„Czy pracodawca, w swoich zarządzeniach wewnętrznych może wprowadzić zapis, że pracownik który planuje oddać krew, za co mu przysługuje 2 dni wolne, informuje o tym pracodawcę co najmniej z np. z 2-tygodniowym wyprzedzeniem?”

W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii – od  26.01.2021 r. obowiązują przepisy, zgodnie z którymi osobom, które oddały krew lub jej składniki, w tym osocze po przebytej chorobie COVID-19, przysługują obecnie …

(…) dwa dni wolnego. Ozdrowieńcy i krwiodawcy mogą skorzystać z wolnego w dniu, w którym oddali krew lub osocze i w dniu następnym – art. 9a ustawy o publicznej służbie krwi. – dodany ustawą z dn. 21.01.2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. 2021 poz. 159.

Tematykę zwolnień od pracy krwiodawcy regulują przepisy rozporządzenia MPiPS w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Na podstawie § 12 cyt. rozporządzenia – pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy. Natomiast według § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia – pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia.

Mając na względzie powyższe należy wskazać, że zamierzając oddać honorowo krew pracownik winien poinformować o tym fakcie pracodawcę, a ten, co do zasady, ma obowiązek zwolnić pracownika od wykonywania pracy. Nieobecność z powodu oddawania krwi jest bowiem nieobecnością usprawiedliwioną.

Aby nie narazić się na zarzut niewykonywania należycie obowiązków pracowniczych, pracownik powinien zgłosić pracodawcy zamiar oddania krwi z pewnym wyprzedzeniem lub uzgodnić z pracodawcą termin, w którym pracownik zamierza  skorzystać ze zwolnienia na czas oznaczony w celu oddania krwi. Takie zachowanie nie powinno zaszkodzić pracodawcy. Nadużywanie prawa przez pracownika w sposób wpływający na szkodę pracodawcy nie korzysta z ochrony prawa pracy.

Powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie regulują kwestii stosowania maksymalnego lub minimalnego terminu na poinformowanie pracodawcy o zamiarze oddania krwi. Zatem nie istnieją natury prawnej przeszkody do uregulowania, a ściślej do sprecyzowania w przepisach wewnątrzzakładowych np. w regulaminie pracy obowiązku informowania pracodawcy o zamiarze oddania krwi. Jeśli pracodawca uważa, że wprowadzenie obowiązku poinformowania go z 2-tygodniowym wyprzedzeniem o zamiarze oddania krwi przez pracownika jest uzasadnione z uwagi m.in. na specyfikę zakładu pracy, przyjętą do stosowania wewnętrzną organizację pracy, to w mojej ocenie nie uchybi to obowiązującym przepisom.

Należy bowiem pamiętać, że pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika od pracy na czas oznaczony w celu oddania krwi. Oznacza to, że pracownik nie może samodzielnie udzielić sobie takiego zwolnienia. W sytuacji braku zgody pracodawcy takie opuszczenie miejsca pracy lub niestawienie się do pracy może być oceniane jako naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Zgodnie bowiem z przepisami art. 22 i 100 § 1 Kodeksu pracy pracownik przez nawiązanie stosunku pracy zobowiązuje się m.in. do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy, jak też obowiązany jest stosować się do poleceń przełożonych.

Paweł Nowak – prawnik

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – Dz.U. z 2014 r. poz. 1632.
3. Ustawa z dn. 22.08.1997 r. o publicznej służbie krwi – Dz.U. z 2020 r. poz. 1777 ze zm.
4. Ustawa z dn. 21.01.2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. 2021 poz. 159.

oprac. \m/ \mos/