W jakim terminie nowo zatrudniany nauczyciel powinien przedłożyć w szkole zaświadczenie o niekaralności, aby obowiązek ten uznano za spełniony w świetle prawa? Ten wątek badał Sąd Najwyższy w wyroku z …

(…) dn. 19.03.2019 r., (sygn. akt: III PK 29/18).

Zgodnie z art. 10 ust. 5 pkt 4 Karty Nauczyciela, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli nauczyciel nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. W celu potwierdzenia spełnienia tego warunku nauczyciel przed nawiązaniem stosunku pracy ma obowiązek przedstawić dyrektorowi szkoły informację z Krajowego Rejestru Karnego – tak stanowi art. 10 ust. 8a KN. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy nauczyciel nawiązuje kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy.

W przywołanym wyroku SN rozpatrywał sprawę nauczyciela, który 17 sierpnia złożył w szkole podanie o zatrudnienie na stanowisku wychowawcy internatu. 30 sierpnia nauczyciel dostarczył dyrektorowi szkoły informację z KRK potwierdzającą, że nie figuruje w kartotece karnej. 1 września nauczyciel stawił się do pracy, ale od nowego dyrektora szkoły otrzymał pismo informujące, że stosunek pracy został nawiązany z naruszeniem warunków art. 10 ust. 5 KN. Argumentem było nieprzedłożenie 17 sierpnia zaświadczenia z KRK. Według dyrektora szkoły stosunek pracy nauczyciela wygasł zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 5 KN. Nauczyciel wniósł przeciwko szkole powództwo o przywrócenie do pracy.

Instytucja wygaśnięcia stosunku pracy, na którą powołał się dyrektor szkoły, może zostać zastosowana m.in. wtedy, gdy nawiązanie stosunku pracy nastąpiło na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 5 pkt 1–5 KN, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 9 KN.

Sąd rejonowy uznał, że samo niewypełnienie dyspozycji art. 10 ust. 8 i 8a KN, czyli brak zaświadczenia z KRK w chwili podpisywania dokumentu zatrudnienia czy wyrażania woli podjęcia pracy, nie pociąga za sobą sankcji w postaci wygaśnięcia stosunku pracy. Zaznaczył, że nauczyciel dostarczył pracodawcy informację z KRK 30 sierpnia, a więc przed dniem nawiązania stosunku pracy, czyniąc tym samym zadość postanowieniom art. 10 ust. 8a KN.

Sąd okręgowy nie podzielił jednak stanowiska sądu rejonowego – stwierdził, że zaświadczenie o niekaralności powinno zostać przez nauczyciela przedstawione przed zawarciem stosunku pracy, czyli przed podpisaniem aktu mianowania.

Nauczyciel wniósł skargę kasacyjną. Rozpatrując ją, Sąd Najwyższy przypomniał, że „wygaśnięcie z mocy prawa stosunku pracy nauczyciela w razie stwierdzenia, że nawiązanie stosunku pracy zostało dokonane z naruszeniem warunków określonych w art. 10 ust. 1 pkt 1–5 KN ma charakter szczególny i wyjątkowy, przez co art. 26 ust. 1 pkt 5 KN nie podlega wykładni rozszerzającej”. Skoro art. 26 ust. 1 pkt 5 KN stanowi, że stosunek pracy nauczyciela wygasa w przypadku nawiązania tego stosunku na podstawie fałszywych lub nieważnych dokumentów albo w przypadku nawiązania z naruszeniem tylko takich warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 1–5 KN, to nie ma podstaw do rozciągania zastosowania tego przepisu na przypadek, w którym stosunek pracy nauczyciela mianowanego został nawiązany z nauczycielem nieskazanym prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe mimo nieprzedłożenia przez tego nauczyciela informacji z KRK.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że nieprzedłożenie informacji z KRK lub niezasięgnięcie takiej informacji przez dyrektora szkoły przed nawiązaniem stosunku pracy nie jest tożsame z niespełnieniem wymogu niekaralności (art. 10 ust. 5 pkt 4 KN).

Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela – Dz.U. z 2019 r. poz. 2215.