Organizacje związkowe domagają się wprowadzenia godzinowej stawki minimalnej w wysokości co najmniej 11 zł brutto, która dotyczyłaby wszystkich rodzajów umów, w tym szczególnie umów cywilnoprawnych. Minimalna stawka godzinowa funkcjonuje w systemach prawnych wielu krajów europejskich. Najwyższa na kontynencie jest w Norwegii i wynosi ok. 60 zł. Jak informują związkowcy, na rynku pracy pojawiają się oferty pracy zawierające propozycję stawki w kwocie nawet od 1 zł do 5 zł za godzinę pracy. Ich zdaniem stawki w tej wysokości bardzo często pojawiają się w zamówieniach publicznych.

 

W związku z takimi postulatami do Pana Ministra Pracy i Polityki Społecznej została skierowana interpelacja nr 25522, w której poseł Marek Orzechowski zwraca się z następującymi pytaniami:

Czy resort zamierza podjąć działania, i jakie, mające na celu wprowadzenie minimalnej płacy godzinowej?
Czy możliwe jest wprowadzenie do polskiego Kodeksu pracy zapisu dotyczącego minimalnego wynagrodzenia za godzinę?

Odpowiedzi na powyższe udzielił Radosław Mleczko podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

W świetle przepisów Kodeksu pracy (art. 1-3 i art. 10 ust. 2), jak i ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.) obowiązująca w danym roku kalendarzowym wysokość minimalnego wynagrodzenia ma obligatoryjne zastosowanie do pracowników, tj. osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Określona w trybie ustawowym gwarancja minimalnego wynagrodzenia w 2014 r., tj. kwota 1680 zł miesięcznie, odnosi się także do wynagrodzeń pracowników ustalanych na podstawie stawek godzinowych. Potwierdza to także treść art. 7 ust. 3 ustawy dotycząca sposobu obliczania wyrównania do poziomu minimalnej płacy dla pracowników wynagradzanych na podstawie stawek godzinowych.

Przedstawiciel resortu podkreślił, że Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. Przepisy Kodeksu pracy nie regulują systemów wynagradzania, jakie mogą obowiązywać u danego pracodawcy, jak i nie określają stawek wynagrodzenia za pracę oraz składników, z jakich składa się wynagrodzenie pracownicze. W Kodeksie pracy zawarte są jedynie minimalne gwarancje płacowe w zakresie wysokości dodatku za pracę w porze nocnej (co najmniej 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia – art. 151.8 § 1), dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 151.1) oraz jednorazowej odprawy emerytalno-rentowej przysługującej pracownikowi, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę (jednomiesięczne wynagrodzenie – art. 92.1).

Mając na uwadze powyższe, jak i tryb ustalania poziomu minimalnego wynagrodzenia, nie wydaje się zasadne wprowadzenie do Kodeksu pracy zapisu o minimalnym wynagrodzeniu za godzinę pracy.

W odniesieniu do wynagrodzeń za pracę wykonywaną na podstawie umów cywilnoprawnych zastosowanie mają przepisy prawa cywilnego, w tym głównie ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121).

Zgodnie z art. 353.1 Kodeksu cywilnego strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają upoważnienia do regulowania (ustalania) wysokości wynagrodzenia z tytułu prac wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych.

Problematyka dotycząca świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym zwłaszcza w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, jest przedmiotem zainteresowania Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W ministerstwie analizowane są także rozwiązania prawne w zakresie możliwości wprowadzenia minimalnej stawki godzinowej.

Ewentualne działania związane z postulowanym przez organizacje związkowe wprowadzeniem minimalnej stawki godzinowej wymagają konsultacji i współpracy z ministrami właściwymi, zwłaszcza w sprawach umów cywilnoprawnych, działalności gospodarczej, finansów publicznych.

Ponadto trwają prace nad rozwiązaniami mającymi na celu istotne ograniczenie zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, co w konsekwencji zapewniałoby uzyskiwanie przez pracowników co najmniej minimalnego wynagrodzenia.