Każdorazowe podejmowanie dodatkowej działalności może prowadzić do intensyfikacji czynności zawodowych, a ta może powodować zwiększenie ryzyka wystąpienia konieczności udzielenia świadczenia zdrowotnego – takiego wyjaśnienia udzielił resort zdrowia na interpelację w sprawie podwójnego odprowadzania składki zdrowotnej przez ubezpieczonego (nr 15456).

 

Zgodnie z art. 82 § 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (Dz. U. Nr 210, poz. 2135) w przypadku, gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Tak samo wygląda sytuacja w przypadku uzyskiwania kilku przychodów w ramach jednego tytułu czy w przypadku uzyskiwania przychodu z różnych rodzajów działalności.

Zdaniem Łukasz Krupy – posła składającego interpelację, świadczenia zdrowotne udzielane na podstawie składek zdrowotnych powinny mieć charakter ekwiwalenty. Osoba, która uiszcza daną składkę, powinna w zamian za to otrzymać odpowiednią opiekę zdrowotną. W tym przypadku jednak bez względu na to, ile razy pracownik uiści tę samą składkę, nie będzie to miało wpływu na należne mu świadczeń zwrotne Sytuacja ta w żaden sposób nie sprzyja młodym przedsiębiorcom, który chcą obok zatrudnienia na etacie podjąć i tak duże ryzyko rozpoczęcia własnego biznesu, co równocześnie przyczynia się do rozwoju naszej gospodarki. Tak samo w przypadku, gdy zatrudniony chce podjąć dodatkowe zajęcie. Należy pamiętać, że najczęściej osoby do podjęcia kolejnej pracy obok pełnego etatu, np. na umowę zlecenie, zmusza ciężka sytuacja finansowa i brak opłacania podwójnej składki na ubezpieczenie jest dla tych osób niezwykle ważny. Z całą pewnością jest to okoliczność sprzyjająca tzw. pracy na czarno, która przynosi negatywne skutki dla gospodarki państwa – stwierdza poseł.

W odpowiedzi na powyższą interpelację Sławomir Neumann – sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia wyjaśnił, iż zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.) składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, a zatem istnieje jedna, stała stawka dla wszystkich osób opłacających składkę. Stawka składki na ubezpieczenie zdrowotne nie rośnie ani nie zmniejsza się w zależności od wysokości podstawy jej wymiaru. Stawka składki ustalona jest jako procent od podstawy wymiaru składki, którą najczęściej jest uzyskiwany przez ubezpieczonego przychód z działalności stanowiącej tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego.

Metoda ubezpieczeniowa przyjęta w systemie opieki zdrowotnej zakłada, iż za każdą osobę ubezpieczoną opłacana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne, przy czym wyjątkiem w tym zakresie jest ubezpieczenie członków rodziny, za których składka nie jest opłacana. Takie rozwiązanie wynika ze względów społecznych, które uzasadniają objęcie opieką najbliższych członków rodziny „głównego ubezpieczonego”.

Zasady opłacania składki zdrowotnej określa ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy, w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Stosownie natomiast do art. 82 ust. 2 ustawy, w przypadku gdy w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego wymienionych w art. 66 ust. 1 ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego z uzyskanych przychodów odrębnie.

Powyższe regulacje zatem nakładają obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne od każdego tytułu, niezależnie od tego, czy w zbiegu pozostają różne tytuły, czy zbiegają się takie same tytuły. Obowiązek odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne obciąża zatem np. zarówno pracowników (czy emerytów, rencistów) wykonujących pozarolniczą działalność gospodarczą (zbieg różnych tytułów), jak i pracowników zatrudnionych w kilku miejscach czy przedsiębiorców, którzy prowadzą kilka działalności gospodarczych (zbieg przychodów w ramach jednego tytułu).

Konstrukcja przepisów określających zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne oparta jest na tzw. metodzie ubezpieczeniowej. Poprzez składkę zdrowotną bowiem ubezpieczony „wykupuje” prawo do sfinansowania świadczeń opieki zdrowotnej w przypadku zajścia ryzyka ubezpieczeniowego. Mechanizm finansowania świadczeń opieki zdrowotnej oparty na metodzie ubezpieczeniowej funkcjonuje również w odniesieniu do ubezpieczenia społecznego, z którego finansowane są np. świadczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Mechanizm finansowania świadczeń w powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym nie opiera się ani na kalkulacji ryzyka, ani też na adekwatności wielkości składki do wysokości kosztów poniesionych w związku z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej. Taki mechanizm, oparty na zasadzie solidarności społecznej i równym dostępie do świadczeń, właściwy jest dla ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych opartych na zasadzie obligatoryjnego uczestnictwa w systemie ubezpieczenia oraz na zarządzaniu składką przez publicznego płatnika.

Brak odniesienia wielkości obciążenia składkowego wyraża się zarówno w jednakowej stawce składki zdrowotnej dla wszystkich ubezpieczonych (zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy wynosi ona 9% podstawy wymiaru składki), jak i w zasadzie, że każdorazowe powstanie tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego niesie za sobą obowiązek odprowadzenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Mechanizm finansowania świadczeń opieki zdrowotnej odbywa się na zasadzie repartycji, tj. bieżącej dystrybucji środków finansowych zarządzanych przez publicznego płatnika.

Bieżące środki wydatkowane są na bieżące potrzeby niezależnie od tego, jaka jest faktyczna wysokość środków odprowadzanych przez ubezpieczonego tytułem składki i kiedy zaistniała konieczność udzielenia świadczenia. W tym zakresie kryterium decydującym o dystrybucji środków są aktualne potrzeby zdrowotne. W ubezpieczeniu zdrowotnym również brak jest właściwego np. dla ubezpieczeń komercyjnych, lecz również dla ubezpieczenia społecznego okresu karencji (wyczekiwania) na świadczenie, który uzależnia prawo do świadczeń od okresu pozostawania w ubezpieczeniu. Każda osoba zatem nabywająca tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z chwilą powstania tytułu uprawniona jest do świadczeń finansowanych ze środków publicznych.

Powyższe właściwości i cechy mechanizmu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej, lecz również struktura powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, w konsekwencji oznaczają konieczność obciążenia składką na ubezpieczenie zdrowotnego każdego ze zbiegających się tytułów. Pomijając powyższe argumenty, należy również zwrócić uwagę na prawny charakter składki jako obciążenia publicznoprawnego. Składka jest bowiem obciążeniem obowiązkowym, powszechnym i bezzwrotnym oraz celowym, przeznaczonym na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej. Ta ostatnia cecha odróżnia ją od podatku. Jej celowy charakter przemawia za koniecznością obciążenia składką każdego tytułu, który rodzi powstanie obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. W istocie opłacanie przez ubezpieczonych składki z kilku tytułów (lub z kilku przychodów w ramach jednego tytułu) nie implikuje zwiększenia zakresu uprawnień do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ani także nie gwarantuje lepszej jakości tych świadczeń względem osób uczestniczących w systemie, opłacających składkę z jednego tytułu. Uczestnictwo jednakże w systemie, który zakłada obciążenie składką w oderwaniu od indywidualnej sytuacji ubezpieczonego, wymaga każdorazowego opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż każdorazowe podejmowanie dodatkowej działalności może prowadzić do intensyfikacji czynności zawodowych, a ta może powodować zwiększenie ryzyka wystąpienia konieczności udzielenia świadczenia zdrowotnego.

Wyjątki od ww. zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne z każdego zbiegającego się tytułu mogą być ustanowione wyłącznie przez przepisy ustawowe. Uzasadnieniem dla takich wyjątków mogą być względy społeczne lub aksjologiczne. Z tych też powodów ustawodawca wprowadził nieliczne wyjątki od ww. zasady opłacania składki (art. 82 ust. 8 – 11 ww. ustawy). Wskazane wyjątki dotyczą nieobciążenia składką na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, w sytuacji gdy:

• taką działalność prowadzi emeryt (lub rencista) uzyskujący świadczenie emerytalne (lub rentowe) nieprzekraczające miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia i uzyskujący dodatkowe przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (lub opłacający podatek dochody w formie karty podatkowej);
• taką działalność prowadzi osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, a jej miesięczne przychody z działalności nie przekraczają 50% kwoty najniższej emerytury (lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej).

Obecnie w Ministerstwie Zdrowia nie toczą się prace legislacyjne nad rozwiązaniami prawnymi, które eliminowałyby obowiązek opłacania składki zdrowotnej od każdego ze zbiegających się tytułów obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, a także które wprowadzałyby bonifikaty, czy też ulgi dla osób uiszczających składkę na podstawie więcej niż jednego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego. Wprowadzenie ww. rozwiązań oznaczałoby w konsekwencji zmniejszenie wpływów z tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne, a przez to również nakładów na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej.

źródło: sejm.gov.pl