Nagroda jubileuszowa

W myśl art. 47 ust. 1 KN nauczycielom za wieloletnią pracę przysługuje nagroda jubileuszowa. Pierwszą nagrodę nauczyciel otrzymuje po 20 latach pracy, po czym jest ona wypłacana za każde następne 5 lat pracy. Jej wysokość, ustaloną w stosunku procentowym do stażu pracy, określają wskazane powyżej przepisy KN. Należy podkreślić, że prawo do nagrody jubileuszowej nie zależy od wymiaru zatrudnienia nauczyciela.

Szczegółowe zasady ustalania prawa do tej nagrody oraz jej wypłaty zawarto w rozp. MENiS z dn. 30.10.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. Nr 128, poz. 1418).

Zgodnie z  § 1 ust. 1 nin. rozp. do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia, jak również inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przez wyrażenie „odrębne przepisy” użyte powyżej należy rozumieć w szczególności:

• zarządzenie MPiPS z dnia 23.12.1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358, ze zm.),

• ustawę z dnia 20.07.1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do stażu pracy  (Dz.U. Nr 54, poz. 310), z tym że przy ustalaniu prawa do nagrody jubileuszowej stosuje się przepisy art. 1 ust. 1 pkt 1–3 wymienionej ustawy, dodatkowym potwierdzeniem tej zasady jest uchwała SN z 04.11.1992 r. (I PZP 92/64, OSNCP 1993/4/62) stanowiąca, iż przepisy art. 1 ust. 1 pkt 1–3 ustawy z dn. 20.07.1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy mają zastosowanie przy ustalaniu prawa do nagrody jubileuszowej na podstawie art. 47 ustawy z dn. 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 z późn. zm.).

Nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres uprawniający do nagrody, określony w art. 47 ust. 1 KN. Tę kwestię precyzuje orzecznictwo SN. Zgodnie z uchwałą SN z dn. 21.05.1991 r. (sygn. akt I PZP 16/91) pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień nazwą lub datą odpowiadający dniowi, w którym pracownik podjął zatrudnienie.

Podstawę obliczenia wysokości nagrody stanowi wynagrodzenie miesięczne, przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to korzystniejsze – wynagrodzenie należne w dniu jej wypłaty. Jeżeli nauczyciel pozostaje w więcej niż jednym stosunku pracy, do okresu pracy uprawniającego do nagrody zalicza się jeden z tych okresów.

Przepisy cytowanego rozporządzenia określają także zasady postępowania w sytuacjach szczególnych:

• gdy nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudniony w innym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin niż w dniu jej wypłaty – wówczas podstawę obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody,

• rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy – wówczas nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy,

• jeżeli na mocy odrębnych przepisów do okresów uprawniających do świadczeń pracowniczych zaliczone zostaną okresy dotychczas nie podlegające zaliczeniu i w dniu wejścia w życie tych przepisów nauczyciel uzyska prawo do dwóch lub więcej nagród, wypłaca mu się tylko jedną nagrodę – najwyższą.

• jeżeli nauczyciel posiada – w dniu wejścia w życie odrębnych przepisów, o których mowa w ostatnim z ww. przypadków – okres pracy dłuższy niż wymagany do nagrody wyższego stopnia, nagrodę niższą wypłaca się w pełnej wysokości, a w dniu nabycia prawa do nagrody wyższej – różnicę pomiędzy kwotą nagrody wyższej a kwotą nagrody niższej.

Nagrody jubileuszowe stanowią przychód wyłączony z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, co wynika z faktu, że są one wypłacane nie częściej niż raz na 5 lat (§ 2 ust. 1 pkt 1 rozp. MPiPS z dn. 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – Dz.U. Nr 161, poz. 1106, z późn. zm.). Nagroda wypłacona bez zachowania pięcioletniego okresu w związku z przejściem nauczyciela na emeryturę lub rentę także nie podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składki ubezpieczeniowej.

Nagroda za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze

Innym składnikiem wynagrodzenia nauczycieli są nagrody za osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, przyznawane przez dyrektorów szkół, organy prowadzące szkoły, kuratorów oświaty oraz MEN. Nagrody te, w zależności od organu uprawnionego do ich przyznania, finansowane są ze specjalnego funduszu tworzonego w budżetach organów prowadzących szkoły, budżetach wojewodów oraz budżecie MEN. Zgodnie z art. 49 ust. 1 pkt 1–3 KN na wypłatę:

• nagród dyrektorów szkół i organów prowadzących szkoły – przeznacza się środki zgromadzone w specjalnym funduszu utworzonym w budżecie organu prowadzącego szkoły, w wysokości co najmniej 1% planowanych rocznych wynagrodzeń osobowych,

• nagród kuratorów oświaty, a także nagród organów sprawujących nadzór pedagogiczny – przeznacza się środki zgromadzone w specjalnym funduszu utworzonym w budżetach wojewodów, stanowiące łącznie równowartość 2744 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty,

• nagród MEN – przeznacza się środki zgromadzone w specjalnym funduszu utworzonym w budżecie MEN, stanowiące równowartość 2015 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty; wysokość tych nagród jest corocznie ustalana przez MEN.

Nagroda dyrektora szkoły i organu prowadzącego szkołę

Kryteria, a także tryb przyznawania nagród za osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w tym realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, określa organ prowadzący szkołę (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa – art. 91d pkt 1 KN), uwzględniając w szczególności:

• sposób podziału środków na nagrody organów prowadzących szkoły i dyrektorów szkół,

• tryb zgłaszania kandydatów do nagród,

• zasadę, że nagroda może być przyznana nauczycielowi po przepracowaniu w szkole co najmniej roku.

Nagrody kuratorów oświaty i nagroda ministra

Kryteria oraz tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, ze specjalnego funduszu wyodrębnionego w budżetach wojewodów i w budżecie MEN, określa rozp. MEN z dn. 10.08.2009 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli (Dz.U. Nr 131, poz. 1078).

Zgodnie z § 1 ust. 3 tego rozp. nagrody MEN przyznawane są dla nauczycieli, o których mowa w art. 1 ust. 1, ust. 1a oraz ust. 2 pkt 1 lit. d, pkt 2 i 3 KN. Z kolei nagrody kuratorów oświaty oraz nagrody organów sprawujących nadzór pedagogiczny przyznawane są nauczycielom, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1, ust. 1a oraz ust. 2 pkt 2 i 3 KN (§ 1 ust. 2 cyt. rozp.).

Zgodnie z § 2 cyt. rozp. nagrodę może otrzymać nauczyciel, który:

1)  przepracował w szkole co najmniej 2 lata,
2)  posiada wyróżniającą ocenę pracy,
3)  posiada wybitne osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej, w tym w realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę oraz realizacji innych zadań statutowych szkoły, w szczególności w zakresie:

• kształtowania najważniejszych umiejętności uczniów określonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego, określonej rozp. MEN z dn. 23.12.2008 r. (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17), lub

• rozwiązywania problemów o charakterze wychowawczym lub socjalnym uczniów, lub

• działań innowacyjnych, lub

• pracy organizacyjnej na rzecz szkoły, lub

• współpracy szkoły ze środowiskiem lokalnym, lub

• działań na rzecz oświaty w wymiarze co najmniej regionalnym.

Zarówno nagrody kuratora oświaty i organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jak i nagrody MEN przyznawane są na wniosek. Wniosek o przyznanie nagrody powinien zawierać: imię (imiona) i nazwisko nauczyciela, datę i miejsce urodzenia, staż pracy w szkole, stanowisko i miejsce pracy, wskazanie zawartego w ostatniej ocenie pracy nauczyciela stwierdzenia uogólniającego oraz datę otrzymania oceny pracy, informacje o otrzymanych już nagrodach za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze wraz ze wskazaniem dat ich otrzymania, uzasadnienie oraz datę i podpis wnioskodawcy. Dodatkowo, jeśli wniosek dotyczy:

• przyznania nagrody MEN nauczycielowi zatrudnionemu w szkole,

• przyznania nagrody MEN nauczycielom zatrudnionym w zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli, dla których organem prowadzącym jest MEN, a także dyrektorom tych zakładów i placówek,

• przyznania nauczycielowi zatrudnionemu w szkole nagrody kuratora oświaty lub nagrody organu sprawującego nadzór pedagogiczny

  —  do wniosku należy dołączyć opinię odpowiednio rady pedagogicznej szkoły lub rady programowej zakładu kształcenia nauczycieli.

W przypadku nagrody kuratora oświaty i organu sprawującego nadzór pedagogiczny wniosek składa:

• dyrektor szkoły – dla nauczyciela zatrudnionego w szkole,

• organ prowadzący szkołę – dla dyrektora szkoły.

W przypadku nagród MEN wniosek, za pośrednictwem właściwego kuratora oświaty lub organu sprawującego nadzór pedagogiczny, składa dyrektor szkoły – dla nauczyciela zatrudnionego w szkole lub organ prowadzący szkołę – dla dyrektora szkoły.

Wyjątkiem od tej zasady są wnioski o przyznanie nagród MEN dla nauczycieli zatrudnionych w CKE i o.k.e. oraz w zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli, dla których organem sprawującym nadzór pedagogiczny jest MEN. Wnioski te składają bezpośrednio do MEN, w terminie do dnia 30 czerwca, odpowiednio:

• dyrektor CKE oraz dyrektorzy o.k.e.,

• dyrektorzy tych zakładów i placówek, a dla ich dyrektorów – organy prowadzące zakład lub placówkę.

MEN, kurator oświaty i organ sprawujący nadzór pedagogiczny powołują komisje do spraw nagród, które opiniują odpowiednie wnioski. Z opinią komisji zapoznaje się kurator oświaty i organ sprawujący nadzór pedagogiczny i wyraża opinię o wniosku – wnioski pozytywnie zaopiniowane przekazywane są MEN w terminie do dnia 30 czerwca.

Zarówno nagrody MEN, jak i nagrody kuratora oświaty i organu sprawującego nadzór pedagogiczny przyznawane są w terminie do dnia 14 października każdego roku z okazji Dnia Edukacji Narodowej.

Nauczyciel, któremu została przyznana nagroda, otrzymuje dyplom, którego odpis włącza się do jego akt osobowych.

MEN może z własnej inicjatywy przyznać nagrodę nauczycielowi spełniającemu wyżej omówione kryteria. W takiej sytuacji nie mają zastosowania przepisy § 5 i 7 cyt. rozp., dotyczące składania wniosku oraz terminu przyznawania nagrody.