji chemicznych w pracy.

Część VI

PRAWA PRACOWNIKÓW I ICH PRZEDSTAWICIELI

Artykuł 18

1. Pracownicy będą mieć prawo oddalenia się z miejsca zagrożenia spowodowanego używaniem substancji chemicznych, jeśli mają oni istotne uzasadnienie sądzić, że istnieje bezpośrednie i poważne ryzyko dla ich bezpieczeństwa i zdrowia oraz natychmiast powiadomią swego przełożonego.

2. Pracownicy, którzy oddalają się z miejsca zagrożenia zgodnie z postanowieniami poprzedniego ustępu, lub którzy skorzystają z wszelkich innych praw zgodnie z niniejszą Konwencją, będą chronieni przed nieuzasadnionymi konsekwencjami.

3. Zainteresowani pracownicy i ich przedstawiciele będą mieć prawo do:

a) informacji o tożsamości substancji chemicznych używanych w pracy, niebezpiecznych właściwościach takich substancji, środkach ostrożności, kształceniu i szkoleniu;

b) informacji zawartych na etykietkach i oznakowaniach;

c) arkuszy danych bezpieczeństwa chemicznego;

d) każdej innej informacji, wymaganej zgodnie z niniejszą Konwencją.

4. Jeżeli ujawnienie specyficznej tożsamości składnika preparatu chemicznego konkurentowi spowodowałoby szkodę dla przedsiębiorstwa pracodawcy, pracodawca może, dostarczając informacji wymaganej zgodnie z ust. 3 powyżej, chronić tę tożsamość w sposób zatwierdzony przez właściwą władzę, zgodnie z ust. 2 b) art. 1.

Część VII

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PAŃSTW EKSPORTUJĄCYCH

Artykuł 19

Jeżeli w Państwie Członkowskim będącym eksporterem stosowanie niebezpiecznych substancji chemicznych jest całkowicie lub częściowo zabronione ze względów bezpieczeństwa i zdrowia w pracy, państwo to zakomunikuje ten fakt i powody tego każdemu krajowi importującemu.

Część VIII

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuły 20–27

Standardowe postanowienia końcowe¹.

¹ Patrz Załącznik I.